6 Februari 1915 Nr 6 38e Jaargang HET VLAAMSCH HEELAL Vrij en Onafhankelijk Katholiek volksgezind weekblad voor Vlaamsche en Algemeene Belangen IW8CHRIJVIB1GSPRIJS Voor een jaar fr. 5.— Voor 6 maanden » 2.75 Voor 3 maanderi » 1.50 Voor Nederland » 5.50 Voor 't Groot Hertogdom Luxemburg. . * 5.50 Voor andere landen * 7.00 Dit blad verschijnt den Zaturdag morgend.— Men teekent in bij den Uitgever en in aile postbureelen, alsook bij de briefdragers. Hoofdopsteller : JOHAN LEEMANS Deo Juvante Vincam ! Aile artihelen en mededeelingen moeten vtiàr Donderdag avond ten bureele besteld zijn, uitgenomen de aankondigingen, die worden ingewacht tôt Vrijdag avond. Afzonderlijke nummers van dit blad zijn te bekomen ten onzen bureele, Carnotplaats 65. — 10 centiemen het nummer. AANKONDIGINGEIV Den regel fr. 0.20 Kleine aankondiging » 0.50 Begrafenisbericht » 5.00 Groote aankondigingen bij overeenkomst. Voor aankondigingen buiten de provincie, wende men zich tôt de Agencie HJIVA8, Martelarenplaats 8, Brussel, en Beurs-plaats 8, te Parijs. Voor aile andere aankondigingen ten bureele Cai-notplaate (Laar) 68, Uoi'Kerhout-Antwerpea Zwijgen en Werken Bij het uitbreken van den oorlog zijn de politieke twisten in België dadelijk tôt zwijgen gebracht. Er ontstond toen eensklaps slechts één gedacht het verdedigen van 't Vaderland en de afwering van rampen, die voor volk en land noodlottig konden zijn. Geene enkele stem is die vaderlandslievende eendracht komen verbreken. ¥ * * Verschillende dagbladen en over-heidspersonen hebben onlangs en her-haaldelijk den wensch uitgedrukt, dat die eendracht ook na den oorlog zou blijven bestaan ; dat eenieder zou mede-werken, zonder onderscheid van standen of personen, zonder onderscheid van politieke partijen, om het land en het volk zoo spoedig mogelijk te genezen van de zware slagen die hen getroflen hebben ; van de groote rampen tevens die België bijna geheel hebben ten onder geholpen. * * * Zij die dit gedacht uitdrukten, beoog-den geenszins dat partijen en personen zouden afstand doen van hunne over-tuiging en gezindheid ; zij beoogden enkel eenen « wapenstilstand » op politiek gebied, opdat eenieder al zij ne krachten zou kunnen wijden aan de opbeuring van 't Vaderland, aan de redding van 't volk en aan de herleving der algemeene welvaart. Dit gedacht is niet door iedereen begrepen. Kortzichtige politiekers kwamen seffens aandraven met enge gedachten en deden verstaan, dat dezelfde twisten van vroeger dienden hernomen te worden ; dat niemand in staat zou zijn deze tôt zwijgen te brengen. ♦ * * Wij hebben een beter gedacht van het volk en zijne leiders. Zij zullen begrijpen dat er geruimen tijd zal moeten gezwegen worden over de ver-deeldbeden van allen aard die vroeger vele nuttige zaken benadeelden ; zij zullen begrijpen dat er hoofdzakelijk zal moeten gewerkt worden in plaats van gesproken. * * * Het grootste nadeel der politiek, dat is juist het veel klappen en weinig werken. In gemeente- en provincie-raden, in Kamer en Senaat was de vitterij zoo hoog gestegen, dat zij de beste en heiligste belangen deed ver-waarloozen. Het gebeurde zelfs dikwijls dat zoogezegde « sprekers » opzettelijk hunne tegenpartij aanvielen, om Gemeente, Provincie of Staat te benadeelen, vergetende dat zij gekozen waren niet om de algemeene belangen te schaden, maar wel om deze te dienen en te vrij waren, zelfs tegen hunne persoonlijke zienswijze of goesting. * * * 't Is die kleingeestige, zelfs misdadige politiek, die aile klaarziende lieden willen tôt zwijgen brengen voor geruimen tijd, ten minste tôt dat de toestand van 't Vaderland geheel opgeklaard zou zijn ; tôt dat aile wonden geheeld, aile rampen zouden hersteld wezen, want de vereenigde pogingen van al de politieke partijen, van al de goede burgers, zullen niet te veel zijn om dit doel te bereiken. * * * Heden reeds zijn de politieke partijen vereenigd op liefdadigheidsgebied en volksverheffing. Waarom zou die eendracht niet kunnen voortduren geruimen tijd na den oorlog ? Iedereen zal begrijpen dat werken beter zal zijn dan praten, en dat zwijgen in die omstan-digheden