■ gfgte Jaargang i\°. 131 Vrijdarg 11 Jtlni 1Q15 S Ce nt« DE VLAAMSCHE STEM ^nïet VERCÂ"N^^^ P8— A LGETOÈEN ^ - J BELGISCH OAGBLAD " "EENQftACMT, W AAKT rOACHT! REDACT1EBUREEL: KALVERSTRAAT E4, AMSTERDAM. — TELEFOON Ho. 9922 Noord. De Vlaamsche Stem verschijnt te Amsterdam elken dag des morgens gp vier ùladzijden. Abonnementsprijs by vooruitbetaling: Voor Holland en België per jaar / (5.50 — per kwartaal / 1.75 — per niaancl / 0.75. Vocr Engeland, Frankrijk en buitenland dezelfde prijzen, met ver-hooging van verzendingskosten (2% cent pe# nummer). HoofdopsteBBea* s Mr. ALBERIK DESWARTE Qpstelraadl : CYRiEL BUYSSE — RE?JE DE CLERCQ — AMBRE DE RIDDER Voor ABONNEMENTEN wende men zich tôt de A dm inistratie van het blad. KALVERSTRAAT 64, AMSTERDAM. — Tel. N. 9922. Voor AANKONDIGINGEN wende men zich toi de AdministratÏB van de VLAAMSCHE STEM, Kalverstraat 64, Amsterdam. —- Tel. N. 9922. A DVERTENTIES : 20 Cents per regeL O tfcï I H £** KORTE 1NHOUS3 Iste Bladzij de: Hetgedrag der Belgen in Nederland. Léonce ou Castillon. Klein© KroDiek. Onder ons. (XIII). Edward Teeters. 2de Bladzijde: fit het Vaderland. Ontsnapt. iiit een Duitsohe gevangenis. De toestand van den land- en tuinbouw in België, Brie'.en van liet Front. De nieuwe TJniform van het Belgische leger. Bij de Yluchtelingen. (II). Arcl. 3d'e B1 a d z ij d e : De Europeesche Oorlog. Brieren itit Engeland. G-ust van Boosbroeck. Telegrammen en Berichten. Italie en de oorlog. 4de Bladzij de»: Onze Dooden. fit de Kampen. Ingezonden stukken. Voordrachten en Feesten. [ Asyirecht. t Voor onze Krijgsgevangenen. Officieele lijst van Belgische krijgsgevangenen. (12). Il oedrag fer Belgen in Wand. Dô fijn besneden pe.ii van professer dr. en mr. Frans van Cauwelaert, lid der B-sl-gische Kamer, sécréta ris van het officieel Eelgisch Comité in Nederland, heeft af-tlcoi.de geajiiwoord op lasterlijke en kwaad-' willige praatjes over fui vende Belgen. Het deed ons genoegen vasb te stellen dat de groote pers van Nederland nooit de eclio daarvaji is geweest. Nochtans bevreemdt liet meuigen Belg in verkeer met fatsoen-lijke Nederlandérs nog dien ouden kost op-gewarmd te vinden. Fuiven is, meen ik, een ïïollandsche studenteiit-erm voor ons j,rolW of op j,6chok gaan". Om fce fuiven moet men fooieu hebben. Welnu, de bank-iustellingen van Nederland zullen ons zeggen of de Belgische vl-uchtelingen in het-goud zwemmen of niet. Is België geen ge-mïneerd land? Uit persoonlijke ervarin.g weet ik dat de toeloop van de Belgen die in Den Haag ter Nederlandsclie Bank hun geld tegen guld&ns uitwisselen van week tôt vîeek afneemt. Er moeteil ook zeer gewicli-redenen bestaan om oene Belgische nank. en leeningvereeniging met vertak-^ingen in Nederland tôt stand te brengen. Vtanneer men iderdaad gold over heeft om i fuiven zijn dergelijke banken overbodig. F&iven doen voorzeker de ongelukkigen Net die in de kampen zijn opgesloten ; even-doen hçt onze brave soldaten die ge-intemeerd zijn. De geruineerde middelstan-ders» die naar hier zijn gevlucht, tellen met zorg en schrik de dagen van dezen kngdurigen oorlog. Diagelijks keeren er kndgenooten naar België terug omdat de iiuddeleii hum onfbbreken nog langer in het land der gulden te vertoeven. Wat nu de flj.ken betreft, eerstens maken zij een kleine minderheid in de massa nit en tweedens is ^ûven onder hen esne uiterst zeldzaane 'ùitîcndering. En dit begrijpt zich. De gixx>t-jujveraar en grootrhandelaar, die hier in Dallingschap leven, hebben allen aanzien-'] e verliezen ondergaan. Hunne nijverheid ^til* ^ getroosten zicili zware offei*s