20 Maart 1915 Nr 12 38e Jaargang HET VLAAMSCH HEELAL Vrii en Onafhankeliik Katholiek volksaezind weekblad voor Vlaamsche en Alqemeene Belanaen INSCHRUl'INGSPRIJS Voor een jaar fr. 5.— Voor 6 maanden » 2.75 Voor 3 maauden » 1.50 Voor Nederland » 5.50 Voor 't Groot Hertogdom Luxemburg. . » 5.50 Voor andere landen » 7.00 Dit blad verschijnt den Zaturdag morgend.— Men teekent in bij den Uitgever en in aile postbureelen, alsooh bij de briefdragers. Roofdopsteller : JOHAN LEEMANS Deo Juvante Vincam ! Aile artihelen en mededeelingen moeten vdàr Donderdag avond ten bureele besteld zijn, uitgenomen de aanhondigingen, die worden ingewacht tôt Vrijdag avond. Afzonderlijke uummers van dit blad zijn te bekomen ten onzen bureele, Carnotplaats 65. — IO centiemen het nummer. AAMKONDIGINGEN Den regel fr. 0.20 Kleine aankondiging » 0.50 Begrafenisbericht * 5.00 Groote aankondigingeu bij overeenkomst. Voor aankondigingen buiten de proyincie, wende men zich tôt de Agencie HAVA8, Martelarenplaats 8, Brussel, en Beurs-plaats 8, te Parijs. Voor aile andere aankondigingen ten bureele Carnotplaats (Laar) 6£S, Borgerhout-Antwerpeu Waardige Houding In aile standen is de waardige houding een bewijs van eerbied voor zich zelven en voor anderen. 't Is eene gave die zoowel bij den minsten werkinan als bij den grootsten heer kan aange-troffen worden. Maar die houding is zeer zeldzaam en zij zou nogtans, in deze tijden vooral, het meest in acht moeten genomen worden. * * * Is de waardige houding in den gewonen omgang der menschen een noodzakelijk of wenschelijk iets, in de politiekis zij niet minder aan te bevelen. De politiek is thans gelukkiglijk door velen ter zijde gezet, zoodat zij geenen aanstoot meer kan geven. Maar wat liet de waardige houding daar niet te wenschen, zoowel bij « grooten » als bij kleinen ! Tôt in de hoogste verga-deringen, zij die hoofdzakelijk op waar-digheid moesten steunen, was van die houding niet veel meer te bespeuren. * * * Dââr waar de politiek nog iets of wat te voorschijn komt, dââr toont zij weinig of niets van hare gebreken verloren te hebben. Terwijl iedereen het oog op haar gevestigd houdt ; terwijl het openbaar en bestuurlijk leven aan vele moeielijkheden is bloot-gesteld, begrijpen sommigen de nood-zakelijkheid niet. dat er thans met waardigheid wat meer te bekomen is dan met kleingeestige vitterij. * * * Dit is vooral noodig in beraadslagende vergaderingen, alsook in aile openbare plaatsen. Het gebeurt maar al te dikwijls dat gekozenen elkander over bestuurlijke zaken aanranden in openbare lokalen, niet bij eene geregelde bespreking, maar bij louter herberg-praat, tôt ontstichting der burgers die zulks moeten aanhooren. Zij die zôô handelen, hebben waarlijk geen besef van waardige houding noch voor zich zelven, noch voor anderen. * * * Bij enkelen meenen zij zich daardoor verdienstelijk te maken, voor zoolang de eigen belangen dezer laatsten in het spel zijn, maar bij de algemeenheid kunnen zij niet anders dan in achting en waardigheid dalen. En terwijl zij aldus zich zelven schaden en verlagen, bewerken zij tevens den ondergang van den eerbied, dien de bevolking aan openbare instellingen verschuldigd is. * * * Het is door deze onwaardige houding zoowel in openbare plaatsen als in beraadslagende vergaderingen, dat de meest bekwame en meest deftige lieden, die ook de meeste en beste diensten aan 't volk zouden kunnen bewijzen, van die vergaderingen geen deel willen maken, om niet in gezelschap te komen van lieden die noeh zich zelven, noch anderen eerbiedigen en achten. * * * In de drukpers waren destijdsdezelfde gebreken aan te stippen. Vele bladen begrepen niet meer dat zij als voor-lichters en beschavingsleiders moesten dienen, door in ailes het voorbeeld te geven van waardigheid en eerbied voor zich zelven en voor anderen. Nu de drukpers eenigen tijd min vrij is geweest, zou haar zulks ten goede kunnen komen om eene betere gedrags-lijn aan te nemen, alhoewel zekere kenteekenen reeds doen vermoeden, — zooals de uitvallen eener buitenlandsche , pers tegen Antwerpen en