I «fste Jaargàng No. ISS i ^âtârûae, Auaustûs 19ÏS DE VLAAMSCHE STEM Ijj w/Jt z*l niet «ergaani ALGEMEEN BELGISCH DAGBLAD Eeïïdracfit maakt mash REDACTIE- EN ADMINISTRATIEBUREELENt KALVERSTRAAT 64, bovenhuis, AMSTERDAM, Telafoon No. 9922 Noord. Hoofdopsteller: Mr. ALBERIK DESWÂRTEj Opstelnaad: CYRIEL BUYSSE - RENÉ DE CLERCQ - Dr. A. JACOB - ANDRÉ DE RIDDER Al. •. .\E.\IENTSPIilJS (b;.j vooruitbotaling): Voor Nederland per jaar gld. — ; • .... âi taal glcl. 1.75 — per mr.and gld. 0.75. Voor België, Engeland, Fran en au'li •. <.'■ J and en dezelfde uryzen, met verhooging van verzendingskosteji (2% per minimer), ' a nvrrPTFA'TTF'R- on i Vlaamsche Sîem' (op vier bladzijdEn. :• : :■ Europe eaiÉselitii. ii. r.jen vorig artikel hebben wij, sprekende '!ir dr JTico van Suchtelen's brochun fj,i eeudrachtig", de werkelijke et L ooriaken van den oorlog in t alge-; -:1) ook van den huidigen wereld ;,riog, uiteengezet. ' ians zullen wij, aan de liand vandat-:-(ie boekje, in korte woorden het midde! Lduiden om in de toekomst de reueach-' e menscbenslaclitingen, zooniet totaal a] ;:haffen, dan toc-h zooveel mogelijk U rCo:komen. \ldus zal het ons klaar worden op welke -Ôîidslagen het goed-begrepen pacifisme ' i edele, hoogstrevende toekomst-planner rVl en' hoe wij allen tôt de verwezenlij-jinff daarvan kunnen bijdragen. foor wie de betrekkmgen van de Euro-- 'fche Staton — voor het uit-breken var •u oorlog- — nagaat, voor wie weet hoc 'e cegrond waren op louter «eigenbelang roisme en huichelarij, is het duidelijk dai ."e n een sterker rec/^sverband tusscher de naties, een rechtsverband dat tevens ir ::;-ensteraming is met aller waarachtic •,'jng, "rédding vermag te brengen. Hetdenkbeeld van een nâuwere aaneen-sluitin0" der Europeesche Staten is niei = Reeds in 1462 poogde de Boheem ;,e koning Podiebrad ]iet plan van zijr :.3ielier Antonius Marius, tôt vorming vai «en algemeen christelijk verbond tegen de Turken, te verwerkeliiken. Hendrik II var Frankrijk koesterde het. voornemen de lï pte Europaesche mogendheden tôt eet j,Christelijke Republiek" te véreenigen. Ta! van 6chrijvers" hebben sindsdien d< :'îde;atie van Europa of do instelling var een permanent Europeesch, ja zelfs Wereld Concres, en van arbitrage bepleit. De voor swmste zijn: Emeric de la Croix, Hug< de Grbofc, Samuel Pufendorf, Fénélon, Wil liam Penn, Abbé de Saint-Pierre, Rous *au, Montesquieu, I. Kant. In den laat :e;: tijd werd het denkbeeld opnieuw geuii cor <ien Ruesischen sociôloog Noyicow siens werk ,,Lâ Fédération de l'Europe' «a vrij onbekend, maar nieesterlijk plei c::i is voor de aaneensluiting van . Europa Om djeze te bereiken vertrouwfc Novicov op het gezond verstand van diplomaten er r^eerders. William Stead (The unitec States of Europe - 1898) gelooft dat d< 'edèràtie alleen zal ontstaan door toedoei vin een, vijandelijke macht, zoo sterk da' lij de veresniging van allen, wier bestaai sj bedreigt,. nooazakelijk maakt. Om nu tôt de. praktijk over te gaan zoi aen kunnen 6childeren hoe d© tegenwoor %e, rèeds bestaande Bondstaten zijn to stand gekcmen. Men zou te leer kunnçi pn.bij Zwitserland, bij het Duit6che Rijk j de Vereenigde Staten van Amerika, bi lie Zuid-Afrikaansche Unie. Eigenaardiger zou het, evenwel, -wezen «il praktisch voorbeeld te ontleenen aan di :: biedenis van een volk» dat minder be 'end is da'n het Zwitsersche, Àmerikaan of Duitsche, n.l.: den Indiaanschei stam der Irokeezen. Het zou uiteret be zijn aan te toonen hoe de vijf groot< 1 r ;ante Indianen-stammen, die in de 15< wv in de btuurt van het tegenwoordig* \'ew-York leefden, en eeuwenlang me f;^ar en met hun buren krijg voerden 2ch langzamerhand tôt éénen grooten ^cedzamen bond vereenigden, welke 30( 2-en in volkomen innerlijken vrede bestaai -: en waaraan slechts door liet indriu der Blanken een einde -werd gemaakt Pe vorraino- van dezen Bond in al liar1 'ijzonderheden uit elkaar zetten ligt buitei omvang van dit artikel. > kan men de yraag stellen waarom he •i«t mogelijk zou zijn de Europeesche vol verwant in cultuur en beschaving, di ^rîdurend elkaar bedreigen cf met efkaa :rijden, tôt een soortgelijken Bond te ver ;çn:gen. Een uitwendig gevaar kan voo -;:P- steeds