Eerste Jaargang, Nr 21. — 20 Januari 1917. Prijs : 10 centiemen. Eerste Jaargang, Nr 21. — 20 Januari 1917. DE EENDRACHT I Weekblad voar het Vlaamsche Voik IABONNEMENTSPRIJS : Een jaar. ..... fr. 5.20 Zes maanden .... » 2.60 Drie maanden .... » 1.30 Geene abonnenten worden aangenomen die niet op voorhand het bedrag hunner inschrijving laten geworden. " BUREELEN; Voor het Generaal Gouvernement : Prinsesstraat, 16, ANTWERPEN. Voor het Etappen- en Oneratiegebied : 8, Huurdochterstraat, GENT. Postchekrekemng Nr 86. AANKONDIGINGEN : Prijs naar overeenkomst. Ongeteekende stukken worden niet opgenomen. Geene handschriften worden teruggezonden. BOEKBESPREKING : Het toezenden van één boek of schrift geeft recht op vermelding ; twee exemplaren, op bespreking. Hulde aan Or AUG. BORMS Maar met niets houd ik :'l rekening en mijn eigen per- soon tel ik niet zoo ik maar volbreng- mijn levenstaak.,,. nl H. Paulus, H.d. Ap. XX:24- I Het valt te vreezen, dat wie i-Blater droge dokumenten zal wil-•rlien uitpluizen om het aandeel flder leidende persoonlijkheden in ■Vlaanderen aan de beslissende ■gebeurtenissen, waarvan wij de jBbange getuigen zijn, te bereke-i-Bnen, den wonderbaren inyloed ■van een man als Dr Borms op ■stnjdgenoot en tegenstrever moei-fllijk naar waarde zal weten te ^■schatten. Wel zullen zijne opstellen vôôr gBen onmiddellijk na de bezetting glin het Handelsblad verschenen ^■en zijn Klimoprede, waariri hij "■op ontroerende wijze de gevoe-"■lens vertolkte, die toen zoolang nBreeds de ziel van zoo menig Jrlamingant praamden, schoone, i-Bsprekende getuigenissen blijven rBvan zijne oprechte vaderlands-■(iefde en kranig vooruittredenden .)■ Later werden de politieke iijnçri ■langs dewelke het activisme zich ■verder onîwikkelde, door jongere 'pBirachten wel afgebakend. Maar •'■Borms bleet de door allen erken-J'Bile, innig vereerde leider, wiens ^■naam als een wachtwoord klinkt Jen wiens voorbeeld de scharen -.■bezielt. I Aan den adel van zijn gemoed :nBalleen heeft Dr Borms zijn in-^■vloed te danken. Heeft Emerson 1 Wniet gezegd dat de wereld wordt nBedragen door de waarachtig-e-Bteid der goede menschen. Voor '"■Vlaanderen is Borms' een hecht ■schild geweest in zware tijden. ■ De geesten waren vertroebeld Bn de geile driften opgewekt in Be harten. Met de gemeenste ■Hrdachtmakingen hoopte men ■ftdelijk te dooden, wie den knel ■'an het antivlaamsche schrikbe-■wind wilde ontspartelen. ke| Moeder Vlaanderen had een ■t-ftoorvechter noodig wiens liefde îdfcoot genoeg was om voor het ^■"pperste offer niet terug te dein-êIfcn ; wiens idealisme zoo hoog ■"1 zoo reinstralend was, dat het Kmerige slijk der lastertongen ■^ geen vat op had. I Met open vizier zijt ge vooruit-■etreden, Borms, alleen. De git-jt-Bgê punten der pijlen hebt ge af-^'•jfcbroken en veel slagen geweerd, ;1'Pe dagen zijn vaak hard geweest. ■En wrang is de strijd tegen de a'l®oedwillige miskenning en de P'etsontziende zielegoorheid der I^lvijanden, voor wie zoo edel een 438 doel nastreeft, uit liefde. Onge-broken, even moedig staat Borms nog steeds vooraan. Maar niet alleen. Nevens hem, achter hem rukken de strijdmakkers aan door de breede bressen die hij sloeg. Mocht hij ons ten zege leiden ! * * * Zondag gaan ze hem vieren te Merksem, de rumoerige proleta-riërsgemeente waarvan de wal-mende fabriekschouwen rijzen even buiten Antwerpen's wallen. De Groeningerwacht zijner woon-stede heeft het feest op touw gezet. Maar aile bewuste Vlamingen worden uitgenoodigd er hartelijk deel aan te nemen. Dat eindelijk ons een gelegen-heid geboden wordt eens luide hulde te brengen en diepen dank te betuigen aan den prachtvlaming Borms verheugt ons zeer. Maar 00k de Merksemsche Groeningerwacht, die haren voorzitter met innige aanhankelijkheid vereert en hem als een lijfwacht