fW*e Ja^angivvia Kunuas la uium » r>io e» (cent ■^BÉBACTIEBUREEL ■ KAUERSTRAAT 64, AMSTERDAM. — TELEFOON Ho. 9922 Noord. Pi Vlaamsche Stem verschijnt te Amsterdam elken dag des morgens ip lier bladzijden. Abonnementsprus bu vooruitbetaling : Voor Hollana en BelgiS per jaar / 6.50 — per kwartaal / 1.75 — per maand / 0.75. Vocr Engeland, Frankrijk en buitenland dezelfde prijzen, met ver- i von Trûr7or>f1i'n(roL-notQn (>onf nov nlimmiii'l ■ IJ ■■■■■IWll ■ —O—O—— rrr^vrra—jragrr rrrr —v-r-.-mytJ'MM Hootdopstetlen : SVÎr. ALBERIX DESWARTE Opsielfaad : CYRIEL BUYSSE — RENE DE GLERGQ — ANDRE DE R5BDER Yoor ABÔNNEMENTEN vende men zîoli tôt de Administratie van het blad. KALVERSTRAAT 64, AMSTERDAM. - Tel. N. 9922. Voor AAXKONDIGINGEN vende men zich tôt de Administratie van ds VLAAMSCHE STEM, Kalverstraat 64, Amsterdam. — Tel. N. 9922. A D VERTENTIES : 20 Cents rer regeU ""KORTE lNHOl)D JiteBUazij de: België en Nederland. Mr. J. Hoste Jr. ûorlo7svoorjaar. Constant Eeckcls. £!eine Kroniok. Alfred Ost. Gabriel Opdcbeck. In het Vluchtoord Ede. Je Bladzij de: Tit het Vaderland. jrieven uit liet Ypersdhe (VII). Joze Simns. Xieinvs x>it Gent. Ht het Staatsblàd. Bij de Vluchtelingen. (III) Arel. Se Blûdzijde; De Europeesclie Oorlog. Kaartjes: De Ruesen in Aziatisdh Turkij en Perzië. Brieven uit Engeland. Gust van Roosbroek Telegrammen en Berichten. Voordrachrten en Feesten. Yijftiendê verslag der Onderzoekingscom missie. (Vervolg.) Eelgië en Nedsriand. Zoo wij in geen waanzinnigen tijd leef den, dan.zouden wij niet eens te schrijvei hebben over Zecuwcch-Vlaanderen naar aan ! leiding der volgende beschouwingen van dei i\Tederlandschen oud-minister H. Colijn : ,.Zou Dnitschiand b.v. over do geheel-' linie zegevieren en België behouden, dai vreea ik dat onze positie uitermate moei lijk zal worden. Antwerpen in Duitsch< handen, daaruit kunnen allereerst ekono misch belangrijke veranderingen voort vloeien. Maar bovendien, Antwerpen eei Duitsche stad, brengt stellig en zeker ni enkele jaren het Scheldevraagstuk naa: voren. Het is eenvoudig ondenkbaar, da Dnitschiand op den duur vrede zou heb ben met een toestand als thans te dien aan zien beetaat. De Schelde grensrïvier is we het minste, dat ons dan te wachten staat en nieb onwaarschijnlijk komt er zelfs be geerte naar beide Scheldeoevers en s ta ai dus ook Zuid-Beveland en Walcheren o] het spel. Dit zal, in liet onderwerpelijk geval, niet duidelijk bij de vredesonder handelingen aan de orde gesteld worden fflaar komt zoo îangzaam. aan op de dag orde. uWinnen daarentegen de geallieerden ioodat fan Duitschland de vrede kan wor den opgelegd, dan ducht ik dezelfde moei lijkheden, rnaar nu reeds onmiddellijk bi de vredesonderhandelingenu Het zou mi uiets verwonderen, wanneer zulks in da geval één der eischen zou blijken te zijn j Onder Belgen, zelfs onder onze Belgisch' ngasten" hoort men daarover soms onom wondén spreken : Wij krijgen bij den vred flatuurlijk Zeeuwsch-Vlaanderen." Wij weten niët welke plannen de Duit ^he regeering in het schild voert, maa zoo de heer Colijn ons de Belgen kon aan toonen, die... Zeeuwsch-Vlaanderen wille: 3ûpalmen, dan zouden wij hem gaarne bc hulpzaam zijn om die Belgen in een gel? kenhuis te 'laten opsluiten. Dit zou er werkelijk nog aan onfcbreken | dat België zijn strijd voor waardigheid e: zelfbestaan zou onteéren door het verwei von van grondgebied ten nadeele van ee [ andere kleine natie. Indien België aldus kon handelen, da ^are het maar best de vlaggen op te ro: ; waarop de woorden