W,ot>ste N0.232Î Dinsdas. 26 October I9IS & Crerst DE VLAAMSCHE STEM I w volk zal niet ver g aan! ALGEMEEftS BELGISCH DAGBLAD Eendracht maakt mscht. REDACTIE- EN ADMINISTRATIEBUREELENI PALEISSTRAAT 31. bovenhuis, AMSTERDAM. Telefoon Ho. 9922 Noord. Onder leiding van RENE DE CLERCQ en Dr. A. JACOB. ABONNEMENTSPUIJS (by vooruitbetaling): Voor Nederland per jaar gld. 6 50 — per kwartaal gld. 1.75 —- per ma&nd gld. 0.75. Voor België, Engeland, Frankrjjk en andere landen dezelfde prtfzen, met verliooging van verzendingskosten (234 eent per nummer), ADVERTBNTIES 20 Cent per regel. Verfransching. lîiet aile verfranschte Vlamingen zijn villens en weteus verfranscht. Yelen wer-den het ouder den drang der orastandighe-den Over lien — zwakke broeders —,1c an cns voirais zaclit ziu . Niet over degenen echter die, handelend naar een wel bewust beainsel, de scheppers zijn van de toestan-àen waardoor in • breeden kring verfran- jching mogelijk wordt. Dit wel bewuste beginsel is "het unltari-iisciie. principe. Jong is het geenszins en deugdelijk is het evenmin in den loop der jaren gebleken. Xa 1815 vormde liet in de Ned'erlanden j,et , .credo" van de binnenlandsche poli-tiek. lu strijd met de traditie onzer landen *erd door den staat unificatie van aile in jjju verband vereenigde gewesten nage-jtreefd. Doch België, in het Koninkrijk der Xederlanden aan dit streven ten deele op-geofferd, kwam in verset, -waardoor het itaatsverband met Holland verbroken werd. Merkwaardigerwijs bleef in den afgeschei-'deii staat het unitarisfcische beginsel ger handliaafd. In het Koninkrijk België -werd su Vlaanderen geheel aan Wallonië opgeof-ferd.Voor Vlaanderen beteekende 1830 een Terctrengiiig in de toepassing van dit beginsel: absoluut, altlians op taalgebied, verd liet doorgevoerd. Hefc bestuur in Noord-België werd toe-,Tertrouwd bij voorkeur aan Zuidelijke han-den. Ora de geïmporteerde Waalsche ele-menten heen groepeerde zàcih een reeds verfranschte stand. Een aanhoudende verster-king van dezen stand was hier het gevolg van. Zoo bevorderde het Belgische staats-oiganisme het ontstaan en de ontwikk<eiKng, temidden van de Vlaams-clie omgeving, van m aantal Fransdh-sprokende enclaves : in-yloedrijke sociale eroepeeringen, die zich tan de Ylaanische massa SŒroJïderdën. De gevolgen van deze afzondering ble-Ven niet uit. Door het taa/lverschil ontstond een scheidswand tnsschen de verfranschte ontwikkelde kringen en de meerderheid der bevolking. Door dezen scheidswand' h.een drong van de hoogere stand en naar de la-gere de beschaving met. Het volk verviel tôt onwetendheid en onkunde. Het hooge percentage analphabeten in Vlaanderen, met den aankleve van dien, hangt innig met deze taa-l-misstanden sainen. Zoo ontnam het unitarisme de bevolking Tan Vlaanderen voor een goed deel haar natuurlijke leiders. Voortreffelijke krach-ten vielen het Vlaamsche volk af en gingen voor te loor. Steeds meer verkreeg de afvalliglieid, onder den druk van liet ^ laamsch verzet-,- een militant karakter. Eeq ten slotte onhoudbare toestand werd liier-door geschapen. Jammerlijk schoten de verfranschte Vla-mingefi te kort in hun plichten tegenover hun Vlaamsche broeders. In de ta al ver-weand van hun volk, lieten zij het over, ffiéésten zij het overlaten aan z-ijn lot. Dat het sociale peil in Vlaanderen zoo laag staat, daaraan hebben zij voor het grootste deel schuld. De Vlaamsche Beweging wil dit sociale peil verhoogen. Zal zij hierin slagen, zoo dienfc zij in te zien dat liet unitaristische stel^el, met in zijn gevolg de verfran-sching, de *oornaamste factor is die het Beerdrukt. Zij dient te streven naar ophef-fing van dit.stelsel. Het is onafwijsbaar dat het bestuur over tat Noord en "weer in Vlaamsche handen komt — algeheel. Opdat de regeering van ^ laanderen in Vlaamsche banen geleid Wordt. Eerst dan kan het Noorden aan België ^flenken de volheid van zijn vruchtbaar-taid, als de Fransche enclaves opnieuw wor-den opgeloat in ons Nederlandsch taalge-als zoodoende uit Vlaanderen de ver-^anscliing voor goed geweerd is — de ver-îransching, als ' Snellaert zeide, ,,de lava-k°r^', die de gToeikracht verdrukt en het land verkwynen doet." Dr. A- JACOB. ?