Derii# jaargan*-, Nr 10. - g'Maart igit. Frijs : i# ««ntiemen. Berde Jaargang, Nr 10. — 9 Maart 1^18. DE EENDRACHT pilhîLt£srNr86. f"^° Weekblad voor het Vlaamsche Volk PA-^Tt™«™»™. . . _. — j)i Priester Van Ér Mealeatufe. INSCHRIJVING door ds zorgen vau het weekblad ..De Eandracht". Se X jM"SB "Ï* — 9-3-18 Overdracht fï. 124.35 Uit Gent : Bert van Bergen. 2.5o J. B 2.DO H. P. - 2 5o R. M. 2Ô0 V. H. 3 5o Naamloos. 23.— H. Janssens. a.5o R ndgehaald tijdens een vergsidering te Rumpst. 2.23 fr. 167.00 N.-B. De giften zijn voortaan enkel te storten op de Postchekrekening van het weekblad « De Eendracht », met dringend verzoek echter er per brief of postkaan onmiddellijk kennis van te geven aan het bureel van dit blad, voor kontrool en ten einde misvers'and et" vehvairing te voorkomen. Nhuii ne heurt aan de liMiscii Collages en Sniurtis ? Er schijnt in het hoogerhandsche doorvoeran van de vervlaamsching van het katholiek middelbaar onderwijs eene laakbare en oiïge-wettigde besluitloosheid te bestaan. & Ik spreek hier iyet ^-ls ambtenaar uit eigen-baat en uit zorg voor het middelbaar staats-onderwijs ; ik sprfek hier als oud-leerling van het onderwijs in kwestie. Als voorlaatste voor-zitter van het Algemeen Katholiek Vlaamsch Studentenverbond en van den Katholieken Oost-vlaamschen gouwbond meen ik met kennis van zaken over de mogelijkheid der gewenschte hervorming- een zelfstandig oordeel te kunnen vellen. * * * Bij het wijzigen van een toestand moet de wctg^ver tu-pf hnofdvereiscbten ap het oog- liouden. Hij zal zich moeten afvragen of de wijziging vereenigbaar is met het algemeen landsbelang en of de praktische uitvoering van de wet tegen de intiemste gevoelens der betrokkenen niet indruischt. Bij gebeurlijke doorvoering- van de al-geheele vernederlandsching- van het ICath. middelbaar onderwijs is jeen van beide tegenstroomingen te duchten. # •f* •*" De vervlaamsching van het vrij onderwijs breekt af noch rrct de landsbelangen, noch met de hoog opgevijzelde vrijheid van onderwijs. De gedragslijn, door de machthebbers voor den oorlog gevolgd, staat voor deze opvattinar borg. De vervlaamsching van het Hooger en van het Lager onderwijs werd in princiep als een rechtmatige eisch door aile Vlaamsche volks-»ertegenwoordigers erkend. Enkel over de uitbreiding van het princiep was er twist en oneenigheid. I11 elk geval. onze kamerheeren hebben door hunne prin-cipieele verklaringen laten blijken dat er tus-schen het staats- en het vlaamsch belang geen onoverbrugbare kloof bestoud. Waar zij het lager onderwijs vervlaamschten en het hooger gingen vervlaamschen moesten zij hun werk, door de vervlaamsching van het middelbaar Onderwijs voltrekken. Ik weet wel dat er onder de tegenstanders nog altijd gevonden worden, die naar de vrijheid van onderwijs als uiterst verweermiddel zullen grijpen. Onze katholieke regeering heeft dit strijdtuig sedert lang onbruikbaar gemaakt. De besprekingen, welke de wet Franck-Segers uitlokte, hebben klaar bewezen dat naar de xneening onzer katholieke voormannen het opdringen van het nederlandsch als voertaal niet als eene krenking der onderwijsvrijheid inoel opgevat worden. Diezelfde vertegenwoor-digers schreven de moedertaal als voertaal voor aan het al-geheele lager onderwijs. Er staan dus, naar de opvatting onzer staatslieden en katholieke voormannen. de vervlaamsching van het vrij middelbaar onderwijs noeh staatkundlge noch godtdienstige be-zwaren in den weg. * * * Strookt de vervlaamsching met de noodwen-digheden en het belang van het meerendeel der in de wet betrokkenen ? Dievraag iszeer gewichtig. Principieel zijnde tegenstanders — ze