prijken : 's land Cer' 's lands wet. Ons is het onbekend uit welken hoek d I pruchten overgewaaid • kwamen, die d j heer Colijn opgevangen heeft. ! Wij beantwoorden die als volgt : daai §elaten dat wij tôt een eerlijk land bew< ! te bebooren en geen enkele aanleidin I hebben om te vermoeden dat men ons zo willen doen medeplichtig worden aan ee pnoode daad. wenseben wij ook als VI? I nung te verklaren, dat wij van een inli; I vmg van Zeeuwsch-Vlaanderen niet wille . aooren. | . Wanneer wij zoo uitdrukkelijk sprekei ■ an gebenrb dat met het bewustzijn d£ . amingen zieb in het Belgisch huishoude i ^een epzichf. de roi van meeloc I ^r-^0U^eîl ^a^en welgevallen. I ■ a e<3rst en vooral ons land teruj I Kl ^aar^oor bij bevriende volke I ^aan opgowekt worden. I , ^aani3c;he volk 16 veel verneder I dr °r > alle>rlei oorzaken hebben bij'g* I va?^n ^ een ^^^^ijkheid, die in elk g< I n,Vf °°r ^f11 zo° ^k begaafden landaar I ^agr6t^ w°rdt ; uit vroegere tijden : I 'diA^ r i ^ksfciel een sprank< i ...r , iei'heid bliiven lichten. rli« ons el ,L _ _ i Wat Zeeuwsch-Vlaanderen beit-i^ft, zullei aile helderziende Walen. het met 011s een zijn om geen Nederlanders in het Belgiscl staatsverband te willen brengen, die er doo; de gescihiedenis van 1G04 af niet bij behoo ren. En de diplomaten? Die heeren kunnei er toch niet aan denkèn een tweede WeenscQ kongres te houden, en over de volkeren t-« be.-xshikken als over vee. Komt Engeland met de bondgenootei ' zegevierend uit den strijd, dan kunnen wi •ons niet indenken dat het aan Nederlanc grondgebied zou willen Ontnemen om he bij België te» voegen. En al zou Engeland zelfs dergelijke plan nen koosteren, — vermoeden, waartoe nie mand gerechtigd is —, dan zijn er nog Bel 5 gen genoeg, die zullen weten te belettei dat de îiioreele beteèkenis van hun strijc • zou bezoedeld worden. JZcoals wij er aan heriimerden, v/erdei van het begin der XVIIe eeuw af de ba» den verbroken tusschen Zeeland en onzi gewesten ; Zeeland heeft zich op verstande ■ lijk gebied beter kunnen ontwikkelen dai Vlaanderen. Na den vrede, willen wij Vlamingen, on, meer dan ooit opwerken ; wij wenschen geei Nederlanders daartoe a-ii hun land te doei verzaken, en vertrouwen integendeel, da Nederland âl zijn krackten moge blijvei ontwikkelen, opdat het iedereen tôt voor beeid strekke in al wat een klein lanc groot kan maken. Uit deze rklaring mogo de heer Colij: afleiden dat er bij ons geen ongevoeligheic Keerscht, het de toekomst van JSTeder land geldt, terwijl hij toch onder de weinig< Nederlanders behoort, die er voor te vin den jwaren om den Buitschen inval in Belgii uit oorlog&noodzaak min of meer te ver schoonen. De heer Colijn bekent t/ha-ns dat ,,de on afhankelijkheid van België een Neder landscli belang is." Yoor België is het ook een levensbelan^ dat Nederland vrij en ongeschonden blijve elke kleine natie moet het als strijdig be schouwen met liaar eigen belang dat ee: an der klein en bescliaafd volk zou tei gronde gaan. Dat is des te meer het geval wanneer het kleine vollkeren geldt, die doo de taal verwant zijn, zooals Nederlander en Ylamingen. Wij schrijven dat ailes niety opdat Neder ' lànd'op het oorkussen van het vertrouwei zcu in slaap vallen. Neen^ want hoe mee Nederland weerbaar is, hoe meer wij on » daarover verheugen. Ztooals aile klein " volkeren, kan het zijn léger immers slecht : crebruiken tôt verdediging van zijn recht j Neen, zoo wij' dat ailes hier verklaren ■î dan is het nitsluitend, opdat iedereen wet b wat wij denken over