Tweede Jaargang. Nummer 14. PRIJS PER NUMMER : 5 CENTIEMEN. Zaterdag 5 April 1913. ■ftr^i? NIEUWE WEGEN ALLES VOOR EN DOOR HET VOLK VOOR TAAL EN VRIJHEID Vooruitstrevend, Vrijzinnig, Volks- en Vlaamschgezind Weekblad voor Brugge en de Provincie West-Vlaanderen. Me II Weren — TTVin r»7 7 Olaf. r*cxTrtx n W TT m TTinnTo» T7>k 7 Ir es _ a n TT7 oomas% "h o»cï wï Abonnementsprijs : België, één jaarfr. 2.00 Buitenland vraehtloon erbij. Boekwerken waarvan ten exemplaar toegezonden wordt geven recht op aankondiging, twee exemplaren op beoordeeling. Bureeleq van 't Blad I 33, Wollenstraat, Brugge. Telefoon *89 Men wordt verzocht alle artikelen en ■mededeeUtl'jen, evenals de briefwisseling, rechtstreeks naar den Bestuurder te eenden. ï Aankondigingen : Den regelfr. 0.20 Rechterlijke aankondigingen«1.00 Voor reklamen en langdurige inlasschingen, zich te wenden tot hét bestuur. Alwie verlangt regelmatig 't VRIJE VLAANDEREN te ontvangen abonneert zich voor 2 fr. per jaar. Zie lnschrijvlngsbewfjs op de 4debladzijde. 't VRIJE VLAANDEREN is verkrijgbaar bij Edward Bossier, Gazetverkooper, Phiiipstockstraat, 6, te Brugge. PLICHT | Wat voorzien was is gebeurd. De socialistische partij is tot de werkstaking besloten. Het was te verwachten dat zij tot dien laatsten maatregel, tot die uiterste poging haar toevlucht nemen 40U van den oogenblik dat het klerikaal ministerie zijne belofte niet hield. De kris^Lzal dus op 14 April losbarsten ; kan del en nijverheid zullen er door ontredderd worden ; de middenstand zal er door lijden ; de werkman zal ontbering verduren. En dat alles omdat de klerikalen, in hun verblinden hoogmoed, meer aan hun politiek belang houden dan aan 't algemeen belang der natie ; omdat zij door eene onverdedigbare kieswet meester willen blijven en weigeren wetten te stemmen die den stempel van eerlijkheid en rechtvaardigheid dragen. 't Is te betreuren en de socialisten zelf betreuren het tot zoo'n ernstige, gewaagde, doch tevens bewonderenswaardige poging hun toevlucht te moeten nemen. De leiders deden hun plicht. Zij wisten hunne mannen in te toornen, zij deden hun geduld nemen ; zij smeekten 't ministerie een stap te doen en waren bereid tot alle verzoeningsmiddelen ; zij eischten geene onmiddellijke oplossing en waren tevreden met eene stellige belofte vân 't kie8vraagstuk in zijn geheel te doen bestudeeren. In hun laatste congres waren er verschillige socialistische leiders die nog 't geduld aanpredikten, omdat zij weten welke droevige gevolgen eene werkstaking hebben kan, omdat zij weten wat de werklieden er door lijden kunnen. Doch 't volk, miskend en verdrukt, te lang als minderwaardige beschouwd en vernederd, door valsche klerikale beloften gepaaid, misleid en bedrogen, is 't wachten moede. Tot de werkstaking werd besloten. Reeds lang immers was de asch aan 't smeulen ; reeds lang was 't dreigende onweer aan 't broeien. In die gevaarvolle omstandigheden heeft de liberale partij eens te meer getoond hoe noodig zij er is in ons land. Staande tusschen de twee uitersten had zij een gewichtige rol te vervullen en zij begreep ten volle haren plicht, dit was het uitbarsten der werkstaking te verdagen, te verhinderen. Tot de beide uitersten richtte zij zich ; van de socialisten bekwam zij uitstel, belofte van toenadering, verzekering van vredelievende inzichten. Aan de klerikalen vroeg zij afstand te doen van hare koppigheid en de baan der democratie op te treden. Geen enkele poging lieten de liberalen onverlet om tot eene overeenkomst te geraken, om den zoo'n noodige vrede tot de welvaart van 't land te behouden. Eere zij hen ! Mocht het voor velen eene les wezen en hen doen beseffen dat alleen eene liberale regeering een eind* stellen kan aan den dwang en d'achteruitkruiperQ der klerikalen ; dat alleen eene liberale regeering