î Srisis ii liet tyORss IsderlandscSi ïerhond ^en achrijft' ons van geachte zijde: A, Het Conîlict. ^ll v;ij\ Àpov ons vorig schrijveii, ailes kv-^tsmg yan persopnlijke gevpe- lens zweeant, uit het débat hebben verwij-derd, kunnen wij trachten, onbevangen, de geestelijke inhoud van het door 's heeren K. d. J's or.tslagaanvrage in de publieke sfeer gebrachte conflict netder te bepalen. O.i. wreekt zich, in de oneenigheid om-trent het optreden des Verbonds in deze dagen, de, tôt dusverre onbewuste, maar door de ernstigo crisis die onze stam door-maakt aan het licht gebrachte, dubbelzin-nir/heid van de, door de practische leiding van het Hocfdbestuur officieel geworden, opvatting van het dcel van 't Verbond. Het doel van 't Verbond is de beharti-ging der Nederlandsche iS'tawbelangen, .— bijzonderlijk ,,overal waar de Nederlandsche Spam kwijnt of wordt bedreigd"; de aankweeking ,,van het bewustzijn van stani-eenheid, bij aile Nederlanders, waar ter wereld zij zich ophouden." Het streeft ,,naar de versterking van ons nationali-teite-gevoel."In deze geheele bepaling van het Ver-bondsdcel, wordt met r/een cnkel ivoord gerept van de verhouding des Verbonds tegenover de Staatsverbanden, waarin de verschillende volkeren die tôt den Neder-landschen Stam behooren, zijn opgenomen. Deze omissie is verre van toevallig. Het Verbond heeft zich, volgens de aan-gehaalde doelstelling op ethn-ischen. basis gesteld. Het bevordert dus een geestelijk eenheidsbe^vutt.zijn, dat baven en buite-rv de toevallige staa.tsverbanden geheel omgaat. Maar er ligt in de doelstelling des Verbonds nog eene diepere mogelijkheid, ni. dat het belang van den Stam, en dat van den Staat, w< arin een deel van dieu Stam politiek georganiseerd is, niet sleohts niet samenvallen, maar aaih elkaar vijandig zi'jn. De Staat toch, in zijn idealen vorm, zou de volmaakte uitdrukking van het Volks-wezen behooren te zijn; de organisatie, waardoor de Volkspersoonlijkheid en de Volkskracht zich op de meest volmaakte wijzo openba&rden. Hij is dit echter slechts zelden volkomen; en niet onvaak in 't geheel niet: en vn deze tegemteUinçj ran Staat en Stam heeft het Verbond zijib diepste bestaansredem. Het zuiverst is de Staat nog uitdrukking van het Volkswezen in de nationale eenheids-staten, zooals Holland. In de internationale ataten echter, jde Staten waar meer dan één volk in één ^featsverband is saamgevoegd, bestaat er echier bijna altoos zekere span-ning tusschen olk en Staat, eene spaiming die soms, watmeer de Staat door het Volk erkend wordt als oorzaak van zijn ,,ver-kwijrj',> ' ' , , j^bedreiging", het iioodzake-lijk maken kan dat het Volk ofweil de Staats-w/7/i reorgam-iseert, ofwel, wanneér dit, door welke omsta-ndigheden ook, on- j mogelijk blijkt, de Staat aan stukken breekt. I Wannesr zich nu zulk een conflict tus- i schen Stam en Staat voordoet, behoort een . Stamverbond, dat zichzelf als plicht gesteld I heeft, op te treden ,,overal waar de Neder- j landsche Stam kwijnt of wordt bedreigd", , gedachtig aan het adagium : ,,die het | doel wil, moet ook de middelen willen", I niet te aarzelen zich met zijn zedelijken j ,i?ivloed aan de zijde des Volks te stellen... zelfs dan nog, indien de redding van een Nederlandsch volk van yerkwijning en ver-stikking, naar het, alléén maatgevende oor-deel van dat volk zelf, niet anders mocht kunnen geschieden dan door een, voor ! historisch Nederlandsch bewustzijn redit-matigen opstand tegen eene dan volksvijan-dige overheid. En zoo men déze gevolgtrekking te verre-gaande achten mocht, dan zal men ons althans zooveel willen toegeven, dat, in zulk een conflict, een partijkiezen vôôr den Staat en zijne agenten tegen het Volk, voor het Verbond uitgesloten moet zijn. Welnu, het conflict, dat wij in boven-staande regelen als eene door de doelbepa-ling-zelf des Verbonds gestelde mogehjk-heiçl beschouwden, is, in dezen Wereld-oorlog, werkelijkheid geworden. Het Verbondsbestuur lieeft echter, van het ontstaan van dit conflict, dat het, door de studie van de ontwikkeling der Vlaamsche en Afrikaansche Nationale Beweging als waarsehijnlijk zou hebben moeten leeren beschouwen, zelfs de mogelijkheid nimmer ernstig