10 Centiem HET TOONEEL I*te Jaargang NM4 Beheer en Redactie : Vleminckxstraat, 15, Antwerpen Annoncenbureel open aile werkdagen van 9 tôt 1 en van 3 tôt 5 uur (Torenuur) 19 Februari 1916 * Koninklijke Nederlandsche Schouwburg OP HOOP VAN ZEGEN HERMAN HEYERMANS Jr Schrijver van " Op Hoop van Zegen " Wanneer men het spel van de zee voor di zooveelste muai opgevoerd ziet en men zicl weer ontroerd voelt als voor jaren, dan ge tuigt het stellig voor het groot talent als dra maturg van Herman Heyermans. Met geniale handigheid is dit stuk opgezet in elk der vier bedrijven is spanning en leven In liet et rste bedrij f is het hoogtepunt het ver haal van Geert over de marinedienst en ne gevang; in het tweede bedrij f de strijd tus schen Geert en Bos en het weghalen van Ba rend die1 bang voor de zee was; in het derdi bedrij f de overbekende maar dramatisch-blij vende verhalen der zeemansvrouwen en, ii het laatste bedrij f, de breuk tusschen vade; Bos en zijn dochter, nadat Clémentine on danks haar eerlijk gemoed ontkende ter willi van haar vader. Maar naast deze pakkende tooneelen die he publiek overweldigen, zijn er prachtige,* rea îistische schilderingen van het leven die he ingetogen spel van de acteurs gelegenheid bie den tôt zuiver ontroeren. De diakenhuismannetjes, Kobus en Daantje in hun onderworpen angst voor de moeder Kobus als gedwee model voor de dochter vai Bos, als grappig oudje wanneer hij b^t nach telijk ongelukje van Daantje verklapt,los kom als wijsgeer over leven en dood, vol zelfopof fering door het orkaan om een dokter naar di stad gaat, of partij kiest voor zijn familie te gen den reeder. Daantje, zijn vriend,afgesloofd aan het eint zijner dagen als een tragisch beeld van. ieman< die niet meer leeft en toch nog niet stervei kon. Onverget-elijk is de wederzijdsche bekenteni van Jo en Marietje over hun zwangerschap ei de biecht van Jo aan Kniertje. Treffend is het tooneel tusschen Kniertji en Barend, wanneer zij hem poogt over ti halen om aan bocd te gaan en hem de zilve ren oorringen van zijn vader schenkt. De boekhouder Kaps is een figuur waardij van Dickens, de geldzuchtige Bos en ziji vrouw in hun hardvochtige burgerlijkheic vertegenwoordigen de maatschappij in haa: onmeedoogend zaken doen en haar misselijki weldadigheid. De schildering van het visschersleven me al zijn treurige ellende biedt voorzeker aai den sociaal-democraat Heyermans een wel kome gelegenheid om de hedendaagsche maat schappij te veroordeelen. Oppervlakkige cfî tici noemden zijn werk tendenzkunst. Maa tusschen tendenzwerk en de schepping vai Heyermans is er 'slechts een, maar hemels breed onderscheid, n.l. dat Heyermans geei belichaamde meeningen liet optreden, maa: dat de kunstenaar wel menschen schiep di< de gedachten, welke in dezen tijd tegenove: elkander staan, uitspreken.Strekking is slecht; een euvel wanneer zij zoo voorop gestelc wordt dat de menschen onecht en de levens uitbeelding onwaarschijnlijk zijn. Moge een Bos een uitzondering heeten tus schen de reeders, toch bestaat hij. Hij is geei monster van slechtheid, maar zaken zijn voo: hem zaken en tegenover het onderworpei Kniertje is hij zelf een beetje goedhartig. Zijr vrouw is de burgerlijke weldadigheid; de dochter, die meer opvoeding ontving, heeft een weeker hart. Kaps, die menschen en toe-standen kent, is doof geworden voor al wal hem aan de onaangenaamheden des levens kan herinneren. Kniertje is de door het leven zoo getroffen vrouw, waarin aile veerkracht gebroken werd: de zee nam haar man en kinderen. De diakenhuismannetjes en Jelle de bédelaar, zijn de wrakken die uitgediend hebben. Barend ge-tuigt van den angst voor het gulzige water dat geeft en neemt, want «De visch wordt duur betaald». . Saart is een beeld van de gelukkige onna-denkende menschennatuur die vergeten kan wat voorbij is en de levenslust bewaart.Truus is de vervolgde door den tegenslag. Over Ma-rietjes jeugdige opgewektheid aarzelt spoedig de schaduw van den dood. Maar het gevoel van opstand tegen den reeder en tegen het noodlot. leeft in Geert, die sociaal-demokraat werd bij de marine, in Jo die haar vrijer i verliest door de schuld van den gewetenlooze Bos, en in Simon,de scheeps-timmerman, die gewaarschuwd heeft