hun personeel in België wat bezigheid e Terschaffen en aldus een stuk brood te a en verdienen. De groot-ha-ndelaars ge-^agen zioh door den • band op dezelfde t'f0. ^,atde grondeigenaars en renteniers reft, dezon eten van hun kapitaal, want e eerete zijn. eigen- rs zonder renten en e renteniers hebben mede ontzaggelijke îezen geleden door de dalinig1 der effecten «a fondsen. Wl€ ^ee^maakfe van officieele comités 2*lf v ver^0I1gen aa-moede er heerscht "•s, ^6oenen die, op straat, dit het lier? n vermoe^611, ^ 6611 Belg niet fuîv/arvZ^n ^an kunnen 1 door Hj* klieven met hamers of het e vensters op den straatweg. gooien? U zijn ei- onder de uit Beîgië ge-înet v? yerkwiste en 'doordraaiers, doch Bftlrr.T e kan ik zeggen dat het geene ^oeîdp ' ^ ° 6 ^ e 11 r ij k e r s zij n. Be-MaiwîtA1 ..a:a^u vai1 zij ne Apostolische V menscheii, die zioh reeds tige lJi .. Antwerpen, door hun opzioh-zi? niet deden opmerken. Droegen tebben 7 v«rmogen op Zich? En met liUmi j S gelegenheid niet gehad heden ^lar^allten en andere kostbaar-^emde^l ?and le "vluchten ? Die land daf i?611' y/elke niets voelden voor het v«rléendft U\ gastvrijheid en nog meer altijd VAvi'^i VOOT ^a'^ci©, welk zij voor v,-ee ze]fs e 11 > voe^'en geen druk, geen Wn je vn?66? ^«nsohelijk opzicht. Het Êkoomen ° a 16n. bloed moge - is dej waarheid in de gegoede kringen van de residentie gekend. Niemand liecht nog ge-loof aan het bestaan van fuivende Belgen, maar iedereen weet dat de nachtkroegzitters en sektproevers nie t-Belgisch.e handelaars in diamanten zijn, die nog zijn of gisteren neg waren onder 1 . nen van den keizer van Oostenrijk, wiens liof wat gelijkt aan dit van... Karlemanje. En voorgedaan is nage-leerd, ook voor inboorlingen uit Galicië. De Haagscke politie namelijk zal ons niet tegénspreken als wij hier van fuivende Oos-tenrijksche-Belgen gewagon. Dit bewezen feit toont eens te meer hoe voorziohtig men moet ' wezen met ge>volg-trekkingen, slag- en spreekwoorden. De mensch is reeds van nature geneigd te over-drijven en van uitzonderingen algemeene regelen te maken. Wij vragen dus wie zich het recht durft aannna.tigen de Belgen in het algeméen zwierbollen en slampampers te heeben? Hebben zij ailes, volstrekt ailes, aan een ideaal van recht, vrijheid en e>er-lijklieid niet opgeofferd? Een ras van genie-ters handelt zoo niet. Wellustelingeii en berekenaars vinden een voorwendsel, een schijnreden om eer en geweten in slaap te sussen of te verschalken, als zij nieb oynisch de gesohenken der G-rieken aannemen. Ailes is betrekkelijk-voor hen... Wij, Belgen, hebben misschien ook al uit liclitzinnigheid ons geslaclitofferd voor de edelste bloemen der bescha™g. En wie weefc of de zedeprekers ons niet veroordee-len. Waarom hebben wij geen zaakje met Duitscîiland gemaakt, i11 P-aais van met allen ernst ons tegen dien reus te ver-zetten ? Daarnevens zijn de Belgen opreclit tôt brutaliteit. Van dat levenokrachtig volk zal men ook nimmer lijkbidders maken. Da*. Gunzburg lierinnerde .het nog onlangs in zij ne voordracilit over het wetenschappe-lijk leven in België, dat de Belgen een sensueel positief volk uitmaken. Dat wij hartstoclitelijk . kunnen zijn als Italianen dooh dieper, geweldiger, onstuiimiger omdat wij beminnen en haten met a-lle kracht die ons eigen is, dit erkennen wij graag. Yer-geet men in Holland dat wij behooren tôt het volk van Rubens, Jordàens, Teniers en Lambeaux, al bestaat er ook een mystieke stroom waarvan de vuurbakens zijn, "Van Eyck, Metsys en Meunier. Onze wereld-aanschouwing is katholiek. Ook de niet-katliolie)ken van