beweren het ten minste het er met ons over sens: moedertaal voertaal ! Uit praktische beweegredenen weigeren ze de vervlaamsching door te drijven. Hun tegenstand vindt zijn grond in het beweerde verzet van de ouders en van de leerlingen aan den eenen kant ; anderzijds vinden ze eene hervorming met de medehulp van Duitsch wapengeweld in het leven geroepen weerzintvekkend en ver= nederend. Laat de massa der vlaamsche katholieke studenten zich aan de verfransching van het onderwijs zoo gelegen dat de onmiddeilijke vernederlandsching op kreten van verontwaar-diging en « met moeite onderdrukte verbolgen-heid » zou onthaald worden ? Hier kan ik stellig antwoorden : Neen ! Gedurende het schooljaar 1913-14 telde het Alg. Kath. VI. Studentenverbond onder zijne leden meer dan 35oo hoog- en laagstudenten. Het programma van de katholieke Vlaamsche | studeutenbeweging luidde klaar en bondig : Algeheele vervlaamsching van het onder wij s-wezen ! Toen in 1909 de Belgische Bisschoppen op de Groote Markt te Leuven troonden in den glans van het jubelfeost van het 75 jarig . 92 bestaan der I.euvensche Aima Mater aarzelden de Vlaamsche studenten niet, ten overstaan der afgevaardigden van in- en uitlandsche Hooge-scholen. eenparig en krachtig, uit twaalf-hon-derd monden hun -kreet naar recht te laten weerklinken : "VVij eischen de Vlaamsche Hooge-school ! Er is meer. Op het oogenblik dat de oorlog uitbralc sloeg de studentenbeweging meer ra-dikale wegen in. De Leuvensche studenten-vereeniging «Amicitia» was er in geslaagd de leiding der studentenbeweging in handen te krijgen. Eerw. Pater Calbrccht, algemeen en bestendig sekretaris der Katholieke Studenten-vereenigingen, was de raadsman van Amicitia Hoogl. Vliebergh en Hoogl. Kan. Coppieters waren de eere-voorzitters van den Kring. Welnu deze kring trad openbaar op met de strijdleus : « Levé de Bestuurlijke Scheiding ! » Heeft Pater Calbrecht, intieme vrir-nd van Frans Van Cauwelaert en mijn eigen vriend, de oude strijdleuze zijner vrienden vergeten ? Heeft Hoogl. Vliebergh aan zijn bescherme-lingen gedacht, als hij het stoofhaken mani-fest teekende of wist hij niet wat er in zijn studentenkring omging ? Zooveel is zeker dat de leden van «Amicitia» de «révolutionnaire fakkel » in de. gilden en bonden van gansch Vlaanderen rondslingerden en dat de révolutionnaire brand in aile hoeken van Vlaanderen ontvïamde. Waar de leiders zich zoo radikaal aanstelden, hoeft men voor geen tegenkanting bevreesd te zijn. Het Algemeen Katholiek Vlaamsch Stud. Verb. heeft vertak-kingen in aile collèges en seminaries der vijf Vlaamsche gouwen. In vele collèges van Vlaanderen, zooals Sint Nicolaas, Roesselare, Diks-muide, Kortrijk, Eekloo, Dendermonde waren er op de 100 studenten geen vijf, die geen bondsleden waren. Op de j 1 collèges van Oostvlaanderen waren er enkel twee, — het St Barbara-college te Gent, toevluchtsoord der aristokraten en het Jose-phieten-college te Melle, internationale onder-wijsinrichting — waar de Vlaamsche beweging er niet in slaagde stevig voet te vatten. Maar zeker is het dat er in de beide Vlaanderen op de xooo studenten geene 100 franskiljons loo-pen. Er is maar een stootje noodig om het gedesorganiseerde studentendiet weer in het vuur te drijven. Enkel in de grootere steden, Brussel, Ant-werpen, Gent, Brugge, Mechelen, Leuven, zal de tegenkanting, in de eerste stad vrij alge-gemeen, in de overige ernstig wezen. Mag ik meromtrent een paar bescnouwingen in 't midden brengen ? Is het billijk dat de verbasterde grootsteed-sche jeugd, welke eene minderheid uitmaakt en over geld beschikt om in Waalsche collèges Belgisch bloed