onverbeterlijk is. Ten andere, wij worden nu reeds min of meer aan 't zwijgen gewoon en 't doet kalmte en eerbied ontstaan, kalmte in de gemoe-deren, eerbied voor aile goede daden, 't is eender door welk politiek man deze geplogen worden. * * ♦ Wij mogen dus hopen dat zij, die deze eendracht zouden willen verbreken, slechts in klein getal zullen zijn, zoo klein in getal als hunne gedachten klein mogen heeten. Ook zullen zij niet in aanmerking komen en aldra gewaar worden, dat zij een slecht, een onvader-landsch werk verrichten, in strijd met aile volksbelangen, in strijd met de algemeene herleving en heropbeuring van openbare zaken en algemeene welvaart. * * * De toekomst is nog duister en 't betaamt dus niet, nu reeds te zeggen, dat zij aan die algemeene eendracht niet zullen mededoen. Dit gezegde bewijst reeds voldoende de kortzichtig-heid van hun begrip. Wij moeten vertrouwen hebben in de toekomst, hoe duister zij ook weze, maar dit vertrouwen kan enkel steunen op onder-linge eendracht en volksliefde. J. L. DE TOESTAND HIER EH ELDERS AMERIKA. — Het geschil tusschen Amerika en Engeland, betrekkelijk den stoomer Dacia die vroeger onder Duitsche vlag vaarde en nu onder Amerikaansche vlag, zal eerlang opge-lost worden door een bevoegden scheidsraad. De Dacia heeft katoen en andere waren aan boord, zoogezegd voor een Duitschen koopman van Bremen, maar Eogeland beweert dat deze slechts een strooien man is ; dat de koopwaren werkelijk bestemd zijn voor den Duitschen Staat en dus verboden oorlogswaren zijn. Engeland beweert eveneens, dat de vlagveran-dering slechts voor de frim is gebeurd en de Dacia een Duitsche boot blijft. Ondanks die opvatting zal Amerika den stoomer laten ver-trekken en bem laten kapen door Engeland, opdat de zaak vôôr eene bevoegde rechtbank zou kunnen verscbijnen. Om verdere moeielijk-heden te ontwijken, is Engeland ook zinnens de koopwaren niet aan te slagen als oorlogs-buit, maar voor eigen gebruik aan te koopen, zoodat de verzenders en de bestemmeling geene schade lijden. Maar inmiddels, indien het echt is dat de koopwaren voor den Duitschen Staat bestemd waren. is deze zyn gerief kwijt. —o— ENGELAND. — Alhoewel Engeland zich langs aile kanten kan bevoorraden, is er ook reeds spraak geweest zuinig te zijn op de eetwaren gelijk dit in aile landen het geval is, niet alleen in de oorlogvoerende landen, maar ook in de onzijdige. Nederland namelijk heeft daar wel het meest door te lijden. 't Is eene algemeene gezondheidsleefwijze : minder eten en minder goed. Velen die vroeger tegen het vasten waren en tegen de onthouding, zij moeten nu wel buigen voor het noodlot en voor de omstandigheden ; zij moeten nu ook leven gelijk geringe menschen. PORTUGAAL. — Het nieuw Ministerie is uitsluitelijk samengesteld uit legerhoofden als gevolg van den laatsten opstand. Zoohaast de zaken echter zullen geregeld zijn, zal dit Ministerie aftreden om plaats te maken voor burgerlijke Staatslieden en overheden. —o— MAROKKO. — Gelijk wij het deden vermoeden in ons laatste nummer, is het bericht nopens het innemen van Fez, hoofdstad van Marokko, en het sneuvelen van 3,500 Pranschen, ongegrond bevonden. 't Is zoo met vele buitenlandsche berichten, die veelal valsch of overdreven zijn. Het moeten belanghebbenden ztfn die deze valsche nieuwstijdingen versprei-den, om de kooppryzen van sommige waren te kunnen verhoogen of verminderen ; dus is het eerder eene handelszaak dan waarheidsliefde. ArtlUeleu en mededeelingen moeten ten laatste Donderdag avond ingezon-den zijn. L Uit de Gazettenwereld De Gazet van Gent, een der oudste dagbladen van 't land, meldt hare verdwijaing. Vele oude eerbiedwaardige zaken en instellingen zullen door den oorlog in den niet verdwijnen. Boeken en Letterkunde in Nederland Het boek is de Hoogeschool onzer dagen. Carlyle X Eene nieuwe reek^. Ze is zoo uitgebreid niet als de vroeger behandelde, wat uit te leggen is door het feit, dat zij een bijzonder, heel bijzonder doel beoogt. Ik bedoel de Bibliotheeh voor Reiner-Leven, uitgegeven door het genootscbap « Cbreestarcïiia » te Soest, en waarvan zoo even de nrs 23 en 