dat het schip «rot» was. Maar Simon was aan den drank verslaafd en vond geen geloof . *** De opvoering van Op Hoop van Zegen mag gerekend worden bij het allerbeste dat onze kunstenaars ons zullen kunnen aanbieden on-der de tegenwoordige omstandigheden. Een schoone eenheid kregen wij in de vier bedrijven. De samenhang werd bewaard toi in de kleinste bijzonderheden en zij, die in Noord-Nederland het stuk zagen vertoonen, zullen gaarne erkennen dat onïe artisten iek-bijzonders hebben geleverd. Wie eens Mevf.De Boer als Kniertje bewon-derd heeft, vreest natuurlijk een andere in deze roi te zien. Maar Meyr. Noterman heeft uit-stekend werk geleverd, zij was bijZonder goed in haar lijdzaam optreden teggnover Bos en in haar liefdevolle strijd met Barend en Geert. M. Louis Bertrijn in de roi van Geert was sober in zijn opstand, waar zoo gemakkelijk een minder knap acteur in declamatie zou kunnen vallen. M. G. Gauwenberg, Barend, leverde, zooal? steeds onberispelijk werk. Waar hij luistert naar het verhaal van Geert en waar hij in verzet komt tegen zijn moeder in zijn jam-merlijken angst voor de zee, gaf hij weer proe-i ven van zijn echt en groot talent. Mevr. Dilis-Beersmans speelde Jo en was een pracht van een visschersmeid, vol harts-tocht en vol leven dat door de dood geknakt wordt. M. P. Janssens gaf als diakenhuismannetje een bewijs van zijn natuurlijk kunnen. M. Ruysbroeck vond in de voorstelling van Bos een van zijn dankbaarste rollen. M. Hereygers toonde weer een gewetensvol acteur te zijn, die door het publiek en door de critiek gewaardeerd wordt. Hij leverde een treffende uitbeelding van boekhouder Kaps. Mevr. Bertrijn, Ruysbroeck,van de Velde,Mej. Bertrijn, Mev. Heris en de heeren Angenot, van Cauter e. a. hebben, elk naar kans en waarde, geholpen om het geheel te vormen dat ons zoo getroffen heeft. Het publiek betuigde ; luidruchtig zijn waardeering. In, om en rond den Schonwburg HET SCHANDAAL Dit beroemd stuk van Henry Bataflle, dat voor een paar jaren, met zooveel succès, door ons gezelschap werd opgevoerd, wordt heden avond hernomen met eene gedeeltelijk nieuwe bezetting. Mevr. Hel. Bertrijn heeft de zware roi van Charlotte Férioul overgenomen, die hier door Mevrouw Van der Horst werd gecreëerd. M. Bertrijn speelt Blanquette; heeren Herey-ger en Vandeputte, P^rizot en Jeannetier; de andere rollen blijven in handen van de heeren L. Bertrijn (Férioul) en G. Cauwenberg (Artanezzo) en Mev. C. Noterman (Mevrouw Férioul). «Het Schandaal» komt dus weer in de beste voorwaarden voor het voetlicht en zal onge-twijfeld op zijn vroegeren bij val mogen re-kenen.Het stuk wordt gespeeld Zaterdag 19,Zondag 20 Februari (dag- en avondvoorstelling) en Donderdag 24 Februari. Onze Kunstenaars RIK WOUTERS ' Deze groote, origineele Belgische schilder en beeldhouwer aan wie «Het Tooneel» een be-knopte studie gewijd heeft, wordt thans in «Onze Kunst» besproken door Dr A. Pit. . «Wouters, als schilder, stamt af in rechte lijn van den Belgischen kunstenaar Ensor, van Renoir en de zijnen en van Cézanne. Liever gezegd, zijn werk is verantwoord, wanneer wij de kunst van genen als aesthetisch ver-schijnsel in onze gedachten laten doorwerken. Het ontleden van de kleur der divisionisten is bij Wouters voorondersteld, maar het weten-schappelijk zoeken naar effecten, steunende op de werking van complémentaire kleuren, werd nagelaten, zou ook niet passen in zijn spontaa!n willen. Wouters werkt liefst met de drie primaire kleuren die hij in zijn schilde-rijen en aquarellen gaarne met groote vlekken, zet hij eene traditie voort. Zijn werken voor-onderstelt zoowel Carpeaux als Rodin, maar tevens vooronderstelt het een zeer sterk eigen inzicht dat het na slechts weinige jaren zoe-kens in staat stelde belangrijke resultaten te bereiken, oogenschijnlijk zonder veel strijd. Van het vechten met herinneringen, zooals Rodin met de herinneringen aan de antieken en aan Michel-Angelo kampt, is bij Wouters, dunkt mij, geen sprake. Hij is overtuigd be-wonderaar van de natuur wàaraan hij zich zonder voorbehoud geeft en wat van oudere plastiek in zijn geheugen wordt omgedragen schijnt hem geenszins te bezwaren. Zoo ver-houdt hij zich tôt den naar het klassieke stre-venden Maillol