|^j Prijs per Jaargang ' fr. 5.20 » » drie maanden » x.3o Postchekrekening Nr 86. Weekblad voor het Vtaamsche Volk * Rcdaktie en Bureel : Prinsesstraat, 16, ANTWERPEN. rr_ Priester Van éf MBulstifouds. INSCHRIJVING door de zorgsu van het weekblad ..De Eendracht". X_Tjrs=»Tr — 23-2-18 Overdracht fr. iiS.io Naamluos, Beeringen. 5.— Opdat onze strijd ;n de Kempen begre- pen worde. 1.25 Opdat de mejufters van Bree, met luin mondvol gebrekkig fransch, hunne moe-deitaal zouden leeren eerliiedigen Ken Vlaamsche dochrer. van de Ni-, uwstad. i.25 Mijne tnoedertaal is mij lief. Ken Vlaamsche juifer uit Reppel. i 23 Nog van een onderpastoor uit Brusse'. ?.5o fr. 124.35 N.B. De giften zijn voortaan enkel te storien op de Postchekrekening van h et weekblad «De Eerdracht », met dringend verzoek echter er per brief ot postka iri onmiddel îjk kerinis van le geven aan het bureel \ an d t blad, voor kontrool en ten cinde misvei s'arjd of verwairing te voorïoinCn. VLAÂNDEREN EN BEL6IE. Nu wij de uitroeping van Vkianderen's zelfstandigheid eenige weken achter den rug hebben. is het ons mogelijk gevo'lg-trekkingen op te maken uit de wijze waarop deze beslissende siap door het Vlaamsche volk is opgenomen. Wanneer wij spreken van « het Vlaamsche volk ■) gebruiken wij een term die misschien te breed is. Wij kennen immers best de achterlijkheid van ons volk op politlek gebied ; voor de oorlog liet de volksmassa zich aan de Vlaamsche beweging, evenals als aan de andere brandende politieke vraagstukken weinig gelegen, om de eenvoudige reden dat zij gewoonweg te dom vvas om er zich een" helder denkbeeld van te vormen. In de kiezingen stemde de massa kathsliek of antiklerikaal, naar'gelang van huis uit de gewoante bij haar was ingewor-teld, of dat zij door hare omgeving in deze ol gene richting was vooit-gestuwd ; voor het overige liet zij aan de politiekers de zorg ovér de zaken van algemeen belang onder elkaar te bedisselen, met eene fatalistische gela-tenheid van « wij kunnen er toch niets aan veranderen ». Ware aan de Vlaamsche vraagstukken door ons volk het belang geschonken dat zij verdienen, Vlaanderen ware niet zoo lang door eene minderheid van Walen en Frans-kiljons onderdrukt geworden. Hoewej op dit oogenblik het Vlaamsche vraagstuk al <de lagen e"n standen onzer bevolking, tôt in het meest afgelegen dorp, beroert en bekommert, zooals nooit eene politieke of godsdienstige ■ kwestie in staat was het te doen, vreezen wij tocli dat vele onzer medeburgers den «ernst van den toestand nog niet be-grijpen. Het denkbeeld maakt immers nog altijd opgeld dat na den oorlog al de Vlaamsche hervormingen met één pennetrek te niet zullen gedaan worden en dat de aktivisten zich niet haastig genoeg zullen kunnen uit de voeten maken, de dag dat het de gealliëerde legers eindelijk zal believen een ernstig offensiei in te zetten en het bezette gebied te heroveren. Het spreekwoord « de? Belgen denken niet dan in massa, » is hier van toepassing en het verwondert ons niet dat de breede volksmassa zich niet openlijk bij onze beweging aansluit, zoolang de hardnekkige en machtige tegenstand van de Franskiljons aller aard, het Comité National, de hoogere geestelijkheid en de loge, niet gebroken en zoolang de verwachting van een mogelijke otfensieve terugkêer van de Entente niet voor goed uitgeschakeld is. Om die reden verstaan wij door « liet Vlaamsche volk » niet zoozeer de logge, amorphe volksmassa (van dewelke mien zegt dat zij de vorm aanneemt van het vat waarin men ze giet), die in meerderheid hare Vlaamsche gevoelens nog niet uiten durit, maar die onze groote steun zal vormen, eens dat onze overwinning