gerealiseerd. Het is steeds op het standpunt blijven staan, da,t er tusschen Staat en Volk, vooral in critiscne dagen eene mystieke l'aison zou bestaan — en zoo heeft liet, als vertegen-woordigster der &'£a»i-belangen, zich in hare actie altoos blindeling laten leiden door de vertegenwoordigers der Staat-s-he-langen, in de naïeve overtuiging, dat het houden der officiëele zijde ook steeds de neutrale en de veilige weg was. Tôt welke verbluffende resultaten dit officiëele étandpunt ten opzichte van onze Stambelangen heeft geleid, worde, bijzonderlijk voor wat Vlaanderen aanbelangt, in een volgend schrijven aangetoond. Uit de Fers Op boodschap bij Pastor Verriest. Een medewerker van ,,De Vlaamsche ,Post" schrijft in zijn blad : Kort« na den noen trak ik op een zon-nigen najaarsdag uit op Vlaamsche boodschap bij Vlaanderen's Meester, den een-voudigen pastor van te lande. De meid die eerst wat truizelde ging lia mij in 's Pas-tor's studievertrek te hebben binnengeleid, mijne komst melden bij den braven grijzer, man die wat te rusteai gegaan was. Het « grief de me die zalige noem-ust door mijn on- ; verhoeds l>ezoek te komen verstoren. Enkele j stonden daarna zat ik met geslepen aandaoht » en spitse ooren gretig te luisteren naar de zoetzalige woorden van Vlaanderen's kraiii-gen priester- Eene gevoelstrilling van innig-diep genot doorzinderde mij 't gemoed en . ^ieledronken liielden mijne oogen zich strak ! op hem gevestigd. Met de hem eigen ge-j moedelijke wijze vertelde hij mij over Vlaan-1 deren's aangelegeiUiêden uit het heÀ^n eh 't verleden. Persoonlijk zoo verklaarde hij, houd ik er eene andere meening op na dan de Jong-Vlamingen van Vrij Vlaanderen. *) Ik blijf trouw gehecht aan mijne oude Vlaamsche gedadhte: 'k ben vla.vnscbgezind t.t.z. vlaamsch denlkende, vlaamsch voelende, vlaamsch willende omd^t ik Zuid-Nederlan-der ben of Neder-Duitsciier zoo gij wilt. Edoch al ben ik van lietzelfde gevoelen niet der Arrij-VJaanderen-Vlamingen en af-gezien dus van dit principdeel nieeningsver- : soliil verheug ik mij in het feit dat er ,in Vlaajnderen iets aan 't gisten gaat en aan het roeren is. Al trok die roering enkel de aandacht der Regeering die nu te Le Havre is, 't ware reeds eene bevredigende uitwer-king, doch die roering verwekt meer en doet de ministers aleens in de haren krauwen. En. de Vlaaningen, die deze werking in gang steken, al overschrijden zij ook eens do rechte lijn, iet wat ten andere menschelijk is, mag men hen hierom niet belagen en ter-stond een boosaardige misdaad aanwrijven van zoohaast men weet dat zij het goed meenen en rechtscliapen en onbevangen voor hun gedacht durven Tooruitkomen. De Vlamingen zijn zoo een eigenaardig volk merkte Pastoor Verriest scliertsend op, doch ik lioud veel meer van opreolite rondborstige lieden dan van huiolielachtigo gluiperige valechaards. Ten andere het zijn de hardvoclitige frans-kiljons die de godsvrede opgaven, zij hebben die ix>ering uitgelokt met hun ijdel breedsprakig doodvonnis op het Vlamingen-dom en met de vermetele persuitlating : ,,Vous suivres la culture latine ou vous ne serez rien". Het is eveneens van de franskiljonsche geestdrijvers dat a-1 het dreigen met hals-reohting, strop of kogel uitgaat, met liet kwaadaardig doel sohrik aan te jagen en door middel van die sclirik het Vlaamsche Volk te muilbaiiden en tôt zwijgen te nopen. Het is zeïfs bij gezond oordeelende lieden niet denkbaar dat iémand om voor zijn wel-gemeend gedacht vooruit te komen gehals-reclit, gehangen, docd geschoten of gebrood-roofd zou worden. 't Ware erger dan in 't Schrikbewind. Overigens indien het zoo ver moest komen, voegde Pastor Verriést er luimig aan toe, 'k trek direkt naar Brns-sel bij den Minister hem toercepende: „Hola ! Wat gaat ge wel doen dan?" Voor enkelen tijid, zoo ging Pastor Verriest verder had ik een cftlderhoud met een gekenden franskiljon en 't gesprek volde ' natuurlijk over de Vlaamsche Beweging. Tôt zijne groote ontsteltenis, verklaarde ik hem dat er hoofdzakelij.k vier Vlaamsche Bswegingen te onderscheiden zijn. Eene eerste VI. Beweging is de politieko Beweging die door middel van politieke wet-ten de Vlaamsohe Rechte 11 beoogt te