Léo Van Goethem August Léonard van Goethem geboren te Beveren (Waas) op 10 Augustus t887, was dagbladschrijver te Antwerpen, dient nu als artillerist. In De BoomgaarcL Verscheen van hem De gei-le ziel, Troost, Vas Occultum in 1910 en Fas-teitjes in 1911. In De Tijd verschenen de fragmenten uit zijn werk dat hij schreef over den tijd der Brabantsche omwenteling. Deze eigenaardige en kleurige bladzijden aan de achttiende eeuw gewijd zijn De Dood van den Tamboer, Mana-Margriete in de Omwenteling. DE DOOD VAN DEN TAMB3ER Over de wijde deining van de heidevlakte, waar Oktober-avond een dak van duisternis op bouwde en hijdige wilde windstoeten toer-nooiden, hossebotste 'raderkrakend en assche- . krijschend de trage wagen voort. Eer dan een zegetocht na roemvolle over-winning door bloode Patriotten op blooder kei-zerlijke jaspandoers behaald in Turnhout's straten bleek het een overijlde vlucht, in ver-verspreide benden, onkundig van des veld-heers wil .Wat baatte het dat Oostenrijksch ge-schut gevallen was in de handen van de Vader-landers, nu deze zwierven bandeloos door wijde heide en donker dennenbosch, waar noch het prdewoord van Van der Meersch, den koenen kolonel, noch de aanmaningen van Heyntje Van der Noot, den sluwen en geslepen advo-kaat, gerust op Breda's grondgebied, hen tref-fen konden. Wellicht hield Van der Meersch nu stand ergens in een dorp of vlek, om lijk een goede moedeçhen de afgedwaalde kuikens te verga-deren onder de veilige vlerken van zijn wijs beleid. Maar in welk dorp of vlek ? De lieden op den wagen wisten 't niet en de verstompte voerman kreeg den last zoo goed als 't ging een onderkomen op te sporen, waar de gewonde tamboer, Messire von Crompipen, de krijgsgevangen kanselier, opgesloten en de van 't strijden moede Patriotten geslaapvest mochten worden. Maar Meerhout moest gemeden zijn : spioe-nen hadden aangezeid dat d'Oostenrijkers daar hun schoenen lapten, hun wonden heel-den, den boer opaten en triestig napeirisden op d'onverwachte neerlaag door hen geleden bin-nen Turnhout. Miserie! moest de wagen dat dorp genaken; het ware een welgekomen buit voor Monsieur von Arberg, den Vijgenveldheer; hij vinge vier vrijwilligers, een voerman, die als zij, zwart, geel en rood, de Brabantsche kokarde droeg op den hoed. En dan, wat meer en beter ware, verloste hij uit de gevangenschap Messire von Crumpipen, die, sedert hij onwillig met een vaderlandsche bende zijn buitengoed van Tem-sche verlaten had, moeilijke dagen had door-I gemaakt, jichtig en voîgend op hotsende land-karren de tochten en wedertochten van het kwartier-generaal der Patriotten. Zoo dachten de mannen op den wagen, onder de bol-gespannen koepelende huif, waar schok op schok, in diepe van den oogst nage-laten wielespcyren, het schamel smookpitteken had gedoofd. En de schalkaards, wanneer goede hoop hun weer de mogelijkheidxdat Meerhout te ontmoeten vergeten deed, moesten mon-kelen — in hun eigen — om de vurige verbol- Leo Van Goethem August Léonard van Goethem geboren te Beveren (Waas) op 10 Augustus t887, was dagbladschrijver te Antwerpen, dient nu als artillerist. In De Boomgaard Verscheen van hem De gei-le ziel, Troost, Vas Occultum in 1910 en Fas-teitjes in 1911. In De Tijd verschenen de fragmenten uit zijn werk dat hij schreef over den tijd der Brabantsche omwenteling. Deze eigenaardige en kleurige bladzijden aan de achttiende eeuw gewijd zijn De Dood van den Tamboer, Maria-Margriete in de Omwenteling. DE DOOD VAN DEN TAMB3ER Over de wijde deining van de heidevlakte, waar Oktober-avond een dak van duisternis op bouwde en hijdige wilde windstoeten