tO° Jaargang. Nr 43 Prijs : 10 Centiemeij Zondae 2$ Octoher ^917 DE WAARHIED Orgatw van den " Vrijen Socialistenhond = S —ABONNEMENTSPR1JS : Slechts hij die de vryheid van anderen | ALLE BRIEFWISSELINGEN TE ZENDEN NAAR: <> Voor 3 maanden, fr. 1 30. Voor 6 maanden fr. 2 60. Lie} heeft Is die zelj wairdig. | Qo W|t|eB |Q. Geilt V°°r 1 ^ b' 5'2°' ~ °P voorhand betaalbaar. _ [ = T * Annoncen worden geplaat«t volgans ewsenkomst Onze Vergrooting ! a Heden verschijnt dus voor de eerste maal ons blad in het nieuw kleed. Waarom vergrooten als aile anderen verkleinen ? Eenvoudig oindat wij onze duizende lezers niet willen uitbuiten en hun waar geven voor-hun geld. De steeds klimmende bijval en het toenemen van ons lezerstal heeft onzen voorraad papier weer veel vroeger uitge-put dan wij konden verwachten, en daar het papier ook gestadig duurder wordt hebben wij duurder moeten koopen, en moeten daarvoor de prijs van t blad met 2centiemenverhoogën, maarzullen voor ten rninste 5centiemen meer endegelijke lezing geven. Wij vergrooten, omdat wij geene enkele week aile artikelen en mededee-lingen konden plaatsen. Ja, wij vergrooten, omdat in deze droeve tijden hetvolk meer dan ooitbe-hoefte heeft aan opwekkende, geestige en tevens leerzame lektuur. Aile onze medewerkers, waaronder Toone Goedgebuer, E., enz., hebben reeds hunne beste pen gescherpt, en nieuwe zijn opgetreden met uitstekende gennevruchten. r Kortom, De Wâârheid, ïïët eenigste blad dat een vrije tribuun is, wiens kolommen openstaan voor aile grieven en klachten, voor aile maatschappelijke, politieke of godsdienstige beschouwingen en denkwijzen te ontwikkelen, zal meer nog dan vroeger door elken verstandigen en vrijen werkman en burger willen gele-zen worden. Wie dus nog geen lezer is van De Waarheid schaffe zich het blad aan, en na eenige malen het gelezen te hebben zal men het niet meer willen missen. De Waarheid is te verkrijgen in al de gazethuisjes en bij de meeste dagblad-verkoopers aan 10 centiemen. DE WAARHEID. Woninsetinood Onder de vele moeilijke vraagstukken aan de huidige maatschappij voorgehouden, be-slaat de kwestie der werkerswoningen eene eerste plaats. De ieodale noch de burgerlijke maatschappij in hare opkomst hadden die bekom-raering niet; steden waren in de middeneeu-wen van zeer kleinen omvang en weinig in getal, en voor zooveel. die er waren werden de hutten der daglooners meest buiten de stadsmuren opgeslagen. Steden met honderd duizende en millioe-nen inwoners, zooals heden, waren toen onbckend. Gent bijvoorbeeld, die doorging als de grooiste stad van Noord-Europa, ver-kreeg slechts in de dertiende ceuw eene uit-ges'rektheid tôt aan hetgeen wij heden de boulevards, of lanen, noemen, — eene uitge-strektheid die tôt aan 1860 niet overschreden werd — en hadten tijde der Artevelden eene bevolking die volgens sommigen verschilt van 55 tôt 80,000 zielen. De aangroei der bevolking geschiedde traag in die tijden; door de vele oorlogen en beroerten die nooit lang stil stonden ; twee-dens door het gebrek aan goede wegen en de moeilijkheid van het vervoer, zoo te water als te land, dat belemmerd werd door alierlci afsluitingen en tollen, die de bevoorrading zeer bamoeilijkte; ten derde door de pest, zwarte pokken of andere gevaarlijke smet-ziekten die twee, drie of meermalen in eene eeuw hunne verschijning deden en de bevolking, vooral in de steden, vreeselijk dunde, en ten vierde, door den tragen voortgang van nijverheid en handel. De reinheid van huizen en straten en ook die van personen, liet toen veel te wenschen, zelfs bij welstellende en vermogende lieden, dus bij de armen nog veel meer. De invloed op de gezondheid