Het Tooneel 3° Jaargang Nr 52 — 7 September 1918 Beheer en Redactie : Kerks raat, 13, Antwerpen 15 Gentiem HIPPODROOM BESTUUR: "FRANS CONDÈS EN VICTOR NEUTGENS Aile avonden om 8 T.U. Zon- en Feestdagen Middagvertooning om 3 '|2 T U- 't Zai Kermis ziin § 12 meuwe Décors Antwerpsche Spektakelrevue in één voorspel en 2 bedrijven door^/,D. LASihbLb. — Muziekbewerking van F. VhKHOEVEN SgrOOîe Balleitei MEVR. HILDA LANDENNE, de nieuwe zangeres die in Eden - schouwjurp; met de zware roî van «Hella von Sanden» il «De Reis naar het Geluk» zal debuteeren. Een Fameus Libellist over de Sinioren III. (Slot volgt.) Wanneer Arsenico in het tweeele bedrijf zeei verstoord verschijnt wordt hij getroost door ziji gebuur. Jeroen Scharbo, die o.m. zegt: 't Is omniers lict eerste Abuys niet? gay zijt er in geexperimenteert Zo lang «ils ou Courant lot voordcel is van de fcwce Krooucn Is de Magistraat in Consciency geobligeert ouwen Arbayd te belooncn Schoon .dat onlangs een Geus zay daar ik mee in de Kantijn zat Dat nieii ou zooveel Ink bchoorden te doen drinken als gay met schrayvcn bedurven liai Dat voert Arsenico's woede ten toppunt! — Scharbo roept Juffroûw Arsenico-ter hulp alsme-de «de goey vririden». Wantr. zo iiet een minuut laydt. Zo zayde niet alleen ouwen man maar ook ouwen bnyrman kwayt. Daniel van Hoboken, meent van Arsenico: Hay grimlacht gelayk oenen Ezel die van de Wolf wort gcv;i.t En Krijn Platvoet vindt: . Hay ziet gelayk eenen Bezeetene die met Weiwater wort hogooton. Is Signoor Arsenico niet bay zayn zinnen, ha\ is den eersten niet, is hun oordeel, maar Platvoet veronderstelt : lk geloof ik kik dat hftt een Optayging is van vaische nouvelles Wat van Hoboken beaamt: ) Dat iic. de géra an, îk weet ik kik nltt w«ar hay iiet al ncali' Ziet onder ons gezayd en gezweegen, Als hay eene Waarhayd schri.ift dan heeft hay er wel twaalf Leugens teegen Za.vn meeste Corrcspondency bestaat in de Vlaamsche Kantijn (1) Ba.v Crasipo, Heyn Caves, Peer Lovani, en bay Juffr. Katrijn, Irt het Ramshooft, het Schutters hoïke de Granaat en in de diergelayken ; De Grieksche kcrk is zayn dagelaykze processy maar apropo willen way eens kayken. Of het Verkens Leuvens goet is, wat zegdo Platvoet? Zij kloppen aan bij Jan Bierlaers. De Weert komt uyt, half beschonken en met een servetmuts op 't Hoofd. Hier volgt het vijfde, het slottooneel dat een aardigschiklerijtje van Antwerpsch volks-leven weergeeft. Het is ruig en lustig, ongekun-steld en kleurig. JAN BIERLAERS. Ha «Messieurs» wclkom I wat is ou lieden begeeren? Wilde Leuvens, Lierze Kaves, Morelle bier ghen hebt maar te kommandeeron ? JCrieken. Framboizen, Verkens Leuvens. Mom, delicaie Wayn ? I). V. HOBOKEN. Neen Jan, maar way zo il de 11 geem van een Potteke Verkens Leuvens gediend zayn. .TAN BIERLAERS. Dat heb ik kik dat excellent is, en dat kunde daar uyt bemerken, Den vetta Cellebruur dronk maar zes potten en hay was Preeies gelayk een Verken. Zyn Cozayn die de Lanteren droeg. .ieerden in de Geut dat hij vloog. Tegens Kraay den Ilannekenuyt, die deur die val negen tanden spoog, Daar 's Steven de Verver, die gelayk gay weet nou zo veel Bier kan verdragen. Had hay not* maar eenen Pot gedronken, hay had den dikken Patroon de hersens in geslaagen Over een Disputatie, faakende de Silccessie van de Kroon van.Groenlant ; E11 Junre, de Brilleman die er hem, mee bemoeide. kreeg zulk eeri Santerquant, Dat hay met den kop in de Pistob viel daar hy bykans in versmoorde, Daar bay was den ouden Spaansche, Alferes zo vol dat hij zag nog en hoorde-, Ook vloekte hay zo vreesselayk op iedet- Pint die hay dronk. Dat mayn Vrou meer als hondertmaal naar de aarde keek of hy nog niet verzonk. Daar is Steur, de Viskooper die hccl't al twee Cabbeljauwen verzoopen, E11 Uylekop den Beenhouwer is met het Gelag deurgeloopen : Nou dat 's tôt daar toc, hay heeft niet kwalayk gedaan, Want ik geloof dat ik kik wel een halven Os op mayn Sehalij heb staan. Bof den Afslaager ziiypt.dat op ieder Pint de Knoopen van zayn Wambiiys springen. En., enfin, 't, is gelayk als een Boere bruiloft, hier smayten, daar spouwen, gins weer zingen. Wilde inkomen of wilde een Taafelke hebben hier op de Plaats DRINKEBROERS in de herberg roepen : Jan!.. Jan! — JAN BIERLAERS Ja ja, ik zo! K. PLATVOET. Jan. Jan doc dat. JAN BIERLAERS. Fiat