'D^rdc Taareang. Nr 20. — 20 Tuli 1018. Prijs : 10 centiemen. Derde Jaargang, Nr 2g. — 20 Juli rgiJ DE EENDRACHT Prijs per Jaargang » » drie maanden Postchekrekening Nr 86. fr. 5.20 » i.3o » Weekblad voor bel Vlaamsche Volk Redaktie en Bureel : Lange Nieuwstraat, 108, ANTWERPEN. De Rijksanselier OVER BELGIE Naar het Wolffbureau seint verklaar-de de Rijkskanselier in de centrale comtnissie van den Rijksdag : « Wat de toekomst van België betreft, » zoo beteekent de bezetting en het hui-» dige bezit van België slecbts, naar ik » gisferen reeds heb gezegd, dat wij een » onderpand voor de toekomstige onder-» handelingen bebben. Jn het begrip : » pand, ligt opgesloten dalgene, wat » men als pand in de hand heeft en » niet wil behouden, wanneer de onder-» handelingen tôt een gunstig resultaat ■) leiden. Wij ^ijn niet van plan België j in een of anderen vomi te behouden. » Wij wenschen, gelijk ik 7 eeds den » 24" Juni heb gezegd, dat het na den » oorlog ivederom verreçen België als » een \elfstandig staalswe\en aan geen » mogendheid als va\aal onderworpen « ^al \ijn en met ons in goede, vriend-» schappelijke betrekkingen \al leven. » Dat is het standpunt, hetwelk ik ten » opzichte van het Belgische viaagstuk 11 van meet af aan heb ingenomen en » 00k heden nog inneern. » Het hoeft geen nadere verklaring dat wij, die ons rnet kracht steeds verzet hebbc-n tegen de pogingen van belgi-.cisten, iVanschgezinden en Jong-Vlaam-sciie extremisten, die de toekomst-politiek van ons land in eenzijdige richting wilden stuwen, en, (vooral voor de .long Vlamingen is dit het geval) met de beste bedoelingen, voeling zochten met imperialistische stroomingen in de verschillende Europeesche machtkon-stellaties, slechts met voldoening de verklaring van graaf Hertling onderstre-pen kunnen : « Wij \ijn niet van plan THelgië in een of anderen vorm te houden. » Nog meer waarde heeft voor ons de volgende zin, waarin de posi-tieve wenschen, die het Duitsche rijk ten opzichte van den toekomstigen status van ons land koestert, neergelegd wor-den. België moet weer een zèlfstandig staatswezen worden. België mag aan geen mogendheid als vazal onderworpen zijn. België moet in vriendschappelijke betrekkingen leven met het Duitsche rijk. Dat deze laatste wensch met de primordiale eischen van onze welvaart strookt, hoeft geen nader betoog, voor wie onze ekonomische afhankelijkheid van het Duitsche binterland kent. Doch dat deze ekonomische afhankelijkheid geen politieke mag worden, dat zij niet tôt een eenzijdige aansluiting bij het Midden-Europeesch blok kan leiden, die onze politieke zelfstandigheid een ijdele leus zou laten, wordt duidelijk genoeg door de nadere verklaring be-vestigd dat België als vazal aan geen mogendheid onderworpen mag zijn in de toekomst. Hl-1 is 00k duidelijk dat de voo'rge-stelde voorwaarden nietalleen onze zeli-standigheid beveiligen tegen een even-tueele Duitsche expansïezucht,, maar dat zij tevens en voor goed een einde wenschen gesteld te zien aan de ver-derfelijke politek van het franciseerende België die de geestelijke gezondheid en de stolïelijke welvaart van de Vlaamsche gouwen offerde aan vreemde belangen. Tusschen de opvattingen van den Rijkskanselier en de drljverijen der Entente -agenten die de .Belgische politiek in han den houden is geen kompromis mogelijk. Een België dat zich ekonomisch wil laten ondergaan om, zooals het onlangs treffend gezegd werd, als een ont-takelde cimentboot in de kanaalmonding van