d'reigender worden : Azie e: i^erika, en in hun midden rijst de ge *e!dige' tyran : het imperialisme#. Waaror f^uden zij niet, in broederlijke samenwer ilng, aan die twee dreigende gevaren tra-ch ten te ontkomen ? wil niet zeggen, dat wij ons moeteï ttsenigon met de vooropgezette bedoelin an front te maken, militair tegen Azi ea ec°nomisch tegen Amerika ; maar di rûost worden verstaan aldus : wanneer w: nigt vereénigen dan gaan wij te grond Oor die genoemde uitwendige machten jereenigen wij ons echter wel, dan zijn w: 6n gelijkwaardig en is er dus ook gee: ^]d meer noodig. indien wij, anderszins, spreken van eene: '■ ['opceschcn Statenbond, is het niet omda 1€en wereidstatenbond niet wenschelij. r n, maar wel omdat een federatie va: ^..°ns het eerst voor de hand lig ^nde lijkt. Sommigen zelfs beperken deze: Bo rî €n Middel-Europeesche: ; Dit zijn vragen van secondair be I li ^eze beschouwingen zal men wel c t an Woorden : Hoe' is het denkbaar da : J..^n' ^ie op dit oogenblik nog elkaar be '^en op. leven en dood, dadelijk daarn [ ^ vreedzaam verbond zouden stichten 2;- arcP antwTiorden wij : hun geweten, da n n,uniet frazen paaien, h.un verstand, da In ]ieneve^c^ zullen er ben toe dwingen V;o\e landen -— ook in de oorlogvoerende -| no^en> °verigens, nu reeds stemmen vei ïaUvMv1® me^ nadruk wijzen op de nood ^it^l Van aaneens^ui^nS- Zelfs i: Jo» ^ verscheen tijdens dezen ooi * ander© dergejjjke —. een yjue schrift van een van Duitschland's grootst< volkenrecbtgeleerden, Frans Von Liszt ,,Ein mittel europàischer Staatenverband" (De schrijver van het zoo populaire werl ,,J'accuse-' zet eveneens het vormen van eer Statenbond vooruit, als eenige waarbor^ voor een langdurenden vrede. F. V. O.) Brtedvcerig uiteenzetten Jice nu eigenlijil zulk een fëdératie er zou moeten uitzien ware-voorbarig. Hier zal na/tuurlijk vee afhangen van de nu nog onbekende poli tieke verhoudingen bij liet einde va;n dej > oorlos- Do ch. hoe dit zij, de massa lieeft voo: ailes noodig het geloof in eeai beter, hechte: rechtsorde tussdien de Staten, ou.verschil lig hoe die betere rechtsorde er precies mog uitzien. Hoofdzaak is voor het oogenblil dat de ope-nbare meening zicli in begiase uitspreke voor internationale, in de eerst ■ plaats Eiuropeesche, yerstandliouidirug ej . reohtsorde. De vorm blijft dus voorloopig" rusten Belangrijiker is het te antwoorden op d' bezivviaren van* hen die aan de mogelijkhei< van eenen statenibond twijfelen. In de eerste plaats vreezen deze twijfe laars dat zooveel verschillende elementen van zoo verschillend ras en karakter, moei lijk te vereenigen zullen biijken onder één 1 regeling, nog iniiider onder één bestuur Hierbij vergeten zij dat het niet gaat ove ' zulk een universeel bestuur en wetgevin: op ieder gebied- Elke natie zou immers ge heel en al haar eigen inwendige zelfstandig ' heid bewàren, en haar eigen bijzoïnder staatsinrichting slechts ten opzichte van be paalde punten behoeven aan te passen aai J de bondsrverdragen of de bondsgrondwet. Een tweede mogelijk bezwaar is dat d verschillende regeerende vorsten zulk ee] Bond zouden bescHouwen als in stnjid me hunoie souvereiniteit. — Miaar waarom zoi • het onmogelijk zijiii dat monaroliieën ei re.piiblâeken tezamen een Bond vormen, zelf wanneer de Staatghoofde.il dier monarchieëi , in hun eigen gebied als autocraten heer | schen? — Is niet juist D'uitschland, he land bij uitiiemendheid van dé absolut souvereiniteitsdogma's, op dusdanige wijz > samengesteld ? Neen, geen der bezwaren tegen de me gelijkheid van het opricliten van een Sta . t/en-bond houdt stand. Het is niet waa ; dat wij volkomen machteloos zijn tegenove het slechte. * In ons h art weten wij we ' beter. Het is, anderszins, niet noodig da • de meaischen engelen zijn; het is slecht noodig dat zij zich schikken in een toestan* ' die materieel zéér voordeelig voor hen is. l D'aarom moet de massa roepen om recht 1 overal, bij aile volken! Zij moet eerlijkhei 5 en moraliteit eisohen, onde en recht voo 1 en tegenover al'len : moreele politiek dus i ; het verkeer der statein. L Daàrin ligt de werkelijke cultuur de menschheid. En voor .die cultuur strijden L naar zij allen