liand-haven.De 2de VlaaTiisohe Beweging is deze door de welke elike Vlaamschvoelenide jonge VI a-ming ziclizelven in gansch zijnen haiidel en wandel doordringt van de Vlaamsche prin-ciepen. Deze is inzonderheid de geestdrif-tige Beweging in de S tu d e ntenwer e 1 d ge-voerd.De 3de Vlaamsche Beweging, en wel de grootste en grootschte is deze die de ver-vlaamscliing, de zedelijke op'beuring, de geestelijke omtvoogding en het stcffelijk lier- ; worden beoogt van gaiisoh den Vlaamschen stand. Die opvoeding die ontslaving en dit lier-worden van de Vlaamsche vclkamassa tôt elke rasgenoot afzonderlijk tôt een prqokt vlaming gedije met plichtbewust stamgevoel en rasfieren zelftrots is het wenk van den alledaagschen drang der feiten. Het islioofd-zakelijk het werk der intellectueelen die 1 steeds overal en altijd waar zij met het volk : in voeling komen, vlaamsch denken, ! vlaamsch willen en vlaamsoh spreken, die in ! gansch de uiting van hun wezen vlaamsch zijn, zoodat de voî'ksklassen van lioog tôt : laag vereenzelvigen zonder grenslijnende taalleemten. Eene 4de vlaamsche beweging is de volkerenbeweging die een volkenkun- 1 dig verscihijnsel is en het natuurlijk uitvloei-sel van het vermenigvuldigiiigsvemiogen en de uitzettingskracht van het vlaamsche ras. Vlamingen wijken uit naar het Walenland en daar de vlaamsche huisgezinnen meer kinderen tel en zoo is het begrijpelij.k dat het vlaamsch element steeds aangroeit, zoo-danig dat, telkens eene . waalsche familie heengaat, hare plaats door eene vlaamsche ingenomon wordt. Dit ailes gaat zonder slag of stoot en het feit is zoo onomstootbaar waar, zoo ver-volgde Pastoor Verriest verder, dat die ver-baasde franskiljon op de vraag : Ik geef 11 te raden hoeveel Vlamingen er binnen 100 jc.ren hier wonen zullen ? met mij bekennen moest dat er 8,000,000 Vlamingen en 1 mil-lioen Walen zouden zijn. Hier moet ik u doen opmerken, zoo zeide Pastor Verriest, dat de Jong-Vlaniingén van Vlaanderen Vrij van deze 3 laatste Bewegingen niet gewagen en al zoo schijnen deze niet te kennen . om enkel zich met de eerste bezig te houden. Wat meer is, en dit kan ik maar niet bégrijpen, er wordt aleens den draak gestoken met VI. Beweging zooals zij voor den oorîog gevoerd werd, zij wordt gekleineerd en gelijk gesteld met wat lawaa-ierig straatvertoon, zat-lapgesclireeuw en Vlaamsche leeuwgetier. Ja! Ja ! zoo besloot Pastor Verriest, men slaat een beetje den bal mis maar desniet-temin ben ik blij dat er iets roert in Vlaanderen !... Ik ben vervolgens lieengegaan dragende met mij den zaligen indr- : van ailes wat ik gehoord en gezien liad . ter woonst van den eenvoudigen pastor van te lande die mij op een zoo gulhertig ontïiaal vergastte. Nu voor 't. eerst heb ik ervaren hoe er uit Pastor Verriest als 't ware, eon geheime, elec-triseerénde kracht gaat die.u aan hem vast-klanipt die de ziel doordringt en den indruk zoo diep in. het gemoed grift dat de tand des tijds er niets op vermag. Ik dank u, ik groet u Heer Pastor Verriest en weten-de dat dit blad u in ujw verliolen hoekje van Zuid-VIaanderen bereiken zal vraag xk openhertig : verschoon dit gezellig ouder-j houd door mijne onbescheidenheid tôt pers-! artikel te hebben vervormd. B dez>e daad heb ik enkel de Vlaamsche Volkszaak die ik dienen wil op het 00g geharl. God be-hoede nog lang Pastor Hugo Verriest tôt grooter heil van Vlaanderen, tôt beter wel-zijn van gansch het Vlaamsche Volk 1 ! * De huidige Vlaamsche Z-'osf-ricliting. Fransche Vlamingen. Onder dezen titel schrijft de Aiarden-. burgsche correspondent van do ,,Nieuwe Courant" het volgende: Uit mijn jongensjaren herinner ik mij de verbazing, waarmee ik vernam, dat de Nederlander Maarten Maartens een schrij-ver van Engelsche boeken was. Deze ver-won-(Jering gaat niet op, waar wij de toch altijd 1 wat vreemd klinkende combinatie zien, die S hierboven geschreven staat. Want Fransche Vlamingen zijn er genoeg. Als men onder de. Vlaamsche meer gegoede en intellec-! tueele kringen verkeert, ïijkt het wel eens ï of daar uitsluitend Fransche Vlamingen worden ge von den. Vlamingen wier dage-; lijksche omgangstaal, de taal van hun cou-|"anten, de taal van hun handel en bedrijf, van hun