al wat er geaegd ka worden in verband met een inlijving va: 3 Nedèrlandsch grondgebied bij België. In ruil daarvoor hebben wij aan Nedei 2 land niets te vragen; het besef, dat wi met vreugde begroeten, leeft in het Nedei " landsclie volk; nooit heeft de Nederland r sche pers krachtdadiger dan gedurende dez " laatste dagen, haar meening uitgedrukt da 1 de vrijheid van België ook een ,,Nedei landsoh belang" is. J. HOSTE Jr. Oorlogsvoorjaar. a, Zeegnend zijgfc de lenteregen " Om 't ontkiemda zaad te laven.; s Aoh, de paden en de v<^en Zijn bezoomd met versche graveilv,..^ 0 Dra zal ailes blij ontspruiten In een feest van groen en bloesem^ Ach, de dood viert hoogtij bniten. En biedt binnen ieder droesem..^ S 11 'fc Kwinkeleerfc in hoven, hageui 11 Zorglooé nieuwe weelden tegen. •" Ach, dat nare moeder-klagen, " In de straten en de stegen... a Wonnig zal dit -voorjaar wezen'.-■ Heel de ruimte liangt vol geuren. t Acli, geen weeuw-leed kan genezeu. n Gapend blijven harte-seheuren De eerste boterbloemkens stippeleu fr^judig op de paarse weien. n Aoh, geen kinders zullen tri]>pelen, Daar ze om vader vruchtloos schreien... d 't G-raan zal groeien, 't ooft zal zvrellen. Hier toch wekb nog 't leven leven. ^ Ach, dat ginds, bij 't manschapstellen, ■5 Duizenden geen antwoord geven... k CONSTANT HECKELS. Kleine Kroniek. Een Vlaming uit gelserde Worsld. ,,Antwerpen Boven", . het belangwek-1 kend Vlaamsche weekblad dat we reeds 1 meermaals citeerden, wijdt eenige regelen > aan een ,,Vlaming uit de geleerde wereld", den scheikundige Jan Servaas Stas. \ Jan-Servaas Stas is een der beroemdste J scheikundigen waarop ons vaderland bogen ' kan. Hij werd op 21 Oogst 1813 te Leuven J geboren, was geneesheér van beroep, doch legde zich van af den beginne zijner loop-baan meer bepaald op proefnemingen van cliemischen aard toe. Ook doceerde hij de scheikunde aan de krijgsschool te Brussel 1 en was Belgisch afgevaardigde bij de internationale Commissie voor maten en ge^ wichten. 1 Genoeg vermaardheid zou Stas alreeds verworven hebben met zijne wereldbeken-5 de studiën over punten van zuiver doctri- * naal gebied, doch de kostbare wenken die L hij in het domein. der analytische' scheikunde achtergelaten heeft, stellen hem hooger 3 nog als diepzinnig werker en uitstekend 1 natuurvorscher. 1 Weinig Vlamingen voorzeker zijn met de ^ personaliteit van dezen grooten man be-1 kend en alleen enkele vakmenschen hoor-den zijnen naarn uit de leeraarszetels der • Universiteiten klinken, waar hij dan ookv als die van ,,un grand chimiste belge" ver- 1 meld wordt. I Oude rechtsgeleerden herinneren zicli^ wellicht hoe de naam van Stas1 aan het be-1 ruchte procès Bocarmé voor het Assisenhof van Bergen gemengd werd. Het was in het î jaar 1850. Zekere Bocarmé vergiftigde zijn " schoonbroeder Fougnies met het sap dat door distillatie van in water weekende ta-baksbladeren verkregen had. Stas werd met de lijkschouwing gelast en naar aanleiding der studie die hij bij deze gelegcnheid on-l demam, kwam hij tôt de ontdekking van ! een vasten. stelregel namelijk dat de plant-aardige vergiften, onverlet in hunne samen-i stelling en bijgevolg met al hunne privaat-1 eigenschappen, nog langen tijd na den , dood, in de ontbonden dierlijke organismen r bleven voortbestaan. 3 Onnoodig te wijzen op het onschatbaar belang dat de vondste van Stas voor de rechterlijke scheikunde opleverde. i Tôt heden toe is zijne opsporingsmethode r haast onveranderd in voege gebléven. 