zeggen, op het oogenblik mil lioenen op de slagvelden van Europa. Late: ' wij er voor strijdien op onze wijze, missohie: 1 zal het dan ééns biijken dat zij, onda/nk ! hun verdwazing, in hoogeren zin toch gelij ' hadden en niet te\rergeefs hun bloed hebbe: vergoten. ^ FELIX VAN OSTAEYEN* ; A^oadlohtjgs. î Wanneer ik 's a.vonds langs de huizen gi ? En al de blijde liclitie3 gadesla, i Gezeefd tôt duizend -tere blauwe gensers, , Door 't blauwe horretje aan de vensters: , Dan iveet ik bos de kamer laoht ) Daarbinnen, vriend'lik kuœjes, wijl er i v, 7^icbt - De teekan zingt waarrond de kopjes blinlcen Dan zie 'k in mijn ^edachtenisse pinken > De zoete gouden lklitjes van ons land... i De lampkens branden vlijtig t'allenkant Ik zie ze aiom bij dichte trosjes glimmen t Ik zie ze in rijen gaan tôt aan de kipimen - Mijn vrieiid, ik zie uw huisje. De avonc 5 ' bracht r Er weer zijn dromen. Uw oude Moedeo ■wacbt r Séids maanden daar op U, baaj: jongenl 1 Gij toogt ten oorlog : al Uw makkers zongen, 1 En gij, ge gingt met ben al zingend heen " Gij gingt... Sinds maanden, wacbt zij, droef, alleen... In al de Imisjes vaii ons landje rouwen 1 Gedijk uw Mceder, Vriend, de bango ? vrouwen ! s Tans, bij bet peislik liobt der avondlamp ' Herleest ze weea- uw laatste brief : geoï .1 - ramp e En trof, goddajik, haar kind nog niet: dii > blanke 1 Zo vaak ontplooide blaadjes, in haar krank< 1 Gemced zo vaak beweond, za zeggen 't liaar. J Ze zijn re«ds weien ouxi... Wie weet of waar 1 Gij waakb nu... Waar gij waakt terwijl 1 kanonnen Àan 't buldren gaan, en 't bloed maar bal; 1 geronnen 1 | Is, 't bloed der makkers... God! wie weet Uw moeder lecst- en voelt heur zindrenc leed i Weer wellen.... De avondlicbtjes blauwe: teder i Hier op de raampjes... Ik zie ons landjei , ' weder, t Zijn lichtjes in zijn buisjes, deurkens toe t Ons landjen is zo uitgeput, zo moe ! O zal het straks zijn lome ogen sluiten, 1 En zal het ruste vinden wijl daarbuiten . Zijn zonen staan, de hete bange oc.rlogs nacht ? i Mijn XTiteild, uw moeder dooft haar lichtj< en wacht... i] JQS- RMMâïs KLEINE KRONIEK Een herinnering aan koning Lodewijk Napoléon. J Éeri lezer schrijft aan het ,fHbl.".:î ' De belangwekkcnde tentoonstelling var . den aartsverzamelaar, den heer A. Th. Hartkamp, betreffende Napoléon en zijn j familie, bracht mij een verhaal te binnen. mij voor een aafctal1 jareoi medegedeelcP dooi één mijner kennissen^ sedert op hoogci" leeftijd overleden. Hij vertelde mij, dat liij zich omstreek: [ hét jaar 1844 te Florence bevond, waar hi de praalgraven in één der hoofdketken be zichtigde, toen zijn aandacht werd getrok ' ken door de tombe van een zoon van koninc : Lodewijk, den broeder van Napoléon. Mijr ^ vriend dacht er toen aan, dat de vorst ' die vier jaren ons land had geregeerd, thani 1 te Florence woonde. Op een vraag aa.n zijn gids vernam hij, dat de koning zeea oud was en zich slechts nu en dan in der ' schouwburg vertoonde. Onzen vaderlan i der bekroop de lust-, den geweten koning te bezoèken. Hem werd medegedeeld, dal de vorct aan de Arno-kade woonde, en hi; begaf zich daar heen. De portier schuddf bedenkelijk het hcofd, toen hij te kénncr had gegeven, gaarne door Zij no Majesteii te willeiïworden ontvangen. Evenwel... d< beambte zou een poging wagen en liet der bezoeker in een spreekvertrek binnentreden Weldra kwam de secretaris des konings, een man met al de wel leven dheid, die' de zuidelijke volken kenmerkt. ,,Z. M. is zeei lijdend ', zeide -hij, toen hij vernam, wa1 mijn vriend wilde, ,,maar gaarne zal ik der koning uw verzoek overbrengen." Na eeni ge minuten reeds kwam de secretaris teruç met het bericht, dat het Z.M. een levendig< vreugde .zou bereiden, een Hollander te mo gen zien, mits deze hem voor het minst riiel euvel zou duiden, dat hij liem té bec ontving. Mijn vriend werd nu in het koninklijl vertrek gelaten — de vorst spreidde de ar " men uit en omhelsde onzen landgenoot, ter u wijl hij zeide, zich «gel ukkig te rekenen 3 weder cens een Hollander te m ogen spreken 3 Hij voegde er bij, dat zijn gedachten dik wijls bij Holland verwijlden en uitte ziji verwondering over het feit, dat Koning ' Willem I zich ,,Koning der