maats. (binnen ). I). V. HOBOKEN. Wat dunkt ou van Jan? K. l'LATVOET. lk wcit niet hoc hay het kan verdragen; Dat Je ma rit nog vijfmaal 's weeks zadt is. maar aile daagen Mordialiel dat s te herdt I en zayn wayf Adriaentke Smeer. Die is mee voor dapr en voor dauw dronken. nou dat 's Leer om Leer. D. V. HOBOKEN. Stil, daar is Jan. JAN BIERLAERS. (brengt j>en tafelkcn een kan bier, tabak, pijpen, sto^len, enz.) Zie daar Vrinden. daar kunde gay het mee stellen, Daar is Bier l'aypen en Tabac, manqucort er iets, pr'hebt maar te bellen, En wilde van een Speulman dédient za.vn, sprei'k maar een woort? K. PLATVOET. Ja Jan, zend om een. JAN BIERLAERS. K'zal ik kik doen layk het behoort. (binnen ). D. V. .HOBOKEN. Havocs Kees. K. PLATVOET. Is den bruy goet? D. V. HOBOKEN. Ik moet nog eens drinken, De Smaak is goet. K. PLATVOET. Dat zay Notekraker ook en hay vrat zayn Vaders •Vinken llavoes Snaak laat het Glaaskc eens van deei? int rond «aan. D. V HOBOKEN. Den Duvel haal hem die het een oogenblik laat stil staan: Pest dats een goei zecf! die jeer zou een Mens naypen. K. PLATVOET. Tut tut kom willen way eens zamen_ paypen? Maar wâcht eens-noch een Glaaske, wat zegde gay? *■ D. V. HOBOKEN. Is een niet genoeg Krayn. jeerd er een Koppej bay. Jan jan, breng een Stoop! JAN BIERLAERS. (hij komt aelopen met een liecle stoop). Ja ja beginde zo vroeg te Stoopen Dan vivrs ik kik waarachtig, dat ge may wel een Aike schutzel overmidden zult loopen. Is den Drank goet? D. V. HOBOKEN. Goet, ja. onverbeterla.vk. K. PLATVOET. Dat zai (>'oof den Tapissier en hay lag tôt over zayn oogen int slayk JAN Bll'HLAERS. Jan, zoude niet cens mco likkon? jan Bl ERLAERS. Ik kik wil mayn aygen Drank niet versmaaden. K. PLATVOET. Gay hebt een halve jeer wcm, Jan. JAN BIERLAERS. Dat heb»le op mayn ziel geraâden Maar gay :~:egt dat, den een roept Bierlaers, den ander sehreeuwt Jan, Gunder ist steek dat Steertke bij ou en dan ist zomtayts een halve Kan : <>p een ander ist, schenk, en gelayk gay weet de Weerds hebben de eerste Teugen l'n (!<• Leste Slok neem ik kik ook naar me, ; l-.l. ll'Jn Vu «Ijç lini- wel mcugftli, 1 nooit naar Bed zal gaan Zo lang er een drop in Pint of in Kan is, al zou ik op mayn Bolleuient gaan staan, { Ja al zou ik kik op het spits van mayn Knevels naar mayn Nest toe kruypen, " Exenipligratia (Zo hy uiecnt te drinken valt hy om nrr) D. V. HOBOKEN. Wat drommel. — Jan se kraygt bacchanale stuyp^n. J^VN BIERLAERS. T'is bay manquement van een Plavuis, die los is geraakt; Wel Prineen maak ons vrolayk. (binnen). D, V. HOBOKEN. Nou eens gevayst dat het kraakt-« Elk (îlaaske verligt me precics layk eene Lanteeren. K. PLATVOET. « Ocef over-den bruy, ik drink hem pardi Duvels geeren. Mayn Hert gloeyt op ieder teug Kcla.vk een heet ayzer in de Smis. D. V. HOBOKEN. lin elken droppel die op het mayne valt gaat al kis kis, Maar lioe sevoelde 011. verneemde p;een martiale Inspiracy? Ik zal Mordiabel ! den Oorlog volsen, daar hebde allerla.v soort van Recreacy : En voor Liens ^ van kourazy gelayk way, idats het eerste jaar Kàpitayn. K. PLATVOET. ? Den tover nioet may jerken! ik meen int kort Generaal te zayn, Ik vorstaa ik kik may die zaak in de grond. en andere moeten die nog gaan lceren. (2) lk heb ik kik 't huys de Stori van Broer vander Linden, en., maar gay zoud causeeren? D. v. iiobokrn; Zo ik er een Woord van vermaan, dat may de Moort den liais breekt K. PLATVOET. (met t'en graviteit). Luister dan. want ik zie ou aan voor eene Man die vol verstand steckl. Neem ' acht, Jet op mayn woorden, men nioet gewichtige zaaken ordcntlayk expliceeren, 1, Want bay St.-Jago ! 't en is geen Reuskens of Schellekcns Processie. met licele Squadronnen te batailleeren. Kompeer Kompee» ik weet ik kik rilym zo veel als een Gilde Knaap, de Kazak is sleeht maar de Man erg, Den Oorlog ! bioet dat is wat anders te zeggen als de Exercitie van Kools op de Sehermers berg. Want het Canon, de Donderbusschen Granaten, Kamers en Mortieren, !»ie zie dai Bataillons geways, pif. pouf paf.. preeies gelayk als wanneer ons Gilden vieren. Ken kapitayir marcheert veur af. met een.. met cen.. allens zoo een ding Als .leurre Botra laast gebruikte toen hay t'onzent de Keerssen op hing Dan zo— maar Daniel, dat gay eerst eens een Glaaske pooide? 