een voldongen feit zal zijn. Wij hebben het vooral over het gezond-denkende deel van ons volk, degenen die op dit oogenblik zooals voor de oorjog zich als echte stambewuste Vla-mingen getoond hebben en die dan 00k alléén recht hebben geWicht in de sçhaal te leggen bij het uitoefenen van het zelfbeschikkingsrecht van ons volk. Wanneer wij dan overgaan lot de ontleding van de gevoelens die de uitroeping onzer zelfstandigheid bij de Vlaamschgezinden heeft opgewekt, alleen -r ' -72 bedacht zijnde op eene onpartijdige oor-deelvelling over de werkelijke toestand, dan kunnen wij het niet verhelen dat die nieuwe stap niet met onverdeelde instemming en geestdrift is begroet. Veeleer heeft hij in breede kringen eene aarzeling teweeggebracht, die best te ver-gelijken is bij de verwarring 'die op de beruchte Reis naar Berlijn is gevolgd. Toen heette het dat het ongewone bp-treden van de zeven afgevaardigden van 1 den R. v. VI. tweedracht en aivalligiieid in de aktivistische rangen ging brengen. Eenige weken lang was dit werkelijk het geval, maar naderharid nam het aktivisme eene zoo hooge vlucht als de Vlaamsche beweging voor de oorlog nooit gekend had. Nu 00k is hetzelfde verschijnsel waar te nemen. Hoezeer wij het 00k betreuren dat niet aile rechtzinnige Vlaamschgezin-den op staanden voet de leiders van het aktivisme gevolgd hebben en aan de bui-tenwereld het beeld niet vertoonden van een volk dat eendrachtig en nadr'ukkelijk de door den R. v. VI. genomen beslîs-sing bezegelt, overschatten wij toch de nadeelen van dien toestand niet. Hoe moeizciam 00k, oyerwinlt onze strijd lot algeheele ontvoogding en zelfstandig-heid toch <11 de hindu-paien die ons in den weg worden gelegd Hebben wij de voldoening nog niet befeefd dat heel ons volk de opportuniteit van onzen 'opoftë-renden en zelfverloochenenden strijd er-kent en zich eendrachtig bij ons aansluit, eens kornt die dag t^ch, wanneer de Vredeskonferentie zich in gunstigen zin voor het Vlaamsche volk zal hebben uitgesproken. Intusschen loont het toch de moeite na te gaan om welke reden vele oprechte Vlaamschgezinden het met h un geweten niet konden overeenbrengen, de zelt-st.mdigheid van Vlaanderen onbewim-peld te erkennen en toe te juichen. Ons inziens ligt die reden voor de hand, n. m. in het feit dat eene groote dub-belzinnigheid in het begrip « politieke zelfstandigheid >> besloten ligt. Wij wezen reeds op deze dubbelzinnigheid in onze vorige artikels, o.a. in (. Pe Beteekenis » (nuinmer van 26 Januari), waarin. wij schreven dat de. zelfstandigheid van Vlaanderen op twee wijzen kan opge-vat worden : eerstens als soevereine Staat Vlaanderen, los van Wallonie, met volledige uitschakeling van het begiip- Belgie, tweedens, als zelfs'andig staatswezen met Wallonie cén staatsver-bond voimende onder de gemeenschap-pelijke naam België en onder de Kroon van Koning Albrecht. Wij legden er toen nadiuk op dat beide zienswijzen in den R. v. yl. vertegenwoordigd wà-ren en dat in aile geval door de aan-hangers der tweede oplossing formeel voorbehoud tegen de uitlegging in den eersten zin gemaakt was Wel werd'van wege eene Jong Vlaamsche minderheid gewenscht aan de uitroeping onzer zelfstandigheid eene uit-legging te geven die in hun programma (de soevareine Staat Vlaanderen), past. De meerderheid van den Raad heeft zich echter bij deze uitlegging niet aangesloten. Vermits dus de aanhangers van de Soevereine Staat Vlaanderen enkel een minderheid onder de bewuste Vlaamschgezinden zijn dan mag men het wel be-treuren dat bij het volk de schijn ge-wekt werd dat de stemming in den R. v. VI. de bedoeling had een aanslag te plegeii tegen het