Nederlanden' r liet noemen en niet ,,Koning van Holland.' L" Met belangstelling informeerde de vorst naa: 1 de familles Van Lennep en Roell, met ledei t Avaarvan ,hij langen tijd in verbinding hac s gestaan, namelijk met professor J. D. vai i Lennep als zijn leermeester in de Holland sclie taal en met een lid der familie Roel , als één zijner ministers. i „Uw bezosk", zeide Lodewijk vervolgens r ,,stemt mij heel aangenaam. Ik gevoel mi i opgewekt, zal opstaan en noodig u aan ' ontbijt. Terwijl ik mij gereed maak, za r mijn secretaris u mijn muséum toonen.' Dit muséum was, naar het mijn vrienc . bleek, geheel gewijd aan herinneringen aai x des vorsten broeder Napoléon. Onder dei 1 maaltijd verzooht de vorst zijn bezoeker s hem een genoegen te willen doen. In he c paleis te 's-Gravenhago was een door Cano 1 va vervaardigde statuet van zijn zoontje, ii 1807 in genoemde stad gestorven. Lodewijl nu vroeg zijn gast, zoo goed te zijn om eei audiëntie bij Koning Willem aan te vrage] . en dezen te verzoeken, die statuet weder aai Lodewijk te schenken. Bij het afscheid vereeTde Lodewijk Napo leon mijn vriend eenige boeken van eigei hand, o^a. de bekende ,,Documents Histori ^ ques sur le gouvernement de la Hollande' en zijn ,,Marie ou les Hollandaises." Onze Oranjevorst zond later de buste va] den jong gestorven kroonprins terug. In 1849 overleed Lodewijk Napoléon on der den naam van graaf de St. Leu. ■ De Narefîlnie In de oorlogsgeschledenls. De ^Narëflinie heeft ook vroeger i: de oOrlogsgeschiedenis een belangrijke rc gespeeld. Zij ligt in een somber landschap • Dichte bosschen vullen de vlakten tussche: ■ Naref en Boeg, die doorsneden wordei L door een zandige hoogte van Lomza naa Ostrow, welke zich yerder zuidelijk in d . inoerassen verliest. Om deze bosschen en om den Naref zel werd reeds sedert de.17e eeuw dikwijls ge streden. Zoo werd Lomza in 1659 door d Zweden verwoest met uitzondering van d kerk. De burcht van de verderop aan he punt van samenkomst van Pissa en Naref ge legen stad Nowogorod, werd in 1363 doo de Duitsche Orde bestormd en verbrand Het stroomopwaarts gelegen stadje Ostro lenka, dat nu een sterke vesting is, speeld in den Russischen veldtocht van Napoleoi in 1807 een roi, toen Savary de Russe] L onder generaal v. Essen versloeg en op 2" Mei 1831 werd in haar omstreken het Pool * sche leger onder Strzynecki, Gielgud e] Dembrinski, vernietigd; een nederlaag 5 waarmee aan den opstand der Polen ee] einde werd gemaakt. Rosjan, dat nu door de Duitschers is bezet werd gedurende de Pruisische veldtooht il Polen in ]794 .veol genoemd en nam ii 1831 de rest van het bij Ostrolenka uitee] gespatte Poolsche leger binnen haa muren op. De tegélijk met Rosjan gevallen vestin. ! Pultusk was steeds een militair punt va; ^ den eersten rang. In 1324 en 1363 werd d stad door de Litauers aan de vier hoeke' 1 aangestoken. In 1656 werd ze door d Zweden veroverd; in 1703 overwon in de: l omtrek Karel XII de Saksen < ider gene raal v. Steinau. Pultusk was in 1794 het uitgangspun van den Poolschen opstand tegen Pruisen Einde 1806 koos Bennigsen deze stad al steunpunt vûn zijn' leger tegen de Fran ■ schen. * Sierock, dat verder stroomafwaarts lig j hij het punt van samenkomst van Naref e: Boeg werd reeds in 1806 door Napoléon, di _ er dejtggtegisçhe beteeko^js ifigag, jee versterkt. In 1821 nam Strzynecki daarii stelling omdat hij van daaruit Naref ei Boeg tegelijkertijd beheerschte en W arschai dekte; hij moest de stad echter kort daaro] verlaten. Aan den linkeroever van di Weichsel verheft zich de stad Nowogorod waar in 1655 bet Zweedsche leger onde: Maarschalk Steenbock stelling nam en> eei brug over den Naref sloeg. Nowogeorgiewsk (Modlin) dat een sterk > vesting was, speelde altijd als sleutel voo de stad Warschau een beslissende roi. Het werd in 1806 op aanwijzing van Na poleon tegelijk met Sierock en Praga ver sterkt en wel zoodanig dat het in 1813 eei maandeailange belegering kon uithouden. Minder roemrijk kwam het te voorsdhiji i uit de revolutie van 1831; de Russische corn mandant gaf zich toen aan de Polen over zonder een schot te hebben gelost, waarmei de laatsten 5. millioen patronen bui maak ten. Maar