toer-nooiden, hossebotste 'raderkrakend en assche- . krijschend de trage wagen voort. Eer dan een zegetocht na roemvolle over-winning door bloode Patriotten op blooder kei-zerlijke jaspandoers behaald in Turnhout's straten bleek het een overijlde vlucht, in ver-verspreide benden, onkundig van des vetd-heers wil .Wat baatte het dat Oostenrijksch ge-schut gevallen was in de handen van de Vader-landers, nu deze zwierven bandeloos door wijde heide en donker dennenbosch, waar noch het prdewoord van Van der Meersch, den koenen kolonel, noch de aanmaningen van Heyntje Van der Noot, den sluwen en geslepen advo-kaat, gerust op Breda's grondgebied, hen tref-fen konden. Wellicht hield Van der Meersch nu stand ergens in een dorp of vlek, om lijk een goede moedeçhen de afgedwaalde kuikens te verga-deren onder de veilige vlerken van zijn wijs beleid. Maar in welk dorp of vlek ? De lieden op den wagen wisten 't niet en de verstompte voerman kreeg den last zoo goed als 't ging een onderkomen op te sporen, waar de gewonde tamboer, Messire von Crompipen, de krijgsgevangen kanselier, opgesloten en de van 't strijden moede Patriotten geslaapvest mochten worden. Maar Meerhout moest gemeden zijn : spioe-nen hadden aangezeid dat d'Oostenrijkers daar hun schoenen lapten, hun wonden heel-den, den boer opaten en triestig napeirisden op d'onverwachte neerlaag door hen geleden bin-nen Turnhout. Miserie! moest de wagen dat dorp genaken; het ware een welgekomen buit voor Monsieur von Arberg, den Vijgenveldheer; hij vinge vier vrijwilligers, een voerman, die als zij, zwart, geel en rood, de Brabantsche kokarde droeg op den hoed. En dan, wat meer en beter ware, verloste hij uit de gevangenschap Messire von Crumpipen, die, sedert hij onwillig met een vaderlandsche bende zijn buitengoed van Tem-sche verlaten had, moeilijke dagen had door-I gemaakt, jichtig en voîgend op hotsende land-karren de tochten en wedertochten van het kwartier-generaal der Patriotten. Zoo dachten de mannen op den wagen, onder de bol-gespannen koepelende huif, waar schok op schok, in diepe van den oogst nage-laten wielespcyren, het schamel smookpitteken had gedoofd. En de schalkaards, wanneer goede hoop hun weer de mogelijkheidxdat Meerhout te ontmoeten vergeten deed, moesten mon-kelen — in hun eigen — om de vurige verbol- 10 Centiem < HET TOONEEL l*,e Jaargang. Nr 24 Beheer en Redactie : Vleminckxstraat, 15, Antwerpen Annoncenbureel open aile werkdagen van 9 tôt 1 en van 3 tôt 5 uur (Torenuur) 29 April 1916 Mevrouw DINGEMANS Een onzer beste liefhebsters MAURITS SABBE Een Vlaamsche Opéra in de 18e Eeuw ln 1777 vinden wij Jacob Neyts weer te Mechelen. tlij geeft er in den maanden No-vember en December zes vertooningen mat het volgende repertorium:De Onverwagte Ont-moeting, De Sympathie, Het Roosefecst of de Roosemaegt van Salency, De Slotemaeker, De Adelijke Hovenierster, Blasius den Schoenlap-per, De Toets der Vriendschap, De Dwaeling van een Oogenblik.of het verbolg van Jidie De Desèrteur, De Koopman vctii Smirna en De Schoone Arsena. Drie jaar nadien vestigt hij zich metterwoon in de Oude Dylestad en begint er zijn handel in wijnen en hout. Gedurende de eerste jaren van zijn verblijf te Mechelen zet hij zijn tooneelondernemingen nog voort. F. Ek Delafaille (1) aan wien wij verscheidene dezer inlichtingen over Neyts te Mechelen ontleenen, deelt o.a. het volgende stuk me de dat in het Wekelijks Bericht van Mechelen liet verschijnen om abonnenten voor zijne vertooningen aan te werven: Ontwerp van Accord van de Vlaemsche Opéra Den Directeur stelt voor aen de Heeren en Dames der stad Mechelen een accord voor den nomber