te gaan kweeken, is het recht dat deze minderheid aan al de Vlaamsche studenten een antinationaal onderwijsprogram-ma opdringt en de nationale krachten van ons volk verlamd ? De praktische moeilijkheid is de kwade wil van de regeerders en van de besturen. Wilt ge een treffend voorbeeld van het denk-beeldig gevaar dat de vervlaamsching de fami-lievaders zou afschrikken ? Er werd in de athenea geschreeuwd en getierd dat de doorgedreven vervlaamsching en de afschaffing van de Waalsche sekties de staatscholen zouden ontvolken. Welnu, wat is er gebeurd ? Op de 600 leerlingen van het Antwerpsch Atheneum, zijn er een twintigtal afgevallen. Over het algemeen gehalte en de namen van deze studenten zal ik geen kommen • taren ten beste geven, al zouden die zeer verassend zijn. Die uitslag is vcrbazend i Het is cen 011-loochenbaar feit dat de liberale partij haar naam van « partie de la France » glansrijk heeft verdiend. Onder de enkele tientallen leeraars bij het middelbaar onderwijs, die voor geen lamleggen van de Vlaamsche beweging te vinden zijn, zult ge met een Dio-genes-lantaarn geen vijf vrijzinnnigen ontdek-ken. Wel integendeel. Iederen dag kan men vaststellen dat zij « die op hunne hoofden en hunnen rug » den eerbeid voor iedere overtui-ging uitventen, een Vlaming niet verge-ven kunnen dat hij het éénige, het groote ideale dogma verloochent : cStel België boven Vlaanderen !» O heerlijkheid der vrijè gedachte, waar zijt ge heen gevaren ! Quomodo mutatus est cola optimus ! Welnu de toonaangevende elementen uit de athenea stammen uit de liberale gegoede bur-gerij van de steden. De leerlingen welke aan de donkere krachten der Fransche loge weten te ontsnappen zijn andermaal zeldzaam ver-geleken bij de katholieke studentenscharen, die hun Vlaamsch Vaandel hoog in de lucht liouden tegenover den openbaar banblikse-menden Mcchelschen Kerkvorst ! Als men de .Vlaamsche beweging onder d« Athenenim-studenten vergelijkt met de katholieke Vlaamsche Studentenbeweging is men over het bloedloos karakter van eerstgenoemde lettevlijk verbijsterd ! In Antwerpen — waaroin het versteken ? — neemt het Franskiljonsche ploutokratische bent het heele zoodje klein-burgersjongens op slee.ptou>v In de collèges van Oost- en West-Vlaanderen, moetge dùrven om franskiljon te zijn ; aan 't Atheneum van Antwerpen heeft een student kranigheid noodig om het franskiljonismus een onbeschroomd voorhoofd te bieden Ik ken in het heele Waas-land geene vijf hoogstudenten, die principieel de vervlaamschte Gentsche Hoogeschool ver-ketteren... geen vijf! en te Antwerpen onder de Atheneuin-studenten ! ! ?? En toch is Gent eene Staatshoogeschool, waartegen ik, als katholiek, menig ernstig be-zwaar zou kunnen opperen... Maar ons bloed is Ylaamsch ! Welnu. als in de anti-of vlaamsche Staats-scholen de doorgedreven vervlaamsching met zulke verbazende onverschilligheid wordt aan-vâard — laten we zelfs zeggen : wordt onder-gaan — dan kan men oordeelen over de groote vreugde waarmee ze onder de stoere vervlaamschte knapen der vrije Vlaandersche collèges zal worden begroet ! * * * Er wordt gehuild — de franskiljons huilen in den hoogsten toon — er wordt getierd : Het is thans de tijd niet ! Zonder voortvarendheid, lieve vrienden! Laten we onpartijdig zeggen : Er moet op hooger kommando van mijter en drietip worden getierd dat het nu de tijd niet is ! Onder de priesters 10et— du»u iex, sed lex I —- dat worden gezegJ. Ik tel zeer duurbare vrienden onder de jonge geestelijkheid. Ik weet dat er niet één is, die niet denkt en voelt zooals ik; ik weet dat er niet één onder hen is, die, niet voor Vlaanderen bidt, ik weet