voortbestaan van . België. Te dezer gelegenheid achten wij het van belang er op te wijzen dat « de Eendracht » in deze altijd eene zuiverë lijn gevolgd heeft en nooit afgeweken is van haar stelregel dat de zelfstandigheid van Vlaanderen binnen de grenzen van een hersteld België moet betracht worden. Vooral gedurende de laatste weken hebben wij, met het 00g op de . zwaargewichtige gebeurtenissen, in ver-schillende artikelen trachten aan te too-nen dat "de beste oplossing in eene reële unie van Vlaanderen en Wallonie zou te vinden zijn. Het is omdat wij «le mogelijkheid inzien dat de toekomst ons die oplossing brengen zal dat wij ons geestdriftig bij de uitroeping der politieke zelfstandigheid van Vlaanderen aangesloten hebben. In deze omstandigheden zijn wij in geweten overtuigd dat wij er ver van af zijn het verraderswerk te verriehten, zooals de vijanden van het Vlaamsche volk te kwader trouw onze houding bestem-pelen. Verre van de Belgische Staat te | Tî willen vernietigen, is de oplossing die wij voorstaan wellicht het eenige middel om het verdere voortbestaan van België mogelijk te maken. iedereen weet immers genoeg dat niemand nog wil van het herstel van België j volgens het status quo ante. De Belgische annexionisten, gesteund door de îïaversche regeering, zijn de eersten gewëest om het opgeven van de Belgische onzijdigheid te eischen. De Entente wil van geen onzijdig België, wel van een België dat zij politisch geheel in hare invloedsfeer kan houden en mi 1 i-tair als een bruggehoofd en uitvalspoort tegen Duitschland inrichten. Duitschland, dat.op dit oogenblik aan de winnende iiand is, wil een hersteld België wel aanvaarden, nlaar natuurlijk enkel onder beding dat het in de nieuwe status van ons land voldoende waarborgen vinden kan voor de veiligheid van zijn Rijk. Deze waarborgen kunnen zijn van ver-schillenden aard : aanhechting van grond-geljied, militaire Liezetting.zedelijke waarborgen. Deze laatste, die geheel in de lijn" liggen van het Vlaamsche belang, bestaan in eene blijvende en werkelijke onzijdigheid van België, dat geheel aan den Frànschen invloed onttrokken wordt en niet meer tegen een zijner naburen in het |.iarnas kan gejaagd worden. Om daartoe te komen is de beste nog, naast de .ontwapening, d.w.z. de beper-king onzer militaire macht tôt eene inwendige veiligheidswachtf de splitsing van België in twee deelen, Vlaanderen en Wallonie, die geheel gelijkberechtigd zijn en die, door hunne tegenovergestelde buitenlandsche politieke verzuchtingen., elkander in evenwicht houden en geen gevaar voor het drijven eener eenzijdige buitenlandsche politiek meer opleveren. Naschrift. Bij de heropening van de Zittijd van de R. v. VI. die kortelings plaats heeft, aal eene verklaring komen, betreffende d«i zin van de uitroeping van Vlaanderen's zelfstandigheid, die, naar wij verhopen, aile dubbelzinnigheid en twijfel zal uit den weg ruimen. WlLFRIED. iiiiiîiwiaBianiia» Voor die van Brnssel Een Vlaamschge^ind priester uit Limburg schrijft ons het volgcnde, dat wij ons tôt plicht rekenen in ons blad op te nemen : Onlangs vertoefde ik een paar dagen in Brussel. Mijn oponthoud in dt hoofdstad viel samen met het uitroepen in den Alhembra-Schoinvbur» van Vlaanderens Zelfstandigheid. Al de Vlaamsche vrienden, die ik in die da-gen mocht ontmeeten, waren blakend van geestdrift en praehtig van durf en vastberadenheid. En loch keerde ik van mijn reis in mijn stille dorpje wèer, nadenkend en vol oncust... Zullen de uit de Vlaamsche jrewesten in de hoofdstad overg;eplante Vlaamschgeainden niet in den maalstroom der verfransching worden" mêegesleept ? V»n aile kanten hoor