r~r\ là y , ,. ~ .v V» rr KT r n Q fQpnfo m Vs p» r r r\ m Prijs : 10 centiemen. Tweede Jaargang, Nr 2. 8 September 1917. DE EENDRACHT Weakblad voor het Viaamsche Volk ABONNEMENTSPR1JS : Een jéiar fr. 5.20 Zes maandçn . \ » 2.60 Drie maanden .... « 1 .:30 Gc^ne abonnenten worden aangénomen die niet op voorhand het bedrae hunner inschrijving lat'en geworden. BUREELEN; Voor het Generaal Gouvernement : Prinsesstraat, i5, ANTWERPEN. Voor het Etappen- en vOperatiegebied : 8, Huurdochteristraat. GENT. Postchekre'kèning Nr 86. AANKONDIGINGEN : Prijs naar overeenkomst. Ongeteekende stukken worden niet opgenomen. Geene handschriften worden teruggezonden. BOEKBESPREKING : Het toezenden van één bock of schrift geett recht op vermelding ; twee exemplaren, op bespreking. Quos vult perdere... In het bezette gebied, waar het i schrikbewind en het stelsel van I erdachtmaking dat de i ranskil-I jons en' eenige moedwillige pas-■tsieve pseudo- F1 a m i n ganten, o n d er Kaansporing en medewerking van BgeesîeJijke en wereldlijkè over-Kheden hebben ingevoerd, onmach- ■ tig blijkt d'en groei der activistisch-■Vlaamschej.gedachte te belem- ■ meren ; in de gevangenenkampen Ivan Duitschland, waar, onder fceiding van Vlaamschgezinde in- ■ tellectueelen, «Onze jongens» na ■ den bloedigen strijd tôt verdedi-Pging van het vaderlandsch grond- ■ gebied zich tôt den vreedzamen I maar met minder harden strijd 1 voor het behoud van het verkre- gen herstel onzertaalrechten voor-bereiden ; in de interneeringskam-I pen van Holland waar de vooiuit-gang der activistische gedachte de P'bekommernis opwekt der pers i knechten'.diede BelgischeMinislers i er in dat land op na houden ; in ■Engeland waar/)r van de Perre, I E. P. Callewaert e. a: door middel Ikvan hun « Stem uit België ». bij Bonze Viaamsche uitwijkelingen de ®iefde voor Vlaanderen en zijn 'mtaal wakker houden ; ja, in het Bnbezette gebied en tôt aan het liront van waar ons de weergalm Slraereikt van de imeest radicaa) ||Vrjaamschgezinde uitlatingen — Kfreral groeit voortdurend het ^ireeds machtige leger der activistische Vlaâmschgezinden aaii. K Als de zon, na lange worsteling eindelijk door wolken en nevel .breekt en op ailes licht en leven ^\"s:ort, zoo breekt langzaam maar H?eker het activistisme door. i Tôt zelfs de Belgische Ministers i-sin Le Havre—van wie bezwaar llijk kan worden getuigd dat zij in ■pezen oorlog overdreven veel R>e\vijzen van voorzienigheid ol Biolitiek doorzicht hebben geleverd Rischijneh dat te bemerken. Maar plaats van zich door het licht dat eindelijk 00k voor hun oogen opgaat te laten geleiden, knijpen ^ij als uilen, de kijkers tôe — •■ojm toch maar niet te zien. ■iWat helpen kaars en bril ■Als de uil niet zien en wil. ■ En zoo komt deuil er loe — den eenen. flater na den anderen te begaan. Eerst de afstelling van de Clercq en Jacob ; dan het sluiten der Professoren aan de MUaamsche Hoogeschool buiten Leopoldsorde; daarna het ver-ae tegen de Viaamsche Hoogeschool zelveen eindelijk — lastnot least^ de twintig jaren dwang-ar beid voor de Activisten die aan ^Pestuurlijke Scheiding meêwer-Ren. Al die dwaasheden welke Ifij de meesten een onbedaarlijke ^Bchbui hebben doen, losbarsten ■Senige vloekend... de \-uisten de-■en ^llen, maar bij allen een ■nverduvvbaren wrok verwekten, ■cunnën worden goedgemaakt noch ■001 eenige zindeledigé woorden ■ an « sympathie voor het Viaam- " 22 sche volk », noch door ijdele in daaropvolgende verklaringen nog onbednidende gemaakte beloften van rechtsherstel.nocà door maat-regelen als het aanstellen van korporaals-vertalers en het zen-dcn y a ni omzendbrieven. die aan de officiéren een eerbied voor de taal van den Vlaamschen