dat er niet één is, die aan onze oprechtheid twijfelt ; maar in pastorie en dekenij, in seminarie en bisdom, is er een ordewoerd en 't zachtste dat luidt; zwijgen ! Sedert i83o heeft de Belgische Staat de geestelijkheid naar zijn beeld en gelijkeni« geboetseerd en t; -»en nieuw mijter of kan un-nikshoed wordt den nieuwgekozene op het hoofd gezet of zijn geloof aan België moet hij openbaar belijden. Het is voor ons leeken, een dure plicht, den grafsteen te helpen afwentelen, waaronder de Belgische Machthebbers met medehulp hunner kreaturen de Vlaamsch-voelende geestelijkheid versmachten. Als morgen aile Vlaamsche seminaristen een vertoogschritt tegen vervlaamsching van het middelbaar onderwijs moeten onderdrijven dan zullen zij éénparig teekenen want zich verzet-ten is bijten op eene rots van graniet ! Als morgen de heer Superior zijne studenten tegen de vervlaamsching wil doen teekenen, dan zullen zij het opgedrongen protest met bevende hand onderschrijven, want het getal der on-dersteunden is groot en de vreesachtigen zijn overal leg'io en buigen voor het geweld als het machtelooze riet ! En als morgen aile pach-ters van Waasland en Kempen moeten teekenen, dan zullen ze teekenen want de naam der franskiljonsche grooteigenaars volstaat in vele ge-vallen om het angstzweet te doen uitbreken. En als morgen de honderduizenden onder-steunden moeten teekenen, zullen ze teekenen want Belgische handen breken het dagelijksch brood en drie dagen < wraak van Amerika » dompelt onze uitgemartelde werkersbevolking met heel hun gezin in het graf ! Maar laten we onder de katholieke Vlamingen rondgaaif met een manifest voor de vervlaamsching van het vrij onderwijs. Bewijs hun dat de hervorming billijk en dringend is... Ze gelooven u, maar op 3o, zijn er geen 2 die teekenen durven. Zoo groot is lie schrik voor de wraak-neming van de Belgische machthebbers. Een Franschman kan edelmoedig zijn omdat hij iets is ; maar een Belg is een negatieve entiteit en kan niet lijden dat iemand iets is. Geld en Macht ! Ziedaar de ijzeren muur die onze Vlaamsche volkskracht opdamt ! Het Belgische spook is vermomd uit zijne burcht ge-treden en daar het de eerste maal sedert 85 jaar den grond ondi r zijne voeten voelt sidderen is het razend van vertwijfeling. Dat is de oppositie in het ware daglicht ! Het is de tijd niet ! Akelige, driemaal akelige tragédie ! Nooit werd op de gedachten één zoo eendrachtig van hooger hand uitgaanden druk t uitqeoefend, nooit werd de gedachten vrijheid zoo schaamteloos onder de voeten getreden, nooit was het Belgisch schrikbewind zoo groot, de terrorisatie zoo algemeen en zoo onmenschelijk ! In vredestijd mocht ge te Leuven « Oranje boven » schreeuwen en tieren... De Rector liet begaan. Wie thans een leeuwken draagt wordt als verrader ge-brandmerkt.Doch heeren, de liefde is sterker dan de haat! Er kunnen Belgen zijn naar Franskiljonsche opvatting ; er zijn er die er hun bloed voor veil hadden. Eere zij hen ! Maar er zijn er dui-zenden, die de Belgische volksziel niet door hunne aderen voelen varen ! De heer superior van menig Vlaamsch college, de Rektor van de universiteit van Leuven weten het wel ! Wie heeft er ooit in een Vlaamsch college of in de Vlaamsche vergaderingen de «Brabançonne» hooren weerklinken ? Wie in een grootstad is geboren, kan aan het hybryde wezen, dat men België noemt, gelooven, kan liefst Fransch spreken en ,Jjne kinderen in 't Fransch opvoeden ; dat is hun zaak. Wie in Vlaanderen is geboren, kan zonder huichelen geen Belgisch masker opzetten. Wij zeggen met den dichter : Ut fecit natura, sic omnis figura recta est : Turpis Romano(Flandrico) lielgicus