Eerste .Jaargati , N». 27 Zaïerdaé 27 reoruarï 1915 6 Cents DE VLAAMSCHE STEM ALGEMEEN BELGISCH DAGBLAD Een volk zal niet ver gaan! Eendracht maakt mac Ml REDACTIEBUREEL I PALEISSTRAAT 31, AMSTERDAM. - TELEFOON No. 9922 Noord. De Vlaamscha Stem verschljnt ta Amsterdam elken dag des morgens op vier bladzljden, AbonDementsprijs bjj vooruitbetaling: Voor Holland en Belgie per. jaar f 12.50 — per bwarfcaal / 3.30 —- per maand / 1.25. Voor Kngeland en Frankrijk Frs» 27.50 per jaar — Frsj 7.50 per kwartaal — Frs. 2.75 per maand. Hoofdopsteller s Mr. ALBERIK DESWARTE Opsteiraad s CYRIEL BUYSSE — RENE DE CLERCQ Mr. JAN EGGEN. — ANDRE DE RIDDER Voor ABONNEMENTEN vende men rieh tôt de Administratif Tan het blad: PALEISSTRAAT 31, AMSTERDAM. Voor AANKONDIGINGEN wende men zieh toi de Firma J. H DE 6US5Y, ROKIN 60, AMSTERDAM. A DVERTEN TIES : 25 Cents per regel korte inhoud 14 blad z ij d e; Vlamingen en Walen in Holland. (2) — Joli demaccjt. Klein© Kroniek. Klfino Overpeinzingen. — Angellus. per Vlamingen Houding. — Toto Pcibar. blad zij de: XJit het Vaderland. fit de Kampen. Tijdingen uit Waleheren. Hollaudsch1 nieiiws. Jautje Verdure. (5) — Stjjn Streuveïst Sebladzijde: De Europeesche Oorlog (met kaart). Tcle^rammen en Bericliten. Tooncel. — Andrc de Bidder. Voordraehten. 4e bladz y de: Het Belgiscli Standpurt. (3) — GoUe (V Alviêlla-Onze gekwetsten in Engeland. Onze Dooden. Voor de Uitgewekenen. De Duitsche gruweldeden te Surice. Wij hetben het gennegen en zelfs het voor réélit, de aandacht van onze lezers te vestige! op hst feit, dai wij door een gelukkigen samen Imp van omstandigheden In het bezit zijn ge k«nen van een hoogst belangrijk dokument bat wij in ons numnier van morgen zullen doei vtrsohijnen onder den tltel: „De ctoortoch dir Duitsche troepen te Surice" (provlncii ! Hamen>, Het ïs een geheel authentiek ge sihrift van groot bslang, dat ons welwillend li jlgestaan ter openbaring in „De Vlaamsctv Stem". taing en Waal il Hederlani (Vcrvolg.) 'fc Anderdaags 's morgens kroop een bleel gouden ochtend-zannetje tôt op onze leger-?tee en maakte ons wakker. We spronger uit de v'eren. Een kwartier later stond mijr vriend te dromen voor twee bordjes welke bezijdeen 't. witgescliilderde wastafeltje hin-gen. Het eerste, ik zal het nooit vergeten : \Vie als vriend hier binnen gaat, Kom1 nooit .te vroeg, maar steeds te laat. H. trachtte het te spellen ; ik ver ta al • de h het spreukje. Het roerde hem va zeer dat hij het dadelijk in zijn zakschriftje neerpende. Het twçde wou hij ook hebben Wil in Uw huis aan Christus' Kruis De plaats van eere geven. En menig ,,Kruis" wordt uit Uw hui Door Christus Kruis verdreven. En toen viel er uit zijn mond deze be kentenis: ,,Het doet me waarlik spijt z< tot-aal het Vlaams vergeten te hebben, da< ik vroeger op school leerde Doch il denk dat mime leeraar er veel schuld aar heeft!" — ,/Dat heet men nagels met kop pen slaan", meende ik te moeten antwoor den. De liefdezuster gaf ons een adres op i* Heille: Daar zouden wij,- dacht ze, voor zeker ontvangen worden. Buiten hing de Octobermorgen met eer flauw zonnetje en met nevelige horizontei in de lucht. In de straten van Sluis was lie' weer dezelfde menschendrom van de vorig avond: 'b scheen ons of die lieden geen bed stee hadden gevonden en de hele lang< nacht hun dwaaltocht hadden voortgezet Daar reed de tram naar Breskens voorbij bomvol ; voor de ramen flet-se gezichtjes vai kinderen, gebogen ruggen, ' peinzende, ge