van twaelf Verthooningen, ten weten, drij ieder weke. Ieder Heer of Dame, veraccordeerd voor de eerste plaetse tôt den hiervooren gemelden nomber van Verthooningen zal betalen eenen halven Souvereyn; en voor de tweede plaetse een Dueaet. De Briefkens van accord zullen gegeeven worden in het inkomen van de eerste Verthooninge. Het zal aen den Directeur vrij wezen aile vijf-thien dagen te geeven eene Verthooninge buyten het accord, te weten des Vrijdaghs. De Directeur zoude wenschen te hebben ten min-sten sestig persoonen veraccordeert voor de eerste plaetse. . De geene die zouden believen accord te nemen worden versogt hun te adresseren aan J. Collignon. woonende voor aen in den Brul; onder wie den leyst der inteekenaren is berustende.» In het Wekelijks Bericht voor de provin-cie van Mechelen worden regelmatig de vertooningen van de «Vlaemsche Opéra» aange-kondigd. Ziehier, als staaltje, een dier aan-. kondigingen: Op heden de 4e Februari 1781, zal de Vlaemsche Opéra d'eer hebben Van te geeven «De Volksplan-'ting» translaet van «La Colonnie» groote Opéra in twee deelen, verciert met syne Decoratien, gevolgd door «De Spreekende Schildery», Opéra in een deel. Men zal ten half zes ueren beginnen preciês. De ' Vertoon-plaetse is op het Theater der Academie, alwaer aen het Comptoir te bekomen syn de Boeks-kens van verscheyde opéras. Bij buitengewone vertooningen, waar b.v. stukken voor de eerste maal opgevoeçd wer-den, lieten de bestuurders van de Vlaemschen Opéra soms den-korten inhoud van het werk in de niej^wsbladen afkondigen. Zoo bevat het Wekelijks Bericht voor de Provincie van Mechelen (25 Februari 1781); het Kort Begryp van de Olympiade (De vier-jaerige feesten) of-te den Zegen-praal der Vriendschap,Opéra in (1) Bijdragen tôt opheldering der Geschiedenis van Mechelen, II, blz. 113. ( Vervolg en slot) drij deelen, den 16 February 1181, alhicr op het Theater der Academie voor de eerste rnael uitgevoert door de Vlaemsche Opéra. Dit artikel is niet een bespreking van het stuk, maar enkel een inhoudsopgave, zooals onze hedendaagsche tooneelbladen er thans ook geven voor het gemak van het groote pu-bliek.In hetzelfde nummer van het Wekelijks Bericht komt een lofdicht voor, gericht tôt de uitvoerders van de Olympiade: Opdragt aen de Vlaemsche Tonneelspeelders van het voorgaende Stuk. Het is een saaie en zoutelooze rijmelarij, die evenwel de verdienste heeft ons enkele van de voornaamste zangers der Vlaemsche Opéra te noemen. In de eerste plaats wordt Neyts zelf vermeld en ook zijne vrouw van wie de dich-ter zegt: Te minnelijke Neyts. Gij, Bloem der Herderinnen, Is 't wonder dat uw stemm"n Minnaer kan herwin- nen. Haer kragt is onbepaelt, drij dobb'le Nagtegael, Wafhoorders, dat hier zijn, Gij trekt die altemael; Dus opgetoge ziel en voelt geen and're zinnen Als werking van t gehoor, haer wellust is daerbin- nen. Alhoewel Neyts' vrouw niet zoo heel jong meer was, had hare stem zeker nog haren vroegeren gîans niet verloren, want haar Me-chelsche bewonderaar drukt den wensch uit: Ah moght in ons het z'oet n'og langer zijn gest»rt Van streeling eener stemm' die ouder, jonger wordt! Verder noemt onze Opdragt de zangers IFrix, «Den Mech'laer Pluckt», en «Most, tweeden Roscius, geboren voor de klugt.» Het gedicht eindigt met de volgende ver-zen:Maer Ey! Satilrn is daer, gevolgt door schraele dae- gen O Ster' van kwaed beduyd! gij legt ons vreugd in 't zout Maer weet, dat zij hier naer een dobbel smaek be- houd Hiermede wordt bedoeld, dat met den vas-tenavondtijd de vertooningen der Vlaemsche Opéra een einde gingen nemen, doch eene goede herinnering