24 komen te verschijnen. Niettegenstaande de innige vriend-scbapsbauden die mij aan de uitgevers en aan de schrijvers der reeds verschenen deeltjes binden, acht ik het echter noodig er ernstig op te wijzen, dat onderscheidene in deze reeks opgenomen werkjes den Roomsch-Katboliek niet kunnen aanbevolen worden, om de weinige kennis en waardeering, die hier on daar op den voorgrond treedt, van wat voor ons alleszins heilig en eerbiedwaardig is. Tusschen die voor den Roomscli Katholiek niet aanbevelenswaardige daelijes moet ik ook in geweten nr 23 plaatsen : Der Geslachten onderlinge Verhouding, door mijn goeden vriend Lodkwijk van Mierop. De schrijver stelt als vertrekpunt : « De mensch is geestelijk wezen », alswanneer « men » gewoon is aan te nemen dat « de mensch geslaclitwezen is ». Maar « men » is de nasjokker, die met de nachtschuit komt », meent van Mierop, en tusschen die " men » telt hij ook de Kerk, de H. Paulus, de H. Augustinus, Kerkelijke Concilies, de H. Thomas van Aquinen ! ! ! van Mierop — ja, waarom zou 'k het niet zeggen ? hij is de man niet om verscbil van inzicht tusschen vrienden euvel op te nemen — is nu eenmaal een dogmatieken die nog al licht verketterd wat met zijne eigene dogma's niet overeenstemt. Dat is de besliste eigenaardigheid die de meeste, zooniet aile, zijner geschriften kenmerkt, en hoewel ik persoonlijk niets heb tegen die eigenaardigheid, belet zij mij toch zijne werken, dit, bij voorbeeld, aan te bevelen bij iedereen. En het is jamtner dat hij zich hier eens te meer aan verkettering van Roomsch Katholieke zienswijze heeft plichtig gemaakt, want zijne thesis is kernachtig en doeltreffend behandeld : van zijne onbetwistbare grond-stelling uitgaande, toont hij zeer sprekend aan dat binnen als buiten het huwelijk de onderlinge verhouding der geslachten moet over-heerschend geestelijk zijn. En ten slotte haalt hij de woorden aan die Nietzsche aan Zarathoesjtra in den mond legt : « Huwelijk : zôô heet ik den wil van twee menschen om het ééne te scheppen dat méér is dan die het schiepen. Huwelijk noem ik eerbied voor elkander als voor de willenden van zùlken wil ». Nr 24 is ook van van Mierop's pen : Rein Leven en Vegetarisme is de titel. Reeds in het October-nummer 1913 van zijn maandblad Levenskracht had hij neergeschr9ven, en op de Algemeene Vergadering der Rein Leven-Beweging (Haarlem, 18Januari 1914) nogmaals voorgebracht, wat hij na dit betoog in de volgende woorden besluit : « Als een besliste Rein-Leven-eisch valt te beschouwen, de toepassing van een vegetarische voedingswijs ». Nu voel ik zelf zeer veel voor de idealen van van Mierop — niet altijd voor den vorrn dien hij er aan geeft — ; het is me daarbij zeer klaar dat de vegetarische levenswijze het reiner leven ten zeerste in de hand werkt, wat ook in sommige kloostergemeenten en in enkele Nieuwere Scholen wèl erkend is, en indien de slotsom van van Mierop's betoog ware geweest : « Het vegetarisme bevordert ten zeerste de streving naar reiner leven » — wat ook van de onthouding van sterke dranken, van tabak, enz. mag gezegd worden, — dan had ik dit volmondig toegejuicht. Maar wat ik daar straks zegde over het dogmatisme van den schrijver, wordt hier eens te meer bewezen : het vegetarisme is « een besliste Rein-Leven-eisch », wat ik mag vertalen als conditio sine qua non. Zou men daar nu niet moeten uit besluiten, dat, wie niet vegetariër is, ook niet rein kan leven ? Dat is nu, inijns inziens, volstrekt de meening niet van van Mierop, maar zijn welbekend en tôt zijne nogtans heel sympathieke persoonlijkheid behoorend dogmatiek, heeft hem hier eens te meer wat àl te voortvarend gemaakt. Het feit, dat ik hem dit en hoogerstaande openlijk ter bedenkhg geef, niettegenstaande onze heel vriendschappelijke betrekkingen, helpt van Mierop uitteekenen, want hoe vinniger ik hem zou kritiseeren.. , hoe meer hij van mij zou houden ! S XI Ter afwisseling een roman. Een tendenz-roman van een jongen schrijver, J. H. François en voorzeker zijn eersteling : Een Kind van dezen Tijd, uitgegeven door het N. V. Uitgevers-Maatschappij v/h. P. M. Wink, te