1). V. HOBOKEN. Fiat, havoes Signoor Krayn. K. PLATVOET Signoor gai vlooide Dat geestig uyt. D. V. HOBOKEN. Worde shai misselayk, wat bediet dat Gebloes? K. PLATVOET. Dat is van bitte, want als ik kik van den Oorlog diskoureer gloeit mayn hert als cen Geelgieters smcltkroes. Den Oorlog! den Oorlog! dat is een Recreatie, Kompeer dat is mayn leeven! Zie eens regt in mayn Oogen : D. V. hoboken. ;Wel ? K. PLATVOET. Dat gay me in de Bataillie Tegen kwaamt. zoude niet beeven y D. V. HOBOKEN. ( Vs'oi Kc.inpcc.- om v® waarha.vt te zeggen Kiia> ïâivf) 'ev inucrJaa'i.;;^ u.. t. K. PLATVOET. lk dogt ik kik niet minder, Wel aan reniarqueer, gliay. zie die Ronduit (Hij roijst op Jan Bierlaurs zijn huus). Imagineer nou, dat die cen formidabel Kasteel is gefortificeert met Ravelynen en Borstwerken En dat het Guamizoen.. maar laaten wy eerst ons hart cens sterken (Zij drinken zaamen). Dat Kasteel is vol Bomben. Kannonkogels, en Hollants Guamizoen ; Om die plaats nou te attaquecren.. hoc zoude dat doen ? Neem acht,1 voor eerst stcl ik mayn grof Gcschut op het Centrdm van dien Toren ; (Dit zeggende zet hy de PyPen op het Comfoor tegen 't Huys). Als dan avanceert de Kavallery.. stil, ailes naar behooren ; Dan komen de Pioniers die avancceren op de halve Maan ; Gay zayt nou Kàpitayn van de Granaat werpers.. sa voe.r ou volk aan: ; Bayt de Knoop los van de Granaat, steek aan, gooi bay den Akkremententen ! (Zo dis D. v. H. werpt komt de Speelman en die 1 kiijgt het Bier over het lijf). Avanceer, sa! SPEELMAN. Zayde gay lien liefhebbers van Instrumenten, (ie mogt dat ik' kik met zeggen durf. K. PLATVOET. Swayg blooie Poltron, Want zbnder ou remporteerde way 't Hoorenwerk en 't heele Bastion. Zayde een Dezerteur? SPEELMAN. Neen, ik ben ik kik cen Muzikant om ou Liens te dienen. En zo ge cen beter vind, zai ik kik voor niet spelen van nu af tôt aan den tienen. Wat voor Voizcn pretendeerde ? wilde de Burgerhoutsche kermis? Of wilde dat vermakelaykc Aayrke van de Man die lest opgchangen is? I). V. HOBOKEN. Tut tilt, van den Oorlog van Veeliten en Batailleren, ITouwen, schieten. kei'ven. steeken en schermutzeren. Willen way dat lietke eens hebben, dat Diel Moezel zo melodieus zong? K. PLATVOET. Top KonCrater. dan word ik bay mayn ziel weer jong. (Zij zingen ru den Speelman accompagneert lien met de riool ) : Sa volg me nou Gebiuiren, Wilt naar Compagne gaan, Daar zullen way uyt den truuren De Geuzen helpen slaan. Neem ou Slagswecrd en ouwe Napzak, Ou Rappiercn en ouwe Knapzak, Met ouwe fa. la, li. re domdeine, Leg 011 lange jachtroer aan. En wil van schrik niet trillen, Maar stout als mannen staan. En jeerd hem deur zayn billen Dan is de Krayg gedaan. Neem ou Slagswecrd enz. Dan is den Slag ten cinde Sa gaainvo naar Burgcrhout, Daar zullen way Wafelkes vynde En Karbonades stout. 2 Neem ou slags\veerd enz. D. V. HOBOKEN. l'Ialvoet lioe gevoelde ou? willen way met goet fatzoen de mars blaazen ? K. PLATVOET. Fiat. Jan Jan!.. JAN BIERLAERS. lk kom! hey hey! pest begot! is dat razen. ( IIij komt geloopen en valt de tafel om) Daar jeert de tafel en al de zellerment om ver. K. PLATVOET. lia ha! had het op ays geweest, Jan ga.v zoud indubitabel een Ster gemaakt hebben. JAN BIERLAERS. (Hem. scherp eanziende). Dat is waar Signoor Platvoet, ou Ecrweenle heeft cen brave streek. Signoor Hobokio, ou Trony staat, preeies als St.-Markocn in de Passie week, Wat dunkt de TIeeren van het bier? D. V. HOBOKEN. Het is.... het is gerbaet. K. PLATVOET. De Zeef is.. smakelayk.. de jeer is zonder weerga delicaat. JAN BIERLAERS. MESSIEURS kom binnen, de Avond lûgl is schalayk, want Peer Ajdin heeft gisteren in zayne Mantel verlooren, En Diel Capuins is verlangende naar IIE. Kompagnie; ma^ir y\.. als ik zou niemand gteercn stôôre.n, Prineipalayk.. als wanneer. D. \ HOBOKEN. Jan gay spreekl Koninglayk. K. PLATVOET. Jan. schoon genomen.. dat.. gay geeft een klaar en zu.vver bla.vk van een goed Jugement. JAN BIERLAERS. A sa dan way zullen ons ivtireeren. Muzikant speelt de., speelt dé dood van Cadmus daar zullen wij op marcheeren. ( l)r Speelman gaât voor af Jan en d'anaere roi g tu agter mulkander, en vallen twee a drij niaal op de Cadaiis. ) Journalisten in den aard van Arsenico en hap-schaers van het slag der uitmuntende .herberg-veldheeren treft men ook nog op onze dao'en aan. LODE