zouden nalaten. En in-derdaad, op 4 Maart greep de slotvertooning van het tooneelseizoen 1781 plaats. Het Wekelijks gericht voegt bij zijn afkondiging van het programma van dien avond (Laurette, De Koopman van Smirna en De •Simpathie) de volgende eigenaardige bijzonderheid: Tusschen de stukken zal het compliment van dankzegging uytgesproken worden. De zaken der Opéra waren niet voorspoedig geweest en Neyts ontbond zijn gezelschap om zich uitsluitend aan den handel te wijden. In 1783 werd hij evenwel factor van De Pioen en hij stuurde deze rederijkerskamer heel en al in de richting zijner oude opera-voorliefde. De Pioen noemde zich voortaan Nieuwe Nederduitsche Opéra en voerde nog alleen zangspelen op. Ziehier de lijst der door haar vertoonde stukken: Annette en Lubin, Het nagt-gevegt of de Le-vende doode, Men is noyt op al te gelyk be-dagt (translaat van «On ne s'avise jamais de tout») De soldaet door dwang, De jaloerse minnaer, De Huysvriend, Nicaise, De Déserteur. Deze nieuwe opéra speelde maar zeven maanden en werd daarna ontbonden. Jacob Neyts had een dochter, die . in de zangkunst ook zeer eivvaren was. Zij zong in het gezelschap van haar vader en na de ontbinding er van richtte zij te Mechelen con-certen in, waarop zij zong: «verscheyde Fran-sche en Italiaansche'Arietten.» -1) Onder de zangeressen van Neyts' gezelschap behoorde ook een zekere Mejuffer Annette Voisin, die later Madame de Bethune werd. Dit blijkt uit een getuigschrift haar door de gebroeders Neyts afgegeven, gedagteekend uit Leeuwarden 4 April 1780. Daar schrijven deze tooneelbeatuurders (Directeurs de Vopéra bouffon flamand, noemen zij zich) over de actrice die hen verlaten had: «nous déclarons et certifions, que ses moeurs et son comportement ont toujours été irréprochables et exempts de tout reproche quelconque.» Dezelfde juffer Annette Voisin was ook aan de Brusselsche operatroep van Ignatius Vitz Humb verbonden geweest. Ziehier het con-tract, dat zij met dezen bestuurder sloot : «Les soussignés certifient que Mademoiselle Voisin est engagée pour chanter tous les rôles qui lui seront assignés aux conditions mentionnes dans Vengagement qu'elle a signé avec M' sa mère, scavoir que la société lui paiera deux cent florins argent de brabant à commencer du 18 avril, jour de la première représentation en paiant. La société s'engage de la nourir et loger, et Mlle Voisin de ne pouvoir pas quitter la dite société pendant dix — ans, à moins de mille florins courant de dédit. Fait à Anvers ce 29 Avril 1168. (1) Te Mechelen werd J. T. Neyts bevriend met Baret, redacteur van het blad Le Courrier de l'Escaut, dat de Fransche politiek voorstond. Neyts werkte zelfs mede aan dat blad. Toen 7 de patriotten triomfeerden achtte Neyts zich niet meer veilig te Mechelen, dat den Oosten-rijkers toegedaan was, en vertrok naar Bou-logne-sur-Mer, waar hij in 1794 overleed. (2). Het, is ook de moeite loonend na te gaan P y\"ik het repert.orium van Neyts' gezelschap was. Dit werk wordt ons gemakkelijk gemaakt door eene verzamelirig van zangspel-^ teksten, die zich te Gent op de Universiteits-'s bibliotheek bevindt en voortkomt uit het fonds IS van wijlen J. F. J. Heremans. In de drie bundeltje dezer verzameling bevinden zich de vertalingen van 24 libretto's van Fransche ope-:s ra's, op eenige uitzonderingen pa aile behoo-^ rende tôt het repertorium van «de Vlaamsche Acteurs van Brugge», zooals Neyt's gezelschap 's op een dier brochures heet. Wij laten hier de lijst volgen van de daar voorhanden opera's 'e die zèker door Neyts vertaald werden en door 'e zijne zangers opgevoerd. Op de teksten wordt ;e gewoonlijk de naam van den componist niet vermeld; wij hebben zooveel mogelijk in die leemte voorzien: 1. «De Verliefde van Vijftien Jaeren... Het i, Fransche stuk L'Amoureux de Quinze ans na-i- gevolgt door J. J. Neyts.