ook de nieuwe heerschers haddei ' geen groote militaire eerzucht; van tijd to -tijd opperde men wel het plan om Modlii \ te maken tôt steunpunt van het Poolsch leger, maar tenslotte yiel bet weer in Rus sische handen. Eon Vlaamsohe stam In het Duitsche Flâming Toen Duitsche soldaten uit Mid ' den-Duitschland, uit de Flâming, ii f Antwerpen en Gent kwamen, luisterden ! vol verwondering naar de taal -an de be | svoners. Want in dit Vlaamsch vonden z } bekende klanken uit hun eigen. omgangstaa } terug en niet minder verwonderd waren d Vlamen, wanneer ze zulke Duitschers lioor } den spreken. Dat klonk bijna als zuive Vlaamsch. De oorzaak daarvan is te vinden in d 1.7e eeuw. Toen trokken Vlaamsche kolc nisten uit Vlaanderen en vestigden zich i] do landstreek, die nu naar hen den naar > Flâming draagt. Deze landstreek ligt i: i het Zuid-Westelijk deel van de provinci Brandenburg. Het lioogste punt in he ' Westen is de Hagoliberg (201 Meter^ Hot lioogste punt in het Oosten ligt dich ! bij Jiïterbog. De kon nia van hun Vlaamsche ai i komst is in den loop der eeuwen ver i loren gegaan, î)aarom wist ook. geen enk( . soldaat uit die.streek, dat liij zijn oorspror t keli jk vaderland betrad, toen hij Vlaandere ^ binnentrok. Niet-tegenstaande de bewonei { van Flâming omringd zijn door Wende en Zuidduitscliers, hebben zij hunn i Vlaamsch-Nederlandsche taal en maniéré tôt op dezen tijd weten te handhaven. He zuiverst treft men deze nog aan in d' ' afgelegen dorpen van Flâming. [ De nadere verwantschap met het Vlaamsc I blijkt uit de persoonlijke voornaamwoorder , Die klinken precies zooals de Vlaamscl , Hollandsche. Alleen de schrijfwijze is ee andere. Ook bij de uitspraak van de lette 1 G staat de Flâminger dichter _ bij he 1 Vlaamsch dan bij het Neder-Duitscli. Soldïj. De Engelsohe soldaten genieten ee 1 ruime soldij, maar deze is.niets in ve] ^ gelijking met die welke hun. vcorgangers g< 1 noten, die zes eeuwen geleden vochten onde 1 Eduard III. i De 15:000 boogschutters ontvingen 3 c per dag tijdens het beleg van Calais. N; " tuurlijk moeten we hierbij het verschil i 1 de waarde van het geld tusschen toen e - nu in aanmerking nemen. Want in 134Ô, kort na den val van Calai: verdiende een meesterknecht 4 d. per da.g 1 daarvan moest hij zijn voedsel en kleere oc nog bekostigen, terwijl de soldaat da - voor niets kreeg. O, dlo CaWicismen. De vreemde yoordenverdelging i 1 Duitschland brengt de menschen soms i 1 groote moeilijkheden. De winkeliers wille • gewoonlijk wel graag Duitsche or»sclirifte 1 op hun ramen schilderen, als ze niaa 1 wisten wat. r ' Een kapper in Gottingen, waar het kwaa 3 met groote stçengheid wordt uitgeroeic had sinds jaar en dag in sierlijke letters o c* de ruiten staan : Frisier-Salon f ur Dame " und Eerren. 5 Wat daarvoor in de plaats te zetten? X î een zei dit, de ander dat en toen de ma ^ er niet meer uit wist te komen, hakte hi c knoop door en... krabde de aanstootgevenc woorden eenvoudig weg. Nu staat er — van verre reeds zichtbaar Fur Damen und Herren\ Wat kost ean nlsuw mensch? "CTit ^e de laatste maanden ve: beterde en* meer uitgebre:de herdrul ken van catalogi van kunstledemate kunnen we door een eenvoudige b j rekening opmaken wat een nieuw mensc i kost. Volgens de Engelsche catalogi is de zoowat £ 100.— Een paar kunstbeenen ko > ten ongeveer £ 30.—, en een paar arme i ongeveer £ 20.— Ooren met schelpen en: » kosten'elk £ 15.—, oogen £ 6.— pfer paé 1 enz. r Zonder liart en hersenen is een man zc< wat £ 100.— waard en met die detelen : l de prijs hoogst veranderlijk. 3 Oorlcgshumor. i Wanneer aile Volken in den oorlog zij 3 meegesleurd, moeten zij volgens de inte i nationale wetten der logica tezamen kome - en het eens worden. , — Als vredestichter voor iedereen, hope wij, dat Mexico met zich zelf vrede z; ^ sluiten. — Duitschland torpedeert de vijandelijl handelssche}>en, omdat deze de torpédo b trachten te ontvluchten. i 3 Ik ben diep gezonk^g, rjjervgn egn oaderz.eeër, - : Gsrlogsbibliographie. l L ' ' | De oorlog vermeden door eene internationale ^ politie, , ('XVar obviated by an international •police.) Den Haag, Martinus Nijhoff. 1915. 