wetenscliap eu hun onderwijs, uit-I sluitend is het Fransch. Zulk een voorstelling van Vlaanderen's L leiding gevende kringen zou overdreven t zijn. Om op één gebied te l^lijven, de kunst : i_de grootste Vlaamsche kunstenaars schrij-I ven in het Vlaamsch, of eigenlijk in een l soepel, met- veel Vlaamsche woorden : en | klanken verrijkt Nederlandsch. Gezelle, Streuvels, Buysse, Van de Woestijne, om maar enkele n amen te noemen. Daarnaast bestaat ongetwijfeld een uitge-breide Fransch-Vlaamsche kunst. Kunst die wellicht meer wereldbekendheid heeft s;ekregeii dan de Nederlandsch-Vlaamsche, omdat haar taal een wereldtaal is. Van de allereerste kunstenaars zijn uit dien 1 Fransch-Vlàamschen kring voortgekomen ; Maeterlinck xuit Gent, Verhaeren, uit St.-Amand, Georges Rodenbach, uit Doornik, Van Lerberghe, uit Gent, en nog vélen. . I11 deze groote Fransch-Vlaamsche kun-stenaarsgroep manifesteert zich de langzame verfransching der Vlaamsche gewesten. Deze artistennaturen hebben in hun jeugd in Fransch-sprekende omgeving geleefd : f oûders, <>pvoeders, onderwij&ers, kameraden ! sprsken Fransch. En als ze al het Vlaamsch hebben leeren verstaan, dan hebben-ze dat j geleerd, zooals een Belgische baron esse-het mij zoo typisch zeide: ,,omdat onze .tuin-man en onze meiden het spraken". Zoo het Vlaamsch: ,,la langue de nos servantes". Wij Nederlanders kunnen dit e&nyoudig als een feit constateeren. Al zullen vélen ■ van ons het jammer vinden dat onze taal 1 zoo dreigt verdrongen te worden. De Via- i mingên die hun Vlaamsche volk gaarns Vlaamsch zagen blijven, zien het met droe-fenis en dikwijls met ergernis. En het scheelt weinig of zij zien aile Fransch-sprekende Vlamingen als verloochenaars van hun eigen volksaard. Wat toch onbillijk is, omdat de meesten dezer verfranschte Vlamingen eejivoudig niets anders hebben ge-kund.Wat zijr. de Vlamingen dan? Aan de ,,Stem uit België", die in Engeland verscliijnt ontleenen wij het volgende: Maar. Lieve Heer! Wat zijn de Vlamingen dan? Zijn d© Vlamingen van gormaa-nschen stam, of zijn zij het niet? Is het Vlaamsch of Nederlandsch een germaansche taal, of niet? Laat ons toch bestaande feiten aaniïemen zooals ze zijn, en daarop onze beschonwingen bou-wen. Staatsmannetjes die volken willen bestu-a^en volgens een ingebeelcl begrip van den volk&aard, tegen de natiuirwiiar-heid in, hebben wij genoeg aan 't werk gezien en wij weten wat te verwachten is van zuïke staats-mannerij. Vlamingen ,,zijn" nu éenmaal Ger-manen; het Vlaamsch of Nederlandsch ..is ' een germaanscho taal, dat kan niemand.. ver-helpon ; en al liepen onwetende Vlamingen 110g zoo hoog op met hun gewaancl ,.latinisme", dat bestaat in een oppervlakkig laagske fransch, dat zou à an de zaak niets veranderen. Daar die germaansche Vlamingen toch ook Belgen zijn, en de germaansche vlaamsche taal een belgische taal, kunnen wij niet inzien, dat de liefde voor Bolgië moet bestaan in het 011-derdrnkken van den vlaamschen volksaard of van de vlaamsche taal. Integendeel, hoe meer belgisoh gezind, hoe dieper genege.i ook een ware vaderlander .zal zijn voor den aard en de taal van de meerderheid der Belgen ; lioo vuriger hij zal trachten dien aard en die taal in eere te stellen. Men zal beter werken aan den heropbloei en den vooruitgang van het belgische volk naarmate men de beide bestand-deelen van dat volk krachtiger za-1 opleiden tôt vruchtbare ontplooiing van huniie natuurlijko eigenschappen door middel van hun eigene, 11a-tuurlijke xaal. Is zulke beschouwingswijze ook awepenj r Wat ziet grJj3 maam? Hoe kan de maan Zoo koel te laohen staan, Met stevig-bleeke wangen, Als ginder, over. 