VOORUIT Drukster-U itgeefstc» §m: Maatschappij H ET LICHT , bestuurder: r. DE VISCH, Ledeberg-G«nt si . . . REDACTIE . . ADMINISTRATIE IHOOGPOORT, 29, GENT ABONNEMENTSPRJJS : BELGIE Dfie maanden. . . , . fr. 3.23 Zas maanden . . . . . fr. 6.50; Een jaar ....... fr. Î2.501 Men «bonoeert zich op Aile postbureelea DEN VREEMDE Dric maanden 'dagelijka verjtonden). fr. 6.73s Orgaan der Belgische We^kihdmpapfy, — Verschjjnende aile dagen. Verplichtend Onderwijs Onder d-e vele overwegmgen die gemaakt worden omtrent den oorlog, heb-ben wij meermalen deze gehoord : Eh-wel, Duitschland bezit het verplichtend onderwijs sedert meer dan veertig jaar. Er zijn daar geen ongeleerden meer om zoo te zeggen. Welnu, dat belet niet dat de duitschers in den oorlog veel bloeddorst, wreedheid 'en onrechtVaardigheid aan den dag leg-gen, zonder van al het overige te spre-ken.De kritiek tegen het verplichtend onderwijs voor'wat zijn nut en zijne nood-zakelijkheid betreffen, zijn geheel klaar in soortgelijke overwegingen vervat. Wij kunnen ze met den besten wil van de wereld niet onbéantwoord laten, om-dat zij valsch zijn. Indien er ooit îemand geweest ware die het verplichtend onderwijs had voor-gesteld als een talisman, als een mira-kuleus iets, goed tegen aile kwalen, kchutsengel tegen aile misdaden en ge-Varen, dan zou die kritiek tegen net verplichtend onderwijs een schijn van reden hebben. Maar, voor zoover het ons bekend is, werd dit nooit gedaan. Al de verdedigers van het verplich-jtend onderwijs hebben dit steeds gedaan, in de opvatting dat die hervor-m.ing nuttig en schier onmisbaar was ir» de tegenwoordige wereld en later ook. Een goed onderwijs is op deze dagen een stuk gereedschap, zoowel voor den lalleenstaanden persoon als voor de 'nàtiën gezamenlijk. ! Dat is waar in de techniek der nijver-heid, waar de machinale ontwikkeling meer en meer in nauw verband staat fmet de wetenschap op aile gebied, en ket is ook waar voor den handel, die ;een zoo uitgebreid wereldsch karakter /heeft genomen, dat de kennis van talen, .aardrijksku'ide, financiën, enz., onmis-'baar zijn geworden. De werkende klasse over 't algemeen *is grondig overtuigd dat zij geleerd 'moet zijn. Zij ondervindt zulks dagelijks in hare /erganisatie en zelfs in haar werk. Het 'is toch geen zeldzaamheid een werkman ,te hooren verklaren, met spijt en soms met wroeging : « Hoe jammer dat ik in Idat geval, in dien oogenblik niet meer \ geleerd was, mijn toestand zou beter ge-(weesfc zijn, want die of die plaats stond open voor mij. » , En als natie gezien, is dat verschijn-|sel even waar. Indien de duitsche nijverheid, den duit-schen handel zulke reuzenvlucht hebben genomen in de laatste veertig jaren, dan is zulks grootendeels te danken aan het verplichtend onderwijs, niet alleen voor wat de lagere school betreft, maar ook Voor wat aangaat de vakscholen van 'allen aard. | Het onderwijs breed en alzijdig op-igevat is dus wel een stuk sociaal ge-reedschap van groote waarde. Wilt zulks zeggen dat het ailes is? Neen, er hangt veel af van het mid- Het drievoudig verbond 03 onzijdlgheiti ih ItaliS De Duitsche tegenslagen — en zelfs de ûederlaag die zich thans klaarblijkelijk af-teekent — zijn voornamelijk te wijten aan twee groote oorzaken : de heldhaftige weer-stand der Belgen aan den Duitschen inval, en de onzijdigheid van Italië. Duitschland geeft zich rekenschap dat de Verklaring der onzijdigheid van