van zuiver-heid van het lichaam en reinheid deromge-ving waarin men moet leven was nog orbe-kend, en al was die bekend geweest, de middelen ontbrakenom ze aan te wenden. Het algemeen gebruik van linnen en zeep is van betrekkelijk jongen datum, en tôt zelfs princessen hadden ongedierte. Burgers en werklieden droegen op het bloote lichaam wollen of lederen bekleeding. Geen wonder dus dat onder een bevolking, waarvan het grootste gedeelte niet veel zindelijker leefde dan zwijnen, smetziekten groote verwoestin-gen aanrichtten. Niemand wist waaruit die ziekten ontston-den noch hoe zij zich voortplantten; men be-schouwde zeals straffen des hemels en dach-ten ze te bestrijden met gebeden. In een dergelijke maatschappij was woning-nood natuurlijk onbekend; de leemen hutten zonder eenig gerief, en de koude ongezellige huizen en burchten voor de meer vermogen-den, achtte men voldoende. Met de uitbreiding der nijverheid, mogelijk geworden door de aanwending van den stoom, de meerdere rijkûom die deze schiep en hierdoor de handel eene nooit te voren gekende hooge vlucht deed nemen, ontston-den alom die verbazende opeenhoopingen van menschen op betrekkelijk kleine uitge-strektheden gronds, en daarmede ook de woningnood, die overal weldra bedenkelijke vormen aannam. in de zoogenaamde wereldsteden is men al vroeg begonnen met het bouwen van kazerneu, vier, vijf, zes verdiepingen hoog, waar tien, twintig en meer gezinnen in ge-perst worden, maar de ondervinding heeft bewezen dat deze opeenhoopingen aan de zedelijkheid niet voordeelig is en dikwijls broeinesten van misdadigers zijn, waar zij zich gemakkelijk schuil houden. Ook werd men gewaar dat daar, waar de bevolking het dichtst opeen woonde, over de minste ruimte en lucht beschikte, besmettelijke ziekten zich het snelst verbreidden; en daar deze plagen soms oversloegen naar andere buurten, be-gon men te vinden dat de werklieden gezon-der moesten wonen, te meer omdat het meer en meer bleek dat het verblijf in enge vun-zige krotten, in smalle vuile stegen en belui-ken, voor de inwoners — en ook nog voor de maatschappij — veel meer kwalen en ongelukken na zich sleep'e, waarvan niet de geringsten waren : uitbreiding van het alko-holisme, tering, vroegtijdige dood vermeer-dering der krankzinnigen, weduwen en wee-zen, enz. In talrijke redevoeringen en schriften werden al deze kwalen blootgelegd en op heil-middelen aangedrongen. Maar wat er tegen te doen, hoe verai:dering aan dieu toestand te brengen? Immers, door het gestadig loenemen van handel en nijverheid steeg voortdurend de toevloed van bewoners naar de steden, en werd elk hoekje grond benuttigd om er een « poortje » van te maken, hoe ongeschikt dit soms ook was. De enkele eigenaars die beproefden hier of daar werkerswoningen te bouwen met meer lucht en licht, konden weinig baten, omdat die te duur uit kwamen en aldus niet aanmoedigden tôt navolging. In vele steden begonnen de gemeenten dan de oude en meest afzichtelijkste wijken af te breken, maar begingen daarbij de fout de oude materialen te laten verkoopen om nieuwe woningen te bouwen, waardoor het slecht gezelschap dat in balken, planken en steenen woekerde, nog eerder de nieuve woonsten betrok dan de menschen. Toch was dit reeds een verbetering, daar het nieuwe regelment een grootere ruimte tusschen de huizenreien voorschreef, maar, die nieuwe werkerswoningen, ofschoon palei-zengelijkend in vergelijking met de ellendige krotten die wij gekend hebben in de beruchte wijken Bitavia, op St Pieters, in het N:euw-poortje, Nieuwbrug, Gruisberg, enz., waren en zijn nog ver van aan het ideaal te beant-woorden en zouden, in geval zij