soldaat eer schijnen af te srheeken dan op te Jeggen. Maar dat begrijpen die men-schen in le Havre niet — omdat men aan hooger hand nooit, heelt beseft en nog niet beseft wat.de Viaamsche Bcweging is en hoe diep ze bij het volk is ingedrongen. Het «Ce ne sont que des gueux » van Berlamont vartolken zij van, ons sprekende : « Het zijn maar eenige lawijdmakers ! » Zij willen trouwens de Viaamsche Bewe-ging niet ernstig opnemen, omdat zij anders, ten einde de taalquas-stie voorgoed op te lossen, het eenige doeltrefïend middel_ Bez sluumjke Scheiding zouden moe-ten aanwe'nden — en dat is in strijd met de sedert 1830 hard-nelckig doorgevoerde centralisatie-politiek waarvan men niet schei-den wil. Geen wonder dat steeds nieuvve flaters worden begaan. Abyssus abyssum invocat. De iaatste, nu, is er een van belang. O/n een be\adigd en beredençerd artikel (1) over de Viaamsche quœstie, de 3estùurlijkc Scheiding en de handelingen van den Raad van Vlaanderen in een der loop-gravenblaadjes van aan het front te hebben afgekondigd, ivordt de eerw. heer Dr Van der Meulen, Belgisch aalmoe^enier aan het front, om \ijn môed en lelfop-offering tijdetis de verdediging van Luik tôt ridder in de Leo-poldsorde geslagen en tijdens de gevechten bij Buggenhout en Char-leroi met hel Èere-legioen van Frankrijk vereerd, in ballmgschdp op het Ce\embre-eiland ge^onden en in een tuchtcompagnie inge- Hier volgt de tekst van het besluit waardoor die,., schand-daad — ja, het woord is niet te streng — openbaar wordt ge-inaakt : Havre, 1 September. — Generaal De Ceuninckx, Belgisch minister van oorlog, heeft twee omzendl.iieven met betiekking tôt het Vlaamsc openbaar gemaakt. In de eerste dringt tiij aan op het nakomen der verschillende maa'tr'egelen.die bestemd ,zijn om de reehtmatige wensehen der Viaamsche swldaten te bevredigen. Hi-f is van oordeel dat het onduldbaar is dat de officieren zich niet met de soldaten in iiun moedertaal kunnen onderhouden over gevvone kwesties van den dienst. I11 de tweede ci i bij den wensch om uit het leger aile propaganda te weren welke de Belgen zou kunnen ve'rdeelen ten kosij van het vàderland. De mnîister heri'innert aan de voor-schriften nopens het gebruik van het (1/ Het werd grootendeels overgedrukt in nr 43 ( : <3-6-17) van de Eendrach/. (N. d. R ) S Vlaamsch in de af 1 ichtingscéntra. D Le.erhngen moeten jngedeeld volgens d taal, die zij sprek 1 en het onderwij moet in deze taal "worden gegeven. D africhting der troep-n moet in de beid talen geschieden. teiwijl aile geschiifte: in de twee lalen ijoeten zijn opgesteld De minister neenît m airegelen tegc. antinationale propaganda, hij breng ter Icetinis van li> t leger dat stwnger maatregelen julien worden getroffe, ten opiichte van eijcen militair of aa, het léger verbondenipersoon tôt welke rang 00k hij beh(k>rt, die op de^e 0 gene wij\e door ge^chriften, uitlatinge, of in bijeenkomsten de goede verstanà honding, welke tilsschen aile leden va, het leger moet bestaan, poogt te ver s tore Uandaar dat elke agitatie, van welke aai d %ij ooli ^ij, strikt moet worde vervolgd. Ten slotte trekt de minister de aai moc\eniers-opdraclu in,welke aanpastoo Van der Meulen u>as verle nd, wegen het versprciden aan het front van ee: dqgbhid. dat tend 'ntieu^e artikeleji bu vatie, die de Belgische staatsinstellinge; \ouden kunnen aanranden en de goed verstandhouding, die tusschen de per sonen in hel leger moet bestaan, t sch.iden ; ten tweede wegens het fi d .'