3 Jan-Servaas Stas stierf te Brussel in 3 1891. Zijn naam blijve bij ons volk in eere. s Italiaansche oorlogsschepen op de Etsch en over > de bergea. 9 i De tegenwoordige 'Italiaansche oorlogs-î schepen kunnen moeilijk de Etsch opvaren om de troepen in dat dal te helpen. Toch - zijn er Italiaansche of eigenlijk Venetiaan-j sche oorlogsvaartuigjes op die smalle maar soms zeer wilde bergrivier geweest. Dat - was in 1439 toen die van Venetië'vochten e met de Milaneezen. Men had toen een half t dozijn oorlogsgalleien op die rivier gebracht - en nog 25 kleinere bootjes of gondels en kwam daarmee den vijand bestoken tôt bij Mori, dus nog voorbij Ala. Maar daarbij blecf 't niet. De Venetianen hebben meer " van die kunststukken vertoond, maar 't maximum was Wel toen die Etsch-vloot... aan land werd getrokken, op rollen ge-plaatst en door 2000 man omhoog werd ge-sleept, de bergen op en af naar het Garda-meer ! ^ Volgens de beschrijving van dien wonder-lijken tocht door J. Stoddard, duurde die overlandscheepvaart veertien dagen. Ondertusschen had de onderneming suc-ces want de mannen van Venetië, gesteund door hun scheepsmacht op het Garda-meer, overwonnen de Milaneezen. Onderwijspersonee!. TTit een overzicht in de ,,Matin" van de ver-liezen, welke het onderwijzend personeel in Frankrijk tôt nu toe geleden heeft, blijkt dat van het hooger onderwijs 105 personen zijn gesneuveld en J2 overleden aan hun wonden, bij het middelbaar onderwijs zijn dezo cijfers 1G0 en 60, bij het lager onderwijs 1024 en 338. Het Russische léger.. De correspondent van de Parijsche ,,Matin" seint uit Havre: Luitenant-gencraal Do Witte, inspecteur-generaal van de Bolgisclie cavalerie, is vol geestdrift uit Rusland teruggekomen. Het Russische leger, zegt liije is het mooiste, best ge-disciplineerde en moedigste ter werold. Volgens den generaal, was de terugtocht der Russen van geen belang. De chef van don generalen staf had tegen hem gezegd: ,,ïn 1812 zijn wij wel tôt Moskou toe teruggetrokken. Als wij terugtrekken, gescliiedt dit alleen om zoo veel te beter te kunnen pprukken, [VVges pnl>e- Prir.ses Hollanuine. Op 26 Mei heeft de doop-plechtigheic! plaats geh,ad van het in April geboren dochtertje van den Kroonprins. Het geheele Vijfde legerkorps, aan welkî hoofd de Duit6che Kroonprins staat; heeft bij deze gelegenheid, om de eei verzocht, al6 peet te mogen optreden over de jong-geborene, en de ouders hebben dit verzoek natuurlijk ingewilligd. Zij zijn niet teruggeschrokken voor het overweldigende getal peten, dat het kleint priiïsesje op deze wijze verkreeg. Nu wijst de gesebiedenis een voorbeelc aan, hoe een ander Duitsch prinsesje even eens het voorrecht genoot, een groot aantai peten tegelijk te verwerven, — nameliil1 prinses Louise van de Paltz, die in 1622 ge> boren werd als dochter van Keurvorst Fre derik V, den hier te lande en aan der Grebber-berg bekend gebleven ,,Winter-Ko ning", die na den ongelukkigen slag aai den Witte Berg bij Praag, den 8sten No-vember 1620 geleverd, naar ons land vlucht te, hier de gastvrijheid van Holland er van de Oranjes zoekende. De machtige SViten van Holland toon den hun wel-gezindheid tegenover den Ko ning van Bolieme ; zij steunden hem in poli tiek en ook in financieel opzicht. Er. ur dank daarvoor maakte hij de Edel Mogend< Heeren van Holland met hun allen tôt pee over zijn dochtertje, toen dit twee jaar n< zijn komst in ons ;land geboren werd. Be halve den naam Louise ontving zij toen vai haar peten den naam Hollandine. Prinses Hollandine heeft later geen wereld roi gespeeld ; in 1658 trad zij tôt het katholi cisme toe, om tegelijk abdisse te worden vai een nonnenklooster te Maubuisson aan d< Oise in Frankrijk. In haar teruggetrokkei leven wijdde de vorstelijke abdisse zich aai de schilderkunst onder leiding van haa: moester Honthorst. Holl. tijdschriften voor België. De heer C. F. de Sadeleer, Van Arteveldc straat 100, Brussel, schrijft aan ,,Neerlandia" en zijn gedacht veixlicint aller aandacht : ,,V6or den oorlog werden hier veel vei ouderde Fransche ,,illustrés" tegen zeer ver minderde prijzen verkocht. Het heette: ,,Cin' numéros différents pour 10 centimes". Er wa van ailes bij, voor groote en kleine kinderen een modeblad, een lolleblad, enz., meest-g exemplaren à o centiem per nummer. D Franschen vonden het beter ze hier voor wei nig geld aan den man té brengen dan ze al pakpapier te gebruiken. Thans is de toevloe stopgezet. Kan het A.N.V. niote doen om or Hollandsche vercnderde lektuur in de plaat te zendeh? Do 'zaak is van het grootsto gc wicht en eischt den nieesten spoed. Het is ti genwoordig eene mode Hollandsche krante te leaen ; znlk eene uitstekende gelegenhel mogen wij niet ongebruikt laten. Gelief du de zaak flink aan te pakken ^n aan de vei sehillende uitgevers onmiddellijk te schrijver Het zal'allen die het Nederl. Verbond van de daad liefhebben. zeer aangenaam zijn.,, Dat vie NedierlandjsJhe (U'itgevers ^er 'hm voordeel mee doen ! Ode aan een torpedoboot. Gabriele d'Annunzio heeft volgende ode g £ zongen aan een torpedoboot. Gansch de warmt van zijne lyriek vlamt er in op en de heilig belofte, die verlossing zal brengen ,,aan d geboeide stad". ,,Schip van staal, recht en rap ter golv« schoon als een wapen, levend en trillend aise uw metaal een vreeslijk hart bevatte ! . . . . Onder de stormvlaag, verduistert de Adriatisch zee, kleurt aschgrauw, ginds verre, bij Ai cona .... Maar de blik mijner ziel aanschouw in de verte, aan den anderen oever van d zee, eene geboeide stad, die schittert naar onz hoop, in heur onwankelbaar geloof. Altijd aa u ! altijd dezelfde ! Zij gelooft nog, de droev< onderworpene zuster, zij gelooft aan onze b< loften ... O gij, schip van staal, èerste konc schapper van den dood, op de golven waar me strijd ; koene voorwacht der zee, ha, an woord ! . . . . Het lot kan niet falen, en de lie! ten ontbranden op de altaren." De Duitsjifie wljnborgen. Eenige dijksdagafvaardigden, meer speciaj vertegenwoordigers uib de wijnbouwstrekei hebben in den Bijksdag het volgende onder c aandacht gebracht. De wijnbouw is door g< brek aan de beste arbeidskrachten zeer in zij bestaan bedreigd, wijl het noodige persone ontbreekt, om thans en in de maand .Tuni h( noodige omspitten en 5t besproeien der wij] ranken ter verdelging van schadelijk gediert te verrichten, terwijl dit werk niet door ouc mannen en vrouwen verricht kan worden. De Rijkskanselier wordt daarom verzocht met lu legerbestuur in overleg te treden, dat terugg trokken landweer- en lan^stormmannen, sp ciaal de bezitters van wijnbergen, voor c maand Juni verlof tekomen tôt het bewerkt Alfred Ost. Uit Vlaanderen is Ost gekomen naar Nederland, en heeft zijn stillo stede van Mechelen verlaten, waar de stoere St. Romboutstoren bloedt- uit zijne vele wonden. Waar hij in de blije, zonnigè dagen van 't verleden zijn harte opende voor het liolit uit den hoogen, blau-wen hemel, vol kleur en schoone lijnen; waar hij met Breugheliaansche sappigheid en "boer-tige leute de ziel van 't Vlaamsche volk neer-lei in zijne vele werken, vol geweld