onheilen kan vermijden zooals die welke ons dreigen, omdat zij immer vredelievendgezind, steeds bereid îs ajle hervormingen te verwezëntlijken gesteund op eerlijkheid en rechtvaardigheid, al moesten die hervormingen haar In getalsterkte doen verminderen en haar als partij na den strijd doen verzwakken. Het recht gaat bij de liberalen boven alle partijbelang en het, geen zich in den laatsten tijd voordeed, het nauwgezette vervullen van haar plicht, het geven van wijzen en verstandigen raad, het optreden als bemiddelaar, dit alles moet en zal d'oogen openen van yele kiezers, vooral van hen die zich verleden jaar lieten afschrikken en bedriegen. Wij staan nu eenmaal voor eene bijna afgedane zaak, want, komen de klerikalen niet onmiddellijk tot betere gevoelens of trekt het ministerie er niet van door,'t zij met of zonder tusschenkomst van den Koning, dan vallen op 14 April armen en macbienen stil in gansch 't Walenland en een deel van Vlaanderen. De groote liberale dagbladen waren nooit partijganger van werkstaking ; zij verdedigen öp die wijze niet alleen de burgerij der groote steden, bijna uitsluitend liberaal ; niet alleen de nijverheidsinrichtingen en handelsgenootschappen voor 'tmeerendeel door liberalen tot stand gebracht en beheerd, maar tevens den werkman, die door loonverlies zich in huizelijken kring veel zal moeten ontzeggen. Eens zijn het die bladen om den moed dier werkersklasse te bewonderen en hunne houding is verstaanbaar. Edoch, de liberalen der kleine steden en van den vlaamschen buiten, die verklaren zich gansch anders 't besluit der socialisten. Die begrijpen dat zij het moede zijn onder 't juk te liggen eener valsche klerikale meerderheid uit een onrechtvaardig kiesstelsel gesproten ; die begrijpen hunnen eisch naar gelijkheid, den opstand van hun gemoed, hunne verontwaardiging, omdat zij beschimpt en belasterd, bespot en gehoond, miskend en vernederd worden, omdat zij als vreemdelingen ennietswaardigen bejegend en beschouwd worden, juist zooals wij het zijn in Vlaanderen. De liberalen der groote steden hebben niet te strijden zooals wij ; zij lijden niet zooals wij lijden 't gansche jaar door, vervolgd en benadeeld, omdat wij trouw blijven aan ons vaandel en trots allen klerikalen laster steeds c-ns ideaal verdedigen en onze princiepen verspreiden. Leden zij wat wij lijden, hun gemoed zou ook in opstand komen en vervloeken zouden zij de klerikalen die niet aarzelen het land in rep en roer te laten brengen, veeleer dan afstand t$ doen van hun voorrecht. Geduld en verdraagzaamheid, zijn schoon, en de hoop doet leven, doch geduld mag niet in lamlendigheid en lauwheid veranderen ; want dan zouden we'geen zonen meer wezen dier Clauwaerts en Geuzen die streden tot der dood en tot den bedelzak voor vrijheid en voor recht. -*/\A- Politiek overzicht. 't Is al « Algemeene Wevkstaking » dat de klokke slaat ! De dagbladen staan er vol van. De socialisten houden overal groote meetings en wekken hunne nartiia ;pooten op. om de eenige dagen die ons nog scheiden van de A.W. te besteden, om de laatste beslissingen te nemen. Zondag laatst greep er eene indrukwekkende -betooging plaats te Charleroi alwaar de volksvertegenwoordigers Anseele, Destrée en Vandervelde voor eene menigte van ongeveer dertig duizend personen het woord voerden. Zondag wordt op de place du Paivray te Seraing eene groote openbare meeting gehouden met als sprekers Vandervelde en de Brouckère. In de nijverheidsgemeenten van het Centrum en den Borinage is den geestdrift groot en zijn de werklieden tot de grootste opofferingen bereid. * &* - * * In den vreemde is men de stakersbeweging zeer genegen. De werkliédenpartij van Holland heeft eenen oproep gedaan niet alleen aan de socialisten maar ook aan al deze die de schandalige houding der belgische klerikale regeeriDg