België ondergaan er den invloed van. Protesitantsche Belgen zijn zoo ondenkbaar, als moham^aaneolie Belgen. Stellen wij hier ook niet va-st dat het protestantisme den ° ard en het karajkter van de Nederlandsche katholieken beïn-vloedt in zooven*e dat velen onder dezen het Belgisoh KLatholieikendom als een min-derwaardig iets wantrouwen. Duitsche katholieken staan voor die lui ver boven de Ylamingen Ruysbroek, Vondel en Gezelile en het zijn nochtans praohtige t-akken van den Belgischen starn. Zij zijn geen. volk van jankers de zv/ierige Siiijoors, de ronde Brusselaars, de schailik-sahe Bruiggelinigenj de stoere Genténaars, de geestige I^nikenaars en de wiakkere Dborndjkers. Zij besohouwen de wereld, niet als een leek klooster, nooh minder als een tranen-dal, maar als een bloeienden boomgaard waar het leven uiitsprietelt als de loover-kens, de bloemen en de twijgon in de zon der Meimaand. Zij houden niet veel van abstracties. 2e zijn maar cerebraal voor zooveel het noodie is. D'aarom dragen wij rond ook in onze ballingsohap, als een ge-wijde lamp die nooit. verdooft, liet allen troostend, ailes opbeurend optimisnne. Ot ik weet dat de koeidenkende Hollander dit onbegrijpelijk açlit. Meer dan «eens lioorde ile hier zeggen: ,,Wij zouden de u overge-komen ra.mpspoed niet' overleefd hebben omdat wij het leven tragischer aanschouwen." Optimisme is eoliter eane kracht, welke door den sterksten vijand niet kan uitge-roeid worden. Optimisme is dat vast ver-trouwen, de bloeiende hoop op verlossing en vrijmaking. Optimisme verleent de on-tembare lec u wenkracht om wat er ook ge-beurde den vijand zcolang te bekampen tôt h ij verplicht weze zijne matten op te rol-len. Ik waag het dan ingeanoede aan elk verstandig mensch of zulfc natuurlijk optimisme nu en dan op eigen wijze, naar > 's volks wijze, zich niet mag uiten, spijts de muggenzif ter s en de speldenzoekers, die men eilaas! in aile landen aantreft en die Vondel in zijtnen tijd moest afzweepen. Meent men misschien dat onze in België ge-bleven medeburgers met den kop tussohen de beenen loopen en geene beîhoefte gevoe-len om eens wat muziek te liooren, een potje te drinken of andere genoegens te schen-pen? Waarom zouden zij en de niet-Bel-gen hetzelfde misgunnen aan bannelinigen en vluchtelingen in den vreemdeî, waar zij naar liet vaderland hunkeren? Tiuikiie beelopt DfuâtsciBand m. Oostenrijk te steun^en, vierden de Duit-scQiers feest. In het Casino der officieren te Brussel onthaalde von der Groltz pasja Turk-sche prinsen op een overvloedig en keurig feestmaal. Het gansohe garnizoen der Belgische hoofdstad liep dien dag met een stuk in den kraag. Wat de Turksche prinsen be-treft, ik heb reden te gelooven, dat zij dan ook den leer van Mohamed overtraden er zich te goed deden aan den besten Champagne en den uitgelezen bourgogne uit do geplunderde belgische kelders. Als de halve maan nu zooveel geestdrift bij de Duit-schers verwekte,waarom mocht de Italiaar-sc.he driekleur niet gedoopt worden door dé Belgen, die in Italie een nieuwen wreker van het gepleegde onrecht begroetten, spijfc het gezeur en de beleedigingen van verre van zekere neutrale pers. Alleen Duitsch-gezinden en Duitschers en Oostenrijkers kunnen die vreugde euvel opnemen en som-migê bevriende kranten opmerkzaam maken op de ,,fuivende" Belgen. Wij zijn zo£> verwaand niet ons volk voor het b^ste der aarde te houden, voor Uebermensch-eîi, doch dat anderen ook aan de parabel van de splinter en de balk denken. Eennlaal is nu geene gewoonte. Niemand kan toch redelijker wijze eischen dat wii. Belgen, worden