(Muziek van Martini). 2. «/3e Onverwachte Ontmoeting... Hat Fransche stuk La rencontre imprévue na- l; gevolgt door J. J. Neyts» (Muziek van Mandl). Op deze twee eerste vertalingen staat ver-ti- meld: «Gedrukt voor den Auteur». Het zijn dus blijkbaar teksten, die bij de vertooning verkocht werden. De voorhanden tekst van 8 nr S is een tweede druk. 3. «Den Soldaat Toveraar... Gevolgt naar het Fransche Le Soldat Magicien, en zooals het vertoond werd door de Vlaamse acteurs rt van Brugge». Gedrukt bij Constapel en Le t! Febure te Amsterdam en in den Haag, 1768. (De muziek is van Philidor). n 4. «De Soldaat door dwang... Het Fransche stuk, le Milicien, nagevolgt door J. ,. Neyts. r- Gedrukt voor den autheur». (Muziek van Du-niKe 5. «De Dwaling van een Oogenblik... Het Fransche stuk l'Erreur d'un Moment nage-,t volgd door J. T. Neyts. Gedrukt voor den Jt autheur». Muziek van Dezède). e 6. «De Boheemsterl! (La Bohémienne, mu-,d ziek van Rinaldo de Capoue. 7. "Het Dorpsche Weez-Meisje... Les deux 3- Miliciens nagevolgd door J. T. Neyts. Gedrukt ie voor den autheur», (Muziek van Fidzeri). ^ 8. «De Chineesen... (Naar J. Naigeon). . i- 9. «De adelijke Tuinierster... Het Italiaansch g stuk La Buona Figliola, nagevolgd door J. T. 3- Neyts. Gedrukt voor den autheur. n 10. «Raton en Rosette...» 11. «De Qualijk bcwaarde Dogter...» ie 12. «Reken niet zonder uw weerd... Het Fransche stuk Toinon et Toinettë nagevolgt it doo J. T. Neyts. Uitgegeven te Alkmaar bij E. Verlaan». g Op dit exemplaar komt de handteekening n voor van Neyts. De reden daarvoor staat ach-teraan; «Alzoo er eenige boekjes van opera-,f> bouffon gedrukt en gedebiteerd worden voor ,r degeene en op den naam van den auteur ,ver-t_ klaard hij geene voor egt te kennen die van n hem niet eigenhandig onderteekend zijn. «Deze bijzonderheid is wel een aanduiding voor ^ het succès der opgevoerde stukken. $ »- (1) Zie Delafaille. (2) F. V. Goethals: Lectures relatives à l'histoire e des Sciences, III, 232. (De tekst van Toinon en Tomette is van Des-boulniers, de muziek van Gossec). 13. "Den Bedrogen Bailliuw...» 14. «Lucille... het Fransche stuk nagevolgt door J. T. Neyts. Gedrukt voor den autheur. 15. «De Déserteur... het Fransch nagevolgt door J. T. Neyts. Gedrukt voor den autheur.» (Muziek van Monsigny). Naast de vertaling van dit stuk door Neyts bevindt er zich in onze verzameling eene an-dere door Bartholomeus Ruloffs (Amsterdam 1782). In een voorrede zegt Ruloffs o. a. dat hij de namen van zijn personnages niet «ver-duitschen wilde gelijk«de heer Neyts dit naar den aard zijner sprake deed». Neyts noemt den dragonder Montauciel inderdaad «Sterken Dries» en den brigadier Courchemin «Op den draf». 16. «Sylvain... naar het Fransch gevolgd door J. T. Neyts. Gedrukt voor den autheur». (Muziek van Gretry). 17. «De spreekende Schilderij... het Fransche stuk Le tableau parlant nagevolgd door J. T. Neyts. Gedrukt voor den autheur». (Muziek van Grétry). 18. «Zémire en Azor... het Fransch nagevolgd door J. T. Neyts. Gedrukt voor den autheur». (Muziek van Grétry). 19. De Slotmaker... het Fransch stuk Le Serrurier nagevolgd door J. T. Neyts. Gedrukt voor den autheur». (Muziek van Hoszisky). 20. «De Toets der Vriendschap... het Fransche stuk L'Amitié à l'Epreuve nagevolgd door J. T. Neyts. Gedrukt voor den autheur». (Muziek van Grétry).

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.