en sommige Duitsche beeld-houwers gelijk hij, als schilder, zjch verhoudt tôt de meer academische leerlinger( van Cé- Portret van J. Elslander, door Rik Wouters wijd uit elkaar op het papier brengt; de klei ren mengen zich niet voor het oog, blijve zich zuiver en zelfstandig handhaven. Z worden hem gesuggereerd door de tinten i de natuur, maar voor hem krijgt dan dikwij één dier tinten een domineerende roi te spelei zoodat heel het geziene als het ware er i gestemd wordt. Zoo de toesehouwer zich n maar even rekenschap wil geven, dat hij a lerminst naturalistisch wil schilderen, d. eene voorstelling in rood en blauw niet mil der redelijk is dan eene voorstelling in zwar in sepia of in bistre, dan zal hij zich wellicl over het ongewone van Wouters' qpvattir kunnen heenzetten. Met Cézanne huldigt hij het beginsel, d. een scliilderij in de eerste plaats een vlak doc moet zijn dat op den toesehouwer behagelij inwerkt door het harmonische der kleurei compositie, compositie, waarvoor de schildi het motief in de natuur heeft gevonden, mai die niet een min of meer getrouwe afbeeldir van de natuur behoeft te zijn. Nog meer da Cézanne is Wouters er op bedacht zijn plai zeer weinig te laten wijken, te wonderlijki omdat hij beeldhouwer is en hij zijn vorme toch zeer plastisch ziet.Ik zou willen zegge) dat hij in laag relief werkt en nooit meer da met drie plans, waarvan hij dan voor- en acl terplan gelijkelijk ondergeschikt in kleu waarde houdt, ten einde het overmatige voo springen of wijken te mijden en ten einc tevens de middenpartij aan het vlak van h doek te binden. Op een wand gehangen naa . een teekening of schilderij uit onze Haagscl school bij voorbeeld, doet een werk van Woi ■ ters bij eersten aanblik, als éen mooie tapiss rie, als eene aangename maar overigens we nig zeggende kleuren-combinatie. Bij nadi beschouwen ontwikkelt zich dan, in zelfstze< 'vast geteekende vormen, eene voorstelling vs binnenshuis, figuurstuk, lan,dschap of still ven, welke ons in bijzondere stemmingf vermogen te brengen.» «... Hoe beeldhouwt deze schilder? Ook df i- zanne, in hunne reactie tegen het impressio- n nisme. Toch is hij als beeldhouwer het im- ij pressionisme te boven; hij ziet wel duidelijk n het oogenblikkelijke van beweging en vhande- 1s ling, maar overweegt niet minder de werking i, der volumen tôt zelfstandige schoone effecten. n Zijn kunst is vooralsnog zuiver plastisch; naar u uitgesproken vergeestelijking streefde hij nog 1- niet. In zijn mannenportretten blijkt hij niet it de gespannen denker te zijn die, onder de i- suggestie van een grooten voorganger, de hou- t, ding van zijn modellen wat forceert tôt heroi- ît sche figuren. Wouters is veel gemoedelijker ig dan Rodin,minder indrukwekkend misschien. maar hij toont dikwijls veel hartelijker liefde. De menschen blijven onder zijne handen ge- ik naakbaarder, al treffen zii door monumenta- k liteit. De kop van zijn Bruggenaar houdt zich, i- door plastische verdiensten, naast de kopp'en îr van de Bourgeois de Calais, maar is gewoon- ir menschelijker, zijn mond zegt dingen die niets ,g tragisch hebben en de eigenzinnige kop van n den schilder James. Ensor is bij lange na niet 1S zoo schrikkelijk hoog als die van den Puvis ?r de Chavannes of van den Jean Paul Laurens, n om van den Victor Hugo en den Balzac niet te spreken. De buste van den welgedanen let- n terkundige, Jules Elslander, is een meesterstuk > van raak modelé, zonder bij gedachten. Zoo- r- als de jas ietwat slordig over de schouders r- hangt, zooals het vest de bewegingen aan- le neemt van de borst, lijkt ons de onesthetische gt moderne kleedij een zeer aannemelijk bulsel st voor dezen gemakkelijk levenden verstands- ie man. i- Eigenlijke vrouwenportretten ken ik niet e- • van Wouters. Het beeld van mevrouw Giroux i- geldt meer als groote monumentale figuur m ir wandeltoilet dan als portret, het physionomi- îi" sche van den kop is van ondergeschikt belang n gehouden. — Maar wat hij naast Rodin, die e- op dit gebied misschien het zuiverste en *n schoonste gemaakt heeft wat hij vermocht,zou kunnen geven kan toch eenigszins worden be- n grepen nu hij zulke voortreffelijke kinderpor-

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.