wat wij/mei zijn, geveinsde huichelaars en schijnheiligen. Wij behooren niet tôt het ras van miiokers, dat wij vei-talen in muikers en heimelijken. Karakteris-tiek voor een voile: een heimelijke is in Brabant een bloedig soheldwcord. Aan anderen laten wij gereedelijk deftigheid, caià en dergelijke deugden over. Wij houden meer van ongedwongenheid, frischheid en natuur en het minst van schoolvossen en platerwaaiers. Indien er nu al een van ons buiten schreef loopt, zijne landgenooten zullen hem in aile vriendschap zonder cou-rantengeschetter herinneren, dat hij, een slachtoffer is van den oorlog, in een neu-traal landje verblijft en verplicht is takt, terughoudendheid en betamelijkheid, aan den dag te lëggen. De Belgen beschikken zelf over honderden middelen om zulk ver-dwaald schaap op den rechten weg te brengen. Zij beset'fen en zij we-ten wat zij mos-ten doen en laten. Ge^ris zulilen zij de mar-telaarskroon die hun land heeft verworven, niet laten bezoedelen noch de ed.ele steenQ.n er van laten tanen door drinkebroers iiojh door barloopers. Wat de anderen betreft, de vreemden, neutralen en vijanden, die zoo gereed zijn om ons de les te spellen en algemeennedon uit een uitzondering te stoken, wij kunnen alleen zeggen dat zij misschien ons uva a g willen nadoen.Wellicht benijden die Droog-stoppels met stijven halsband onzen durf, onze uitbundigheid, onze levensvreugde en onze niet verdorde natuur. verdord door te veel geleerdheid en verstand. Ongdukkig-lijk worden die zedeprekers weerhoutlen door hunne deftigheid, hun cant en andere schoone dingen, die wij hun niet benijden. En wat zouden wij in gewone tijden Kunnen zeggen, over meer dan een van die def-tige lui? Vroeger ontmoetten we die ,,iui-vei*s" te Brussel of te Antwerpen, en juist niet in de ouderwetsche lierbergen waar garsten of lambik de dorstigen laven. Ook niet in de zeldzame melksalous. 1 Eu hier? Het schijnt, dat de verschijmng van een net, élégant aangekleede Bel^ischs daiïie; onweerstaanbaar voor sommigen van die apostels is; als de appel dien Eva haren braven Adam aanbood. Molière typeerde zulke kleverige wezens in Tartufe, maar heuscli, ik durf liit kie&chheid dit woord hier niet neerschrijven. Wie weet of de def-tige meneer, îua een. blauwtje te hebben opgeloopen, niet aan zijne wettige weder-helft komt klagen over de wuftheid en over nog ergere dingen van de Belgische vrou-wen?We zullen dit potje maar gedekt houden en liever zeggen dat de natuur wonder is in hare werken. Door zijn ligging is België nu eenmaal gedoemd het slagveld van Europa te blijven. Het bezit echter eene bevolking, die van de oudste tijden blijken gaf van de taaiste veerkracht en ook van het ontzaggelijkst weerstandsvermogen. De Belgen kunnen gekneld, geknakt en gekrui-zigd worden, doch zij staan altijd even levenskrachtig op, omdat een weergaloos optimisme ons volk vervult. Dat optimisme is het zaad dat kicmt en keert na in den grond geduwd te zijn door de steenen of de ijzeren roi. Want.net als het vlas, die bloem en die vrucht van Ylaanderen, moet onze volksziel gerold en plat getrapt worden om des te krachtiger, en des te heerlijker te groeien en te bloeien. Het kontakt hetzij met den overweldiger, hetzij met andere volkeren, neutralen of bondgenooten, zal nimmer dit optimisme kunnen aantasten, een optimisme dat tôt de grootste daden aanvuurt — omdat het ons in het bloed zit. IWmZ DU. SASTILLQN. Kleine Kroniek. Eîîimanue! Hiel. Den Tsten dezer herdachten we onzen groo-ten volksdichtor Theodoor van Rijswijk. En de drukte der tijden lieefb ons te