orecolor. Het eigene boven I Wij eischen voor de menschen rondom ons het recht op, wij vragen ais Vlaming-en behan-deld te worden; niets meer. De verdrukkino-, welke op Ben drukt niet nutteloos te verlengen! wij vragen dat de smaad, welke het volk door het te dwingen tegen Eijne belangen in te teekenen wordt aangedaan, worde gewroken ; niets meer ! De machtspositie welke ze tegen ons misbruiken, worde tegen de Fransltiljons gebruikt. Dit eischen wfc. Ik ben geen handelaar, geen rechtsgeleerde. Ik zal geen protest tegen den Staat Vlaanderen en geen er voor onderschrijven omdat ik de draagwijdte en de eltonomische gevolgen er van niet weten kan. In die zaken ben ik volstrekt onzijdig, oprecht en gemeend; inzake algeheele vervlaamsching van het onderwijs verlooehen ik aile passiviteit. Er is geen recht tegen het recht, geen waarheid tegen de waarheid. Bestendigt men de nationale mistoestan-den, met toestemming van Europa geschapen, met goedkeuring en aanmoedigingvan Frankrijk in 't leven gehouden, dan schiet men in zijn plicht te kort. De passieven willen nu niet wat wij willen ! Goed. De onrechte passieven zijn weinig talrijk, velen zijn gedwongen passief. Velen zijn in Holland. Als de oorlog uit is komen ze terug en dan willen ze wat wij willen : Dat het volk ; « Niet Christus, maar Barabbas » schreeuwe. Per Crucem ad lucern ! Achter den kalvarieberg rijst de zon. Het jonge geslacht is in aantocht en de lijdensweg wordt een zegetocht. Morgen klinkt langs aile wegen het blijde Paasch-lied : O felix Culpa ! O vere beata nox ! en op het zieltogend lijk van h«t frans- ■ ^ " 94 kiljonismus zullen de passieven en aktieven elkander de verzoeningshand toestekend. Met vrij onderwijs — vervlaamsch:ng rooruit! Dr. A. G. ln de Rechterlijke wereid Er roert entwat in de rechterlijke wereld... 't ware wonder bleef het daar alleen stil en gerust als nu toch heel de wereld geschokr is. Maar denkt eens na wat eene beroering al zou kunnen teweeg brengen in zulk een midden ! Overweeg eens, veronderstel eens : De Belgische magistratuur krijge in haar brein dat zij verplicht is vervolgingen in te span-nen tegen ons, Vlamingen, aktivisten, zoo algemeen nu uitgekreten vooor landverraders, en toepassing op ons te maken van art. 104 van 'c Strafwetboek : « De aanslag die ten doel zal hebben, hetzij den regeeringsvorm of de orde der troonopvolging omver te werpen, of den-zelve te veranderen, ... enz. zal met eeuwig-durende hechtenis gestraft worden ». Men houdt één of rneer personen, bijvoorbeeld leden van onzen Raad van Vlaandren aan, en stelt die in beschuldiging. De bezettende overheid komt daar, natuurlijk, tegen in. Groot rumoer in de rechterlijke wereld ! De koppen worden bijeengesteken in onze hoogere gerechtshoven en er komt sprake van niet min dan eene ontslagneming « en mrsse » als protest ! Maar dan ? — artikel 236 van zelfde Belgisch Strafwetboek luidt : « Zullen met eene gevangen-zitting van eene maand tôt twee jaar, en eene geldboet van honderd tôt vijfhonderd frank getratt worden, de ambtenaren die tengevolge van beraming,hun ontslag zullen gegeven hebben, met het doel, hetzij de bediening van het recht, hetzij de vervulling van eenen wettigen dienst te beletten of op te schorsen - Zij zullen daarenboven, kunnen verwezen worden tôt ontzet van het recht openbare ambten of be-dieningen te bekleeden ? » Wie zal die straf toepassen ? Als het nu eens onze vroede vaderen van het Verbrekingshof waren, die tegen art. 236 zondigden ? Er is niet eens een Belgische wet die de rechtspleging voor zulk geval regelt ! Dr Jur. Een viaanrte M lo Brussel. Laat ik eerst en