-t hij den ovei weldiger van ons land die er naar streeft iweedracht onde de Belgen te \aaien, aldus in staat heej gesleld ^ich van de\e door en door anti vaderlandsche artikelen te bedienen or, {e te plaatsen in een Vlaamsch blad dat in een kamg van Belgische gevat genen onder ge^ag der Duitsche autc. riteiten verschijnt. Pdstoor Dan de Meulen \al, in \ijn hoedaniglieid va, hospitaal-soldaat, naar de tucht-kompag nie op het Cé\embre-eiland worden over gebracht. Voorloopig onthouden vvij on: van verdere beoordeeling. Het stuk zelf overigens spreek boeken. Maar dit willen wij tocl verklaren : Dat men het mis voo: heeft in le Hâvre als men denk ons Flaminganten te zullen ir bedwang houden zooals men col lege-jongentjes, wanneer ze zid aan Vlaamschgezinde propagande schuldig maken, hetzwijgen oplegt Zij die poogden ons te temmei Storten olie op het vuur ! zong Rodenbach in zijn «Lied de Blauwvoeterij ». Dat zal nu 00k wel waar zijn. Caevant Consules ! KRIST KOEfJRAADS I En eemuig Oaderzink.1 De Kamerleden en Senatoren haddet de taalwetten gemaakt. Weshalve di Kam rleden en Senatoren fier waren ove ! hun taalwetten. De Kamerleden en Senatoren, bij d< jougste oorkonde der Zeven en Zeventig j roemen het vêle dat hun taalwetten voo: ons volk wisten' te veroveren. Weshalve wij ze onderzoeken. We willen voor vandaag met de voor naamste beginnen : de wet op he Vlaamsch in de bestuurs^aken, van 2ï Mei 878. Die werd niet gemaakt dooi 1 3 24 e onze huidige Kameileden en Senatoren. e Maar ze werd door lien in stand ge-s houden, Essentieel is dat hetzelfde. Ze e werd, de taalregeling in hét bestuur van e Congoland, niet eens onverminkt door i hen overgenomen. Dit is nog ergër. Hier volgt ze. lk hid U ze oplet-n ' letend te iezen : t Art. i. In de provinçiën Antwerpen, e West-Vlaanderen, Oost-Vlaan.leien, Lirn-n burg en het arrondissement Leuven zijn 7 de berichîen èn mededeelingen welke de 7 staatsbeambten tôt het publiek rie h te n, f hetzij in het Nederlandsch hetzij in het 7 Nederlandsch en in het Fransch. De staatsambténaars schrijven in het 7 Nederlandsch naar gemeenten en pir-1 ticuliercn behalve indien deze gemeen-<1 ten of deze particulieren vragen dat de >1 briefwisseling in het Fransch zou geschieden of zij zelf in hun bi iefwisseling die taal gebruiken. r art. 2. In het' arrondissement Brus-s sel ge^oAiiedt de briefwisseling van de 7 bça^ribten van den staat met gemeenten en particulieren in het Nederlandsch n indien de betrokken gemeenten of per-e sonen het vragen of zelf ir. h tin briefwisseling die taal gebruikten. e De berichten en mededeelingen welke ^ de ambtenaars van den Staat tôt het publiek richten worden opgesteld over-r eenkomstig het is'= lid van art. 1. I Ziedaar. Al wat eenvoud mag heeten. Ile heb zoo wel eenige taalwetten bestu-z deerd, en ik mag U met de hand op het hart verzekeren : Zoo één ta al wet een bevredigden indruk nalaat, is het de wet van 22 Mei 1878. r Pure eerlijklreid. Kerlijke eenvôud. En 1 vooral vérstrekkend : veel in weinige woorden. Nu heeft ze natuurlijk met al de andere taalwetten wel één gebrek gemeen : Ge kunt uit het praktiscb leven maar heel zelden haàr bestaan 5 vermoeden. Maar hieruit moogt ge niet overijld besluiten afleiden tegen de wet t zelf. Want dit gebrek ligt meer aan het 1 bijkomstig feit dat ze een Belgischt taalwet is dan aan de wet op zich zelf. t Ik wil dit zeggen : Of ze nu uitgevoerd 1 wordt of niet ; dit neemt nooit vveg dat de wet op $ich \elf een goeden indruk 1 kan nalaten. En die indruk is hier dan l 00k beslist voortreffelijk. Eilaas. zoo is alleen de indruk. Want j bi] een nader toekijken gapen zulke leemten, ergeren- zulke beperkingen, dat het oogenschijnlijk vele door de wet gegeven bitter, bitter weinig wordt. Ge vraagt u met verbazing af ho1 het godsmogelijk is een weg op te gaan en toch maar niet verder meer te willen, wanneer ge