Italie, van-*ege dit land als eene wezenlijke vijande-lijke daad moest worden. Het is dus klaar, dat er na den oorlog geene spraak meer kan zijn van « Drievoudig Verbond r> (Duitschland , Oostenrijk en Italië), en dat Italië, ïeer wel bewust van zijne handelwijze, zich (■an hetzelve heeft afgescheurd. Het eiùde van het Drievoudig Verbond kal voorzeker in de politieke kringen aller landen, grooten indruk maken. Het Verbond werd immers vernieuwd, nog geene fcwee jaren geleden, zes maanden v66r dat de tijd tôt de vernieuwing gekomen was. In Duitschland werd zulks voorgesteld, als het gevolg der onlusten in het Oosten. en de oorlog3bedreigingen van Rusland te-■fenover Oostenrijk. Het is niet zonder belang, te herinneren onder welke omstandigheden het eerste ver-fdrag tusschen. Duitechland en Oostenriik. den, van geheel den socialen toestand waarin dat gereedschap gebezigd wordt. Dat is het geval met aile gereedschap-pen.Een mes is een nuttig tuig als het dient om boterhammen en hesp te snij-den, maar als het gebruikt wordt om iemand te dooden, dan wordt het een-voudig een moordtuig. Zoo ook met het onderwijs. Iedereen heeft geleerde dieven, ge-leerde moordenaars gekend van allen aard die hun gereedschap misbruikten. En hunne wandaden waren meestal om te grooter naarmate zij meer geleerd waren. Maar de reeks der geleerden die poog-den oneindig veel goeds te stichten voor de menschheid, weegt daar ruim tegen op. En als hunne ontdekkingen, uitvin-dingen en verbeteringen niet altijd het sociaal nut hadden die zij konden en moesten hebben, was zulks niet te wijten aan die geleerden, maar aan het kapitalistisch of een ander en ouder barbaarsch regiem waaronder zij leef-den en die hunne geleerde pogingen en slrekkmgen deden ontaarden in hunne gévolgen en uitslagen. Wij staan voor een dergelijk ver-sçhijnsel in Duitschland. Geen land ter wereld telt meer onder-wezen partijgenooten en werklieden over het algemeen als Duitschland. De duitsche partij was ten allen tijde een voorbeeld voor de europeesche en zelfs voor de wereldsche werkersorgani-satie.Toch ging de oorlog door en werden onze partijgenooten er in mede ge-sleept.W'aarom ? Omdat zij nog te zwak waren om den oorlog le beleden en bij-gevolg eok om er zich aan te onttrek-kén.Dat ze zulks met overtuiging, met liefde en begeestering gedaan hebben, wij willen het niet gelooven. Maar onze opinie is : dat het kapita-lisme den dag van heden in Duitschland en een beetje overal niet alleen tôt het toppunt zijner macht geklommen is, maar om die macht te behouden ver-plicht is en dus ook bereid is tôt ailes. Onderdrukking, verovering van andere volkeren blijken noodzakelijk voor het behoud en de uitbreiding van het kapi-talisme, het kostte wat het wil, nood breekt wet. Maar als dat waar is, als die gedach-tengang, die spruit uit de stoffelijke toestanden overheerschend is, maar dan wordt de invloed van gewoon onderwijs, hoogere wetenschap, zedeleer, gods-dienst enz., zoo goed als nul. Het blijkt dat het aldus is. Wil dit nu zeggen dat wij van het verplichtend onderwijs moeten afzien, het als onnuttig en gevaarlijk moeten be-schouwen ?. Die kemel zal onze partij niet schie-ten.Al onze sprekers en schrijvers zullen uit de gebeurtenissen die zich nu onder werd gesloten en opsnbaar gemaakt. Het was in 18SS. Czaar Alexander III, van Eusland, zich te Berlijn bevindende, ontving er in gehoor den rijkskanselier, prins von Bismarck, die