't neergetropte volk De sluiers van een zware wolk Hun doffe stilte hangen? Is 't dan dezelfde hemel niet : Hier : sterrenzwaar en vredig blauw, En daar : gespannen over naren rouw, Die manne n reut'len hoort en vrouwen schreien ziet ? Wat ziet gij, maan, daar ginds voor 2: ru wel- daad 1 Viel weer een mensch den menschenhaat ten of fer ? ;t. Moet vrees'lijk zijn... Uw hclit wordt doffer, Gij slaat een wolk u vpôr.'het blcek çelaat... MARTIN PERMYS. .JKLIL. EI3>TJ5S K#rn. On^ tael is onuitroeybaar. God heeft z ons tôt een pand van nationaliteit gegeven Dit pand mogen wy niet verwaerloozen ; ej daer onze vla©m6olie tael voor beschaving e: A'eredoling vatbaer ie, gelyk al wat ons vaj God komt. zoo zyn wy ook rerpligt haer te be schaven en te veredelen en haer hare hooger regten in de maetsdiappy weder te geven. Wie zyne moedertael voor eeno vreemde tac verwaerJoost kan zyne moedertael niet liefheb ben, maer zal die spoedig helpen onderdruk ken. Dit ziet men dagelyks. Zy die voor d' verdeeling tusschen Wale.n en Vlamingen be vreesd zyn, makeif zichzelven tôt eene afzon derlj-ko caste onder de Vlamingen ; zy willei zicih maer volstrekt geene moeyte geven or huime minverlichte broeders, bij middel va-: een beschaefd taelgebrnik, te helpen opbeuren en sdheppen dus onder ons nog meer verdeeld [lieden. J. F. WILLEMS (1840). Edith Cavelf. Van geaehte Vlaamsohe zijd'e schrijft mei 0119 uit Engeland : „Met ontroering hebben wij hier den dooi vernomen van Edith Gavell, de bestuurster de; ,,Belgische School voor gediplomeerde Ver pleegsters" te Brussel. Sinds 1907 bewees zi er groote diensten. Miss Cavell was een vrouv van hooge moreele beteekenis. Zij werkte 00" med'e aan ons tijdschrift De Vlaamsch' Verpleging. Het liefdewerk dat zij voo hare en onze landslieden en soldaten voltrok kennis hebbende va.n het gevaar. en dat z: nu met den dood als een martelares heeft be zegeld, staat onuitwisclibaar i nhet gelieuge: van de velendie haar liadden leeren kenne: en hoogachten". Saloniki. In ,,Van onzen Tijd" schrijft staatsraad prof mr, A. A. H. Struyeken over ,,do landing de Franschen en Engelschen in Griekenland". ,,Onwillekeurig — zoo lezen wij — dring zich de vergelijking op tusschen den inval de Duitscho troepen in België en de landing de Fransche en Engelsche troepen in Griekenland De vraag is gesteld, of do geallieerden, di< zeggen te strijden voor de zelfstandigheid de kleine staten, thans niet metterdaad hebbei getoond, voor die zelfstandigheid al even wei nig eerbied te gevoelen als Duitschland. Mei zij niet te snel in zijn oordeel in den een o anderen zin ; zeker is, dat wat in Saloniki gc heurt, een geheel ander karakter draagt da: wat in België heeft plaats gehad, maar mei mist nog de gegevens 0111 het ten voile te kun nén beoordeQlen. Waren de bet'rekkingen tus schen Duitschland en België volkenrechtelijl volkonien duidelijk. do houoing van Belgi bovendien van den eersten dag af even ondul: belzinnig als krachtigj omtrent de volkenrech telijke betrekkingen tusschen Servië en Gric kenland is ons geenszins ailes bekend, terwij bovendien de houding van Griekenland op de: buitenstaander den indruk wekt van onklaar lieid en halfheid." Schr. stelt de vraag, of wellicht Griekenlan< zich hetzij voor lietzij gedurende den oorlo^ verbonden heeft den doôrtocht van troepei naar Servië toe te laten, zooals Roemenië il 1877 aan Ilusland in den oorlog met Turkij< den doortocht van troepen toestond. ,,Intusschen — zegt hij — dit recht moe dan bepaaldelijk zijn bedongen met het oo< op het transport van troepen in oorlogstijd Eene algemeeçte regeling, aangezien in vredes tijd, st-rekkende tôt vrije doortocht en vervoe van i>ersonen en goederen van de Egeïsche ze naar 'Servie, of eene algenieene regeling be treffendc liet gebruik va<n den spoorweg vai Saloniki naar Us-kub voor het rechtstreeksc vervoer van personen en goederen van en naa Servië, is niet voldoende titel voor het recht ook in oorlogstijd troepen door het neutral land te voeren. Wel beriep Engeland zich il den Zuid-Afrikaansohen oorlog op een soort gelijk tractaat, in 1891 met Portugal betref fende den doortocht door Mozambique geslo ten, om den doortocht van Engelsche troe pen naar Transvaal te recbtvaardigen, maar ook volgens Engelsche schrijvers, ten onrechtc In ieder geval, of Griekenland ten opzicht van Servië en zijne bondgenooten kraclitet vroeger t-actaat verplicht is, den doortocht te t-e laten, dan wel thans uitdrukkelijk of sti zwijigend daarin toestemt, zulks kan alleen va belang zijn voor de be;intwoording van d vraag, of de geallieerden Griekenland onrecl: aandoen, niet \-oor. de vraag, of Grickelan zelf ten opzichte der oorlogvoerendeh zijn plie! ten als neutraal