BAEKELMANS. (1 ) - Herbergen en kroegen binnen Handwerpen (noot van J. C. W.) (2) Zeer gesmaakt volksboek getiteld <Heer-'ycke ende gelukkigë Tleyzo nae het heylig Land» r door Broeder Jan van der Linden (1634). Inenom de Seller wburgen VLAAMSCHE OPERA. - Ziehier de rolver-deeling van iPrinses Zonnfl chijn», zangspel in vier bedrijven, door Pol de Mont, muziek van Paul Gilson, waarmede het ' ooneelseizoen 1918-1919 van de Vlaamsche OpfVa op Donderdag 3 October zal geopend worde a v Prinses Zonneschijn, Mej. ^auwers. — Walpra, t< Mej. Montfort. — Tjalda, he >r De Blaër. — Ajo- V boud, heer Caspeele. — Eer te skjald, heer Mar- h celly. — Tweede skjald, liee " Van Haelewijck. — z: Derde skjald, heer Heirstra e. d De vertooning zal om 8 ur T.U. beginnen. w Het verhuringsbureel zsijzooals reeds gemeld, g raxi u£ 15 ■ iprnbp • ' .^orden. u VARIETES SCHOUWBl\ 'G. — Verder in ons z blad* vindt men de sametr s-îling van het gezel- g schap van heer Georges Vii'iers. . p Het repertorium, de pr|j:en der plaatsen en e, abonnementsvoorwaarden iullen wij in een vol- y gend nummer plaatsen. j b «DE REIS NAAR HE1 3ELUK». — De re- ^ petitiën in den Eden van l)e Reis naar het ge- n luk», de nieuwe operette ^ J. Gilbert, worden n ernstig doorgezet en alle.s ,ot een groot succès e voorzien; van de nieuwe "'ingérés Mevr. Hilda g Landenne, — eene stadgen* 'ite, waarvan wij he- c' den het portret'geven, — v rWacht men het bes- ^ te. . . lj MEVR. VAN DE WIE'/Czal maandelijks één week optreden in den O mpia-schouwburg te u Binssel. v n «HET M El S JE VAIS VRLES». — Verleden d Zondag werd «Het Meis.ic van Arles», te Me- t< chelen, in openluchtveitoo'img, door de artisten s van den Kon. Ned. Schouv burg, met groot suc- d ces vertoond. De opkomst van het publiek over- d trof aile verwachtingen. Mevr. Ch. Noterman s^ en heer Angenot traden opHn plaats van heer en Mevr. Ruysbroeck. tl TE BRUSSEL. — Hr Ry^iy Rasquin, destijds ° aan den Hippodroom hio, ter stede verbonden g en het laatst aan den Kon ,Ned. Schouwburg te Brussel,is naar 't gezelsch,.p Clauwaert overge-gaan,waar hij optreedt als Ounstan Leech in «De Levende Brug» (waarii1 h.-er Théo van Pelt de (j roi van Nutty Brown v .i vult). Na «De Levende Brug» wordt «Het Teekcn des Kruises» gemon- ° teerd. In October gaat -P Klokken van Corne- (j ville». In den Olympia - schouwburg debuteerde ^ deze week het nieuwe vlg^msche gezelschap on- _ der leiding van heer Wi'le n Benoey. Werd opge- z voerd «Aan Flarden», vair Top Naeff. Maiidolienlesseu Ai>i>elinaii8Slraat, 20 . ' s< Gust Janssens, uil^ever, Kerkstraat, 13, Antwerpen ELKE WEEK verscaijnt bij mij minstens één ^ fQr/jj vlaamsch boek. Zi.oeven kwam van de pers j- " De Zwarte Kater „ n door Fd^ar POE w (Uitgave "Onze Leestafel,,) Prijs : fr. 0.15 ^ • , , • d' Variétés-Schouwburg E TOONEELSEIZOEN 1918 — 1919. £ Bestuuvder ; Hr forges Villier. 1 Samenstelling van het Gezelschap. jl' Dirigent: heer Alfons Cluytens. — Regisseur: heer Olivier. — Pianist - begeleider: heer Jozef r( Vaes. — Tenoren: heeren Midler, Alfons Fabry, Varnier. — Trial: heer Alfons Darden. — Bari- ir tons - bassen: heeren Georges Villier, Dils, d'A- s< lency, Wera, Grasnier, Darlys. — Sopranen: Mej. w Valérie Bellys, Helena Krinkels, Jeanne Didier, Delvino, Francine. — Mezzo: Mej. Gaumont en w Zitta Rutten. — Kostumier: heeren Ducheyne en oi Smits. — Kapper: heer Condès - Van Thillo. — w Contrôleur - Bureelist: heer Alex Van Lil. — Hoofdmachinist: heer Marchand. — Hoofdelec- v« tricien: heer Préau. d< * * * g' Openingsvertooning : Donderdag 3 October : Ê «De Groothertogin van Gerolstein». — Volgende <<i operette: «Walsdroom». s( ni Inkoop OCCASIE .riîH'JOKI E.V Verkoop " l'ratis \V\ 9%IÎRCK110VE.\ ™ GOUDSMID HORLOGIEMAKER DIAM ANTZETTER ^ 1, JV K X EKS8 KI* S S rF 11. V A T, 1 ni Inkoop oan aile Juweelen, Diamant,enz. aan de hoogstc prijzen . — rc Werk van Pol de Mont ^ Twee bundels opstellen, te Gent uitgegeven in ti 1914 door de uitgeversCirma J. Vanderpoorten, d< ontvangen wij van De Nederlandsche Boekhan- te del. Voor ons zijn het voôrzeker nieuwe uitgaven! b( Pol de Mont is ons steeds een toonbeeld van di een onverdroten werker geweest. Wie nagaat wat m hij, op verscheiden gebied, geleverd heeft, moet R be.kennen dat hij geen tijd verloor. De hier te verzamelde opstellen leggen weer getuigenis af w van zijn bedrijvigheid op literair g-ebied'en van te zijn eclectischen geest. w In «Eenigen» verzamelde hij zijn studies over m Gezelle, verschenen in De Gids» (1897), over Ro- denbach, — verschenen in «De Vlaamsche Gids» kî (1906), over Verzen van Willem Kloos, versche- le nen in «Los en Vast» (1894) en over Here Ha- pe lewine, verschenen in iHaagsche Stemmen» van se (1891). st Bij het herlezen dezer opstellen kwam het beeld m van onzen oud-leeraar ons voor den geest zooals hij in die jaren was, actief, levendig, geestdriftig. 