rimpelde hoofden, stomme, verslagcn mt: aigte die aldaar uit de Vlaanderen weg stroomde om in Nederland een rustplaat te vinden voor 't vermoeide, st-ramme lijf Kabij de uitgediende vestingswerken vai Sluis midden gelende kruinen, stond d< oude stenen molen vlijtig te zoeven. Ruste loos gingen zijn wieken op en zakten z veer. Na t lage kwam weer 't b^ge, uj rakelings de grond -te hebben geschoren ging.het weer naar. boven, de vrije lucht in O die molen, dat beeld van arbeid, vai Ihoop, van vertrouwen, van klaarlieid r»i donkerte, van hemel na aarde, — die grijz broeder van onze grijze Belgiese molens, di ginds te Vlaanderen en te Brabant stil lio gen, niet meer malen 't dagelijkse brood •niet meer zegenen 't bèminde land ; daa beweegloos staan of door een brut.ial kf nonschot kreunend worden neergosmaki marteldood na een leven van onverdroten eerlik werken O die molens, die Vlaam se trouwe molen3, beelden van ons eige: vertrapt land je, van zijn martelije zonde naam na een leven zonder vlek !'' ,,Nedei land is schoon", dacht H. H. luidop; ,,i voel langzaam mijn ziele tôt kalmte kome door de kalmte die hier over de velde drijft. We gingen toen, buiten Sluis, d lange baan naar Heille op. Links en recht kwamen zilveren kreken liggen, als still meren, omzoomd door knoestige knotwilge en slanke schotwilgen. Daar lispelds het rie' En als vanzelf vloeide het van mijn lippe? „0 ruischen van het ranke riet " H. A Ittisterde. ,,Is dat V^amEch^ vroeg hit tortawjjl. ^Dat is yiaams Dat is de taal van Vlaanderen. Dat as de taal van Grezelje. Dat ds de -taal waarheen Nederland j heel het geleerde, gekultiveerde Nederland gretig luistert. Dat is de taal wetlke heel dit gastvrije land herkent als zijnde een oudere, naïvere taal van ?t Ylaamsche volk, die, metslechts geringe wij-zigingen spruitend uit vexschil van land-aard, van zeden, van gewoonten en van be-stuur — de naam van Nederlands draagt-, door schier tien miljoen mensen wordt ge- 6proken en enkel in ons land door som- mige niet-begrijpers, of niet-willers, door velen, tegen beste weten in, tôt een plomp dialeet wordt uitgescholden " De spot- tende uitdxukking slonk op H. H-5s gelaat. ,,Ik moet u bekennen, zei hij, traag en met nadruk dat vele onzer handelden uit onwe-tendheid ; ik beken u tevens dat ik, als het ware, dièn aangaande, een soort v.Toeging voel' ontstaan in mijn binnenste. Me dunkt, E we hebben niet steeds de Vlaamse taal aile ' . recht laten wedenTareri Maar beken dat de Flaminganten " — ,,Lieve hemel! ja, de Flaminganten! Nu dat is een varië-teit mensen geschapen door u3 onze tegen-, staanders. Wij hebben ons die spotnaam tôt een erenaam gemaakt. Doch Flaminganten die bestaan niet. Er zijn enkel Vlamingen die hu.n aard niet verlochenen willen — andere die % wel willen. ;t Bevalt ons even-, min van ons Nederlands afstand te^ doen, als 't u en mij bevalt van onze Belgise na-. tionaliteit af te zien! De verfransing der , Vlamingen. zou deze niet beletten te leven, > zeker niet; ze zouden er zelfs veel beter om • leven, beweren de uwen. Kijk eens! ik pas • die redeneering toe op de huidige gebeurte-! nissen: De verduitsiiig der Belgen zou deze I niet beletten te leven, gewi6 niet; ze zouden er zelfs veel bij wdnnen, beweren de Duitsers 3i H. H. zweeg. ! De baan was Xang. Weiden en velden Ivlakten weerszijden uit in vrede. Hier was de volksmenigte erg verminderd. Wel was het er nog een gedurig gaan eu komen van pakken ^beurende lieden, wel werd aldus steeds weer de herinnering opgewekt aan de oorlog die over onze streken loeit —• doch, zoveel peis zweefde ~ met de val-lende bladeren ; zooveel rust .ag om de .vier-! kante, zware l>oerderijen, met hun zwart-geverfde poorten, waarin wit-te strepeK blankten om kleine luikjes, zodat daar elk • huis ons scheen aan te kijken met grote, verwonderde ogen; zoveel echte najaars-stemming dreef overal — dat we berusting 1 voelden dalen in ons geschokt .cemoed. 