Tira dan-send kermisgewoel en hittige, levenszwangere ' boerenkerels en meiden, of verfijnde, gratie-volle slankheid van rythmisch lichaamsspel ; daar heeft hii dit ailes gelaten in ons Vlaanderen, onmachtig die blije volheid met zich te dragen, waar zijn toren schreit en waar zijn jolige, prachtvollo mannen strijden in bloedi-gen kamp. . In hem is opgestaan een nieuwo kraent, eer nieuwe aanklacht tegen het militarisme,» teger den Pruis en zijn gruwelijk optreden. Machtig drong het in hem op, tôt het zinderde en trildt in al zijn vezels en tôt hij schiep het werk var dezen tijd, in de groote, breedo lief de voor zijr volk en zijn geloof. Waar zoovele anderen il een onvruchtbare onmacht en een nutteloos pogen van mooidoen, mislukten in die reuzen-taak, daar heeft hij iets gegeven,_ een werli geschapen, een nieuwe schoonlieid in 't lever geroepen, gedragen door smart en opgevoerc tôt heldhaftigheid van winnende zege voor he1 recht. i Waar voor zoovelen het lijden afsclirik is er gruwel, waar zij het niet weten te zien, nocl te voelen als een hoogere menschlijkheid, welke in die verbreeding krachten put'en er in wor telt met taaie, sterlco vezels, daar_heeft hij di< harmonie gevat en in die harmonie, de grootx gedachte, waaruit het Kristendom werd ei welke gesymboliseerd ligt in 't lijdensepos vai elen Heere. Daarom is zijne kunst voiler, die per, pakkender geworden, omdat in de smarti altijd iets goddelijks ligt en omdat een lijdenc mensch altijd nader staat bij God dan een ge nieter, die onbewust zijn leven uitviert in lus-en zoete geneuchtens. Het is als een mystiek band tusschen de Eeuwigheid en den mpnsch waardoor beider eenheid bezegeld wordt in eei losprijs van bloed en tranen. De tragiek van dezen oorlog heeft Ost ge bracht tôt dit bewustzijn en zijn liefdevo medelijden, zijn hart van innige, diepe ont roering hebben zijn geest doen medevoelei wat het is te sterven voor eene idee, honger ti ' lijden en rond te zwerven, ver van ,'t vader land, waar 't geliefdo land getrapt wordt ei verpletterd onder den knellenden druk van eei ' ruwen overweldiger. Vol piëteit heeft hij ziel * gebukt naar de armen en de kleinen, naar d ® kinderkens en de moeders, naar de moedei 4 van dagen en de jongen der toekomst. Hij heef ze gegeven, lijk zij gevlucht zijn uit den lande B met pak en zak, op wagens en op karren, me " bange wezens, vertrokken gezichten, zwaa ® torsend hun geredde schatten ; moeders me * kleine kinderen op den arm of gebonden o; s den rug; vaders, sjouwend en sleurend 8 grijsaards met prevelenden mond en sleepen den gang; gansch die jammerlijko uittocht va: duizenden en duizenden, die vluchtten in ver * twij felingsvollen angst, moe en uitgeput, kla I gend en steunend, hulpbehoevend, miserievol s schreiend, en blij eindelijk rust to vinden ove de grens, waar vrede is en zachte troost. Zoo vluchtte hij zelf, zoo heeft hij den toch a medegemaakt en overal gezien en rondgekeker tôt zijn vlugge hand het omschiep in blijven i werk, .vol kleur en Jcven, met een ietwat boei tige tinteling, om 't kluchtige dat ondank ailes, toch nog uitschatert boven den smart vollen gang. Omdat het leven, machtiger da de dood, steeds wint en ailes doet herleven i een eeuwigo herrijzenis. Diep ontroerend zijîi zijne vluchtelingtoc 0 neelen door hun bezield, doorvoeld en krael: 0 tig leven. Heel het epos van menschen e e dieren in de lango vlucht, langs de stoffigf zonverschroeide wegen, gansch de tragisch è realistiek van het levenswee, in eene warm atmosfeer van