0 Op elke bladzijde ontmoeten wij zijn meeningen, B( worden wij zijn voorliefde gewaar. Dag in dag w. uit strooide deze uitzonderlijke leeraar het zaad di van zijn geest en van zijn gemoed onder de Athe- ki neumstudenten zooals hij zijn opstellen verspreid- or de in tijdschriften en bladen. Wie zal den invloed de nagaan die zijn woord, het gesproken of geschre- * ni ven woord, uitoefénde ? Wat danken wij hem mo- m gelijk zelf ? k. - T! Stellig mag er nog ^el eens op gewezen wor- Ri den dat de Mont, lang voor de Gezelle-vereering de bestond, aan zijn leerlingen Gezelle leerde bewon- 1« deren en in 1897, voor al de anderen, de aandacht la van het Nederlandsch publiek op den Meester ge- bi vestigd heeft. Dat werd wel eens uit het oog ver- te loren. ke Het opstel over Rodenbach is een der beste stu- m dies die wij over Berten bezitten! Dat beseft men w direct wanneer men even het dikke boek van Léo de van Puyvelde vergelijkt met deze sympathieke gî bladzijden. de De tweede bunelel heet «Een Bundel letterkun- m dige Opstellen», waarin opgenomen werd: «Twee- se lingzielen» (Max Elskamp en Frans Melchers) verschenen in «Los en Wist» (1896), een lezens- la Waardig stuk over «Van groote klokken en van w lcleine» verschenen in «Dietsche Warande» (1895) de een studie over de Fransch - Belgische Lyriek de van na 1880, gedrukt in «Groot-Nederland» van ds 1903, opstellen en aanteekeningen over Gorter, L. he Smits, R. Stijns, J. van Looy, Aletrino, Hegen- pi scheidt, Th. Storm, Th. Fontane, von Liliencron T] en Jd Ambrosius. L{ Beiele boeken wekken het verlangen op Pol de al Mont ook zijn overige verspreide stukken te zien verzamelen en uitgeven. Zij vormen een uitmun- de tende bijdrage om het letterkundig leven van de vr laatste jaren in Vlaanderen te kunnen bestudee- w: ren. - H Waar de aanbeveling bondig moet zijn is zij or niet minder lovend en welgemeend. Terloops ver- m melden wij dat de flinke en welverzorgde bun- ni dels slechts 3.00 fr. per deel kosten. ge zu Over Oud-Vlaamsche Muziek (LOSSE AANTEEKENINGEN.) De algemeene belangstelling in het verleden an ons volk beperkte zich, tôt nu toe, te uitslui-rnd tôt de schilderkunst. De namen onzer groote laamsche konterfeiters zijn mondgemeen in aile igen des volks. Dit zou ook het geval moeten jn met de groote toondichters, v/elke in de mid-sleeuwen heel muzikaal Europa door bekend aren. Behoudens enkele, zeer zelelzame pogin-en, werel er haast niets gedaan om die schatten it ons verleden aan het volk te openbaren. Onze ouele volksliederen, uit de massa gegroeid, jn, althans bij ele meeste ontwikkelde Vlamin-en bekend geworden. Het standaardwerk van lorimond van Duyse, dat te beschouwen is als m synthese van hetgeen andere navorschers als /illems, de Cousemacker, Hoffman v. Fallersle-?n, e. a. aan oude volksmelodiën hadden samen-egaard, heeft veel bijgedragen tôt die versprei-ing. Dank zij voordrachten en uitvoei-ingen werd ienige mooie, oude Vlaamsche volkswijze ge-ieengoed van ons heele volk. Terloops willen wij l- hier aan herinneren, dat onze moderne Vlaam-^he muziek, althans in zoo verre zij nog ele princes van haar héraut, Peter Benoit, getrouw lijft, haar weligste krachten aan het oudç volks-ed ontleent. Nu de anonyme melodiën, welke opborrelden it de ongerepte ziel van ons mieldeneeuwsche olk, allengerhand weer leven gaan in ieders ge-loed en geest, worelt het tijd de algemeene aan-acht te vestigen op het werk van onze eerste )ondichters, — diegenen, welke vormden de eer-;e Neelerlandsche of Vlaamsche muziekschool, ie in de 15e en 16e eeuw een werelelrol vervul-6 en wier historische beteekenis die van onze ihilelerscholen evenaart. In enkele-, noodzakelijk zeer korte trekken,zon-er ons in