de bewering i van bladen dat zij den politieken strijd na den oorlog niet zullen opgeven, — dat wij op dit gebied niet veel verbete- ring te verwachten hebben. * * * Er wordt nogtans zooveel en zoo oneindig geklaagd over beschaving en ontwikkeling, die beide bij het volk niet tôt hun voile recht komen. Maar hoe kan het anders? Wanneer de leiders en toonaangevers zelven geene goede voorbeelden willen geven en geen besef hebben van waardigheid en eerbied, wat is er dan van het volk in het algemeen, en zelfs van de nieuwe soort leidende standen te verwachten ? * * * Laat ons hopen dat het rijk dier enkelen zal gedaan zijn. Dat kalmte en deftigheid in ailes de overhand zal behalen ; dat velen tôt inkeer zullen komen om door waardige houding en eerbied voor anderen, aan de politiek en aan 't gewoon leven tusschen de burgers een heel ander aanzien te geven. Er zijn gebreken die moeielijk uit te roeien zijn, maar met goeden wil en kalmte kunnen groote hervor-mingen verwezentlijkt worden. J. L. DE TOESTAND HIER EN ELDERS PORTUGAAL. — Voortdurend komen er berichten uit Portugaal, meldende dat de toestand daar niet rooskleurig is. Maar dit duurt reeds een drijtal jaren en tôt eene groote beweging komt het niet. Nu echter kan er wel iets bijzonders gebeuren, want de strijd is nu niet meer tusschen Republikeinen en Konings-gezinden, maar ook tusschen de Republikeinen zelven. Zij ook worden dien voortdurenden onrustwekkenden staat van zaken moede en verlangen naar eene oplossing, in dezeri of genen zin. Het moet waarlijk niet aangenaam zijn in een land te leven, waar niemand zeker is van den dag van morgen. —o— AMERIKA. — Alhoewel ver van het Euro-peesch oorlogstooneel, moet Amerika toch veel lijden van de nadeelige gevolgen van den reu-zenstrijd tusschen de volkeren van het oude werelddeel. Nijverheid en handel, gesteund op overzeesche belangen, is de kern van 't Ameri-kaansch leven en van zijnen rijkdom. En nu zijn er duizenden schepen die geene gemeen-schap meer kunnen oriderhouden tusschen de oude en de nieuwe wereld. Zonder oorlog, zal Amerika niettemin miljoenen en miljarden verliezen door die stremming in den handel en de nijverheid. ITALIË. — Dit land blijft nog immer zijne onzijdigheid getrouw, alhoewel het doordringen der Dardanellen eene nieuwe zeemacht aan Rusland zou geven, die ten nadeele zou kunnen zijn van Italie. Langs beide zijden wordt dan geieverd, om de lichtgeraaktheid van Italie niet te kwetsen. Stellig is het echter, dat Italie gaarne voordeel uit dezen oorlog zou willen trekken, zonder zelve eenige opofferingen te moeten doen. De houding van Rumenië tijdens den Balkan-oorlog, schijnt nu in Italie tôt voorbeeld te dieneu. —o— GRIEKENLAND. — Dit land is nagenoeg in1 denzelfden toestand als Italie, met dit verschil dat Italie nog een machtige Staat is, terwjjl Griekenland echter door den laatsten Balkan-oorlog, niet meer tôt groote zaken in staat schijnt te zijn. Dit land zou ook wel gaarne meêpaarten van den oorlogsbuit zonder er iets voor te moeten doen. —o— PERZIË. — In dit Aziatisch land zijn in den dienst van toi en accQnsen nog immer eenige uitstékende Belgen werkzaam. Ons land en ons volk worden in den vreemde doorgaans beter gewaardeerd dan hier te lande zelf. Onder opzicht van openbare diensten, wierd ons land dikwijls als voorbeeld aangewezen, en vele vreemde ambtenaars, gezonden door hunne wederzijdsche staatsbesturen, kwamen hier te lande deze diensten bestudeeren om ze in hunne wederzijdsche landen na te volgen. Dit was ] vooral het geval met de diensten van posten- j en telegrafen, met de ijzerenwegen en meer j andere openbare diensten. Dit is voor ons land j des te schooner, daar dit ailes hier zonder ; dwang en geweld, en met de meeste vrijheid j • tôt stand kwam. Het volk zal wel eens morren i op zekere onvolmaaktheden of nalatigheden, maar in 't algemeen wist het de pogingen der openbare besturen te waardeeren en het wist zich ook te scbikken naar de tijdsomstandig-heden.Door enkelen wordt dit wel eens vergeten om enkel het vreemde te bewonderen, dai