zich bij den Russi-schen vorst deerlijk bekloeg, over den toon duor de ilussische pers tegenover Duitschland gevoerd, en ook over de Russische 'oui-tenlandsche politiek. Alexander III antwoordde, dat hij er geenszins aan dacht Duitschland «.an te vallen. Alsdan maakte de kanselier aan den czaar het Oostenrijksch-Duitscb verdrag bo-kend.Alexander III keerds naar zijne Staten terug, doch de Russische pers ^seranderde geeiimns van houding Alsdan werd, den 8 ïebruari 1888, gelijk-tijdig te Weenen en te Berlijn, het Duitsch Oostenrijksch verdrag of verbond openbaar gemaakt, terwijl eveneens in Duitschland eene wet werd gestecid, het leger der eerste lijn, op vredesvoet, met 500.000 man ver-meerderende.Naar de Duitsche beweringen, maakte dit grooten indruk op het Russische volk. Een feit evenwel schijnt zeker. I)e kennis va-n het Duitsch-Oostenrijksch verdrag noopte den czaar Alexander toenaderingen tôt Frankrijk te maken en het Franseh-llussisch bondgenootschap, minstens voor te bereiden. In 1912 was de toestand bijna dezelfde al 3 1888. Door de vervroegde vernieuwing van het Oostenrijksch-Duitsch Verbond, terwijl Duitschland ook ziin leeer od vredesvoet, cvns oog ontrollen de groote en juiste socialistische gevolg,trekking maken en ze duidelijk explikeeren dat wij, als sociaal-demokraten, voor ailes en in ailes moeten streven naar de vrijmaking van den arbeid, 't is te zeggen naar 't gezamelijk bezit van het werkmateriaal in handen der voortbrengers, die zoowel geroepen zijn om hun eigen werk te be-sturen als de staatsbelangen op aile gebied. IJvert daarvoor, partijgenooten, en het verplichtend onderwijs in onze handen zal goed en weldoende uitslagen geven, naarmate onze organisatie ver-sterkt en de wereld op eene andere ba-zis gevestigd wordt, 't is te zeggen dat de solidariteit der belangen in de plaats komt der tegenwoordige persoonlijke en ikzuchtige belangen. F. H. Europeesche Oorlog Waeregfeesï! i e ta m lia B»d ©er S 'î Nieuw bombardement van lendermonde VELE VERLIEZEN DER DUÏTSGHEES NIEUWE EOOFTOCHTEK" TUSSOHEN DE PUINHO OPEN (Van onzeii c.orrespondeni, met de tradi-tioiueclê vier dagea retard) Van dinsdag tôt woensda^ waren er bot-singen tusschen Belgische en Duitsche patrouillen, in en rond \taereghem. Don-derdag volgden de gebeurtenissen tusschen Vyve St-Eloi en Waereghem elkand3r on-afgebroken op, zoodat de inwoners voor erge onlusten vreesden. Opeens hoorde men eene vliegmaehiene door de Duitsche kanonnen bombardeeren en men zag heeï klaar den rook der kanonnen. De Duitschers bezetten middelerwijl de Groote Markt en erge gebeurtenissen werden voorzien. In deze zware omstandigheden rekende men op den burgemeester : hij \vas niet te vinden. Een weinig later begon het bombardement. Het was alsof de wmeente ging in-storten. Een zestieutal kanonschote.n werden gelost, die eenige huizen beschadig-den. In de Stormestraat werd een dak doorboord : de- obus viel in de schuur een tiental meters verder. Omtrent 100 meters verder doorboorden de.balleties van een shrapnell goofc, vensters en deuren. De groote boni vloog door twea kamers en viel naast den bev/oner van het huis. Eenige meters verder werd een fabriek get roffen. Geene slachtoffers, slechts stoffelijke schade en veel schrik verspreid, en men was er van af. 