Kerstsfeer met een donker kantje

Kerstsfeer met een donker kantje

Redactie 's Profilbild
Redactie 25 Dezember 2016 752

De eerste Kerstmis aan het front in 1914 verliep in een bijzondere sfeer. Bij het begin van de vijandelijkheden hadden de soldaten gehoopt op een korte oorlog. Ze hadden verwacht tegen Kerstmis al lang terug thuis te zijn en waren verrast zich nog steeds in de loopgraven te bevinden. Bij veel soldaten was daarom de wil om te vechten ver te zoeken. Die instelling was niet nieuw aan het front. Al vanaf het loopgravenfront vaste vorm begon te krijgen in november 1914, ontstond in sommige secties een ‘leven en laten leven’-mentaliteit. In de aanloop naar Kerstmis nam het aantal officieuze bestanden langs de frontlijn toe. Op kerstdag kwam het op heel wat plaatsen tot echte verbroedering. Soldaten langs weerszijden betraden het niemandsland, het kwam tot gesprekken met de vijand, soms werden er zelfs geschenken uitgewisseld of samen liederen gezongen…
De overlevering spreekt bovendien over voetbalwedstrijden die her en der gespeeld zouden zijn tussen vijandelijke teams. Bewijsmateriaal in de bronnen over die wedstrijdjes blijft echter schaars. De meeste zekerheid bestaat over een voetbalwedstrijd in Mesen. Daar klommen Duitse en Britse soldaten uit de loopgraven voor een partijtje voetbal. Over die gebeurtenis zijn enkele betrouwbare referenties te vinden in zowel Britse als Duitse bronnen.
Toch was er zeker niet overal sprake van een kerstsfeer. Op vele plaatsen gingen de gevechten onafgebroken verder. De krant ‘Le Bruxellois’ citeerde op 30 december 1914 een Duitse bron waarin een militair een veel grimmiger beeld schetste. In zijn sectie waren de bewakingsposten verdubbeld uit vrees voor een verrassingsaanval. Iedereen hield de wapens klaar. In de verte hoorden ze de kanonnen bij Ieper bulderen. Ook daar ging de strijd immers gewoon door.
In 1915 waren kerstbestanden al veel zeldzamer, om in de jaren daarop helemaal te verdwijnen. De legerleiding zag erop toe dat er geen verbroedering met de vijand plaatsvond. Daarenboven was de verbittering over de oorlog bij de meeste soldaten te zeer toegenomen.

'Kerstmisavond in het lazaret', Het Rood Kruis, 31 december 1916
 
Bezoek: Christmas Truce Monument, Mesen.