3 Gedurende de laatste jaren is het vraagstuk « van eene internationale politie voor doel heb-bend den oorlog te voorkomen tusschen de be-schaafde landen, op den voorgrond get'reden, en heeft de aandacht gevestigd van Staatslie-den, militaire autoriteiten, rechtgeleerden en 1 mannen van herkend internationaal belang. De firma Martinus Nijhoff heeft het uitste-î kend idee gehad een boek uit te geven, waarin - de meeningen van deze voormannèn verzameld zijn. Het boek is in het Engelsch uitgegeven } om beter tôt het Engelsche en het Amerikaan-' sche publiek door te dringen. De Nederlandsche gedachten zijn er in de eersto plaats breedvoerig in weergegeven, met 1 prof. C. vanVollenhoven aan het hoofd. t j Do hoogleeraar der Leidsche Universiteit heeft i sedert jaren ingezien dat Nederland, dat 3 ! mannen lieeft voortgebracht als een Willem de . I Zwijger, een Oldenbarneveld en een Johan de Wit, eeno roeping te vervullen heeft om der Europeeschen vrede te waarborgen. In 191C stelde hij de vraag: ,,Zal Nederland de gelegen-heid vatten welke zich nu aanfôiedt om der Europeeschen Statenbond te verwezenlijken?': 1 Jaar op jaar ontwikkelde hij de hoogstaande î gedachte dat het instellen van een algemeer - erkend Arbitrageliof om aile internatio 3 nale geschillen te slechten, geen utopie is. Hel 1 .,Heilig Verbond" van 1915 liad reeds tôt doe! 3 de Europeesche landen voor goed zoo te ver- deelen, dat deze eenen blijvenden vrede zonder ] genieten. In 1904 kensehetste Roosevelt der oorlog tegen Cuba en de Philipijnen als ,,eer plicht van internationale politie". Ziill-5 3 eene politie werd later ook door de mogend- - heden voorgesteld voor Creta en Albanië. ! Prof. Van Vollenhoven zag heel goed in, dai 1 tractaten geen waarborg opleveren in den tegen- I woordigen toestand, waar geweld boven reolil staat. ,,Wat voordeel kan België verwachter ^ in 1911, schreef hij, van een tractaat in 183£ door vijf groote mogendheden onderteekend in rUil van zijne belofte onzijdig te blijven: t- Waarvoor heeft do drievoudige waarborg ge diend welke Turkije in *1856 en in 1878 ont ving?" Om die anarchie te doen ophouder lieeft de hoogleeraar de èerstc van allen voor' ! gesteld : lo. do verpUcntencle arbitrage voor aile ge schillen van rechtelijken aard in te richten II 2o. de riiet rechtelijke conf'icten van botsinc 3 van belangen zooveel mogelijk aan arbitrag< il te onderwerpen ; e 3o. eene internationale politie aan te steller a om aile willekeurige regeling van belangen ^ bot-singen, en elke andere schending der inter ^ nationale wet te beletten. Dit zou de eerste voetstap zijn om tôt uni . verseele vrede te komen ; de tweede zou d< geleidelijke algeheele ontwapenipg zijn. H. E. Baron van Asbeck, van de Ne - derlandsche marine, sc-hreef in 1911 een arti il kel in de ,,Gids" over de diensten welke d< r marine zou kunnen bewijzen voor de uitvoering t der besluitèn van eene internationale politie Luitenant-generaal J. C. C. don Bee: Portugael, oud-minister van oorlog, af gevaardigde op do tweede vredesconferentii ^ (t 1913) behandelde in zijn werk: ,,Le droi des gens en marche vers la paix et la guerre de Tripolide bezwaren welke tegen een< verplichtende, arbitrage geopperd worden, n.m r het gevaar van de ontwikkeling van het in ternationalisme, waarin wij geheel of gedeel t. telijk onze nationaliteit zouden verliezen. Di _ gevaar is echter niet werkelijk. Als de statei n vriiwillig van het recht afzien de wapens op t Q nemen — voor welke reden ook — en als wi door een tractaat beloven tegenover de ander 6taten dezelfde verbintenis aan te gaan, ail l> geschillen aan een arbitragehof te onder ; werpen ; als wij door andero tractaten de toi li bareelen zouden kunnen afschaffen, welke de] t vrijen handel en het liberale verkeer der goede ren tusschen aile volkeren belasten, en welk nu met hunne voorrechten en hunne monope liën den oorlog veroorzaken, zou niet daari] n de edelste en de meest volmaakte toepassin, bestaan van de souvereiniteit van den Staat Q Oud-minister S. van Houten gaf eei 11 vlugschrift uit in November 1914: ,,0nze inter n nationale strekkin-g", waarin, hij ook zijn in r zicht te kennen gaf omtront de noodzakelijk heid om eene internationale