's Anderendaags vroeg kwam de burgemeester van Vyve-St-Eloi zijn konfrater van Waereghem vinden om samen te on-derhandelen : niet te vinden ! Schepen Doutreligne stemde er in toe hem te ver-gezellen.De onderhandeling was ailes behalve ge-ruststellend : de officier verklaarde, dat, indien zij niet gekomen waren, men Waereghem zou platgeschoten hebben. Zij ga-ven geene bevestiging het niet te doen ; ze namen de onderhandelaars mede tôt in Ingelmunster, legden hen op de gekwet- ' sten goed t© verzorgen, geene klokken te laten luiden, enz., enz., en dat ze dan zouden gezien hebben. Daarop werden de onderhandelaars los-gelaten.'s Anderendaags, toen er gesproken werd om een plakbrief uit te hangen ten einde eene belooning toe te kennen aan dengene die den vcrloren geloopen burgemeester terugvond, stapte onze burgerva-der na de eerste mis fier uit de kerlc ! Of de Waereghemenaars over zulk een burgemeester tevreden zijn, moet niet ge-zegd worden ! in eene tôt hiertoe ongekende evenredig-heid vergrootte, trachtte laatstgenoemde mogendheid Rusland schrik aan te jagen. Dat ailes werd gedaan, zoogezegd om den vrede te bevarderen, doch wanneer men thans de feiten inziet, moet men wel zeggen, dat het eene voorbereiding was tôt den oorlog, ten minste in het gedacht der Duitsche politiekers. Prins von Lôwenstein verklaarde in den Rijksdag, dat Oostenrijk-Hongarie met recht en reden hùlp van zijn bondgenoot, Duitschland, mocht verwachten, telken-maal het door Rusland bedreigd of aange-vallen werd. De redenaar voegde erbij : «Zelfs al ware de aanval het gevolg van militaire maatregelen, door Oostenrijk genomen tegen Servië». Deze verklaring schijnt thans voor het minst zonderling ; immers men zou wel, zonder al te vermetel te heeten in zijn oor-deel, mogen veronderstellen dat de vernieuwing van het Drievoudig Verbond gedaan werd in het vooruitzicht van het op-treden van Oostenrijk tegen Servië, en de daaropvolgencle moe'ilijkheden met Rusland, en zelfs, dat, indien voorzegde voor-vallen zich niet -bijtijds voordeden, men bereid was in Duitschland een handje toe te steken, om de gebeurlijke uitbarsting te verhaasteu of uit te lokken. Doch apreken wij thans van Italie. In het voorgaande, wordt gewag gemaakt van het Duitsch-Oostenrijksch verdrag. Immers dat verdrag alleen werd in 1888 openbaar gemaakt, alhoewel Italië, onder de richtinœ van_..CrisDi. reeds van af 1883 in i (Wat twee onzer rédacteurs zagen en bijwoonden) Gister door onzen briefwisselaar verwit-tigd dat door de Duitschers een nieuw bombardement van Dendermonde plaats had, besloten we seffens te gaan zien. Ditmaal hadden we naast vriend Do Visch ook A. Verschracgen als gezelschap. Wij reden nu langs Wetteren, Schoonaer-de, Appels, opdat we ineena de verwoeste stad Dendermonde konden binnenrijden. Dichtbij Appels zegde men ons dat de Duitschers nog te Dendermonde waren en dat ze 's morgens de stad nogmaals gebom-bardeerd hadden. Wij vernamen ook dat do Duitschers hier leelijk huis hadden gehoudien toen zij over een veertiental dagen er waren doorgetrok-ken. Naast roof en plundering, hebben ze twee mannen neergeschoten en een kind. Een dezer personen, een ketser, was gansch verkoold. Hij wilde uit een ldein venster-ken kruipen toen de brute beesten zijne wo-ning hadden in brand gestoken. Men had dit bsmerkt, schoot hem doocl en, half uit het vensterken liggend werd hij zoo tôt asch verbrand. Men verzekerde ons ook dat op heden nog twee personen vermist worden die door de Duitschers werden medegenomen. Een tiental huizen werden door brand