laat in herin-nering gebracht dat op 31 Mei 1.1. we den ge-boortedag van dien anderen grooten Vlaming Emmanuel Hiel hadden kunnen vieren. Hiel zag inderdaad op 31 Mei 1834 liet levenslicht te St. Gillis bij Dendermonde, in de schoone streek van den Dender. Anticcrpcn Bovcn wijdde enkele regelen aan ■ deze herdenking, waaruit het volgende : ,,En Em. Hiel lieeft recht op de dankbaar-heid van Vlaanderen, want indien het Cons-cience's grootste eeretitel is, zijn volk te hebben leeren lezen, samen met Benoit is deze moderne Menestreel een baanbreker geweest tôt heropleving onzer Vlaamsclie muziek. Zij beiden hebben hun volk leeren zingen. Uit den vreemde hebben we geleerd, welke groote opvoedendo kracht er schuilt in . het .rolkslied ; sedert de strijd voor de rechten der Vlaamsclie taal van alleenstaande krachtsin-spanning een doelmatig ingerichte beweging geworden is, heeft het werk van Hiel voor ons zijn hoogste beteekenis gekregen. Zijn me-nigvuldige oratorio's, cantaten en kleine lie-deren, waaronder sommige onovertroffen pe-rels zijn van welluidendheid en passenden rytlimus, behooren tôt do werken die de slui-merende zelfbewustheid, den stamtrots in onze gewesten hebben opgewekt. En nu nog komen al degenen, die hun volk en taal liefhebben, zich hertemperen in Hiel's trompettende strijdroepen of zangerige hymnen en wijsjes, v anr ,-ooral Benoit, Gevaert. Hubcrti, Blockx, e.a., onvergetelijke melodieën hebben omge-weven.Met verbazende onuitputtelijkheid heeft deze kloeke lyrieker een uitdrukking gevonden voor al liet schoone en edele, waar Vlaanderen op roemen mag: zijn lieflijke natuur, het rustige landscliap en do bruischende zee, zijn levens-lustige, dichterlijk anngelegde bevolking, maar vooral zijn aan helden rijlce geschiedenis, Breydel, De Coninck, Zannekin, Zéger " Een Framsch socialist tegen den vrede. Gustave Hervé sehrijft in een lioofdartikel van de „Guerre Sociale", dat een deel der Fransçhe- sociaal-democràten verlangt, dat Frankrijk vrede sluit. Deze zelfde groep ver-wijt den socialistischen ministers en het be-stuiir der socialistische partij, dat zij, aange-zien zij voor de voortzetting van den oorlog zijn, een chauvinistische politiek voorstaan. Hervé verklaart, dat hij begrijpt en waardeert, dat men het verscbrikkelijk moorden moede is, maar betoogt dan uitvoerig, dat volgens zijn meening van geen vrede sprake kan zijn, alvorens Duitschland overwonnen is. Amerika en Frankrijk. De voorzitter van de internationale tentoon-stelling te San Francisca heeft het volgende telegram aan den Franschen min. van Handel, Thomson, gezonden: Het bestuur der tentoonstelling blijft met genoegen bij de gedachte stilstaan, dat de • Fransçhe afdeeling do voornaamste is van de afdeelingen van aile landen, te San Francisco vertegenwoordigd, en dat liaar inrichters door gevoelens van diepe vriendschap, thans in deze afdeeling verwezenlijkt, bezield waren. Dui-zenden bezoekers zullen de Fransçhe afdeeling als hun lievelingsbedrijf beschouwen. Zij zullen der Fransche afdeeling de grootste dank-baarlieid toedragen, omdat ze hun de gelegen-hed verschafte, ondanks de bijzonder liarde omstandigheden waaronder de afdeeling is in-gericht, met het wonderbare genie der Fransçhe natie beter kennis te maken. Een tegenspraak. De Belgische Legatie te ' s-Gravenhage deelt het volgende mede : Bij een onderzoek door het Belgisçh gezant-schap te Kopenhagen ingesteld, blijkt, dat de meubelen, bedoekl in de advertentie van het dagblad ..Politikcn" van 6 April 1915, niet af-komstig zijn van plundéring, geplcegd in België of