voldeden, nog veel uitbreiding in aantal moeten ver krijgen, want het getal cilendige woonstei in onze s'ad is nog overg*oot. i In een volgend artikei zullen wij de ver dere proeven nagaandie ' en hier en elder: bedacht en ingevoerd heef. ter oplossing vai dit zoo geducht vraagstuk. ONZE FEUILLETON, lVie kent niet JULES VERNE, diet wondervollen aangenamen verteller ; Men weet met wat stoute, geniah verbeelding de schrijver was begaafd In Dokfoi" 0X evïnwel leert met hem ook nog van een andere en buiten gewoner zijde kennen, riamelijk als eet grondig kenner van de menschelijfa natuur, die wist hoe weinig er noodiç. is om ons verstand zijn evenwicht U doen verliezen en ons karakter te ver anderen. In Doktor Ox steit hij dit aanschou welijk voor, op een onvergelijkbart geestige wijze. Wie eenmaal met de lezing begonnet, is kan er niet meer van uitscheiden nog veel min als met de andere werker, van den alom beroemde. schrijver. ■ —aiMw VAN ALLES WAT Wilda varkens. — Met het doel de. grogti verwoestingen te keer die .door ri' wilde zwijnen aan den rransefien iandbouv, toegebracht worden, aangezien deze gevaar lijke beestjes zich in tal van slreken verme nigvuldigd hebben, heeft de minister var landbouw besloten volgende premies uit t< loven voor de vernietiging dezer dieren : 50 fr voor een zwijn meer dan 30 kilo wegende 20 fr. voor een jong zwijn, een gewicht-be reikende van 3 tôt 30 kilo en lOfr. vooreer zwijntje van minder dan 3 kilo. Daarmede zullen voor de wilde zwijnei ook bange dagen aanbrek--;n. Toch zijn zij e nog beter aan toe dan hunne beschaaf Je broe ders en zusters, zij hebben nog de kans aai de kogel van den jager te ontsnappen, maa wie behoed een beschaafd varken voor he mes van den slachter ? Zoo wordt het leven van iedereen belaagd van den mensch meest, en alleen door zijni eigene soort. Een die zich smokkelwaiir kan koopen. — Di rijkste burger van Engeland is op het oogen blik niet meer een groot grondbezitter o koopman, maar — teekenen des tijds ! — eei reeder: Sir John Ellerman. Het fortuin van dezen Cresus wordt ge schat op ongeveer 900 miljoen frank. De hee Ellerman, die slechts55 jaar oui is, staat aai het hoofd van de scheepsvaartlijnen Ellerman Hall, Cily, Bucknall en verscheidene andere hij bezit een hôtel in West-End, een prachtig villa te Eastbourne en een riddergoed il Schotland. Pataten met pslien. — i 'i dezen naren tijd nu de grootste zuinigheid met aile levensmid delen zich opiringt, ten gevolge der doll streken van het menschdom, — waarvan me. beweert dat het naar het evenbeeld Gods i geschapen !?! — kan het toch verlichting ei bate geven als men zijn karig rantsoen aard appelen ongeschild laat koken. Inderdaad levert deze wijze van bereide: slechts geringe moeilijkheden op, tervvijl vee voedingswaarde, die bij het koken van ge schilde aardappelen verloren gaat, behoudei blijft. Men weet dat onder de schilde voed zaamste laag zetmeel ligt en verders wordei door de schil aan verscheidene voedzam sappen en zouten hetuitkoken belet. In de meeste streken van Frankrijk wa het, reeds vôôr den oorlog, het gebruik d aardappelen niet anders te koken als met d schil. Nu, als de Franschen het zoo dede en doen, dan moet het voor ons zeker goe wezen. A l'instar de Paris... Bittere heriniieringsn. — Op de witte mure der wandelgangen van de kleine kinemazaf i in «Vooruit »'srooden Olympus der St-Pie-tersnieuwstraat, staan in zwarte letter, de 1 volgende fatale woorden te lezen, achter eene s insgelijks zwarte hand, welke naar de buffet-î zaal, achter aan de kinemazaal wijst : brood-jes met hesp, chocolade, spekken, bolerkoeT y ken, taartjes, enz. y Deze indrukwekkende