volbrengt. Als neutrale stai: is Griekenland evenmin bevoegd, dien dooi toclit toe te saan als België de Duitsclie t]*o< pen mocht doorlaten ; wat meer zegt, het i: wil het zijne plichten als neutra-al nakomei verplicht, dien doortocht met aile ten dienst staando middelen te verliinderen. Het recl: van z.g. onschuldigen doortocht door néutraj gebied. tôt het einde der achttiende eeuw e kend, is in de negentiende eeuw uit liet volkei recht verdwenen. In de tweedè vredsconferei tie is dan ook uitdrukkelijk bépàald, eenerzijd; dat het grondgebied der onzijdige mogendln den onschendihaar is, zoodat het den oorlogvoi renden, is verboden het door troepen of koi vooien, munitie of krijgsvoorraden to doc doortrekken, anderzijds, dat eene onzijdige nn •gendheid zo<Klanige liandelingen op haar grorn gebied ook niet mag dulden, en ze zefls mot st-raffen. Verhindert dus Griekenland den doortoch niet ,dan schendt het zelf zijne neutraliteii Of liet hierom in den oorlog zal worden be trokken, stsiat niet vast; dit zal afhangen va Griekenland zelf en van de verbondenen. î 1877 volgde op den doortocht van de Russisch troepen door Roemenië na eon korten tijd d oorlogsverklaring van dit land aan Turkije, e moet deze dus 1x1k onder het licht daarva worden bezien. Verklaart Griekenland zelf de oorlog niet, dan zullen de verbondenen liebbe te beslissen, of zij in Griekenlaiurs houdin eene 'reden a inden, dit hunnerzijds te doei Gaan ook zij daartoe niet over, dan is volkei rechtelijk niet verder bepaald, welke gevolge aan Griekenlands neutraliteitsschennis zijn vei botiden. Tôt zoover de rechtskundige zijde der zaaî voor zoover thans de gegevens bekend ziji Over de moreele en politieke beteekenis ka thans nog geeu oordeel worden geveld". De Servischo vesting-drïehoek. Door het opdringen van de Bulgaren i Westelijke riehting krijgt een eigenaardige ste ling van de Serviërs beteekenis, een stellin ; ooals wij ook in den oorlog tegen Ruslan liciliaaldeiijk aangetroffen hebben. Het is ee krqniek- versterkt gebied, dat door den driehoek van de 3 vestingen Zajetsar, Niesj, Pirot gevormd wordt. Reeds in den oorlog van Bulgarije tegen 1 Servië in 1885 was het gebied Zajetsar-Pirot 1 met de rugdekking Niesj het tooneel van strijd. 1 Thans wordt medegedeeld, dat de reclitervleu-gel van de vesting Zajetsar reeds genaderd is 3 en dat de linkervleugel van het Bulgaarsche léger zich in do riehting van Pirot voortbe-1 weegt. De aanval is dus gericht tegen de open ruimte, die één zijde van den driehoek vormt. Het eerste Bulgaarsche leger heeft de passen « j. 3 tussclîen Belogradzjit en Knjadzewats in bezit genomen. Knjadzewats vormt een tusschenstel-ling op het versterkte front Niesj-Zajetsar, die de noordwestelijke zijde van den driehoek H vormt. Belogradsjik ligt ten oosten van Knjadzewats en ongeveer halfweg ten Oosten van de lijn Zajetsar-Pirot. Belogradsjik is door een - weg zoowel met Pirot als met Niesj verbonden Terwijl Niesj, do meest Westelijk gelegen vesting, een grooten omvang heeft, zijn de beide andere niet zoo goed aangelegd, al hebben zij ook in vergelijking met andere Servische vestingen een aanzienlijken omvang. Zajetsar aan î de Timok heeft een omtrek van veertig kilome-ter en is een verschanst kamp, dat door een I groot aantal veldversterkingen beschut is. Be-lialve deze oude werken moeten hier thans nog een reeks sterke niouwe werken ingericht zijn. De vesting Pirot dekt den weg naar Niesj. Ze ligt aan de spoorweglijn Niesj-Sofia en is bovendien het kruispunt van verscheidene wegen, die naar aile windstreken loopen. De weg naar het Noorden ontmoet den weg naar Belogradsjik. Pirot heeft dus een groote beteekenis voor den opmarsch en den terugtocht van de Serviërs. Daarom heeft men reeds vroe-ger de vesting sterk aangelegd. Het hoofdwerk vormde een oude kerk. Daar zijn^ook nog een reeks oude schansen en grachten. De vesting, die aan den bovenloop van de Nisjawa gelegen is, en den overtocht dekt, is thans door een aantal nieuwe veldwerken versterkt, die een omvang hebben van 35 kilometer. Naar het Oosten ziin vier en naar het Zuiden drie wer-ken vooruit geschoven. Ook het westolijk front wordt door twee zwakkere werken beschermd. [. Deze vcstingdriehock zal waarsehijnlijk spoedig , een groote roi spelen in den strijd tusschen r Servië en Bulgarije. Doortocht. 