1 Links, boven grauwe bomenrijen uit, zagen we de fiere toren oppunten van Aarden-burg. Rechts kwam een troppel lage huis-jes staan, saamgedrongen, schier een hoop 5 boerenluidjes neergehurkt op een stille ar-beidsveld. Heille. Die naam klonk me als een zegening in de oren. We vonden Jt adres 1 en klopten aan bij ,,Sies V..." Een^ oude ' boer, glad geschoren, mager gelaat, vinnige : ogen, stramme bewegingen, nog radde tong, L heette ons welkom. Zijn doch ter zette ons bruine boterhammen en gehakt vlees voor: • met een glas vers bier ging ailes smakelijk binnen. We dachten hier alleen te wezen in ' onze hoedanigheid van vluchtelingen, tôt we een blik geworpen hadden op het erf er de hof, belend door schunr en stalling.^ 't 1 Was of daar zich het toneel uit het Sluise-1 hôtel verplaatst had. ''t Krioelde er letterlik > van mensen. De grens-ligt pas een kwartiei 3 van daar en al de vluchtelingen uit Belgies ■ Middelburg, uit Maldeghem en uit St. Lau-5 rens hadden te Heille hun intrek genomen: • te voet, te paard, per fiets, per koets, pei » huifkar, per wagen. Velen hadden hun bed-i degoed, liun keukengerei, hun alem opge« ■ laden. Op Sies' erf was het een echt* - markt, waar elke kar en koets, waar schuui ■ en stal en euzing tôt verblijf dienden. En 5 oud meetje strompelde er leunend op d( schouder van het klednkind, en 't oudstf 1 zusje droeg er 't zuigelingske, en vader en ' moeder gingfen bezig over ende weer uitzien- ■ de naar wat dienen kon om vuur te maken 3 of om ,,'t huisje" wat gemakkeliker te krij- 1 §en- , 't Was ook herberg bij boer Sies. 'sAvonds kwamen soldaten aan van de i grenswacht. Ze zongen of musiceerden oj i niondharmonika's. Ze dausten, onverschil- 3 lig om het leed der Belgen, welke daarbui- 3 ten huisden of daarboven trachtten rust te • vatten Daarboven? Daar lagen vnj > H. H. en ik... en nog een zestigtal manner f vrouwen en kinderen op nood-matrassen, te •- te reke neergelegd op een zolder waarvar > .men noch begm noch einde merkte. Ellen-, dige nacht vol schreiende kinderen, vol sus- sende moeders, vol snorkende mannen, vo i smook van een stomeiid nachtpitje, vol ge r ritsel van muizen, vol gedreun van 't gedanj •- en 't gewavel en 5t georgel dat uit de-ge c lagkaimvr door de ongepleisterde zolderin| i naar onze vermoeide oren op steeg... 's An i derdags wist een van Sies' kleindochters --e een venijnig zwart gedoe, met ogen vol lis' 3 en lippen vol logen — ons lachend te ver e tellen dat ze ongemerkt de wijzers van d^ ii muurklok had achtergestote, zodat de sol daten langer bleven... doch bij huai terug : komst op d-e w^cht strenge s-braffen belie • penll JOH. DEMAEGT. ! (JVordt vcrvolgd,} Ulearse Kroniek. Wie draagt de schuld van den oorlog? Nn dat. de verontwaa-rdigiBg van do gansche beschaafde wereld tegen Duitsohland van dag tôt dag aangroeit, wordt hoogergestelde vraag wel eens door onze yjjanden besproken. Volgens hen is begrijpelijkerwijze Duitscli-land de oorzaak niet der togenwoordige