ONZE TAAL Nr. 78. Weekbladje voor de vlaamschsprekende krijgsgevangenen. 9? December 1916 Iets over Schoonheidsleer. <*3><g5° II. Het behagen is het oordeel, dat eeL. voor'werp n ons een gevoel van genot teweeg brengt. Dit )ordeel onderscheidt zich van andere oordeelen, ). y., dat iets rood. rond, zwaar is, daardoor, dat let niet eene eigenschap, die het voorwerp voor )ns heeft, maar enkel de waarde van het voorwerp roor liet onderwerp aanduidt. Het behagen van îet schoone is dus een waarde-oordeel. Eene »ansche rij oordeelen zijn van denzelfden aard, ). v., dat een voorwerp aangenaam of nuttig is, lat eene gezindheid goed, dat iets werkelijk of vaar is. Altijd wordt daarbij eene volmaaktheid langeduid, die het voorwerp of de voorstelling roor ons heeft. Yan deze verwante oordeelen nochtans, onder-icheidt zich het schoonheids-oordeel op kenmer-œnde wijze. Het oordeel dat een voorwerp aangenaam is, s van gelijken aard met het esthetisch oordeel, vijl beide door een genoegen teweeggebracht vorden, door het voorwerp verwekt. Dit genoegen îochtans moet van verschillenden aard zijn, want îiet ailes wat aangenaam is, is schoon, en niet d het schoone is aangenaam. Het tragisclie is net aangenaam, het smakelijke is schoon. Bij het langename hebben we slechts de betrekking van iet voorwerp tôt onze individueele natuur in het >og ; bij het schoone echter die tôt onze algemeene. iVe noemen iets aangenaam, wanneer het onze iigene driften, eigenaardigheden, noodwendigheden >f gewoonten voldoet. Hetzelfde voorwerp kan roor den eenen aangenaam zijn, voor den anderen afschuwelijk (ik drink graag thee met suiker, een andere mag het niet , ja, hetzelfde voorwerp kan dezelfde ' persoon, vandaag aangenaam zijn en înorgen onaangenaam volgens zijn lichamelijken en geestelijken toestand. Wanneer we integendeel iets schoon noemen, dan doen we dat immer en zonder rekenschap te houden met onze eigenaardigheden. We zeggen dan ook heel juist : dat is mij aangenaam, dat is schoon. Het schoone is dus in tegenstelling met het aangename, het voorwerp van een algemeen behagen ^ en alhoewel het schoonheidsoordeel slechts eene waarde van het voorwerp voor ons aanduidt, wordt deze toch als eene eigenschap van het voorwerp zelf voorgesteld. Nuttig noemen wij eene zaak, eenen toestand of eene gebeurtenis, die daartoe bijdragen, ons nader tôt het eene of andere levensdoel te brengen of ons bestaan te verzachten... Het oordeel dat iets schoon is, heeft hoegenaamd geen betrek met zulk nut. Zelfs indien het waar ware, wat Rousseau zegt, dat de schoone kunsten nadeelig zijn voor den mensch, zouden ze niettemin het evengenoem-de algemeene behagen verwekken. Zooals ge weet staat het nuttige dikwijls tegenover het schoone, (b. v. de spoorwegen in een landschap). Het is echter eene eigenschap van het schoone, den mensch tegen wil en eigen belang behagen af te dwingen. Daarom zegt men dat het schoone het voorwerp is van een onbaatzuchtig behagen. Dat wil natuurlijk niet zeggen dat h et scheone zonder belang is voor de menschelijke natuur (zooals Kant beweert) ; want zonder dat kon het schoone ook geen genot verschaffen. Dit belang hangt niet samen met de noodwendigheden der natuur, het behoort niet, zooals het goede en het ware, tôt de levensvoorwaarden der menschheid.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.