liefdo en medelijden, mat cl * symbolische voorstelling dei' gedachte, die d kunstenaar omschiep tôt zoo pakkende levens ^ echtheid, lijnt zich uit in voile contoeren, b( weeglijk en ongedurig als de angst, die aile dreef met snollen gang en vlug beweeg. a En niet alleen in die liopelooze vreeze heel Ost zijn volk gegeven, maar groot en heerlijl Z lijk het zingend ten strijdo trekt en zich offei [. met onwankelbaar geloof in de zege, die d dapperen niet meer beleven zullen, maar d; zij hebben gekocht met den adel van hu C bloed, zoo vol levensdrift en levenslicfde.... L~ En ditzelfde verweer heeft de kunstenas gegeven in een van zijn laatsto werken. ,,I Vlaamsche Stem" heeft van hem uitgegeve eene reeks van geïllustreerde briefkaartei waarin de heldhaftige tegenstand van al c II broeders gesymboliseerd is door de klauwendi l> brullende leeuwen, dio uit hun schilden sprii e gen en dreigend zich werpen naar voren, oi i- wankelbaar, heerlijk grootsch in hunne ede. n woede, geweldig en ontzaggelijk als Natuu 2I krachten, die luid zich uitzeggen in de liemele it en de menschheid brengen do boodschap va 1- do wet, die eeuwig en onwankelbaar, groe ï, uit het hart der dingen en niet te vérkrachte e is, door geen booze daad van kleine, laj n egoïstische menschlijkheid.... ît Do leeuwen rijzen op do gouden veldei 3- Hoog bovon Vlaanderen, lioog boven de were] 3- rijzen zij in het licht, ontembaar, grootscl [e als de heerlijksto openbaring der 'volsto leven n kracht, a A "RPTRT, OPnFBEETC : In het vluchtoord Ede. Er wordt flink werk verricht in dit vlucht-oord, waar ongeveer 5000 Belgen eene veilige haven hebben gevonden na zoovele dagen van leed en zwerven. 5000 inwoners! Een heel dorp is daar ontstaan op de heide, een heel dorp om niet te zeggen een kleine stad, waar Belgen nu af wachten den blij den dag der overwinning, tôt zij zullen terugkeeren in het dierbare Vlaanderen en Wallonië, het harte vol liefde voor de gastvrije Noorderbroeders. Waar nevens het stoffelijke, voor het geeste-lijke gezorgd wordt; waar men tracht van deze omstandigheden gebruik te maken de menschen iets meer te geven dan het ,,dagelijksche brood", daar mag op een eereplaats genoemd worden het werk van den heer F. B r u y n-s e e 1 s, die als bestuurder van het onderwijs in het kamp te Ede al zijne beste krachten in-gespannen heeft om den vluchtelingen iets te geven van het hoogere geestesleven. Scholen werden opgericht, lagere scholen, bowaarscho-len, avondscholen, cursussen voor analfabeten; de jeugd bescliikt over ruimo speelzalen, waar het zijn jonge vreugde naar hartelust in op-halen kan. De school beschikt over eene biblio-theek, waar de leergierigen het geleerde kunnen volledigen en aanvullen. Eene leergang in de Fransche taal wordt druk bezocht en wijdt onze landgenooten in de taal van onze zuidelijke bondgenooten in. ' Nevens dit opvoedkundig werk, wiens goede vruchten nu reeds geoogst worden, kwamen 1 onder nir, Bruynseels leiding allerlei maatschap-pelijke instellingen tôt stand. Onder de vele in-' richtingen noemen wij : turn- en sportkringen, waardoor een wij s evenwicht bewaard wordt * tusschen geest en lichaam, tusschen school en ' natuur, ontwikkeling en ontspanning. L ,,Utile dulci". Aan het nuttige zij het aange-L name gepaard; het aangename, dat goed-be-' grepen, een der grootste factoren van volksop-' voeding is, daar de menigte in zijne vermaken ' zichzelf om zoo te zeggen terugvindt. Breng die vermaken naar omhoog, laat ze niet ver-1 somberen in allerlei