vernield. Wij reden dan verder, onderweg enkele personen ontmoetende die met pakken be-îaden waren. Wij naderden nu de vernielde stadspoor-ten en versehansingen van Dendermonde. Een oud man deed hier dienst als «po-litie». Hij vroeg ons waar we heen wilden: — Eens de stad gaan bezichtigen, ant-woordden we. — Jongens, ''t is gevaarlijk! Gister avond en heden is er gevochten geworden. Heden morgend werd de toren der kerk van het hospitaal getroffen, — de man wees ons de plaats aan — en zij zullen straks misschien opnieuw herbeginnen. — Wij keeren straks terug ! •— Spoed u dan, hoorden we den ouden het Austro-Germaansch verbond was getre-den. Men moest aannemen dat de Italiaan-sche regeering, het drievoudig verbond bij-tredende, zich enkel verplichtte volgens do bewoordingen van paragraaf II van het verdrag, luidende als volgt: « Indien een der verdragsluitende par-tijen door een andere mogendheid wordt aangevallen, verbindt zich de andere partij niet alleen van den aanvaller niet te steu-nen, maar zelfs ten minste eene welwillen-de onzijdigheid tegenaver haren bondgenoot in acht te nemen. Indien evenwel in dergelijk geval, de aanvaller door Rusland wordt gesteund, lietzij werkdadig, hetzij op krijgskundige wij-ze, clan is het plicht, voor den bondgenoot, •— zooals overigens door artikel 1 wordt bepaald — met al zijne militaire krachten, den aangevallene bij te staan. » Rusland nu, heeft gecnsziûis Oostenrijk-Hongarie aangevallen. D brijgsverrichtin-gen door Rusland aan de Oostenrijksche grens gedaan, kunnen ook niet aanzien worden als voor doel hebbende eene mogendheid te steunen, die Duitschland of Oostenrijk-Hongarie heeft aangevallen. Italie steunt natuurlijk op deze onloo-chenbare feiten, om zijne onzijdigheid te verrechtvaardigen. Duitschland kan op geenerlei manier den Oostenrijksch-Servischen oorlog tôt . voordwendsel nemen, om Italië van on-• trouw aan het Drievoudig Verboàd te be-tich-ten. i Dendermondenaar ons nog naroepen, ter-'; wijl we do « stad » binnenstapten. î, Vreeselijk: Dieptreffend is de indruk dia men opdoet bij den eersten aanblik. Niets dan puinhoopen, steengruis, verwrongeni ijzeron staven, soms n-og half verhoolda blinden en deuren. Verders niets meer ! Al* les is uitgebrand, ailes ailes ! 't Is alsof een» hevige aardbeving de stad getroffen heefti en er één puinhoop heeft van gemaakt ! ( Zoo is het allerwege, met uifczondering van enkele huizen. Deze aanblik stemde ' ons nog treuriger door de kille tempera-1 tuur, de motregen die vièl, de wind die feï loeida. Het was of dit ailes niets (fan Sooê «K ' vernieling meebracht, en onwillekeurig rilden wij. ). Wij doorstapten zoo de gansche vroegera stad Dendermonde. Slechts nu en dan za-gen we een persoon die zich spoedde om uit de poorten te komén ofwel om zich aan ', den Dijk te laten overzetten. Het was ons moeilijk te zien in welke1 straat we oïib bevonden, daar bijna aile aan*. wijzingen van verdwenen waren. 