steeds ver-gezel\ mag deelen in die hulde. Het is zoo roerend Borms, door die geestdriftige volkskinderen omstuwd, met fieren stap en strijdlustig, te zien aanrukken, als hij ergens weer de goede bood-schap van Vlaanderen's nabij zijnde veriossing gaat verkondi-gen.Terwijl de mannen nog vaak strooibriefjes in 't Zondagstille dorp aan 't verspreiden zijn be-stormen de meisjes met jui-chende jool de trappen der vergederzaal .. En al zijn zij nog maar even hijgend op hun bankje neergevallen, zoodra Borms weer het verhoog bestijgt klinkt klaar en triomfankelijk hun « Lied der Vlamingen. » Hagen. De Vrede en Vlaanderens toekomst. « Hun belangstelling (van de « Vereenigde Staten van Amerika) ' « en de maatregelen die getrof-« fen zullen worden om de kleine « en iwakke volkeren der wereld « te beschermen tegen het toebren-« gen van onrecht is evenzoo le-« vendig en brandend gelijk bij « welk ander volk ot welke an-« dere regeering 00k ». Dat is in de nota van Président Wilson aan de oorlogvoe-renden te lezen. En in hun antwoord op het Duitsche vredesaanbod verklaren 439 de Mogendheden der Entente dat: « Zij nogmaals verzekeren dat er geen vrede mpgelijk is zondeir dat zijn verzekerd : herstel van de geschonden rechten en vrij-heden, erkenning van het natio-naliteits-principe en van het onaf-hankelijke bestaan der kleine staten » Aan den anderen kant hebben de Centralen, zeker om bij hunne vijanden niet ten achter te blijven, het Koninkrijk Polen heropgericht en in Vlaanderen het Neder-landsch tôt voertaai van het hoo-ger onderwijs uitgeroepen als-mede andere maatregelen tôt handhaving van het taalrecht der Vlamingen ingevoerd. Er is iets roerends in die alge- j meene belangstelling der Grooten voor de vrijheid en het nationale j recht der kleine volkeren. Het is als een wedstrijd waarbij allen wedijveren in ofïervaardigheid en tegemoetkoming ten opzichte der zwakken en verdrukten.... Onwillekeurig gaat men aan het droomen over de zoo overheerlijke als onverwachte vooruitzichten welke dat ailes voor d.e toekomst opent : Transvaal en Oranje-Vrijstaat zullen weer onafhanke- , lijk worden verklaard ; Ierland eindelijk zijn Home-Rule beko-men, Fransch-Vlaanderen op-nieuw bij onze West-Vlaamsche provincie gevoegd, Egypte wordt wêer aan Turkije gehecht of tôt een Vrijstaat verheven, Fin-land onafhankelijk verklaard, enz. enz. Het zal een omwenteling van belang zijn en een hurrie geven al bijna zoo groot als de wereld-oorlog zelve... Maar laten wij ernstig zijn. Zoo'n vaart zal het wel niet loo-pen. Heel die internationale edel-moedigheid vindt haar reden van bestaan in en wordt bepaald door het belang der Groote Mogendheden zelven. Het Homo homini lupus is, meer nog dan op de individuën, op de Staten van toepassing. Iets toch zal er van die schoone woorden en voornemens overblijven ; op het aanstaande volkerencongres zullen het bestaan en de rechten der kleine nationaliteiten punten van de dagorde zijn. * * * Nu of nooit. Willen zij niet voorgoedals volk ten onder...gaan zoo moeten de Vlamingen deze gelegenheid te baat nemen om heel de wereld met den hard- " - —— 44O & nekkigen en hopeloozen strijd bekend te maken dien zij, tôt handhaving van hunne taal- en volksrechten, reeds drie kwarten eener eeuw onverpoosd aan 't voeren zijn. Twee gevaren dreigen thans Vlaanderens bestaan. Dat de Vlamingen het eene evenzeer als het andere duchten bewijst de strijd-leuze die zij hebben aangenomen : « Wij willen Fransch nocli Duitscher worden. « Maar Vlamingblijven,Vlaamsch en Vrij! » De vraag welke van beide gevaren het ergste is kan onverlet blijven. De eenen vreezen vooral de Duitsche « Kraft » die ons thans beknelt en die, door de ver-wantschap welke tusschen Hoog-en Nederduitsch bestaat en door het gebrek aan stambewustzijn dat ons