gewapende mach d na dezen oorlog, die economisch een ramp ge ^ weest is, in te stellen. ' H. D u n 1 o p heeft sedert het uitbreke] 1 van den oorlog eçne zeer gewaardeerde bro 71 chure uitgegeven: ,,Als de vrede komtdi ,,De Vlaamsche Stem" reeds aan hare lezer e bekend gemaakt heeft. De heer Dunkç> s tel n voor de internationale politie op die manier d: 0 te richtei^, dat de bijdrage van ieder lam e in verhouding zou zijn met zijn eigen be volking en dat al die bijdragen in dezelfd verhouding over al de landen verdeeld zoudei * zijn, om aldus een praclitig internationaal wer van verspreiding der gedachten te ver richten Behalve al de Europeesche statèn, zouden d Vereenigde Staten van Amerika en de Britsch *• kolonies, welke het self-government bezitten > deel van de internationale politie moete: n maken, in afwachting dat ook de overig ». staten der wereld er zich bij aansluiten. h Het internationale leger moet in dieù gees ^ ingericht -worden, dat het -eene eer zij e 1 diènst in te mogen nemen; de minder be s~ schaafden zouden er slechts deel van moge: n uitmaken als zij bepaalde verdiensten hebben Tj• b.v. door sport of athletiek. r Met Rafaël Erick, professor aan d Universiteit van Helsingfors, komen de vreeir de schrijver^ aan de beurt. Deze geleerde 'be ;s handeldé ook breedvoerig het vraagstuk rva eene internationale politiemacht in het Zei schrift fiir Vôlkerrecht in 1913. Niet allee moeten de Staten een zeker aantal soldater maar ook een bepaald fonds gereed hebbe n om de gewapende macht handelend te doe cptreden. Prof. Erioli denkt echter d^it he 11 niet noodig is dat deze macht in aile lande verspreid zij; zekere neutrale landen zij ihiervoor het meest aangeduid, want het zo n tôt orooto moeilijkheden leiden de intemati^ il naîe°machten te land of ter zee te laten diene tegen den staât waar zij gevestigd zijr (Dit zal nu wel iedereen inzien, maar is toc :e geen voldcende reden oni gelijk prof. Eric 's het voorstelt enkele bepaalde iiiternationa! staten als de legçrplaats van het. gemeenscha} pelijko leger in te richten. Dan lijkt ons c > gedachte. ^an dej heer. Dunlop ljêter liverkt.l ^ an Président Roose velt worden ve:-scheidene citaten aangehaald, van af zijn ,,Pi sidential Message" van December 1904, tôt z; . vlugschrift van verleden jaar, waarin hij Anv rika aanspoort aan de zijde der bondgenoo^ te staan. Met zijn zeer practischen geest c zijne grooto politieke ervaring, verklaart 3.,, dat zelfs de kwesties van eer, van levend bt lang en van onsohendbaarlieid van het gro:i gebied, zouden kunnen gewaarborgd wordo door een traktaat, dat een vrede van reclu w zinnigheid (a peace of ri^hteousness) in zo.; stellen. Dit traktaat zal de middelen moetc voorzien, om do naleving van plechtige intci nationale verplichtingen te doen eerbiedigen want het is meer dan onnoodig traktaten {•-sluiten zoolang hunne uitvoering te goeder trouw niet voldoende verzekerd ie. Wat betreït het samenstellen van den statenbond, welke door het "Arbitragehof zal worden ingericht, zullen er alleen deel van mogen maken die staten, welke voldoende beschaafd, van goed gedrag (wellbehaved) en in staat zijn hun deel bij te dragen tôt de handhaving van de besluiten van het Hof. Staten zooals China en Turkije, zouden dus volgens Roosevelt buiten dezen Statenbond komen te staan; maar zij zouden nochtans het recht hebben hunne geschillen bij het Hof in te brengen en zouden zijno vonnissen zien uitvoeren precies zooals de tusschen de aangesotene mogendheden uit-gesprokene.Nicholas Murray Butler, voorzittm-der Universiteit van Columbia, doet met recht-opmerken in zijn „The international mind", dat het zedelijk bewustzijn der bescliaafde wereld in negen-en-negentig gevallen op hon-derd voldoende zal zijn om do besluiten van het Arbitragehof uit te voeren. De Oostenrijker Alfred H. Fried heeft in zijn ,,Handbuch der Friedensbewegung" (1911) uitgerekend, dat van de 212 internationale scheidsrechterlijke vonnissen, gedurende do XIXe eeuw uitgesproken, er geen één is dat nièt uitgevoerd werd, niettegenstaande het ge-brek aan uitvoerende macht. Volgens Carnegie is het voldoende dat drie of vier der grootste mogendheden zich verstaan