1 V. schrijft in ,,De Nederlander" : ! De kwestie vau den doortocht in het algo-l meen, neemt nu in het; volkenrechc. eene liolang-. rijke plaats in. Zij bestaat zoowel voor legers ! als voor vloten. ! Vreen. !e oorlogschepen d.v. mogen gewoon-. Jijk vrij door de territoriale wateren van f.en . ! staat varen. Hefc is geen schending der neu-; traliteit, aU; dat wordt toegestaan, maar of i ook aan een. g^eele tran^portvloot- met troe-. pen aan boord doortoch mag worden verleend, . is zeer de vr .ag. Vroeger was dat niet of min-. der nauwkeurig geiegeld. In de dagen van onze 1 llepubliek kon zelfs de eene Souvereine pro-1 vmeie aan de troepen van de andere provincie . doortocht weigeren en dat recht liadden ook enkele steden. In 1572- weigerde Rotterdam î aAnvankelijk de Spaansche troepen door te la-r ten, die tôt herovering van den Briel waren af-t gezonden en voor die siad lier lioofd hadden 1 gest'ooten, en toen in 1672 onze Willem III, met > ons leger op Holland terugtrok, vond hy de j poorten van Ut-recht gesloten. t I Het meest bekende voorbeeld uit de nieuwere r geschiedenis is dat van Rumenië in 1878. Rus-' land wilde toen Turkije aanvallen tôt bevrij-ding der Bulgaren, maar slechts door Rumenië - was Bulgarije, te land, voor de Russen te be-, reiken. Voor den uiterlijken schijn zijn toen . ! de Rumeniërs met geweld gedwongen den t doortocht der Russen toe te staan, maar hei- melijk waren zij het met de Russen eens. Zij r wisten dat die ook hunne bevrijders zouden worden, en, ten slotte, heeft het C-ong,res van 3 Berlijn dan ook .de souvereiniteit van Turkije j over Rumenië doen vervallen. Wanneer de Bulgaren zich dus nu over den . doortocht , van de Entente-troepen beklagen, megen zij zich wel eens herinneren wat in 1378 is geschied ten hunnen behoeve. Vooral als tivee deelen van-.eenzelfden staat ' door andere staten van elkander gescheiden () zijn, is het voor zoo'n staat van 't grootste be-H 1 lang een recht van door toclit te verkrijg^n. r, j De Pruisische troepen konden vroeger de . ■ Rijnprovincie niet bereiken, zonder door andere u staten te trekken en Karel de Stoute was door e 1 Lotharingen van zijne Nederlandsche staten t ! gescheiden j 1 De Spaansche troepen ook konden, gedu-L_ : rende den 80-jarigen oorlog, ons land niet be- - reiken, zonder andere landen door te trekken, en in 1814 vielen de verbondenen door het -aeu-traie Zwitserland in Frankrijk. Tôt die vei - , bondenen behooi-den toen ook de Pruisen en de ^ Oostenrijkers, die daardoor een gevaarlijk pre-J cedent heblîcn geschapen. 1870 daarentegen l heeft Bour^ahn zich wel gcwaoht, met zijn leger rlwars door Zwitserland in Duitschland -, te vallen. De Zwitsers zouden dat toen zeker ' met geweld hebben belet. zooals ze nu zeer L_ zeker elken doortocht aan Franschen, Italia-t lien of Oostenrijkers zouden betwisten. Alleen aan zieken en gewonden mag doortocht worden y toegestaan. L. j Do tweedè Haagsche Vredesconferentie heeft n de quaestie van den doortocht geregeld en y. daardoor aan de verkeerde practijken een [. einde willen maken. Er is een tractaat van t 1910, dat over de rechten en verplichtingen der neutralen handelt. De oorlogvoerenden ^ mogen noch troepen, noch convooien, noch am-munitie, no'cli voorraden door neutrale landen s doen doortrekken. a TJitvcer echter van ammunitie en oorlogS-ri behoeften mogen de neutralen toestaan. 0 Wat Amerika dus nu doet, is niet met het 0 volkenrecht in etrijd, maar Rumenië zou wel u daarmee in strijd handelen, als het toeliet dat n Duitschland. door Rumenië, ammunitie of n krijgsvoorraad liet doortrekken naar Turkije. n Rumeensche onderdanen mogen, als zij willen-tf en kunnen, ammunitie aan Turkije levereu. ^ Rumenië msg dat beletten, maar is niet dpar-.. toe verplicht. Do groote lijnen zijn dus ru ge-n trokken. Het volkenrecht is op dat punt ge-•- codificeerd voor aile staten, die de besluiten der Vredesconferenties hebben aanvaard» ti VLAANDEREN DAG EN NACKT 1- 5 DE^K IK AAN U, n

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.