ik protesten op^aan... Neen ! dat zal niet. Die Vlamingen zullen integendeel een heilzamtn invloed om zich uitoefenen en door hun voorbeeld bijdragen tôt herovering van het in den -rond Vlaamseh-geblevene Groot-Bru9sel ! Laten wij het hopen. Maar, op gevaar of voor een zwartkijker te worden uitgekreten, wil ik toch op de feiten wijzen die oorzaak zijn van de onruit die mij, spijts aile verzekeringen, kwellen blijft. Ik was te gast in een bij uitstek Vlaamsch en kristelijk gezin, dat pas eenige maanden zich te Brussel heeft gevestigd. Ailes was er Vlaamsch, uitsluitend Vlaamsch — d« gesprek-ken tusschen vader en moeder en tusschen ouders en kinderen, de gebeden v6<5r en na het eten; a'ies kortom zonder uitzondering. Maar toen de melkvoi kooper kwam moest me-vrouw zelve naar de voordeur, omdat de dienst-meiden zijn Fransche spraak niet verstonden. Zoo 00k toen een weinig later de beenhouwer schelde. En mevrouw vertelde mij dat 00k bij den kruidenier, den bakker, de groenselvrouw, m de comiteiten — natuurlijk ! — overal met één woord Fransch wer.d gebezigd en dat de lieden u beaagen alsofzij het in Iveulen hoorjen donderen wanneer men hen in onze taal aan-sprak. Niet dat ze geen Vlaamsch kenden ! De meerderheid zijn Vlaamsche van den buiten atkomstige menschen, die onderling schier alleen Vlaamsch gebruiken — maar die, zoodra ze zich tôt iemand die boven of 00k maar buiten hun kring staat, dit in 't Fransch meenen te moeten doen en, om hun klanten te belipven, er Waalsche of althans Fransch-sprekende bedienden denken te moeten op nahouden ! Is het dan te verwonderen dat ik bijv. de namen der straten van de hoofdstad door de Vlaamsche kinderen vau mijn Vlaamschei "gastheer alleen in 't Fran&ch hoorde noemer en er zelfs een ondar hen betrapte op he' spreken van Fransch ? Noodlottig- worden dif kleinen, tegen hun wil en dien van huant ouders, beiijvloed door de vreemde taal die "van aile kanten — de omgeving buitenshuis de School, de Kerk — in de gezinnen door dringt. De School en de Kerk ! ja die hebben ei de grootste scould aan. Mijn gastheer was, bij gebrek aan eer Vlaamsche school voor kinderen van zijn stand verplicht zijn dochtertjes naar een ganscl verfranschte zustersschool en zijn zoontjes naa: een ander geestelijk onderwijsgesticht te zendei waar 00k ailes wat de klok slaat Fransch ii en waar een hunner bijiia dagelijks terugkeer vol blauwe plekken, hem door Waalsche mede studentjes onder het welwillejid 00g van glim lachende leeraars bezorgd ! . En 's Zondag was hij, wilde hij zijn gods dienstige plichten niet verzuimen, w«l ge dwongen een Fransch sermoon te slikken — ten ware hij de vroegmis van 5 ure 's moi-gens wilde bijvvonen, de eenige. in zijn pa.ro chie waar nog in 'tVlaamsch wordt gepredikt . Zelfs tôt het afschaffen van dit eenig Vlaamscl sermoon waren pogingen gedaan geweest bi den pastoor, zoo verzekerde mij mijn vriend door dames die waren komen aandringen da 00k in de vroegmis voor haar dienstmeider een Fransch sermoon zou worden gehouden — iets waar de pastoor zich beslist had teger verzet, omdat volgens zijn eigen woorden, « de overgroote meerderheid der parochianen geei voldoende Fransch kennen, n Over de taaltoestanden in zijn parochie, dit over 't algemeen in heel Groot Brussel dezelfde zijn, wist, naar miin vriend mij verzekerde zijn pastoor hoogst intéressante bijzonderheder te verhalen. Indien, zoo had die priester ver z«kerd, welke in vroeger jaren een overtuige Flamingant was geweest maar 00k als slacht offer .zijner omgeving met den maalsjroom dei verfransching meegesleept scheen geworden indien men het lager onderwijs vervlaamsch