woorden boterkoe-ken, moeten daar blijven staan om aan de gaaien gestadig te herinneren, de sombere '■ dagen van 't verleden, waarin zij, zooals ; ] Vooruit het hun gestadig voor oogen hield, > zoo diep rampzalig waren dat alleen hetge-vleugeld stokpaardje van Nand, het algemeen î , stemrecht, ze nog uit die hel van jammer en ellende kon verlossen, waarin zij gestadig op het punt waren onder den kommer der kapi-! talistische samenleving te bezwijken. Nu zijn zij van al die hinderlagen der kapi-1 talisten, die er op uit waren om ze door aller-. lei lekkernijen hunne centen af te doen, om ze dan wederom, door den wrangen nasmaak « om nog » aan den arbeid te kriigen en aldus in slavernij te houden, verlos*. Anseele troont, Ans?ele rejeert ! En om de gaaien anders te moraliseeren en hun dit sneukelen af te leeren, kost de suiker nu 2 20 fr. het kilo. An iere tijden; and n zedon ! Financiegaaien. — Dat er ook in de finan-cie « gaaien » zijn, bewijst het volgende uit-treksel uit een financieel blad : « Het algemeen sti'g'n der koolmijmvaar-dijen gaat uitstekend zijnen gang, en men . zou waarachtig gaan wanen dat wij een_gul: , 'den tijdpçrk zijn ingetreden. t ' ttèt is aan temeriicil uatueî£'<* «tti^anje » "niet anciens'vooruit gèzet wordt', ' al's ai de andere « kamparjes » die deze ziji; voorafge-i ; gaan. Want, of de B 'urs nu eene beweging doe in tramweger», in ijzer- of staal- ofkolo-niewaardijen, ofwel in koolmijnen, zoo als het sedert Veertien dagen het geval is, het procès is juist hetzelfde en de gedacJàen-, gang der geeslen gansch gelijkmatig ! Bij den aanvang, haalt men de schouders , op. Buiten eenige « ingewij len *>, eetiige rad-r draaiërs, die weten of vermoeden wat er in de lucht Inngt, en die zoo veel te beter , \ raden wat komen gaat omdat zij sedert j iar r | en dag, zorgvuldig het tetrein verkend en ( onderzocht hebben; buiten die « specialisten » blijfi men in twijfel. N ygthans wint de «be-v/eging» stilletjss aan grond. De aankoopen, en de vlottende papieren worden schaarsch of verdwijnen heelemaal. IBij hetaanschouwen van die aanhoudende stevigheid der « markt », komen de aarze-laars naderbij, de twijfelaars beginnen te f ] gelooven. Elke kooper, zoo gering ook zijne i ! bijdrage weze, brengt zijn steentje aan om [ het gebouw naar omhoog te doen stijgen, en . | hoe hoeger het gebouw hoe meer het de r aandacht van allen op 7ich vestigt. i De grooie meerderheid der specu'ateurs — 't is te zeggen de gaaien — besluit maar ; om in de renbaan te springen op dit oogen-; b'.ik. i Dan is voor de « raddraaiers » en de « inge-wijden» natuurlijk het moment gekomen om hunne in de lage prijzen bnnengeha ;ide waardijen, aan den man te brengen. De «compacte meerderheid» krijgt ook zijn > aandeel van den « brurskoek» maar aàn zoo i schroineiijk dure prijzen dat zij er zich arm 3 aan slikt. i Mannen van 't vak weten dat het op dit moment overbodig en vruchîeloos is de « gaaien » ain te manjn to! v03r*ichtigheid. i De « ged ichtengang hunnergeesten» zoo 1 1 als het financieblad zegt, is op dit oogcr-blik in den driaikolk van het op'imisme geraakt, 1 en alleen deruve, ki.le werkelijkheid kan ze er uit krijgen. Dit moment komt ook wis en j zeker ; evenals de win'er volgt op den zomer. 2 i Arme gaaien ! Onze medewerker Sphinx heeft ons eene s i studie der financiezaken belooft die voor- > ; zeker belangwekkend en leerzaam voor onze ; j lezers zou wezen. 