Zeebrugge, de Duitsche uitvoerwe-gen te versperren. is geen vrédesfaktor, die, een veitefepverleg tusschen de belli-gerente partijen mogelijk maakt. Zou Engeland ooit een « souverein » Vlaan-deren erkennen, waarvan de kusthavens een eeuwig-dreigende uitvalspoort vor-men ? Flaminganten die aan Havere-phobie lijden moeten heusch niet vreezen dat Duitschland het ten koste van Vlaan-deren nog wel eens op een akkoordje gooit met de politieke Jeune Belgique. (1) Men moet er al heel enge opvattingen over de beteekenis van de Vlaamsche beweging op na houden om er over te gaan klagen dat in de verklaring van den Rijkskanselier de Vlaamsche kwestie niet eens aangeroerd werd. Er zijn nu eenmaal menschen die niet tevrëden zullen zijn vôor de Duitsche regeering ex cathedra verklaart dat de vervlaamscliing der straatnaamplaten, nu die eenmaal haa'r beslag kreeg, evenmin als het Rijksland-vraagstuk een voorwerp van bespreking op de vredeskonferentie mag voimen.... Zij die doordrongen zijn van de ge-dachte dat het Vlaamscli iederalistisch be-ginsel de zuurdeesem is vanriieuw België's zelfstandigheid, kunnen het slechts waar-deeren dat Duitschland van Vlaanderen niet het huilende bedelkindje maakt, dat België voor Engeland gevvorden is. Het zou voor het geloof in den eiusl en de draagkracht van onze beweging weinig bevorderlijk zijn indien Vlaanderen door Duitschland slechts als een goedkoop pro-pagandamiddeltje aanhoudend gebruikt werd om aan de wereld te toonen hoe-veel eérbied in het kamp der Entente voor kultureele minderheden betoond wordt ; welk een brutale verdrukker der Vlamingen dat deernis-afsmeekend slachtofter van het Duitsch impérialisme geweest is. Niet om Duitschland wat snel vervluchtigende argumenten voor den papieren oorlog aan de hand te doen bebben wij het aktivisme in de wereld gestuurd. Vlaâr omdat wij er een ver-zoenenden faktor in gezien hebben, die een bevredigende oplossing brengen zou in de belangen tegenstrijdighe Jen die het Belgische probleem nog meer verwikkelen. En dat in ons welbegrepen eigenbelang. Want als grehsland en slagveld hadden wij er heusch geen voordeel bij dat de strijd zoolang gerekt werd tôt een der partijen een eenzijdige oplossing kan opdwingen. Dan worden wij eenvoudig oorlogsbuit. De waarde van de Vlaamsche beweging voor een politiek die op een vrede-door- (1) Onze meening wordt bevestigd door een artikel van het regeeringsorgaan, de A"ord-deutsche Allgemeine Zeitung. Als de Entente bereid is de Duitsche kolonies terug te geven en het kleine deel van den Elzas, wordt het Belgische vuistpand 00k gelost. Maar 00k van de ekonomische insluiting van Duitschland dient de Entente af te zien. Wij citeeren : « Treffend heeft de rijkskanselier aangehaald dat de gevaren in de^e richting dan julien of houden te bestaan, wanneer het lukt in naitwe ekonomische betrekkingen met België te komen en ons 00k over die politieke kwesties te ver-staan welke levensbelangen van Duitschland aanraken. Tôt de^e politieke kwesties behoort eerst en ngoral de nieuwe staatkundige vorm der beide stammen 'Vlamingen en Walen, welke in het tegenwoordige België vereenigd leven-In de politieke gelijke rechten de^er beide vol-keren, in hun staatkundige onaf hankelijkheid van elkander, in een op de^en grondslag ge-maakte nieuwe verbinding der beide deelen van het land, ?ien wij 00k heden nog 'de echte waarborg daarvoor, dat 'België, gelijk de kanselier \egde, niet wederom het opmarsch-gebied on^ r vijanden