onhei-len. Daarover zijn swj Jiet ' allen eens. Hunne meeningen Joopen echter ten zeenste uiteen, waunœr zij onderzeeken wie de tschuldige is. Volgens de ,,Kolnisclie Zeitnng" heeft Engeland dezen moord-oorlog ontketend! Dit blad schreef einde Augustus: De oogen van het Duitsche volk zijn vooral op het westelijk oor-logsveld gevestigd. Daar beveehten we do En-gelschen, en wij, die altijd het Fransche volk iiebben eerbiedigd «?n hooggeschat, wij haten de Engelscheai, Avelke dezen oorlog konden ver-hinderen en. dit niet cleden". 't Zal wel niet noodig zijn Engeland tegen deze beleediging te verdedigen. Vele Duitscliers overigens deelon geenszins de zienswija3 van bovengenoomd blad. Zoo verklaarde b.v. graaf Bernstorff, Duitsche gezant te Washington, aan de New York Times'' dat R.usland de schuld van d»?zen oorlog draagt. Die ernfitigé(?) diplomaat protes-teert ook tegen den . .a lgemeenen indmk" als-of Duitschland de onzijdigheid van België zou verkracht hebben. Heeft België misschien de Duitsche neutra-liteit geschondcu ? "Wellicht zal dit wel door vernoemdon diplomaat in een volgend interview verklanrd worden... In het groote Neder 1 andsche blad de ,,Tele-gra.af?' vcmden we onlangs verschillende uit-trekkels uit Duitsche bladen, volgens ' welke, niet Frankrijk, doch Rusland vernietigd moet worden. In de ..Welt a m Mont a g" lezen wij: ,,Wij moeten Frankrijk berechten doch tevens rechtvaardig zijn. De Franschen mogen we niet b?schouwen als schadeliike dierern, welke men vernietigt; doch als ee-riijke vijan-den met welke wij later een rechtmatigen vrede .zullen sluiten. Wij moeten Frankrijk verpletteren, doch niet vernietdgen. Dit volk behoort. ook na den oorlog het recht van bestaan. Van een verdeeling ('. !) van Frankrijk kan geen sprake zijn. Het Russische csarisme eohter moet vernietigd worden". • De Duitscliers zijn dus wel goed : Frankrijk •mag bestaan, doch het moet verpletterd wor-deu.Duitschland wil enkel dit: verdeeldheid zaaien tusschen onze bondgenooten om ze ge-makkelijker te kunnen overwinnen. Natuurlijk zullen hunne mûerabele kuipe-rijen niemand bedriegen. De scheikunde als beschuldigster. Een welingelichti blad ,,Le Jourriaî de Roulai, ' ' schrijft : ,,Bij al de diplomatiëke bnewijzsen," die reeds zijn gegeven l>et-reffende de Duitsche ■\oorbereiding van den oorlog kcmt nu nog een scheikundig bewijs: ,,Men herinnert zich, dat bij hun binnen-va-lien in België, de.i 4den Àugustus, de Duitsche gcneraals een proclamatie hebben doen aanplakken, waar bij debovolking werd uitgenoodigd geen weêrStand aan de Duitsche troepen te bieden. „Een Belgisch scheikundige heeft zich den tekst kunnen verschaffen van een der proclamaties, die te Brussel waren geaffi-cheerd en er den inkt van ontleed. Uit de analyse blijkt nu, dat de proclamatie zes maanden voor den aanvang des krijgs was gedrukt. ,,Dus reeds in de maand Februa.vi van het vorige jaar was Duitschland besloten om den oorlog te voeien en eveneens om de neutraliteit van België te schenden. Dat zal den Kaiser niet beletten om voort te gaan met-, onder het aanroepen van den naam van God, te beweren, dat hij den oorlog niet v.ilde en die hem opgedrongen was." Ons dunkt, dat de verklaring van boTCn-genoemd blad van zeergrootbelaug ' is. Hœ meer materieele bewijzen verzameld kunnen worden van Duitschlands voerbe-àachtelijke oorloggplannen, hoe beter na af-loop van den oorlog het Recht zal zege-vieren.Het tocval wil, dat onze, tiudtwerker Otto