uitspattingen van verdach-5 ten aard ; maar besef do groote waarde der » kunst in de opvoeding, de veredeling door voor-L drachten, poëzie en muziek. Dit heeft mr. Bruynseels dan ook goed begrepen en daarom zorgde hij ook voor een tooncelkring, een lees-l zaal, een gemengd koor, een strijkorkest, lieder-avonden voor het volk, eene bibliotheek voor 1 volwassenen en wat al meer ! Zulk kranig, vol-3 hardend en volhoudend werk zal ons volk zeer ten goede komen en van zulke opvoeding, van 1 zulke loutering mogen wij niets anders dan het 1 allerbeste verwachten. 1 Met eindeloos geduld heeft do leider al de 3 benoodigdheden voor zijn werk verzameld en 1 bijeengebracht. Hij heeft gevraagd, aangeklopt k bij lieden ,,die van goeden wil zijn", en zoo, » door het stage werk een grootsch werk tôt k stand gebracht. * De uitslag mag bevredigend heeten. Voor b twee maanden w-erd er storm geloopen in de 5 cantien. Dagelijks werden er daar 1600 tôt 2000 j flesschen hier gedronken ! ! De dorst scheen. - onleschbaar! 's Avonds was de drinkgelegen-1 heid proppensvol. En die bierflesschen-percen- tage wordt hier berekend op ongeveer. 2000 inwoners (mannen, vrouwen en ook kinderen). > Wat is nu het gevolg van onderwijs, veredeling, r opvoeding? Dat de contien ledig is en het hier in de flesschen verzuurt. Do menschen hebben wat te doen gekregen, zij werken aan de loute-» ring van hun eigen wezen en veredelen hun ge-1 moed door de hooge genietingen van kunst en schoonheid. s Nu is de leeszaal elken dag „stampvol" ! Nu wordt hier de avond doorgebracht hij boeken 1 en kranten (waaronder ook ,,Do Vlaamscho 1 Stem"), bij gezellig praatjo over de ,,ditjes en daties" van het gebeurejè. De liederenavonden trekken veel volk. En hoe kan het anders? Wie ons volk kent, weet a hoe het een onbewuste kracht in zich heeft, die het drijft naar uiting in zang en lied, klank o en zingende harmonie. Het Vlaamsche volk is o een volk dat moet zingen, omdat het zoo o schoon is en zoo jong en zoo moedig-blij. o Zoo hebben velen het goedo deel gekozen en i- trekken dagelijks hun voordeel in lietgeen do >- leiders geven van hun schoone en edele ziel. a Veel wordt er gewerkt, veel kwam er reeds tôt stand, nog meer zal er worden verwezenlijkt in t een naaste toekomst. Reeds nu spreken de inrichters van lees-t stonden voor jongens en'meisjes van 14—16 e jaar, een plan tôt stichting eener vrouwenver-e eeniging is in studie, alsmede de oprichtin^ n van een tak van het Algemeen Nederlandsch Verbond. r Verschillende voordrachten werden gegeven, e laatstelijk nog door den gevierden Vlaamsclien n schrijver A. Hans ; een gansche reeks van , avonden worden klaargemaakt ; waarin onze e dichters en schrijvers het volk hun zingend , woord zullen brengen. Dit en nog zooveel meer is het werk van den - heer Bruynseels. Voegen wij er nog bij dat o onder zij no leiding een weekblad ,,Ons Leven" verschijnt, met. spéciale rubriek voor do kamp-n bewoners, nieuws uit het vaderland, oorlogs-n nieuws, letterkundige stukken en opstellen en it dies meer. n D a t is werken ! Huldo aan den kranigen ;o leider, hulde aan allen dio hem bijstaan in dat edel werk van volksverheffing en volksontvoog-1. ding. In het vaderland zullen wij do bloeiende d vruchten plukken van dezen vruchtbaren zaai-1, tijd. Heeft de oorlog oneindig veel wee g<-3- bracht over ons vertrapt land, toch heeft^ hij bewrocht een innerlijk zieleleven en een verdieptj howustziin van ontwakende yplkskracht.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.