wordt. Een vrij Vlaanderen, een ^elfstandig Wallonie, beiden in nauw-ste ekonomische betrekking met Duitschland, hun natuurlijk achterland, dat blijft het stre-ven waardig, het wel^ijn van allen dienende doel. Naar dit doel, wij \ijn er van overtuigd, streejt de regeering en de opperste legei leiding.» overleg aanst .. rt, heeft men in leidende Duitsche kringen tên voile begrepen. Niet om wat verdp ïldheid te zaaien in een bezet land. Niet'om uit romantische geschiedenisboeken g. « historische » rechten op de Vlaarqsche gouwen op te diepen. Niet om onder den fraaien schijn van kultuursteun aan Germaansche starn-broeders imperialistische macht-belustheid te voldoen. Maar om het herstel van een zèlfstandig België mogelijk te maken, dat zijne alzijdige onafhankelijkheid hoog houdt en daarom 0">k voor een « Invi-cible a - roi in den handelsoorlog tegen Duitschland bedankt, dient voldoening gegeven aan de federalistische eischen van de Vlamingen. Zooals de ernstige vrijheidszin van de Germaansche lands-deelen de Zwitsersche neutraliteit be-schermd heelt tegen de lichtzinnige Entente-gezinde stroomingen in het Ro-maansche c|eel, kan 00k alleen het wilsk.rachtig' verlangen der Vlamingen om de alzijdige onafhankelijkheid van België te handbaven fen waarborg blijven voor Duitschland. Zeiden werd de basis waarop de Vlaamsche politici met de Duitsche regeering kunnen samenwerken zoo duidelijk vastgelegd als in het door ons onder-lijnde deel van de Kanseliersrede. Het toekomstbeeld er in geschetst strookt volledig met onze wenschen. Veel juister en vollediger dan 00k welk program van den Raad van Vlaanderen lot nog toc. LÔUHS. iin r 1 111 1 uriii » , n n 1 miiwn n n 11 m ~ VRIJE MEENINGEN Geestelijk Verzet Men schrijft ons : N Wat « Broer » schreef in de F.endrachl van 1 Juni 1.1. : « voor de ons $00 vijandige geestelijke maeht werden dik-wijls Vlaamsche belangen geofferd » — die bewering is waar. Niet enkel in dien zin, dat belang tegen belang werd opgewogen en men ten slotte raadzaam vond het kerkelijk of godsdienstig belang te laten overwegen ; neeri, dat moet en mag gebeuren, zoo de liefde toch niet altijd van éénen kant wordt gevergd ; maar, tegen het onomstoote-lijk recht van hunne eischen in, hebben de katholieke Vlamingen dikwijls de aanmatiging der geestelijke overheid moeten verdragen... om beters wil... uit slechters vrees. Der Vlamingen grond-stellingen waren helder gedacht en scherp verwoord, onaantastbaar op logisch, ethisch en praktisch terrein, hunne gevolgtrekkingen waren rechtmatig af-geleid, planmatig ontworpen, doelmatig omlijnd ; daartegenover stonden der geestelijkheid wazige begrippen en formules, die veelzijdig verzet sinds lang hadden ontmoet of deden ontstaan ; daar tegenover schaarde men in waggelend gelid aile mogelijke gebeurtenissen en misselijke vooruitzichten, die, bekrom-pen of eenzijdig, geen andere vatbaarheid leverdeti dan de onverzettelijkheid hunner hooge beschermers, stilzwijgend ze dek-kend met hun verheven gezag, of ze uitbazuinend door herauten die, nevens de kwestie om, kwamen aandragen met allerlei slag van bijhoorigheden, waarvan hooghartig vermaan en dreigend ge baar schering waren en inslag. Geen andersdenkende Vlaming heeft daarom de katholieken te minachten : aan de politiek aller partijen, ja aan de politieke winkels in die partijen werden veel Vlaamsche belangen roekeloos ten brandoffer gebracht Godsdienstige belangen kunnen staan, en stonden feite-lijk, bergenhoog