is Brussel, na ten hoogste tien jaar, door d< Vlamingen heroverd. Ook thans is de over groote meerderheid der kleine burgerij en de: volksklasse in den grond Vlaamsch ; maar to «Monsieur le curé <> bijv. achten schier aller zich verplicht met hun Fransch — en well Fransch gewoonlijk ! - uit te pakken. Als staaltje der kluchtig-droeve gevolger van het verfranscht onderwijs dat die ge moedstoestand heeft geschapen, verhaalde d< heer pastoor hoe kleinc kleuters van zeven acht jaar hun biecht spreken : « Mijn péëhé kes. zal ik maar in 't Vlaamsch zeggen monsieur le curé ; maar mijn « acte de construction n (voor acte de contrition I) zal ik in Fransch reciteeren ! * * * Om aan de besmetting dier van aile kantei ailes doordringende verfransching" te ontkomei is het volstrekt noodig dat onze Vlaamschi vrienden zonder uitstel maatrejelen nemen. Hoofdzaak is dat ze met «lkaar in voelinj blijven. Waarom geen c Vlaamsche elub » of « Soeie teit » gesticht, zooveel mogelijk in t middei derstad gevestigd, waar zij elkander ontmoetei en, benevens de voordeelen en genoegens vai een gezellig samenzijn, Vlaamsche en Holland sche dagbladen en tijdechriften vinden met aile wat in een club behoort ? Wij hebben het « Vlaamsch Huis a zal mei aanvo»ren ! Het « Vlaamsch Huis » mag natuurlijk nie verdwijnen. Het is de aangewezen zet«l onze: groote Vlaamsche maatschappijen en strijders kringen en de bestgeschikte vergaderplaats voo: politieke en letterkundige Vlaamsche bijeen-komsten. Maar daarnevens diende er gelegen heid te bestaan voor intiemere samenkomsten waar onze leiders dagelijks onderling voelinj houden, de gebeurtenissen bespreken en elkan der met raad tu daad 1er zijde slaan. * * * Er moet nog meer worden gedaan. De Vlamingen van Brussel moeten om aai hun kinderen eeu Nederlandsch onderwijs ti verzekereu de handen ineenslaan. Wachten to de opeabare besturen ingrijpen om ook he vrije, lager en middelbaar onderwijs, te ver vlaamschen, dunkt ons niet raadzaain — intus schen worden hun kinderen verbasterd. Waaror niet liever dadelijk vo'or hunne dochters ei zonen een tweetal onderwijzers of onderwijze ressen aangesteld om hun kinderen door mid del van 't Nederlandsch te onderrichten ? Wa vô6r den oorlog vreemdelingen als de Duit schers en de Frànschen (met Walen en Frans kiljons) tôt stand brachten — een school waa onze kinderen onderwijs in en door hunn landsiaal bekomen — zullen de Brusselsch Vlaamschgezinden wel bij machte zijn te stict tm. Of zijn zij nog z&o zwak ? Dan zou r t 7ù al bijster weinig staat te maken zijn op de duurzaamheid der vervlaamschte staatsinste,!-lingen waaraan zij op zoo voorbeeldig eene wijze hun tijd, hun vlijten hun kennis wijden. Ook het verschil van godsdienstige, wijs-geerige en politieke gezindheid moet niet verhinderen dat allen elkander, ook Wat be-treft het onderwijs hunner kinderen, verstaan. Men ontsla eenvoudig de kinderen der niet-katholieke Vlamingen van het Godsdienston-dervvijs dat aan een priester-huisleeraar kan 1 worden toevertrouwd, zooals in andere s»ort-gelijke instellingen gebeurt. Ook de te ver-1 wachten weigering van Kardinaal Mercier aan een seculieren priester toelating te ver-1 leenen dit leeraarsambt te aanvaarden moet > onze katholieke vrienden niet weerhouden : t ond«r de reguliere geestelijkheid, of onder den Hollandschen clerus, zal de geschikte persoon zonder moeite gevçnden worden. En al kostte het ook moeite en geld, waar een wil is is «en weg ; het gaat hier om het bewaren van jJen Vlaamschen aard van de kinderen onzer voormannen en onrechtstreeits om de vervlaam-sching van hun omgeving. «t' j * * Inzonderheid onze