afkeuren en van nu reeds af zullen meer dan 5ooo belgische stakerskinderen in Holland opgenomen worden. De Duitsche, Fransche en Engelsche socialisten zullen aan hunne belgische broeders insgelijks eene hulpzame hand reiken en verzamelen geldelijke bijdragen om den strijd te verlichten. Van af de eerste dagen der staking zullen de gevolgen zich doen gevoelen in de mijnstreken ; spoedig zullen de kolen ontbreken want er bestaan geene stocks. Het nummer van de «Revue du Travail » van i5 Maart, uitgegeven door het klerikaal ministerie had zulks overigens reeds voorspeld. Te Bergen, Charleroi, La Louvière, Luik, Verviers, enz., zijn de bestellingen van nijverheidskolen zoodanig groot geweest, dat er binnen weinige dagen niets meer zal beschikbaar zijn. De engelsche mijnwerkers hebben besloten de beweging der belgische stakers uit al hunne krachten te steunen en de werklieden 'der vervoernij verheid zullen aangespoord worden elke verzending kolen uit een Engelsche haven naar België tijdens den duur der staking te verhinderen ! * * * De liberale senators zijn maandag namiddag bijeengekomen, om verzet aan te teekenen tegen de willekeurige houding der Regeering' die de bijeenroeping van de Hooge Kamer verdaagd heeft tot op i5 April. Met eenparigheid van stemmen werd er besloten een brief aan den voorzitter van den Senaat te sturen om te bekomen dat de eerstkomende bijeenkomst zou gehouden worden op den eerst vastgestelden datum, 't is te zeggen op 8 April. De burgemeesters der hoofdstad en der voorsteden hebben donderdag laatst vergadering gehouden om hunne houding vast te stellen weBie zij tegenover de stakers zullen aannemen. In den Gentschen gemeenteraad werd er ook eene belangrijke zitting gehouden alwaar de A. W. ter bespreking kwam : de burgemeester heeft verklaard dat hij de orde zal weten te handhaven. Zondag hielden de Luiksche progressisten hunne jaarlijksche algemeene vergadering. De leden drukten den wensch uit dat de burgerij zioh solidair zou verklaren met de wérkende klas. - -. Ei-wordt veel gesproken en geschreven over het liberaal werkliedencongres die op Sinksen (u Mei) te Gent zal bijeengeropen worden. Het is wenschelijk dat al de vereenigingen die op sociaal gebied werkzaam zijn, zich op dien belangrijken landdag doen vertegenwoordigen. De verslagen moeten ingezonden worden aan M. De Grom, algemeenen sekretaris, Vanderstichelenstraat 96, te Molenbeek bij Brussel. .* De regeering, naar men verneemt, neemthare maatregels in 't vooruitzicht der staking;De drieën vier laatste klassen zullen binnengeroepen worden tegen n of 12 April. Blijkensmededeelingen van het oorlogsdepartementzou het Belgisch leger op 14 April bijnaverdubbeld zijn.Argus. - V\A- PARDAF. • Reeds verschillige malen heeft La Patrie artikelen , overgenomen betrekkelijk onze beschuldigingen tegenover de Associatiemannen; dit is ons onverschillig, maar moeder Patrie verdraait soms onze gezegdens, en dit is ons niet onverschillig, maar verwondert ons niét ; dat is immers eene specialiteit van dit bisschoppelijk orgaan en ten allen tijde zoo geweest. Is het ook niet door alle slag van bedrog dat de klerikalen — de hertenagels van moeder Patrie — aan het bewind zijn. Moeder Patrie heeft alzoo ons artikel overgenomen getiteld : « Zij weten niet wat schaamte is » en verkeerd willende verstaan, schrijft de Patrie dat de Frcebelschool schulden heeft. Daarom heeft de Patrie eenen brief ontvangen en moeten doen verschijnen die haar geen deugd gedaan heeft. 