boven persoonlijke of partijpolitieke voordeelen. Maar 00k is het tijd dat de katholieke aktieven en passieven en de visch- noch vleeschmen-schen onder hen dit feit wikken en wegen, telkens als zij het verleden bevragen en de toekomst beramen. Het is tijd die waarheid luidop aan de geestelijke overheid te verklaren, we leven immers in dagen - snel voorbij — dat de voile waarheid aan allen kan en moet worden voorgelegd, bezadigd, beslist. Trou-wens, wie weet, beter dan Bisschoppen "én Ordeoversten, wat al Vlaamsche krachten en belangen aan hunnen on-wil of hunnen invloed werden geotferd. Zij alleen konden ons zeggen hoeveel priesters, kloosterlingen en leeken werden « bekeerd », larngelegd of gebroken, hoeveel wetsontwerpen werden versmacht, « gewijzigd » of verijdeld, hoe het geestelijk gezag stiekem of openbaar heeft geijverd om den Vlaamschen zegewagen op omwegen te sturen, hem in zijn vaart te remmen, of zijn wielen aan spaanders te slaan. Er ztjn 00k wel enkele Vlaamsche a martelaren » die daarover wat meer te vertellen hebben, maar die zwijgen ; hun heldhaftig ge-drag kon door de Overheid hooger worden geschat, inzonderheid als het ver-geleken wordt met de praalhanzerijen van zoo menig flikflooier of het phari-zeische gedoe van « gerechligen uit over-tuiging». Doch de hoogere geestelijkheid, die het Vlaamsche volk niet kent of enkel door verrekijkers het monstert, kent haar eigen onderhoorigen niet. Dezen, haast allen toch uit het volk gesproten, en, wrHens rriWens te midden dit volk verblijvend, worden door dat volk als 'n zegen of '11 ramp gevoeld met onfeilbaar instinct, maar ze kunnen als dusdanig door dat volk niet worden bemind of verstooten, omdat men van hooger hand dit volksinstinct tracbf te misleiden, en zijn uiting belemmert, Het volk heeft geen tel, geen toegang, geen taalman. Zoo grijpt het eene in het andere, en zoo hebben 85 jaar van weergalooze godsdienstige vrijheid en voorspoed, geen leefbaar, lenig, stevig katholicisme in Vlaanderen kunnen scheppen 'noch behouden ; wat zeg ik, het katholicisme in Vlaanderen liep voor den oorlog ten val, want het had zich op leven en dood moeten inlijven bij 'n partij, het had zijn reine menschelijke of burgerlijke rechten en eischen door het hoogste gezag voortdurend zien verbinden aan en vereenzelvigen met ailes door- en overheerschende godsdienstige en kerke-| lijke kwesties. Indien het nu verder waar is wat « Broer » er aan toevoegt, dat Vlaanderen moet blijven dienen om door ^ijn grool getal katholieke volksverte-genwoordigers het ben'ind in België aan de katholieke partij te ver\ekeren » I en dus dat de reden is waarom de scherpuitziende Bisschoppen en Oversten voor den oorlog de Vlaamsche beweging doorkruisten in dat wat noodzakelijk, of volgens hun meening, vroeg of laat, Vlaanderen-Wallonie zou doen groeien uit hun geliefkoosd stervend troetelkind dat België heet, —- indien dat dus de reden is waarom ze tijdens den oorlog, nu de kogel door de kerk is, met dood-zonde en banvloek ons dreigen en sclirik-ken,—wel! laat de Bisschoppen, als eerlijke mannen en gezagvoerders, het ^eggen. Maar zeggen, zoo dat we het hooren en weten. Of meenen hunne Doorluchtige Hoogwaardigheden dat de tegenstrevers, met wie nu zoo wordt « gekonkelfoesd », niet inzien hoe laat het is, en niet weten waar het klepeltje hangt ? Och ! wacht maar tôt de vrede in 't land is, men zal zien hoe men werd bedrogen, en met wat 'n verbitterde heftigheid, als vroeger