en een ,,Entente" sluiten om den wereld-vrede te verzekeren en handelend op te tre-den tegen de staten welke dezen zouden storen. De aansluiting van minder voorname staten bij de Entente zou weldra grooter en grooter 1 worden. Verder treffen wij nog voor Amerika twee besluiten, in 1910 door het „House of Représentatives" gestemd ten voordeele van ,,het instellen van de vereenigde vloten der wereld als eeno internationale macht om den wereldvrede te handhaven", en de meening yan T. W. Iv i n k a i d en C. F. Goodrich, beide van do Amerikaansche marine ; voor Frankrijk slechts tien regels van Minister Léon lio urgeois; voor Duitschland gelukkig ook eeiie aanhaling van een „Herr Professor": Prof. Walt h er Sohuecking, der universiteit van Marburg. Uit al deze laatsto citaten valt niets bij zonder s aan te stippen. Voor Engeland eenige beschouwingen van J. J., Laurence, rector van Upton Leveld en lid van het ,,Institut de droit international", belangrijke uittreksels van het ihoogstvoorname werk van een der schitterendste tusschen de pa-pacifisten Norman Ange 11, „Prussiamism and idts destruction" (,,Het vernietigea van het Prussianisme", waarover wij in ,,De Vlaamsche Stem" van 18 Maart eene volledigè studie geschreven hebben) en eenige verkla-ringen van Sir Edward Grey, den minister van Buitenlandsche zaken, die zich reeds in 1911 aansloot bij diegenen, welke voorzagen dat liet behoud va-n legers en vloten mettertijd slechts zou dienen als wereldpolitie. Het boek door de firma Nijhoff in de wijde wereld gezonden, zal 'beslist uitstekend werk 3 verrichten en het goede zaad overal versprei-den ; maar wij stellen hier de vraag aan den uitgever: Waarom werden de Belgische paci-" fisten, die juist ook een welverdienden naam I verworven hebben in de kwestie van eene inter-3 J nationale politie, vergeten? I Wij lierstellen deze vergetelheid en zijn ge-' lukkig hier te mogen noemen: Senator B Henri Lafontaine," Nobelprijs voor den Vrede in 1913, en Mr. Paul Otlet, secre-"taris der Union des Associations internationales, waarvan het standaarwerk ,,La. Fin de la guerre" ook aan onze lezers bekend is door " de recensie op 15 April 1.1. in onze kolommen _ verschënen. i Mr. FRANS WITTSMANS. P m n ! ru ■ 1777- ■ 1 - Voor onzsn handel, voor onze Hijyerheid. b Onder dit ops'chrift vind ik een schrijven - van den heer Harry Baels, in uw nummer van Zondag 8 Oogst, schrijven waarmede ik het 1 volkomen eens ben. Op gebied van al de aan- - geduide vakken kan veel goeds worden ver-3 richt, ook aile andere vakken hebben er aile s belang b ijreeds van nu af naar middelen te fc zoeken om na den oorlog den stcijd voor het 1 leven met nieuwe kansen van succès opnieuw 1 aan te vangen. Dat iedereen zich dus aan 't - werk zette, de handen ineengeslagen en moedig 3 vooruit. Laat ons den tijd dien we hier nog 1 vakkennissen uit te breiden .nuttige inlichtin-c door te brengen hebben gebruiken om onze gen in te winnen enz. in een woord om ons ten 3 beste mogelijk voor te bereiden tôt den nieuwen 3 6tryd die ons wacht. > Dat al degenen die in België -ron çene be- 1 paalde vakvereeniging deel maakten beginnen 3 met hunne hier verblijvende medeleden on te zoeken. dat ze trachten in verbinding te ko- t men met ,de andere hier verblijvendo vakge- r nooten. Dat men eene algemeene vereenigmg - stichte van al de hier verblijvende vaklieden, 1 met eene afdeeling voor ieder vertegenwoor-; digd vak eîiz., in 't korte, dat men poge hier to doen voortleven lietgeen, voor vele vakken, e reeds' vroeger in België was tôt stand geko- - men. Dat ieder van zijnen kant zich aan 't - werk stelle. Ik begin met een oproep aan al de n in Nederland verblijvende steenbakkers en voor- - al deze uit West-Vlaanderen. Zij gelieven mij a hun adres te doen kennan met hunno ixozning # , hieromtrent* I UAYMONO STEFJAERT, t II " Finaociêsi. 11 Geldkoeî-s van 12 Augustus 1915. lv Medegedeeld door de Eotterdamsîhe Bankver-h eeniging, Rokin, Amsterdam: 0 | Belgische biljetten ........ 40.10—40.60 »- Fransclie bil.ietten. . •«.»«.* 42.^0—43..5Q ■O , Engelsche biljette^. ....... 11.71-11.81 i-.| Eugelsc^ gQUcl « • « j, yVaBA®u*.®

Er is geen OCR tekst voor deze krant.