katholieke Vlaamsche voormannen in Brussel dienden zich nauwer aaneen , te sluiten door bijv. een afdeeling der te t Antwerpen reeds bloeiende vereeniging « Per 1 Crucem ad Lucem » te stichten. In haar midden zouden de middelen beraamd en aangewend 1 worden die het aan de Katholieke Vlamingen : mogelijk maken zich in de taal van hun hart 1 met hun zielenherders over hunne geestelijke belangen en die hunner geliefden te handelen. ■ Waarom niet? Vermits voor de geestelijke : belangen der in Brussel wonende Vlamingen in dehoogere kringen van onzen katholieken clerus 1 zoo weinig bezorgdheid schijnt te bestaan, moeten de door hunne herders verwaarloosde [ schapen zich zelven zoeken te behelpen. Helpt U zelven, zoo helpt U God ! * • * *- Nog is dat ailes, naar mijn vaste overtui-ging, niet voldoende om de Vlamingen in Brussel voor verbastering te vrijwaren. Een nog wanneer uitsluiting van al de — ik zeg nu niet meer activistische Vlaamschgezinden of Vlaamschgezinden in 't algemeen maar — Vlaamschsprekende Vlamingen zonder uitzon-dering dringt zich op in de toekomst. Wij mogen er ons aan verwachten, dat laster, broodroof, boycot op groote schaal ingericlit en tegen ons aangewend zullen worden. De eerste slachtoffers ervan zullen de Vlaamsih-gezinde neringdoeners en ambachtslieden zijn, dan zullen diegenen volgen wier eenige schuld het is Vlaamsch te spreken of maar alleen van Vlaamschen oorsprong te zijn. Daartegeu moeten onze voormannen zich van nu af schrap zetten. Het zal wel niet zoo heel nioeilijk zijn een lijst van neringdoenden en ambachtslieden op te maken tôt wie de Vlaamsch-geainden zich voor al de benoodigdheden van hun gezin wenden kunnen, Er zijn in Groot-Brussel duîzenden Vlaamschgebievene bakkert, beenhouwers, winkeliers, kleer- en schoenma-kers, smedçn, loodgieters, schrijnwerkers. be-hangers, gas- en elçctriekbewerkprs. enz, bij wie me» in 't Vlaamsch bediend kan worden en zal worden âls men het vraajt of zelfs ( als men die menschen maar in hunne taal aanspreckt. Onnoodig natuurlijk die lijst open-baar te maken ; dit zou tegenwerlcing uitlok-ken en een tege»overgesteld resivltaat opleve-t ren dan dat welk men beoogt. Het volstaat de Vlaamschgezinden in te lichten. Indien men stetselmatig, voor^ichtig, eensge^idd en volhardend te werk gaat, zal men dra ondervinden dat deze werking ten minste even rijke vruchteii aiwerpen zal als de vervlaamsching van het bestuur in Ge-meente Provincie en Staat. Ni h il leges sine moribus. « Zoek eerst het rijk Gods binnen U zelven en al het overige zal U op den hoop ' ' toe geschonken worden,» staat er geschreven. Zoo ook zal, indien ons volk in zijn privaat leven Vlaamsch blijft, de vervlaamsching, van ' ons openbaar leven duurzaam blijken en heilvol. Dat is de genade die ik ons dierbaar Vlaan-t deren uitterharte toewensch. De pastoor van een dorpje iu het land van Zand en I.eem. t ; KRONIJK uit BRUSSEL 1 't Land is in beroering ! Op zulke schokkende gebeurtenis als de uitroeping van Vlaanderens Zelfitand'gheiJ moe<t t de reflktie volgen en schrikkelijk. Eerst de tegenmanifistaties, nu de protesten. Die laatsten zal het rege: en. 'k Heb de ge egenheid gehad er al eenige « onheilspellende » vcorteekenen r van {e merken. „ Op de zitting van 'n vlaamsch. zuiver letter-kundig gezelschapje van een der voorsteden, : kondigde de voorzitter aan dat hij, tegelijk met de ho^fden en bestuursleden van fransche, zoo-r wel als vlaamsche vereenigingen en maatschap- 7 lylo b O Dcrde Jaargang, Nr 8. s3 Februari iqiS. Pr,ijs : 16 centiemet De-rde Jaargatvg, Nr 8. — 23 Februari 1918.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.