soms min goed is dan het onze en nooit kan overeen-komen met onzen vrijueidsgezinden volksaard. Pax. Uit de Gazettenwereid Het smokkelen van buitenlandsche bladen moet thans een goed stieltje zijn, voor zoolang de daders niet gepakt worden, want de bestraf-flng is nog al streng. Zotte prijzen worden voor somtuige bladen betaald, door lieden die mis-schien anders twee of vijf centiemen te veel vinden voor eigen en deugdelijke bladen. En op slot van rekening weten de koopers toch niets meer over den toestand. Wel kunnen die bladen buitengewone nieuwstijdingen mede deelen, maar deze berusten veelal slschts op veronder-stellingen, of zijn zoodanig onwaarschijnlijk of overdreven, dat de valschheid duidelijk te onderscbeiden is. Mundus vult decipi, de wereld wil bedrogen zijn, dat is hier weer volkomen van toepassing. •éf * * De vreemde bladen die hier mogen binnen komen, mits geene valsche nieuwstijdingen mede te deelen, worden ook meer gewild dan de inlandsche ; de lezers die daaraan eenig belang hechten, moeten aanklevers zijn van het gezegde : Niemand is profeet in zijn eigen land. In den ouden tijd bestond dit onderscheid denkelijk ook voor de heiligen, want de spreuk : Geen Sanct In eigen land ! komt in vele tydschriften en boeken voor. Hildebrand DOOD VAN NI. MAX IB AU S ART M. Max Bausart, advokaat en stokhouder der orde, is te Antwerpen overleden in den ouderdom van 74 jaren. Als advokaat en als mensch wierd hy door allen die hem kenden, geacht en geprezen om zijnen eerlijken en voorbeeldigen levenswandel. Van jongs af was hij bijzonder de misdeelden toegenegen en kleefde in zake van staatkunde, maatschappelijke belangen en politiek, vrije en verheven gedachten aan. Alhoewel niet vooraan in de gelederen strijdende, bewees hij als advokaat belangloos vele diensten aan hen, die door de politiek in moeielijkheden kwamen, zooals aan de Katholieke drukpers, die hij vôôr 't gerecht immer manmoedig verdedigde, aan kieswerkers, aan priesters, enz. Vele jaren was hij provincieraadslid van "het kanton Hoogstraten en ondervoorzitter van den Provincieraad. Wanneer de Meeting in moeielijke omstan-digheden verkeerde, bij eene Kamerkiezing, wilde hij wel optreden als verzoenings-kandi-daat en maakte aldus deel der Kamer van Volksvertegenwoordigers gedurende slechts zes maanden. Zwak van gezondheid, was het hem niet gegeven veel in openbare vergaderingen op te ! treden, en na zijn kortstondig lidmaatschap der Kamer, keerde hij geheel en al tôt het j bijzonder leven terug, om alleen als advokaat zijjne partij te dienen daar en waar het mocht noodig zijn. Hij was een der zeidzame politieke mannen, die in aile partijen worden geacht en gewaardeerd. Om zijne christelijke en politieke over-tuiging, want die overtuiging was zoo stevig : als zijne zucht naar onafhankelykheid en vrijheid, stond hij op de eerste plaats. Voorbeeldig huisvader, verkleefd aan voor-vaderlijke zeden en gebruiken, was hij een toonbeeld van den oprechten goedgezinden Christen. Jaren lang zag men hem aile Dins- ! dagen met zijne kinderen ter bedevaart gaan naar 't graf zijner geliefde vrouw, dochter van Dr Renier Snieders, den gekenden roman-schrijver uit de Kempen. Thans rust hij : insgelijks op die gezegende plek, te Deurne, onder de schaduw van het Kruis waarvoor hij leed en streed, en waar zijne vrienden, bewonderaars en verplichten hem meermaals zullen bezoeken en te zijner zielerust bidden. Met hem is een stil, maar groot man heen-gegaan, doch zijn voorbeeld zal voortleven zoo niet bij het jongere, dan toch bij het oudere geslacht, dat hem aan 't werk heeft gezien en van zijne vriendschap en opwekking heeft genoten. R. I. P. Boeken en Letterkunde in Nederiand Het boek is de Hoogeschool onzer dagen. Carlyle « Wil Zuid-Nederland verbroedering, begrij-» pen de Zuid-Nederlandsche schrijvers zoo » goed als de Noord-Nederlandsche, dat eenheid » van taal ons beider voordeel is, laat ze zich » dan even als wij houden aan het Woorden-» boek en aan de Woordenlijst » zoo uitte zich Taco-H. de Beer, in zijn opstel over Eenheid