Knaap, die in de, eerste twee maanden van den oorlog in België af en toe heeft rondge-zworven, in de eerste dag en van Augustus een exemplaar van bovenbedoelde proetoma-tie is binnen machtig worden in het Belgi-sche dorp Sîppenaken. Scheikundigen in den lande, aie mochten twijfelen aan de ju.istheid van het ondenotk van hun Bel-gischen collega, kunnen zich van het exem-plaar ornes medewerkers bedienen. Italie op sprong? Zierhier hoe , ,11 Secolo"' zijn kaart op tafeil gooit: ,,We moeten ons allen trouw en oprecht groepeefvin om den ^wli'ticus — en wij willen hopen, dat het de heer Sa-landra zal zijn —, die voelen zal, langs welken weg en met welk doelednde het Italiaangch volk zich richten wil, en die zich op besliste wijze aan het hoofd van zijn volk zal plaatsen. ,,Slechts die wijze van handelen zal, er vlug, een sterken nationalen wil vonnen. ,,Op liet oogenbiik staat 'dit feit vast: de oorlog vercenigt ons, de onzijdigheia verdeelt ons", Dat is klare wifn, dièn de kleinzonen van Garibaldi ook heb'ben gesphonken..» eu ge-dronken,' Lodewijk Dosrel. Enkele dagen na de verschijning van ,,De Vlaamsche Stem'- heeft onze vriend Lodewijk Dossel zich in de noodwendigheid bevonden naar België terug te keeren. Onze lezers zullen begrijpen dat destengevolge de heer Dossel geen deel meer kan hebben in de urerking van onze redactie, noch mode de verantwoordelijkheid van ons optreden deeien. ir[ij vnrdwijnt du» van de hoofding van ons blad. Wij betreuren zeer zijn naam in onzen opsteiraad te moeten raissen. Open brief aan Louis Piérard, We vernemen dat de heer Louis Pigrard een paar dagen voor het versohijnen van den ,,Open Brief' van dr. A. Jacob {zà& ons nunimer van ... dezer) aiaar het front als oorlogsoorrespon-dent is vertrokken. We weten dus niet of het hem mogelijk zijn zal op de vraag van onzen Triend dr. Jacob te antwoorden. Ultbuitlng van kinderen in 't land der B esc ha ver a, Niet tevreden met de uitmoording van zijn schoonste krachten in een dollen strijd van haat en onrecht, worden er in Duitschland maatregelen genomen oni wat jong is ' en teer te breken in i-uwe daad van ver-krachting in si aven arbeid. De Lente zal dra weer bloesemen over het wijde land vanWinter, en over de braak-liggende velden, wachtend op de daad der bevruehting, die bloemen zal bloeien en vruchten rijpen tôt blijden oogst. Maar vruchteloos zullen de aardgeesten uitkijken naar de forsche gestalte van den zaaier, geen rythmische gang zal treden op den open grond, geen breede zwaai van Iiand zal zaaien het voedende koren. De boerenkerels hebben de hofstees ver-laten, en lieten den boer alleen om anderen oogst, om andere daad van bevruchtende zegening... Zij zaaien vernieling en oogsten bloed ; zij zaaien dood en oogsten het wraak-roepende onrecht. Intusschen wachten de.landen en weefe de boer, de oude en moegestredene, geen raad. Maar de duitsche overheden zijn zoo spoe-dig niet verlegen en weten voor elk kwaad een heil en vinden voor elk zaakje een lap-middeltje.,,Er zijn geen mannen meer? Geen krachten van jeugd? Wie het werk zal doen, het zware ontzaglijk moeilijke werk van ploegen en zaaien, eggen en wieden, oogsten en maaien ? Wij hebben nog voorraad, wij zijn onuit-putteiijk. Er zal gezaaid worden en ge-ploegd en wij zullen oogsten het levens-brood. Gij boeren hebt nog kinderen op school, jongens van acht tôt twaalf jaar, die wel wat jong zijn en te zwak om een geweer te dragen, maar uitstekend geschikt om