er niet eens e* n vierde van hebt afgelegd. Ge vveet eenvoudig niet meer waar ge 't hebt, wanneer het I hf ogste staatgezag denzelfden màatregef door dezelfde wet èn noodzakelijk èn èn onnoodig noemt, èn oplegt èn niet , oplegt. Maar laajt ik niet den schijn > hebben er een paar paradoxe fi uit te willen slaan. Laten we de wet ondei-zoeken. • ; Allessamengenomen waarborgde ze ons het volgende : In Vlaanderen alleen (in Wallonie niet) moesten de berichten en mededeelingen, welke de beambten van den Staat (die van provinçiën en gemeenten niet) tôt het publiek richten, (die 1 welke ze tôt elkandér richten niet) ten minste 00k in het Vlaamsch zijn. De bi iefwisseling dei staatsambtenaren met 25 particulieren of gemeenten in Vlaanderen (met provinçiën nietj moest in 't Vlaamsch beginnen en in 't Vlaamsch voortgaan, tôt bewu^te particulier <>f gemeente zelf Fransch schrijft of Fransch verlangt. Behalve in 't arron îissement Brussel : daar geldt voor de briefwisseling het omgekeerde. Later werd de wet toepasselijk gemaakt op de Nationale Maatschappij ,van Buurtspoorwegen, op de Burger-wacht en op de Nationale Bank. En wel in dezer voege : Wet van 24 Juni i885. ART. 8. « De Maatschappij (van Bnuitspi) is oiiderworpen aan de Wet van 22 Mei 1878 op het gebruik der Nederlandsche taal in bestuurszaken. » Wet van 9 September 1897. ART. 137. « In d_e Viaamsche gemeenten van het land worden het beheer der Burgerwacht, de briefwisseling, de berichten en de mededeelingen uitgaande van hoof.len der wacht onderworpen aan de wet van 22 Mei 1878 en de wachten worden in 't Vlaamsch onder-richt en in die taal aangevoerd'. » Wet van 26 Maart 1900. ART. 5. n De tekst der bankbrieven, voortaan uit te geven, zal de-twee offi-cieële talen opgesteld worden. » ART. 7. (1 De Nationale Bank evenals hare hulpinrichtingen, kantoren en agent-schappen moeten zich schikken n :ar de bepalingen dei Wet van 1% Mei 1878 op het gebruik der Viaamsche taal in bestuurszaken, alsook wat betr. ft de formulieren en de opschriften op en bînnen de gcbouwen. Er zal een be-hoorlijke kennis der twee talen geëisçht worden van aile beambten in aanraking met het publiek, (r) voortaan aan te stellen in de Viaamsche gewé§,ten, het arrondissement Brussel inbegrepen. » En nu komen we terug tôt de eigenlijke wet. En nu stellen we vast : 1) Ze regelt niets in Wallonie. Al de Vlamingen van België te zamèn hebben niet het recht in heol Wallonie één woord Vlaamsch te eischen. 2) Ze spreckt enkel van staatsambtenaren. Al de Vlamingen van een Viaamsche gemeente te zamen, al de Vlamingen van een Viaamsche provincie te zamen, hebben niet het recht krachtens \ie wet van hun Viaamsche gemeente of hun Viaamsche provincie één woord Vlaamsch te eischen. Ze hebben dit recht slechts in zooverre een g«smeente-lijke of provinciale besebikking het Vlaamsch tôt de ôf lot een van de officieëeie talen gelieft te verkiezen. 3) Ze spreekt van staatsambtenaren in het algemeen, zonder dit begrip te concretiseeren. Nu moeten voorzeker tôt de staatsambtenaren gerekend worden de volgende personen : aile bedienden van staatsspoorwegen, posterijeu, tele-grafen telefonen, registratie, hypotheken, consignatiedienst, arbeidsambt, schatkist, belastingen. stapelplaatsen, accijnzen, toldienst; vervoerdienst,dienst der wegen, waterstaat, gevangenissen. Althans, llieorétisch werd dit door niemanJ in twijfel getrokken, al zag de praktijk er som; deeilijk anders uit dan de theorie. Maar officieren, procureurs, griffiers van Vredegerechten, curatoren van faillisse-meuten achten zich iang niet altijd dooi de wet gehouden. (1) Cursiveering van ns.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.