1EN GrRUWELIJK VERHAAIi Op den Koornaard waar het standbeeld'!; van Prudens Van Duyse staat, dat nog on-\ beschadigd bleef, bemerkten we nog dria / hoopen smeulend vuur. Een reeds bejaard persoon, een timmer-j mansransel op den rug, was aan woningen| dezer plaats, die niet door brand vernield1 waren aan 't werk. Wij ondervroegen den man, zekere G ustj Coppieter, die ons zegde de stad nog niet: verlaten te hebben, en zich gela-stte met dej deuren der opengebroken woningen zoo goed mogelijk diclit te maken. Zoo vernamen wij van dezen persoon het volgende: «De Duitschers waren na het bombardement van woensdag avond terug in de stadi gekomen, na eene ernstige schermmutseling met de Belgische soldaten gehad te hebben.. Onze soldaten weerstonden hen moedig, dock; waren toch verplicht achteruit te trekken.j De Duitschers hadden vel» dooden en ge-1 wonden. «Wanneer de Belgische» soldaten zich ui^ de stad hadden weggetrokkèn, begonnen da Duitschers de nog enkele rechtstaande huizen open te breken en te plunderen. «Op den hoek hier is een groot tapissiers-j magazijn, uit hetwelke zij de kostelijkste ma-; trasen haalden en op de Plaats sleepten, evenzoo kostelijke tapijten. Daarnevens in ' een groot bazar wierpen ze ailes onderste bo-j ven en roofden er aile kinderspeeltuigen. Hiermede maakten ze op den Koornaard mu-i ziek. Ook in andere huizen braken ze bin-/ nen en stolen er de wijnen ,Champagne,enz.»■ De man noodigde ons uit eens een dezeif woningen binnen te treden. Zoo traden we de rijke woonst van mevr. i wed. Vandersteene binnen. Hier hadden da? Duitsche barbaren leelijk huis gehouden. ! Overal, op tafels rijk gestoffeerde stoelen, \ enz., stonden half met Champagne en wijn ; gevulde glazen en flesschen, vuil gemaakte j tellooren, enz. De kostbare meubelen waren door elkander gegooid, de rijke zijden be-hangsels en tapijten waren gansch bemod-derd. Op den koer hadden zij hunne paar-deu gestald. De woning was zoo van onder. tôt boven gansch doorwoeld geworden. Daarnevens staat de danszaal doo*r M.Vaa Ranst bewoond. Hier stonk het gelijk de>; pest van allerlei smeerlapperij die de Duifr sche bedronken en verwilderde beesten ei bedreven hadden. Ook eene massa matras-< sen waren met bloed doordrenkt. Do aanblik was afgrijselijk ! Stel u do j groote plaats voor, gea-chte Iezers: zij is bezaaid met honderden ledige flesschen/ Het artikel van het verdrag, hierbovenj vermeld, spreekt wel duidelijk van het ge- ' val, cla-t de eene of de andere verdragslui-' tende mogendheid «zou aangevallen worden», en geenzins van het geval dat die mogendheid zelf een naburig land «zou aanvallen». ; In Duitschland wordt die zienswijze, hosi klaar ook, natuurlijk niet aangenomen. Wanneer men overigens bedenkt welk#' soort van « welwillende onzijdigheid s Duitschland van België verlangde, moc4 zulks geenszins verwonderen. Men heefti klaarblijkelijk te doen met lieden van' kwade trouw. Hoe dieper men de omstandigheden in welke deze oorlog werd voorbereid en uit-brak, inziet. hoe meer men de overtuiging bekomt, dat Duitschland eene poging aan-wendt om gansch Westelijk Europa onde* zijne overheersehing te krijgen. Willem Ili wilde keizer worden van Europa. Da-t werdj aa:\ de soldaten, bij gebrek aan ernstigaj op te geven redeo van den oorlog, voorge-i houden. De Duitsche diplomatie heeft aile midde-j len, van vleierij tôt de bedreiging, aan-, gewend om Italië langs haren kant mede te trekken. doch te vergeefs. Men had ongelijk te Berlijn, te vergeten! dat de beste diplomatie gelegen is in des waarheiclsliefde en de rechtzinnigheid. De) straf zal zijn de ondergang in weinige we-j kea, van het machtigste keizeïrijk der volrîl • ' ? 30 iaai* »- W. 260 Prijs per nnmnier : vôor België 3 centiemon, voor"den ^reemde 5 coutiemin ^ Telefoois s Rédacîio 247 » Adminisiratie 2848 Viri'dan 18 Sepfember 1914

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.