1 i 1 Op de stroom. — Kapitein (tôt de ; loods). — Het is toch zeker dit ge hier aile ! zanibanken kent? i j Loods. — G :h:el zeker, kapitein, ge moogt 1 j er u op verlaten. (Men voelt een hevigen schok en hoori een geweldig gekraak). Ziet, kapitein, dat is reeds de eerste. We zitten er bovenop I... Brief van Pe Maerfelnere —O— Heer Opsteller, Ik begaf mij deze week met een kloppend hart zooals aitijd als ik voor den grooten man moet verschijnen — bij ons Eedje. 't Geluk diende mij, want ik vond den tribuun in een vriendelijke, aangename stem-ming, waarvan de oorzaak mij onmiddellijk duidelijk werd, toen hij het blad, dat hij gelezen had, neerlegde, en ik zag dat het De Nieuwe Gentsche Courant was, met het artikei waarin Eedje zulke groote lof toegezwaaid w rd voor de aardappelverzorging. « Een mooi artikei, niet waar Eedje, » zei ik, op de Courant wijzende. Geheel mooi, ik moet het bekennen, en ik zeg het vlakaf, schreven en spraken aile flamingantenzôô, en was ik vrij, ikzou Nand bevelen hun met vrede te laten. Aan dien prijs zou ik hen hunne zotternij nog kunnen vergeven. Maar wat is de reden uwer komst ? « Eedje, sprak ik, hebt ge Vooruit gelezen van 8 September? » — Niet, dat ik mij herinner. Ge weet ik lees zeer weinig en slechts als mij iets toegezon- den wordt dat belang heeft voor mij, zooals * dit hier. « Welnu, heb de goedheid, en iees dat eens. » Oclj, ik heb daarvoor geen tijd en ook oven tire • a #.-• % dan met korte Woorden. « Ik zai zoo kort mogelijk zijn: Door\k t • weet niet weike geestesverwarring heeft Vooruit in dit nummei het verslag van_een meeting overgenomen uit een Volksalmanak van het jaar 1840. » — Van een meeting, zegt gij. Werden er toen reeds meetings gehouden ?... Dat kan ik niet gelooven, dat moet een mys'.ifikatie zijn. « Het ware te wenschen dat het zoo ware, maar het is genoegdat het in ons blad staat om al onze lezers er onvoorwaardelijk geloof aan te hechten. En dit is zoo waar dat ik een deputatie van brave gaaitjes te huis gehad heb die er mij over kwamen intervieuwen. » — Wat staat er dan in ? « Redevoeringen 1 Maar redevoeringen die van de uwe schijnen afgeschreven te zijn. » — Onmogelijk ! Ik was nog niet geboreri. « Dat is juist het vreemde van de zaak. Hoe konden die menschen weten wat gij, vijftig, zeslig, zeventig jaren na hen zoudt verteljen ?... Mijn verstand staat er stil op. » — Het mijne ook. Maar misschien hebben zij en gij nietgoed gelezen ? « Ja wel, ziehier : Hier wordt toch wel de verdrukking van den werkman in dezelfde bewoordingen gc-geeseld als waarin gij — en wij, uwe leerlin-gen, op uw voorbeeld — gewoon zijn zulks te doen. Et verder worden ook voor aile kwalen dezelfje geneesmiddelen voorgeschreven als degrne die wij voorschrijven, namelijk : alge-mce.i stemrecht, betere wetten, en werklieden vereenigt ul Men voorspelde ook dat het rijk der uitbuiten nu gauw zou uit zijn en de macht weld;. in handen der werklieden zou zijn. G. bîgrijpt zondermoeite watontgooehe-lin?, wat smart dit moet teweeg brengen bij de enkelen die snappen dat de kost die wij opdi: en zoo oudbakken is, te meer omdat tôt nu toe in de zalige overluiging ver-kec. ' i d it onzen strijd geheel nieuw was. Na schijnt het hun toe dat wij slechts marti-kos of prpegaaien zijn, die een van anderen geleerd deuutje aframmelen. En daar het liedje reeds zoo oui is en in vroegeren tijd geen uitwerksd gehad heeft, moeten zij natuurlijk vreezen dat wat w j heden zingen, geen ander uiiwcrksel zal hebben. » E :dj ; frons le de wenkbrauwen, bleef eene wijl in gedac'iien verzonken en stoof dan op : — Hjeko: Nifid zoo d^m zijn!... Wat potuil is mij da'! Zou hij sams weer... 't Is aitijd 'Izelfî i :t dien kerel... 'k Zou ailes zelf moeten doen... 'kKan mij op geen een van alleii betroawen... 'k Zal eens ne groote kuisch moeten doen !

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.