Zalt-Bommel, in 't jaar 1911. Op het titel-blad staan deze verzen van Edmond Rostand overgedrukt, die het doel van den schrijver willen wedergeven : Grand Dieu l Ce n'est pas une cause Que j'attaque ou que je défends, Et ceci n'est pas autre chose Qu* l'histoire d'un enfant de ce temps. Voor den gewonen, met de Nederlandsche tendenz-letterkunde weinig vertrouwden lezer, moet dit motto den indruk geven dat het onderhavige werk een zuiver letterkundig doelwit heeft, maar de lezer mag niet uit het hoofd verliezen, dat op Nederland's vruchtbaren grond allerlei geestelijke gewassen groeien die van op ons Roomsch Katholiek standpunt wel als mîswassen kunnen aanzien worden, doch die, in aile geval, bij gebrek aan degelijker leiding, « étanchent la soif du divin qui tourmente nos âmes enfantines ». Een « kind van dezen tijd » en van Nederland moet dan ook, zoo het zich niet bij een bepaala Kerk-genootschap aansluit, in kennis komen met théosophie, astrologie, spiritisme, Christian• science, enz. enz., op gevaar van anders niet van zijnen tijd te zijn. Dat is dan ook bet geval met den Willy Martens van François, die daarenboven zicb ook nog bezig houdt met de maatschappelijke strevingen, als zijn geheel-onthoudiog, végétarisme, rein-leven, enz. Een woord daarover. Ik vind het heerlijk in een roman de belichaming te vinden van die maatschappelijke strevingen, vooral wanneer ze, zooals hier, niet âl te optimistisch aan-gevat zijn. Onder dat opzicht is François prachtig gelukt in zijne taak : hij dringt even gedachten op, toont er de schaduwzijde van aan voor het persoonlijk verkeer in de Maat-schappij, en laat dan den lezer zelf overwegen. In zijne godsdienstige strevingen is hij, myns inziens, niet zoo gelukkig geweest : geheele bladzijden zijn toegewijd aan de uiteenzetting der théosoftsche, astrologische, spiritistische beginselen. Om daarvan te genieten, mag de lezer zelf er geen aanhanger van zyn — want dan wordt het vervelend omdat het te opper-vlakkig is, — noch tegenstaander-in-forma — want dan leest hij die bladzijden (en daar-door wellicht het heele boek) eenvoudig niet, tenzij om het te hekelen — ; maar wel moet hij heel objectief boven de ontwikkeling zweven, en met kennis dier nieuwere strevingen maar zonder vooropgezette denkbeelden, al die gedachtenontplooiingen nagaan. En daartoe is niet iedereen in staat. Als overtuigd Roomsch-Katholiek voel ik een diep medelijden in mij voor dien heen en weer geslingerden Willy Martens. Het protestantisme voldoet hem niet, en nu dringt hy door in de onderscheidene geestelijke stroomin-gen van onzen tijd om te eindigen bij de « Ster in het Oosten », dat is, bij de hoop op eene vernieuwde komst van Christus die de théosophie predikt bij monde van Annie Besant. Een oogenblik welt in ons ook eene hoop op, wanneer we, in het 3e deel van het VIIIe hoofdstuk, Willy zoo diep godsdienstig zien genieten van de « heerlyk-devote stem-ming » in de Roomscbe Kerk, doch dit is slechts een voorbijgaande indruk bij hem. Hier toch kon hij het âl vinden, maar hij gaat er niet op in, en blijft zich houden bij het mindere. Daarom ook mag dit Kind van onzen Tijd geen Roomsch-Katholiek aanbevolen worden. Deze eersteling laat veel verwachten van François, hoewel de stijl niet altijd vloeiend is en de° ai te kunstmatig gesmeedde woorden niet zelden de lezing belemmeren, evenzeer als het overvloedige en vaak nuttelooze gebruik van heele reken verbindingstreepjes. Om niet te spreken van « niet-bemenschte paden » en « bekoeide weiden », vermelde ik enkel, bij voorbeeld « de zich-het-eerst-aan-hem-opdrin-gende gfedachte », « het vlassige haar goud-be-zond », een « pur-sang-représentant van het Revenons-à la Nature-ras ». Dat komt wat âl te gezocht voor, en verplicht dikwijls te raden wat de schrijver toch zeggen wil. Vervolgt Beschieting van Antwerpen XIV De Nieuwe Rotterdamsche Gourant heelt eene « Bladzijde Geschiedenis » gegeven over de beschieting en over-gave van Antwerpen. Die bladzijde leert ons niets nieuws, integendeel, de lezers van 't Heelal hebben over vele

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.