in Frankrijk. Tengevolge van een misstelling is deze advertentie verschenen in zoodanigen vorm, dat zij in de oogen van lezers, die niet op de hoogte zijn, betrëkking moest hebben op meubelen, die in België en Frankrijk in den loop van den oorlog waren weggehaald. Ee<n helsch plan. Vertrouwbare berichten uit België vorzekeren ons, dat de Duitsche regeering de Belgen door den honger zoekt te temmen. Door aile middelen belemmert zij de werking van het Ame-rikaansclie Comité en van het l'îoode Kruis. De toevoer van levensmiddelen uit Amerika wordb onregelmatig en moeilijk. Duitschers schamen zich niet te zeggen dat zij een oorlog met de Vereenigde Staten verlangen, om aldus do Belgen te kunnen uithongeren en temmen. Do moffen spelen met vuur. Een opstand in midden- en oost-België zou ' voor hunne troepen die in "West- en Fransch-Vlaanderen staan, een ontzettende ramp kunnen worden. Zoolang gaat de kruik te water tôt ze breekt. Maar dit ailes bedenkende, vragen we ons af of een oorlogsverklaring vanwege Amcrikai voor België, ten opziohte van onze eigen landgenooten, wenscheîijk is.... of heb uib nationaal J. stanflpuat voor ions geen rdmp zou lieeten ?, Vlaamsche Beweging te Antwerpen. Onderstaande brief werd, namens verschei-dene maatechappijen naar het stadsbestuur van Antwerpen gezonden, om protest aan te ièe-kenen tegen het verschijnen van Fransçhe kas-bons : Aan den Heer Voorzitter en Heeren Leden van het Gemeentebestuur van Antwerpen. Mijnheeren, "Wij nemen de eerbiedige vrijheid uwe wel-willende aandacht te vestigen op de nieuwe uitgifte van kasbons door de stad Antwerpen. Het heeft ons ten zeerste verwondord, in strijd met de goede gewoonten onzer moeder-stad, deze kasbons uitsluitend te zien opge-steld in eene vreemde taal, temeer daar de ongelukkige toestanden waarin we verkeeren ons meer nog aanzetten dan vroeger, getrouw te blijven aan onze zelfstandigheid als vrije Vlamingen, die niettegenstaande vreemde over-heersching door de taal vooral getrouw blijven aan ons heerlijk verleden. Dienvolgens zijn wij zoo vrij verzet aan te teekenen tegen de iniskenning onzer moeder-taal en betreuren ten zeerste dit verzuim te moeten bestatigen vanwege onze geliefde Scheldestad. Aanvaardt, Mijnheeren, de verzekering onzer eerbiedige hoogacliting. Vlaamsche confraternitett. De heer Flor. Prims, "bestuurder van de te Ixtnden (Russell Square 55) versc-hijnende. ,.Stem uit België", Vlaamscli-FVansch (ofschoon in meerdêrheid ,,Vlaamsch") weekblad, dat we reeds meermaals aanhaalden, verwijt ons zijn orgaan te hebben genoemd ,,liet blaadje van Pater Vaughan" en ,,liet Londenscli refugee-weekblad". We houden er aan den E. P. Fl. Prims te verzekeren, dat die ,,omschrijvin-gen'7 geenszins slecht bedoekl zijn en van geen de minste onvriendelijklieid tegenover hem o!' zijn blad getuigen. Als Vlamingen weten we ons, integendeel, zeer eolidair met liem, als Belgen ook. „De Stem uit België" is, trou-wens, een lieel belangwekkend blad.... Stijn Streuveis' dagboeken aangeslagen. Onder dezen titel meldt het ,,Vlaamsche Nieuws" : ■,.Streuveis heeft het in den laatsten tijd hard te verduren gehad van zijn landgenooten. Hij had in zijn dagboeken van den oorlog do zaken vernoemd en ontleed, zonder ze te verbloemen. AVat ook aan anderen, die er in dezen tijd nog een onbevangen oordeel op nahouden moet op-gevallen zij, dierf Stijn vStreuvels zonder scliroom uitdrukken. Het heeft hem van links en rechts een paar liefelijke epitheten bezorgd, die vooral daar op neerkwamen, dat hij aan de Duitschers verkocht was. Nu -komt het