technische beschouwingen te vereliepen t' met esthetische vraagpunten bezig te houelen, jllen we ele ontwikkeling dezer eerste Vlaam-•he muziekschool schetsen, ons beperkend tôt aar voornaamste vertegenwoordigers. * * * In de XVe eeuw ontstonel er, met de heerschen-weelde, bij de rijke burgerij eler steden zoo oed als aan ele hoven eler vorsten, een drang aar meer verfijning, en zulks had voor gevolg, at de kunst van het indivielu allengerhand ele unst der massa — de echte, anonyme volkskunst - verdringt. Door de eénlingen, wier zieleleven ^ch uitstort in tonen en rhythmen, wordt ge-icht naar midelelen om hun aandoeningen krac.h-ger, volmaakter, aangrijpender te verklanken. e muzikale techniek wordt verstevigd. Het ;hetsen dezer evolutie zou ons te ver voeren. We kunnen er enkel op wijzen hoe bij de Vla-ingen de aapwer.ding van het contrapunt een îgewone volmaaktheid bereikte. WILLEM DU-OY (midden der 15e eeuw) uit Henegouwen, oet als een der eerste contrapuntisten genoemd orden. Als voornaamste leerling van Dufoy geldt NI-OLAAS OKEGEM. Hij was geboortig van Den-ïrmonde (1430). Anderen beweren elat hij uit enegouwen stamele. Hij schreef canons waarin ît aantal verschillenele stemmen ele dertig soms ,'ertrof. De techniek overheerscht hier de eigen-jke meloelie. — Okegem, die te Antwerpen als jorknaap begon, bracht het grootste eleel van jn Icvtn cîoc - «an Lot Lof vc.n <!c-r . ming Karel VII. Hij stierf in 1495. Twee voorname tijdgenooten van Okegem wa- :n: JOHANNES TINCTORIS (1446 - 1511), die 1457 te Napels het eerste muzieklexicon ver-hijnen liet. Vooral als theorieker van de nieu-e school heeft hij waarde. JOHANN OBRECHT, die rond 1470 te Utrecht erkzaam was en zoowel voor zijn vurigheid als n zijn pedagogische begaafdheelen zeer geroemd erd. De Henegouwer JOSQUIN DES PRES (gestor-m in 1521) zette eloor zijn gaven ele opbloeien-; Vlaamsche muziekschool luister bij. Over hem îwagen zijn tijdgenooten steeds met hoogen lof. igenaardig is wat Luther over hem schreef: — fosejuin is eler noten meester; die moeten zich hikken naar zijn wil; de andere muziekmeesters oeten zich schikken naar den wil der noten (1)». ij was een geniaal kontrapuntist en zijn wer--n verdrongen weldra die van zijn tijdgenooten t de kapellen. Men vertelt hoe in de Sixtijnsche ipel, waar Des Près rond 1470 zanger was, een otet ter zijde werd gelegd toen men vernam, it het niet van Des Près, maar van den be-emden WILLAERT was. Deze ADRIAEN WILLAERT (1480 - 1562) ichtte een eigen school, waarvan de groote in-oed zich uitbreiclde over al de Europeesche cul-ur-landen van ziin tijd. Van 1527 tôt aan zijn iod was Willaert kapelmeester van Sint Marcus Venetië. Deze tempel is met twee koren ge-•uwd. De komponist trok hiei*van partij om zijn ibbel Koren te schrijven. Onder zijn leerlingen •emen we o.a. elen Mechelaar CYPRIAAN VAN DRE (1525 - 1566) elie Willaert als kapelmees-r van Sint Marcus opvolgde en een groot getal erken naliet; en WAELRANT, welke in 1517 Tongerloo geboren werd, later kapelmeester 3rel der hoofdkerk van Antwerpen, waar hij et G. ele Coninck een muziekschool stichtte. Een komponist van waarde, tusschen de vele ipelmeesters uit dien tijd van intens muzikaal ven, is JAAK CLEMENS, die de eerste hofkà-:lmeester van Keizer Karel was. Van hem ver-henen o.a. een elftal missen en ook een drie-emmige bewerking van Souterliedekens. (Psal-en op volksrijmen gestelel). Al eleze toondichters worden overtroffen doôr RLANDUS LASSIJS (Rolanel de Lattre),die te îrgen geboren werd in 1520. Toen hij koorknaap as, bezat hij een zoo heerlijke stem, dat hij tôt iemaal toe ontvoerd werd! De derele maal ver-eeg hij ele toelating zijner ouders om bij zijn itvoerder, generaal Gonzaga, te blijven. Toen ze, na den oorlog in ele Nederlanelen, onderko-ng te Napels werd, volgt Lassus zijn bescher-er naar Italie. In 1538 was hij te Napels, waar ^NCTORIS zijn muziekschool had, en in 1541 te >me, waar GONDIMEL, een Franschman,* on-rwijs gaf. Pas 21 jaar oud, werd De Lattre ipelmeester van het Lateraan en liet vier jaar ter zijn eersten bundel missen en zijn eersten mdel met motetten drukken. In 1548 moet hij j rug naar z'n vaderland,waar zijn doodelijk-zie- j ouders op hem wachten. Daarna eloorreist hij ; st een kunstvriend Engeland en Frankrijk en >ont ook