de taak va n den volwassen m an te ver-vullen en te oogsten in brandende Julizon. Daarom zal er verlof toegestaan worden aan de jongens der vier hoogste klassen: der lagere school en zullen zij door hunne ouders mogen gebruikt worden voor allen land- en veldarbeid". Heel mooi, hiermee hebben we dus een nienwe zegening van de Duitsche sociale wetten, waarop zij zoo prat gaan, te boe-ken. Maar wat we niet -langer begrijpen is het vervolg van die bizondere, genadige tegemoetkoming. Ook de meisjes der drie hoogste klassen kan hetzelfde voorrecht worden toegestaan..." Vechten dan in Duitschland de volwassen vrouwen ook mede? Franetireurs, of watl Het lijkt wel zoo te zijn, vermits wij anders niet inzien waarom het noodig Î9 bij het vrouwelijke personeel, dat denkelijk toch wrel nietT gemobiliseerd is, de jonge meisjes van negen tôt twaalf jaar te voege'n... En te denken dat von Bissing in zijn laatste interview met den oorlogscorrespon-dent van de Norddeutsehe AUgemeine Zei-tivng verklaarde. dat hij in België ,,een be-gin gemaakt had met de invoering van be-schermingswetten op de... kinderen!..." Van dien zegen der beschavers, verlos ons Heer! Dur- en moll-toonsoorten, Het 3,Ekatrablad" Van Kopenhagen schrijft : ,,Er is in de laatste rede van den Kaiser tôt zijn soldaten een toon van vrecs en ieta als een indruk vai onbehagelijkhedd. ,,De verklaring van den keizer, dat de oorlog hem opgedrongen is goworden, laat een weemoedig geveel van machteloosheid en bedremmeldheid achter. „Stellig verschillen de huidige redevoerin-gen van den Kaiser van die, welke wij ge-v.end waren in vredestijd te hocren.^ ,,Er is daarin noch de bedwelming dei overwinning, noch triomfkreet. De woorden zijn slechta zwa-lclre en armzalige veront-schuldigingen.5 ' Het zal, dunkt ons, laug duren eer Beet-hovens ,,Eroïca" in Duitschland weêr op l haar pl&ata za-1 znjxi* Kleine overpemzmg. In de stille uren van aandacht, wanneer ons harte tôt rust komt en wij niet langer leven het jachtige der zenuwophitsende ge-beurtenissen, dan schrijden zij aan de goetle, kalme woorden van zachtheid, en liefde, en aile haat ligt dood, aile ruwe klanken en bij tende spot tijn vergeten... Helder worden de liersenen, tôt denken bereid Het slapen van den nacht is om 6ns heen, weemoedig turen wij uit naar de verre kim-me, waar ginds in 't Zuiden Vlaanderen is, het goede, oude, trouwe Vlaanderen Wij vergeten het niet, het is in ons", het leeft in ons ; en elke hoeve die ginds brandt in smokende stikvlam, elk huis, elke toren die valt tôt puin, met donderend storten van balken en steenen massa's, elk leven dat ginds sterft in laatste opperste schoon-heid van heldendood, het is ailes in ons, en wij schreien met de moeders, wier kinderen rusten in den langen slaap, en wij juichen met het blije triomfeeren in ge-vechten van heldhaftig verweer Een onzer heeft het gezegd ; ,,Wij leven in den heldentijd." Wij, Vlamingen. hebben •altijd gesproken van 1302 en van de Arte-veldes en van Zannekin, en van al die andere, glorierijke figuren uit onze geschie-denis. Maar nu zijn wij het die herscheppen het doode leven tôt nieuwe, hoogste poëzie van lieldengrootheid. Nu is het niet langer een teren op het verleden, maar het schep-pen van een eigen schoonheid, een schoon-heid van daden, een schoonheid van strijd in dienst der gerechtigheid tegen de zwarte krachten van impérialisme en militarisme. En moesten wij vallen, hetgeen niet moge-lijk is, dan zullen wij