Duitscli beheer er zich even-eens mee te bemoeien, en wel op een wijze waaraan men zich minder verwaclit zal hebben : De dagboeken van Stijn Streuveis werden in het ctappengebied in bcslag genomen en verboden ! Wat of zijn critici daar nu van zullen zeg-geù!"VaarcJige geest. In West-Vlaanderen en ook elders hebben de Duitschers beslag gelegd op talrijke fabrie-ken, welke als verblijf- en slaapplaats voor de soldaten werden ingericht. In die fabrieken kan dan natuurlijk niet meer gewerkt worden, wat voor gevolg heeft dat honderden, dui-zenden werklieden zonder werk en zonder brood zijn. In het Zondagsblad van de ,,Residentie-bode" — nummer van 29 Mei — staat een plaat, eene aldus aangelegde slaapplaats ver-beeldend, waaronder te lezen staat: ,.Groote. wcverij in den omtrek van Yperen; de vaardir/e geest van zieli aan te passen en liet traditioncele orgoAiisatiétalent dat onze Oostdijlce naburen in groote mate eigen is, komen ook bij deze maatregelen \reder ten voile vit. VerschiUendc weverijen in de bvurt van \peren werden daar voor troepenwoning ingericht. Onze foto laat zien hoe practiscln de Duitschers enz. enz." Ja, de Duitschers zijn toch wel praktische mensclien.... maar aan de talrijke werklieden, welke nu zonder brood zijn, aan de vrouwen en kinderen dezer laatsten, daar schijnt de ,,Residentiebode" heelemaal niet aan te denken. Wat zouden de vrome eigen a a rs van genoemd blad zeggen indien vijandelijke soldaten hunne bureaux kwamen inpalmen en ze ,,heel praktisch als troepenwoning" zouden in-richten ? Een salon des soidaas. Men lieeft in Parijs heb denkbeeld geihad in een tentoonstelling het werk bijeen te brengen van schilders en beeldhouwers, die in den oorlog zijn. Een kleine cocarde in de nationale kleuren wijst het werk aan van hen die reeds gesneuveld zijn. De tentoon-sbelling, door Poincaré geopend, zal twee maanden duren. Ook in Frankrijk wordt er ellende geleden onder de kunstenaars en de „Journal des Débats" spoort dan ook de lezers aan tôt koopen. Er hangt o.a. een portret van den gesneuvelden dioliter Charles Péguy, door zijn vriend Laureus, die nu Onder Ons. XIII. Nooit heeft Vlaanderen zoo dicht bij Holland gestaan als thans. Zelfs voor 1830 was er slechts een staat-kuivdige band tusschen beide landen, maar thans is er een geestelijke, veel hechter en veel duurzamer band gesnoerd geworden door de onderlinge waardeering. De Vlaming heeft kunnen vaststellen dat de Hollander zoo ,,stijf" niet is als men wel dacht; de Hollander, van zijn kant, heeft leeren mzien dat de Vlaming wel degelijk het Groot-Nederlandsche familie-aanzien verhoogt en eer aandoet. Hollanders en Vlamingen, evenals onze Zuid-Afrikaansche taalbroeders, behouden elk hunne staatkundige benamingen, maar voelen zich geesteUjk vereenigd in het niet-staatkundige Groot-Nederland, dat aile Nederlandscli-sprekenden omvat, welke ook hunne wijze van Nederlandsch-spreken zij. Elk vogeltjo zingt zooals 5t gebekt is. Maar, nu wij ons hier te midden onzer Hol-landsché taalbroeders bevinden, hebben wij er wel ooit aan gedacht eens wat dieper in de uitingen van hunnen geest door te dringen? Me dunkt dat zulks thans juist gepast is, en dat we moeten gebmik maken van dat samen-leven om elkaar — wij vooral den Hollanxdschen geest —• beter te leeren waardeeren. Want er is hier veel, heel veel moois te zien. Onder andere: d-e sch-oien. Dat natuurlijk 't eerste.... voor mij althans. Een schoolmeester blijft altijd een schoolmeester, schreef eens Jan Ligtliart. En dat is eene onomstootelijke waarheid. Onder oogpunb van scholen is èr