twee jaar te Antwerpen. Hier verkeer-hij in de beschaafdste kringen en was o.a. de ist van elen befaamden Fugger. Het is wellicht or de bemieleleling van dezen grooten handels-an, dat Lassus tôt kapelmeester van elen Beier-hen hertog, Albert V, benoemel werd. De invloed welke deze kapel over heel Duitsch-tid uitoefende mag ongemeen groot genoemelî> jrelen. Lasso woonde te Munchen tôt aan zijn od in 1594. Meer dan 2000 werken van Roland Lattre zijn uitgegeven en men mag aannemen t in vele bibliotheken nog handschriften van m te vinden zijn. Hij was de grootste contra-ntist van zijn tijd. Slechts ele Italiaan PALES-ÎINA (1514 - -1594) zal hem overtreffen. — issus en Palestrina mogen beschouwd worden ? de groote voorgangers van Bach. Reeds vroeger werelen enkele werken dezer ou-meesters uitgevoerel, o. a. door het ook in den eemde zeer geroemde Gentsche A Capella koor, iai*van ele bekenele toondichter - zanger Emiel illebroeck ele befaamde leider is. Thans worden s eloor ele Vereeniging voor Mieleleleeuwsche aziek een paar uitvoeringen van de veel te wei-bekenele gewroc,hten onzer oude meesters aan-kondigd. Ter gelegenheid dezer kunstavonden lien wij, — wellicht na ontvangst der program mai — nog enkele nota's mededeelen over de verschillende soorten van stukken, eloor deze oude meesters gecomponeerd en over de oude instrumenten, welke bij de uitvoering gebezigd worden.(1) We geven Jiier veel meer elen zin weer van Luther's woorden, dan een letterlijke vertaling. Institut Giraudet Schoonheidsoefeni»i>en, Toïstraat, 69 Gewoonten • Gebruiken Te beginnen met Woensdag, 2 Oktober 1918 Heriieming der Winterleergaugeu Prospectus op aanvraag. 't Kwartet der Jacobiinen (Slot.) — Ze begrijpen wellicht nog niet allen de bree-de dracht van onze beweging, verklaarde Neys, maar hun gevoel is gewekt, ze weten dat het gaat om iets hoogers dan het stumperig alledaagsch getob en gewroet, en dat is de eerste stap naar het eineleloel. Langs dien weg alleen kan hun het voile logische besef van een hoogere levensaan-schouwing komen. De geestdrift waaide over de krioelende rnenig-te als een frissche wind van verjonging, die de liarten eler onverschilligsten vei-kwikte met hoop en-geloof in een vreugelige wedergeboorte. De oude dokter herkende in de hem omdrommenele. roerige massa zijn laksche, lijdzame volk niet meer. In zijn heele leven had hij in zijn doode stad nooit zoo een eensgezinele, hartverheffende opwelling van gemeenschappelijke verlangens en verwachtingen bijgewoond. Neys' ideeën had hij eerst genegeerel en later alleen met beleefd goeel-wilse;he doch sceptische belangstelling onthaald. In zijn laatste afzonderingsjaren had hij ze, — haast geheel uit het oog verloren, eloch nu ble-ken ze wel degelijk een kracht te zijn, elie het volk door merg en nieren kon dringen. De uiting van hooger levensverlangen bij die honderelen en nog honderelen, wier te lang versluimerele wils-kracht hier sidderenel ontwaakte in een uitbundi-gen roes van geestdrift, doordrenkt en eloorhui-verd van hooge en edele hoop, kon hij niet langer voor romantische makelij houden. De weerklank van de jubelenele ontwakingsvreugde zinderde door zijn ouele hart, en de hanel op Neys' arm leggende, zegde hij hem als met prophetische stem: — Vrienel, nu voel ik eerst elat uw zaak het winnen zal!... — Ik hoop het! beaamde Neys. Maar zeg niet mijn zaak! voegele hij er bij. Het is ook uw zaak, ons aller zaak! Aile gezonel geestesleven, aile emstige ontwikkeling van onze volkskracht is af-hankelijk van het normale taalleven, wàarnaar wij streven. Het gaat hier om de verovering van. de eenmaal versmade denkvormen zonder dewel-ke geen enkele gedachte in Vlaanderen geelijen kan. Wat ook de wisselende levensbeschouwingen zijn, die de menschen in dit land voorstaan, op welke wegen en in welk teeken zij ook hun so-ciaal en economisch heil zoeken, in eleze beweging liggen de onontbeerlijke waarborgen van hun wel-slagen. De Vlamingen keeren naar hun eigen na-tuur terug. 