volk, kenmerkt, gehoi-pen, er al spoedig in slagen zou onze taal, en met haar heel onze volkseigenaardigheid, in de eerste plaats onze ingeboren vrijheids-zucht, uit te roeien. De anderen meer de hardnekkige, schijnbaar ongeneesbare « Fransche ziekte » waaraan eeuwenlang reeds onze hoogerestandenlijdenendie.bijeen mogelijkestaathuishoudkundigeen staatkundigeaansluitingvan België f bij een zegevierend Frankrijk, zoo vreeselijk tôt in de laagste lagen onzer volksgemeenschap woeke-ren zou dat op de « annextion des cerveaux » (inlijving der geesten) noodlottig een andere « an-nexatie » volgen zou. Maar allen gevoelen dat het vol-slrekt noodig is zich tegen elken verderfelijken invloed van buiten schrap te zetten. De verschil- ' lende uitlatingen in de laatste weken vanVlaamschgezinde zijde: de brief van Prof, l)r J. de Decker aan het VlaamscheNieuws, het telegram van R. de Clercq en Léo Meert aan Président Wilson, die van het Naiionaal Vlaamsch Comiteit in Nederland aan de Belgische Re-geering, zijn daar om het te bewijzen. Volmondig juichen wij al die uitingen van den Vlaamschen volkswil toe. Te wenschen ware evenwel dat het' niet bij zulke sporadisch voorkomende ver-schijnselen bleef. Een door al de Vlaamschgezinden uit naam van het Vlaamsche Volk uitgespro-ken eisch om recht diende tôt de Belgische Regeering, tôt de Neutralen, tôt den H. Stoel, kortom tôt allen die kùnnen hel-pen, gericht te worden. Die allen, ja heel de wereld, dienen te weten dat het volk welk het eerst in de Middeneeuwen aan Westelijk 441 Europa den weg der persoonlijke en staatkundige vrijheid wees en ait wiens schoot een Rubens en een Vondel ontsproten, reeds gedurende ruim drie kwarten eener eeuw door een minder-heid als een ondergeschikt ras behandeld en aldus tôt zedelij-ken en stoffelijken ondergang gedoemd wordt. Men voere niet aan, zooals ze-kere « passieven », destijds, indien wij het wel hebben, in Holland deden, dat de Vlaamsche quœs-tie, een binnenlandsch talen-vraagstuk is met de oplossing van hetwelk vreemden zich niet te bemoeien hebben. De taal- en volkstrijd die in Bel-giëwordt gestreden,voorzeker,gaat tusschen de in Vlaanderen Vlaam-schgeblevene volksmassaendever-franschte hoogere standen, maar hij is tevens, en heeft zich inzon-derheid deze jongste vijf-en-twin-tig jaren hoe langer hoe meer in dien zin ontwikkeld, een strijd tusschen de Germaansch-Vlaam-sche en de Romaansch-Waalsche Belgen. De Germaansche en de Romaansche volkergroepen,waar-tusschen België gelegen is, hebben er beide belang bij dat noch de beschaving der Zuider- noch die derNoordervolkeren uitsluitendof Dverwegend invloed oefene, maar integendeel beide tôt hun recht komen in het tweetalige België. Men bewere 00k niet dat Flan-dria fara da se dank zij de vrije Dpenbare instellingen waarmede België gezegend is. Sedert i83o zijn die instellingen, door ailes wat over gezag en geld beschikt.aangewend geworden om het Nederlandsch als een taal van Dndergeschikt belang,en daar door de Vlaamschsprekende Belgen als minderwaardige burgers, te beje-genen. In grondbeginsel staan beide landstalen op gelijken voet 211 is het gebruik er van vrij ; in de werkelijkheid is het Fransch în het Fransch alleen de taal van België. De taal van den Vlaamsch-sprekenden Belg komt, ja, bij het lager onderwijs, in de onder-geschikte bestuur inrichtingen en de recbtbanken in zekere mate tôt haar recht — aihoewel 00k daar de vertransching hoe langer hoe duchtiger doordringt en in-grijpt. Maar, afgezien nog van het Walenland waar, wat betreft het taalgebruik, een Vlaming niet beter dan een Engelschman of een Duitscher wordt behandeld, is het den Vlaamschen burger feite-lijk onmogelijk, zelfs in zijn eigen landstreek, in zijn betrekkingen

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.