weten dat wij vol-brâchten onzen plicht, trouw tôt het einde, het aller laatste einde van een onbedwing-baar verlangen naar recht en vrijheid. Groot staat de gestalte van Van Artevelde gebeeldhouwd, machtig rijst zi j ne figuur boven de eeuwen uit, als voorbeeld van Vader-landsliefde en burgertrouw. Maar hoe heer-lijker, hoe grootscher is niet de eenvoudig® offering van Albert, onzen Vorst, onzen Vader. Hij is een held, neen meer, een M-ensch, De Mensch, de opperste uiting van leven in een Heelal van zonnenbrand en sterrenpracht En dan denken wij aan hem, den ,,Vre-des "-vorst, Gods gezant op aarde. Keizer Wilhelm ! In een eerste opwelling van woede en haat, liggen de woorden gereed op de tong, de bittere harde woorden van sarcasme en gemakkelijken spot... Maar niet door die daad van verweer zunen wij Hein tre£-fen, en in Hem het Duitsche militarisme. De feiten, in al hun treurige naaktheid zullen voor ons spreken, en wij hopen het ein-delijk het Duitsche volk doen inzien, de waarheid van 't gebeurde. En dan, wij durven het beweren, dan is het uit met aile leugen en aile kletsen over het arme door België. verraden Duitschland. Maar om tôt zulk resultaat te komen, moeten wij strijden in vollen ernst, want slechts door het uit-geven en bespreken van onwederlegbare dokumenten, kunnen wij hopen dat ééns hun lieht en hunne waarheid ook tôt het Duitsche volk zullen doordrin-gen. En dan zal het verschrikkelijk zijn, want niets prikkelt den mensch zoozeer dan te weten, dat hij bedrogen werd, door ge-wetenlooze menschen, die er heil inzagen hun verkeerde hàndelingen te verbloemen, onder den schijn van eerlijkheid en waarheid.Wanneer de Duitechers eenmaal inzien, wat gruweldaad zij beginnen door de Bchen-ding van de Belgische onzijdigheid, wanneer het kranig optreden van een Liebknecht in een volgende zitting van den Reichstag aanstekelijk op partijgenooten gaat werken, wanneer de katholieken, na Jt gebeurde met Mgr. Mereier zullen beseffen hoe ,,onchris-telijk" hun stemmen van de krijgsbegroo-tin^ was, wanneer het volk, door hongei gedreven aan 't muiten zal slaan, en de soldaten, moe van al het brandstichten en 't moorden, en ontmœdigd door de voortdu-rende nederlagen aan 't mopperen zullen gaan, wanneer de Beieren en de Saksers, die nimmer in goede betrekkingen met de Pruisen stonden, tôt inkeer zullen komenJ wanneer eindelijk stemmen van protest zullen opgaan, wie zal dan verhoeden dat het oproer uitbreekt, niet langer te bedwingen, niet meer te beteugelen, door het geweld-dadig optreden van politie en soldaten? Alreede schijnt het spaak te loopen. Al-reede begint het vuur te smeulen, en let op, niet lang meer zal het duren voor de brand zal oplaaien, met geweldige vlammen van roode noodkreten. Reeds nu leest men, naar de Journal me-dedeelt, op de muren van Berlijn, uitdruk-kingen als : Todt f ur der Kaiser en geen politiedienst kan waakzaam penoeg zijn om dergelijke openbare uitingen van groot« sympathie te vermijden. Het kan niet anders. Het ware een ramp voor de menschheid indien zoovele duizen-deii en duizenden menschen, zoo mannen als vrouwen, in leugen en haat zouden leven, zonder ooit tôt het besef, het pijnliike be-ieL van de waarheid t® komaa» x>earogen te zijn aoor eigen gejoorsgenoo iten, door menschen, die men zelf als de bes-ten en de bekwaamsten afgevaardigd heeft om de rechten van het eigen hopen en vertrouwen te verdedigen, .is duizendmaal erger dan bedrogen te worden door