't Vrije Vlaanderen weet geheel wel dat de Froëbelschool goed bestuurd wordt, dat het onderwijs er uitmuntend is, dat zij ver van schulden te hebben geld in kas heeft en wij willen er geheel gaarn bijvoegen dat de Froëbelschool zooveel diensten bewezen heeft dat zij zelfs onmisbaar is. Natuurlijkook mag er naar de prijsdeelingen en feesten uitgenoodigd worden wie daarvoor best gepast gevonden wordt. Immers in de geestelijke scholen is bet concurrentie om Monseigneur alhier en aldaar te krijgen, onze gemeenteraadsleden en andere dat al keuren wij zeer goed en iedereen zou op dezelve manier handelen. Maar indien iemand uitgenoodigd is, naar een feest of een bal, het is aan die persoon zelf van te onderzoeken of hij daar mag gaan. Naar het theater gaan is wel, z^er wel, en naar een bal gaan waar men uitgenoodigd is, dat is ook zeer wel, maar men moet er niet gaan in groote rouw of als men ziek is. En indien « 't Vrije Vlaanderen » gevonden heeft dat de innemer van den zetel van M. Delanier, en al diegene die hem hevig bevochten hebben zich zouden moeten onthouden hebben de prijsdeeling te gaan voorzitten, wij hebben enkel de persoonlijke handelwijze van deze lieden gelaakt en geenszins de instelling zelf van de school die daarin niets te zien heeft. En wij blijven bij onze gezegdens, daar was hunne plaats niet. Het « Journal de Bruges » in zelfde artikel valt hevig tegen 't Vr^e Vlaanderen uit, in eene taal die nu juist geen bewijs is van lange universitaire studiën en met bewoordingen die .misschien gepast zijn in eenen kring van zuivere, maar die wij uit eerbied voor onze lezers niet mogen overdrukken. Wij zijn nochtans niet kwaad om hetgene het « Journal . de Bruges » heeft aangehaald, en zeggen.het : Wel bedankt. Wij zullen erop antwoorden rnel op onze beurt eens te zeggen-"met wiens geld die gazet zooveel menschen bezoedeld en kwaad gedaan heeft, en wij zullen ook eens vragen wie er verantwoordelijk is over alles wat gedrukt wordt in die gazet, wie voor haar in rechte staat en vragen, indien het niet, voorzichtig zou zijn, vooraleer iemand aan te vallen, zich eerst zelf in regel te stellen met de wet. Intusschen « Journal de Bruges » gij zult niets verliezen met een beetje te wachten. Je mag gerust zijn, zulle. W- HOE JAMMER ! In het financieel blad « DE BEURS » van Zondag, a3 Maart 1.1., vonden wij een voor ons brugsch publiek zeer belangwekkend/ artikel, dat wij hier in zijn geheel laten volgen; het luidt : Brugsche Bank. « De aankondiging van de vermindering van 60 p. h. van het kapitaal dier Maatschappij, die men zal voorstellen aan de buitengewone algemeene vergadering van a5 dezer, heeft, . zooals men wel denken kan, eene hevige opschudding teweeg gebracht. Deze tijding was inderdaad volkomen onverwacht voor de aandeelhouders die de vroegere verklaringen kennen van den Raad, de stukken die men hun onderworpen heeft en de betalingen van dividenden die zijn gedaan geworden. Over een jaar is de Maatschappij overgegaan tot de vermeerdering van haar kapitaal tot beloop van twee millioen fr. Deze vermeerdering gebeurde zonder geestdrift. Wij vernemen dat de Raad nochtans op dit oogenblik eene gansch buitengewone gelegenheid had gehad om den toestand aanzienlijk te versterken. Eene gezaghebbende personaliteit der financiewereld, die zich aan het hoofd bevind van aanzienlijke zaken en die de streek rond Brugge wilde voorzien van eene reeks nieuwe ondernemingen, had het aanbod gedaan van een millioen of een millioen en half nieuwe titels te onderschrijven en dadelijk te betalen. Dit voorstel, dat van aard was om aan den Bank eene goed voorziene schatkist te verzekeren, terzelfder tijd als eene winstgevende kliënteel, werd niet aangenomen om redens die aan het domein der zaken gansch vreemd zijn. Het kan niet betwist worden, dat de houding door den Raad aangenomen hem niet werd ingegeven door de bekommernis, die alle andere had moeten overtreffen, van de belangen te verdedigen waarvan het beheer hem was toevertrouwd. De Raad heeft gehoorzaamd aan beschouwingen van een geheel anderen

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.