van Taal (1). O, ja ! de Woordenlijst ! Jammer da*t dit werk, gedenkteeken der eenheid van spelling tusschen Noord- en Zuid-Nederland, zoo erbarmelijk geradbraakt is, en opgepropt is met aile mogelijke en onmogelijke schuimwoorden. Men late ons toe hier eenige dier « pereltjes van het zuiverste water « aan te halen : Direct, directeur, dicipline, diciplineeren, disconteeren, disconto, discreet, discretie, discussie, discuteeren, disputeeren, dispuut, email, emailleeren, emancipalie, emanci-peeren, emballage, emigrant, emigreeren, eminent, eminentie, émolument, empirisch, encanailleeren,encyclopedie,encyclopedisc/i, endosseeren, endossement energie, energieh, engageeren, engagement, entrepôt, epaulet, epidemie, epidemisch. epigram, episch, episcopaal, episcopaat, episode. epistel, epoque, equipage, equipeeren, équivalent, evident... Genoeg, niet waar ! Wij kunnen zeer wel begrijpen dat de Noord-Nederlandsche opstellers van de Woordenlijst woorden als b. v. : geologie, grammatica, hospitaal, illusie, journolist, komeet, illuminatie, enz. gebruiken, aaar zij de nochtans zuiver Nederlandsche woorden, ten onze >t algemeen gebruikt : aardkunde, spraakleer, gaslhuis, droombeeld, dagblad-schrijver, staartster, verlichting (met licht sieren), enz. niet schijnen te kennen, of althans in hun werk niet opgenomen hebben. Maar er is meer. Bij een vluchtig doorloopen, vonden wij een aantal vreemde woorden, waarvan een eind verder de zuiver Nederlandsche benaming vermeld wordt. Zoo heeft men, onder andere : Algebra en stelkunst, assurantie en ver-zekering, bigotterie en kioezelarij, blamee-ren en lahen, cellulair en celvormig, chaos en baaierd (ten onzent gewoonlijk bajerd geschreven) conclutie en besluit, consequentie en gevolg, débiteur en schuldenaar, delïbe-reeren en beraadslagen, declameeren en voordragen, declaratie en verhlaring, declinatie en verbuiging, demissie en ontslag, deraisonneeren en raaskallen, deserteur en weglooper, digeslie en verte-ring, directeur en bestuurder, discreet en bescheiden, discutie en geschil, dispuut en twist, educatie en opvoeding, elefant en olifant, emancipeeren en ontvoogden, emigreeren en uitwijken, executeur en uitvoer-der, expediteur en afzender, expositie en tentoonstelling, fanatiek en dweepzuchtig, feuilleton en mengelwerk, fiacre en huur-koets, generaliteit en algemeenhei.d,genereus en vrijgevig (mild), geographie en aard-rijkskunde, gereformeerd en hervormd, héros en held, honorabel en achtbaar, horribel en schrikkelijk, humaniteit en menschélijkheid, hygiène en gezondheids-leer, incompétent en onbevoegd, insolent en onbeschoft, inspecteur en opziener (en opzichter), insuit en beleediging, interpel-latie en ondervraging, justitie en rechtvaar-digheid (niet rechtswezen), komedie en schouwburg (blijspel ook), korset en keurslijf, literatuur en letterkunde, luxe en weelde... Nu vragen wij ons af, waarom men die uitheemsche waren te koop moet bieden ? Voldoen onze eigene uitdrukkingen misschien niet meer? . * * * En nu komen we nog eens terug op de vragen, die we te voren reeds stelden : Hoe moet er te werk gegaan worden bij 't zuiveren der taal ? Moeten aile vreemde woorden er uit gebannen worden ? « Voor het onderkennen van... verwerpelijke » uitdrukkingen zijn geene afdoende regels te » stellen : de goede smaak is ten slotte de » eenige rechter, » schreef ergens Dr A. Kluyver, en ook Prof. Claes treedt dit gedacht bij in zijn antwoord op den heer Meert : | Taalpolitie toegepast op Cato Schabletter. Echter is het zeker dat, gelijk wij reeds te voren zegden, wanneer een vreemd woord zijne weerga vindt in den bestaanden voorraad | onzer taal, men het vreemde woord niet gebruiken mag, wil men zuivere taal schrijven. Er dient hier dan ook gewaarschuwd te worden voor de nieuwe en de al te nieuwe woorden, bijzonder voor die, door het groote zuiveringswerk der West-Vlaamsche school in leven geroepen. Niet dat wij dit streven afkeuren, verre van daar. Vervolgt (1) Zie : Noord en Zuid, 4° jaargang, nr 1,

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.