lieden, van wie men te voren wist, dat men op hen geen staat kon maken. Al de Duitsche afgevaar-dlgden, niet alleen de sociaal-democraten, maar ook de katholieken en de liberalen, v hebben hun kiezers in zooverre bedrogen dat zij door het stemmen van de oorlogsbegroo-tingen de schending van de Belgische onzijdigheid goedkeurden. Uitgezonderd blijven de enkele da-'pperen, die moedig weigerden en die natuurlijk op 't oogenblik het minst populair zijn. Maar de toekomst zal uitwij# zen in hoeveire hun optreden de Duitsche ku.tur van een voikomen failliet hoeft ge-red. Wanneer men later met een zekere waardeering over de twintigeeuwsche be-sehaving van Duitschland zal spreken, dan zal het zijn, niet om wille der fameuse 93 onderteekenaars van ;t vlugschrift aan allé intellectueelen der wereld gericht noch min-der om wille van al die afgevaardigden, maar om wille van die enkoien en die zeid-zamen alleen, die door hun openlijk protest, hun zin voor waarheid, en niet voor Duitschland ,,iiber ailes" getoond hebben. Dit ailes is verre van geruststellend voor de toekomst. Eens dat het geweten van het volk in opstand zal komen — en dat gaat fataal gebeuren —dan zijn de gevolgen niet te overzien. Het gaat immer zoo in de wereld. Er wordt gest-reden en geleden, en één van beide partijen moet in 't ongelijk zijn. Het kan onmogelijk anders. Men vecht of wel voor 't ,,ja", of wel voor het ,,neen". Beide tegen-stellingen kunnen te verdedigen en misschien te verontschuldigen zijn; wat echter niet wegneemt, dat het zwarte altijd awart* het witte altijd wit blijft, Wij, Belgen, kunnen zeggen in de voile gerustheid van ons ,,rein geweten" : Wij" hebben onzen plicht gedaan, wij hebbsn ons geschaard in 't licht van den da? die op-gloort over de wereld en die den îangver-hoopten, vurig verlangden broeder\Tred« brengen zal. Het kwaad zal zichzelf straffen. Er komt oproer in Didtschland. En wee dan den Godsgezant, wee Hem Kaiser Wilhelm, bij de genade Gods... Vreeselijk is het gealagen te worden door de hand van den vijand ; maar vreeselijker nog en gruwelijker de eigen kinderen te zien opstaan om het mes in de wonde te zetten •n 't hartebloed in rijke stroomen over de moordende hand te zien îuwen... Het rijk van Broederschap en van Liefde is geen droombeeld ; maar zoolang er leugen zal zijn en verwaandheid van almaclitïge po-tent>aten, tôt zoolang zal er moeten gestre-den en geleden worden. al de eeuwen door, met 't eenig verlangen, brandend in harten, laaiend in oogen, 't verlangen naar Recht en naar Vrijheid. ANGELLUS. Der Vtamiigei taÉg. Aan André, de Ridder« Misprijçe wien het sohikt, o Vlaamsche bannelingen, Uw opgekropten wrok tegen den hordendrom, Die gruwzaam 6chendend traite op uw sohoon heiligdom î Uw vredig vaderland, waar «IkeeK vrij ken <iingen Naar milHe levenavreugde en deugd. in aile kringen, Waar vrede welzijn schonk en 't pceht niet maakte krom..., Totdat op uw domein de- Pickelhaube glem En uw verbijsterd volk tôt diepe ellend' kwam wnngen —- Mij is uw wrokgevoel niets dan reolitvaardigheid, Eèn levensvoorwaarde ook voor verder . voortbestaanw Houdt moed ! Houdt stand ! Herneemt uw vroeg're levenabaanf.. ; Mocht daarna, te een'ger tijd, uw vijknd vooi* u staan, Gekromd van wroegingspijn, laat dàn uw harte gaa* En reikt hem ferm de hand, in groot-menschwa ardigheid. TOTO PAKAN. i Zle onze telegrammen en laatste legerberichten op de derde bladzijde.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.