't Is een deel van het leven zelf, dat ze gaan heroveren. Neys, die zich hier in zijn stille bescheidenheid weer als hartstoohtsmensch en beraden ieleënkam-per liet hooren, brak plotseling zijn betoog af. De gehuldigde elichter was opgestaan en goud-belicht door den eliepen gloed der zon, verhief hij zich te midden der ineens zwijgende schare als een aëele uit Oud-Griekenlanel. Allen drongen na-eîer in stille aandacht om zijn woord op te van-gen als dat van elen vereerelen ouelere, in wien ze wisten, dat liefde en wijsheiel leefden. Hij wekte het beeld op van de Vlamingen, die voor vijf eeuwen eliezelfde plaats met de kreten van hun wil en hun hoop vervulelen, toen hun tra-gische worstelingen tegen de feoelaliteit de we-relel verbaasden. Met eenvoudige edele woorden verhaalde hij van hun episch - grootsch bedrijf. En het was niet hij alleen elie sprak, de steenen rondom hem getuigden mede van de eeuwige waarheid zijner woorden. Hij liet weer de gewelelige krachten voelen, die destijds broeiden en gistten in de ouele stad,waar de schepen uit aile wereldoorden hun schatten brachten en de getouwen van den arbeid nijverig ronkten en snorkten als in vreugeligen roes. Hij verheerlijkte de levenszucht, den werkzin, de kunst, de wijsheiel van het voorgeslacht en verhief als in een hymne de titanengrootheiel dier menschen, elie in den overmoed hunner krachten het reusachtige, majesteitelijk oplijnende belfort, in wiens schaduw zij stonden, de fierheiel van hun zelfstandig, onafhankelijk leven ten hemel lieten optorschen. En hij eindigde met een tref-fenele vermaning, elie tôt in de eénvoudigste ge-moederen eloordrong en de gevoelens wekte, die er nog in ongereptheid sliepen. f- Vlamingen, die mij hebt gehoord, besloot hij, overweeg wat Vlaanderen eertijels was, — wat het nu is, — en nog meer, wat het worden zal, indien gij de heilige voorbeelden uwer va-deren vergeet! Een doneler van juichstemmen rolele en helmde eloor de ruimte, opgolvenele naar den man, die zoo een blijele hoop dorst dragen, en zulk een ti otsch geloof had in de krachten van zijn eigen volk. Aan de rillenele menschen, die daar voor hem stonden, had hij een nieuwe jeugd geopen-baard. Hun harten klopten forscher, hun oogen zagen tôt nog toe onvermoeele kimmen oplichten. Ze waren op zijn stem bereiel om hem te volgen in de tochten, waar hij ze voor opriep. Daar smeulele en vlamde een gemeenschappelîjk gevoel zoo machtig en ruim, elat het de heele forum-plaats met zijn warmte vervulde. Het van zon omgloo>-ele bosch van Vlaggen en standaarden begon weer wiegewuivenel te leven boven ele hoof-den in zijn bloeiende wemeling van veelkleurige flapperzijele. En toen gebeurde als een wonder... Uit elen reuzigen toren scheurde ineens een gou-den klank van bazuinen door ele lucht. Uit de elonkere galmgaten, waar ze eeuwen haelelen ge-sluimerd, • namen de oude droomen wreer hun vlucht om het verjongde volk vooruit te stuwen en te bezielen. Het verwarde gejubel der stemmen viel in een vrome stilte. Aller oogen vestigden zich op een forschen man met leeuwennek en mooien als ge-beelelhouwden kop, die uit de menigte opdook--. Het was Benoit, de uitverkorene, die de muziek der Vlaamsche ziel had gevonden en hier elen zang van heel een volk zou leielen. 't Steeg plech-tig ten hemel als een hymne van liefde en trouw, een vaste gelofte van volharding in den strijd: O Vlaanelerland, o Vrijheid, Gij aelelt ons gevoel; Wij zweren 't u met blijheid, Uw toekomst is ons eloel. Zouelen ele muren van het Jéricho van ontaar-ding, slenter en voorooreleel nu niet instorten?... Was dat niet het opperste teeken. waar de Vlaamsche Lazarus op wachtte om den zerksteen van zijn graf weg te wentelen. Dokter Mabesoone kon zijn ontroering niet be-elwingen en met een klank van diepen ernst en iets als dankbaarheid in de oude stem zegde hij tôt Neys, terwijl hij hem de hand op 'den. arm legde: — Vrienel, in uw triomf vind ik wat van mi.in oude vertreiuwen terug. — De triomf is dat nog niet, maar wel de ge-boorte van het nieuw idealisme, dat naar den triomf zal leiden. MAURITS SABBE. René Lonthie — Specialiteit van Kinderopnanien n T V A A TZ) TOP T T TT" HT H? T710 n-1 HT" TVT •» »»»•8 seètember mis, te 4 m m> I UL Y ^v.'rlbbh.iL r 1 tLLH MeerschotStadium S Schalen De Meersman en Jenny — Groote Prijs van Antwerpen - Kleine Prijs vart Antwerpen — Australische koers Juiius De Geyterstraat, Kiei-Antwerpen. ten voordeeie van * J^lJLu 1^^^' 1^/(Hulp door Voedselbedeeîing) Ee 'e-Voorzitter : Heer Alfred MARTOUGfN I (Zie volledige feestwijzer op keerzijde)

Er is geen OCR tekst voor deze krant.