bij ons, de godsdienstige strijd zal worden gevoerd en beslecht, alsof er geen patriotardisme ooit had bestaan. Of liever ! men wachte niet, men kijke uit zijn oogen nu, en wie niet stekeblind is zal zien hoe die meesmuilende Belgische heeren wel pol-lekens geven aan vaderlandsche pastoors en nog hooger op, maar als 't er op aankomt, op wat we « kas » noemen of « plaatske », hoffelijk misschien, maar onmeedoogend hun zeggen : « handen te huis geestelijke vrienden ! ge weet, de godsdienst is goddank daarboven verre verheven. a Indien dus « Broer » den nagel op den kop sloeg, en hij heeft geen ge-heimen verklapt, dan knikke men niet enkel uit hooggezagvolle koor- en kerk-stoelen, men zegge : dixisti. Dan zullen , de katholieke Vlamingen, en vele priesters onder hen, met den noodigen eerbied zich op ethischen, met de noo-dige vrijheid zich op historischen en praktischen grond begeven en bewegen kunnen, om te tasten en le toetsen wat dit hoofdargument wel inhouden en uithouden kan. Maar weest gerust, katholieke Vlamingen, het Gezag zal niet spreken. Waarom niet ? Omdat het niet spreken mag ? Dat zullen enkelen meenen ; maar wie zou een onzer Bisschoppen be-letten bezadigd en objektief relaas en meening uit te brengen hier, of zelfs in den H a ver ? Waarom zal het gezag niet spreken ? Omdat het nooit gesproken heeft en omdat dit zoo in zijn aard ligt. Ilet is bij ons te volksvreem.) uni tôt het volk anders te spreken (ik zal omzichtig zijn) dan als voogd tôt on-mondig pleegkind. Juist omdat de godsdienstige waardigheid de hoogste is en het eerbiedigst dient. te worden bejfgend, helt zij licht naar hooghartigheid over. Maar volksgezind'neid is ten huidigen dage, geloof ik, 'n noodzakelijke deugd, die elk beroepstrouwe priester behoeft; 'n heilige is onder hen wel niet ge-vonden die deze deugd niet in hooge mate bezit. Van uit de hoogte heeft het geestelijk gezag niet alleen de Vlaamsche studenten en werklui, maar zelfs de kleine schaar intellektueelen, burgers en grooten, behandeld, die zeggen en doen: ailes voor Vlaanderen en Vlaanderen voor Christus. Van uit de hoûgte ! en daarom gezwegen ! Zoo, luid en scham-per genoeg het uitzeggend : kinderen, ge moeit u met zaken die u iiiet aan-gaan, waarover ge daarbij niet oordeelen kunt, en die wij trouwens alleen en voorgoed reeds lang hebben bedisseld. Hoe dikwijls hebben de Vlamingen, met de hand op het hart ('n Vlaming is 'n dramatisch aangclegd wezen) en den blik op het kruis, hunne Hoogwaardigheden gevraagd, gebeden, ge-smeekt : ze mochten toch spreken, en zeggen en betoogen waarin en waarom de Vlaamsche beweging tegen het belang van God en Kerk indruischen kon. Men heeft gezwegen, men zwijgt en zal zwijgen. Dit is 00k spreken en herhalen: ge zijt te dom of te verdraaid om ons antwoord te vatten. Eens heeft men geproken, gedachten uiteengezet, beweringen vooropgesteld, afdoende verklaringen gegeven, die men liefst nu uit aller geheugen zou wis-schen, vermits ze op aile gebied on-houdbaar werden bevonden. Dus zwijgen is de boodschap. Of wil men niet spreken, omdat men het beneden zijn waardigheid acht, zichzelven als beschuldigde te moeten verdedigen ? Waarom zoo hardnekkig gezwegen dan, toen men nog voorlichten kon en geen nood aan den man was ? En alhoewel dit gevoel van zelfverde-diging pijnlijk moet knellen, 'n plicht is 'n plicht ! Juist, 'n pijnlijke plicht voor hen én voor ons, want er bestaat

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.