hier in Nederland heel veel merkwaardigs. Zelfs de gewone openbare scliool, "waar, in tegenstrijd met wat ten onzent gebeurt, jongens en meisjes ondereen zitteh op dezelfde scliool-banken. Het grondbeginsel der coedueatie, der gesla-chtsvermenging wordt hier overal toegepast, en komt de openbare zedelijkheid ten goede. Wellicht spreek ik er in een volgend Onder Ons wel eens wat uitvoeriger over. De gewone openbare school. Wilt ge eens nazien wat ze nitwerken kan — maar wat ze gewoonlijk slechts zelden uitwerkt —, tracht eens verlof te verkrijgen om de openbare school van de Tullinghstraat in Den Haag te be-zoeken. Wel is de leider op het oogenblik nog afwezig —- zijn aanhoudend streven heeft hem tôt eene langdurige rustkuur gedwongen —, doch zijn geest heerscht er niettemin zonder ophouden. Doorloop eens aandachtig de onder-sclieidene klassen, en ge zult verbaasd staan over de levensvreugde die er heerscht, over het groote, voile leven, dat ep zich ontplooit. Houdb ge meer van bijzondere szholen? Tracht dan eens een kijkje te nemen in de scholen der zoogenaamde ,,schooï.vereenigin-gen", te Dordrecht, te Rotterdam, te 's-Gra-venliage ,te Bloeinendaal, te Amsterdam, te Laren, te Arnhem,' of waar ook. Dat zijn scholen, bijzondere scholen, door de ouders zelf opgericht, en waarin hunne kinderen de op-leiding ontvangen die ze be5F en meest ge-schikt achten. Bijzondere scholen, waarvan het hoofdkenmerk is, dat de ouders de meeste be-langstelling aan den dag leggen voor do op-voeding en het onderwijs liunner kinderen, en er ailes voor over hebben. Voelen wij, Vlamingen, ons niet als een krop in de keel stijgen bij die woorden? En mogen wij ons niet rouwmoedig op do borst kloppen, wanneer we inzien, hoe weinig er ten onzent gewicht gehecht wordt aan de innerlijke vor-mingswaarde van de school, maar des to meer, en bijna uitsluitelijk, aan den naam dien ze voert of dien haar toegeschreven wordt? Ja, er is hier veel, heel veel te leeren! Verlangt gê wellicht liever met de meest vooriiitstrevende scholen kennis te maken! Doe dan eeAs een uitstapje naar het schilder-achtige Hilversum, en neem er de tram naar het kunstminnend Laren. Da«ir 'vindt ge de Humanitaire school, sedert 1903 gesticht, en waarover ik zelf rond 1910—1912 een paar deelen bescheeden en beschouwingen uitgaf (bij Vanderpoorten, Gent). Of zoudt ge liever eens nagaan hoe zulke school in haren aan-vang was? Dan hoeft ge naar TJtrecht te spo-ren, en daar de buurtspoorweg tôt Soest te nemen. In die mooie Soesterheide, waar ik pas eenige al te korte dagen kom door te brengen, verheft zich sedert 1913 de Engeldaal-school, onder het bestuur der geboren opvoedâter mej. Mîna Telders, en in den geest der goede vrienden Lodewijk van Mierop en Félix Ortt. Daar vindt ge eene kleine, nog embryonnaire school, die zelfs een niet-vakman bewondering afdwong om al het mooie, al het heerlijke, dat zij den kinderen weet te verschaffen. Hier toch wordt voor het volkskind be-proefd, wat Cecil lleddie in Engeland, Her-mann Lietz in Duitschland, Faria de Vascon-cellôs in België, Edmond Demolins 'in Frankrijk, voor do hoogere, bezitende standen ver-werkelijkten. Hier hebt gê de ,,nieuwere op-voeding in de vrije natuur" ten dienste onzer volkskinderen. Ja, we kunnen onzen tijd best gebruiken in Holland ! Laat ons het niet vernalatigen, want 5t zou ons ten zeerste kunnen fcpijten ! EDWARD PEETERS. De drie plichten va n elken Vlaming ten op-zichte der Vlaamsche Stem zijn: INTEEKENEN! AANBEVELENI fA EDE W E R K E N l>

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.