vooral een woordje van dank toesturen aan den Vlaamschgezinden Priester uit Limburg, opsteller van het artikel « Voor die van Brussel » in « De Eendracht » van 23 Februari j.l. om zijne welwillendheid en zijn liefdevolle deelneming in onzen strijd voor de herovering van ons verfranscht Brussel. A! teekent hij « van het land van Zand en Leem » zijn beschouwingen zijn geenszins droog en dor, maar getuigen van diep bewustzijn van de ellende van 't haast hopeloos verkankerd Vlaamsch Brussel. En ja, voor hem buitenwoner, zooals voor ons, is 't een ware vreugde in een huisgezin te komen waar men kristelijk en Vlaamsch spreekt en voelt, en 't lijkt ons, helaas ! te zijn in Brussel een oasis in een woestijn. De beschaafde taal is hier uitsluitend Fransch, en als hien dan in een gezelsehap een paar menschen ontmoet, die sierlijk Nederlandsch spreken, staat' men waarachtig een poosje verbaasd en bekoord En op de aanhaling van de 9traatnamen zou ik nog gerust kunnen bijvoegen, dat het groote deel der Vlamingen slechts den Franschen naam ervan kent ; op aile straathoeken verkoopt men trouwens Fransche straatboekjes, maar een Vlaamsch, daar denkt men zelfs niet aan. De sermoenen in de kerken ! Ik ben verwonderd dat die nog in 't Vlaamsch gegeven worden, hier en daar ; maar ze zijn op den rechten weg om te verdwijnen... En de passieven die maar niet zien of willen zien dat de heden-daagsche Franskiljons, net zooals de vroegere, en immer crescendo, er op gemunt zijn al wat Vlaamsch is uit te roeien ! Maar de belangrijkste opmerking, en waarvan ik eenige woorden wou zeggen, is dat de Vlamingen dienen met elkaar in voeling te blijven. Ja, waarom geen Club of Societeit gesticht, die aile Vlamingen, boven politieke en wijsgeerige en godsdienstige meeningen zou vereenigen ? Het krioelt in onze stad van Fransche, Waalsche kringen. Hier en daar treft men wel zoo'n letterkundig of (onvermijdelijk) tooneelkringje aan. Van een groote Club of Vereenig.ng is geen »praak. Waarlijk, zou het n et mogelijk zijn een behoorlijk lokaal, in een goede gelegen straat te vinden, waar de Vlamingen zouden samenkomen ? Daar zou men het meerendeel der tijdschriften en bladen kunnen lezen, een handboekerij kunnen raadplegen en de andere benoodighedeu van een serieuse Club bezigen. Men zou er gamenkomsten kunnen treffen en over wat anders als poiitiek praten ; er eens gauw inloopen na den schouwburg, na een vergadering ; vrienden van andere steden en fouwen bij hun doorreis in Brussel ontmoeten. oo'n Club zou weldra vele bezoekers tellen ; meestal uit de midden-burgerij ; en daar de partij-geest vriendelijk aan de deur zou worden gelaten, zouden w'er nog andere als aktivisti-sche vrienden tegen komen, wat mets zou schaden ? De leiding zou toevertrouwd worden aan eenige gedienstige, « affaire » Vlamingen ; geen dwang-of drakenstatuten zouden de leden ketenen ; • u en dan maar een vergadering om de noodige maatregelen te nemen. En 00k, in dien Club zouden we- de Vlaamschgezinden vrouwen en meisjes ontmoeten, hé? Want is een meisje doorgaans een lief wezentje a's ze rechtzinnig Vlaamschgezind is, dan is ze voor ons tienmaal bevalliger .. Hoe zouden we daar gezellig, ir.tiem, als broeders en zusters naar hart en wezen met mekaar omgaan ! We zouden ze allen zien, de mannen uit de po'itieke kringen, uit de Volksmaatschappijen, uit de beroepsvereen',gingen ; de met-politiekers, de kluizenaais, de stillen, de zwijgenden, ja, allen, het lêldend geslacht, het brein van de 95 Vlaamsche Nationalistische Beweging in Brussel? En nieuwe krachten zouden aangewakkerd worden, de twijfelenden versterkt, de lijdenaen getroost ! De kern eener katholieke Vereeniging zouden w'er gemakkelijk vinden, en de Antwerpsche macht'ge en eerbieawaardige kring P. C A. L. zou nier zijn evenbeelcl zien oprijzen. En ter-loops gemeld, een Christen-meisjesvereeniging is hier, in Elsene meen ik, tôt stand gekomen Maar wat is er van geworden ? Waarom laten zij niet wat hooren in « De Eendracht », die hun gaarne, een kolom open stelt, niet? Laat ons er aan denken, Vlaminaen van Brussel, en de hoofden bij mekaar steke Dat degene die tôt stichting van zoo'n Club kunnen bijdrager. en er toe bevoëgd zijn, spreken, schrijven, een oproep doen. Zou kan en zal er veel goeds gesticht worden, èn voor ons, én voor onze stad. En al de lichtjes die nu zoo dikwijls ver verspreid, uiteéngestrooid, op eenzame plekjes glinsteren,zullen zich vereenigen tôt een brandenden fakkel, tôt een vlaminende toorts, die de Franskiljonsche karton-smd zal vernietigen, en of> haar puinen, met de onver-delgbare overgeblevene elementen van onze prachtige Middeleeuwen, wèei zal doen rijzen de fiere hoofstad van Vlaanderen, Ons Vlaamsch Brussel. Jam van Kate. Een belangrijke Uitlating. Uit « verantwoordelijke kringen in Belgii » woidt aan de half-ambtelijk Norddeutsche Al'ge-meine Zeitung(i5 Feb. 1 g 18) een buitengewoon belangrijk opstel gezonden over het bekende politieke gebaar van het Belgisch gerecht. Wij citeeren hier den slot-passus. Het Akti-visme wordt gekenschets als een « eigendomme-lijke beweging, die zich, buiten iedere Duitsche medewerking om, binnen Vlaamsche kringen voltrekt. en er zich op toelegt de Belgische staatsorde eene omwerking te doen ondergaan die tôt het herstellen van waardige verhoudingen voor de twee in Belgié wonende nationaliteiten onmisbaar zijn. In hoeverre deze omwerking als « revolution-nair » te bestempelen is, in hoeverre zij zich binnen de grenzen eener « grondwetswijziging » beweegt dient hier niet onderzocht te worden; dit is eene zuiver theoretische kwestie reeds hierom, dat bij elke opwelling van nieuwe rechtsbegrippen een revolutionnair element niet kan weggecijferd worden. In ieder geval vindt zij (deze bewering) ju st in de Belgische grond-wet eene grondwettelijkç staving, vermits deze grondwet duidelijker dan welke andere in Europa de stellmg vastlegde : a aile macht komt uit het volk ». Het recht dat de Belgische natie in i83o tegen Holland gelden deed, mag men nu binnen Belgié aan de Vlaamsche nationaliteit tegenover de Waalsche niet betwisten. En zoo' is het bepanld vanzelfsprekend du door de omwerking van België zal tôt stand komen hetgeen de Vlamingen als hoofdpunt van hun programma verkondigen : de zelfstandigheid van Vlaanderen. Zonder zelfstandig staats^even, met nationaal ministerie en parlement, zouden volgens opge-dane ervaringen aile taal-, school- of gerechtelijke wetten, die in den Belgischen eenheidsstaat ten gunste van het Vlaamsche volk uitgevaardigd zouden worden, op het papier blijven bestaan. Een eigen staat is de anontbeerli-jke waarborg voor den eigen volksaard. Maar daarmede werd nog niei gejegd dat de^e nieuwe regeling alles-fins tegen het Belgische Staatsverband, tegen de bestaande regeering moet gericht çijn. Enkel van de je regeering çelf, alsmede van Wallonié's houding 1al het afhangen, m hoeverre Vlaan-deren's jrifstandigheid qich in het kader van het huidige Belgié jal laten aanpassen Het is begrijpelijk dat de Vlaamsche redenaars nu met kracht verset aanteekenen tegen hunne ministers in den Havre die nu de Belgische regeering vertegenwoordigen. In een Paul Hymans, de vijand der Vlamingen, den hartstochtelijksten aller franskiljons, kan men geen vertrouwen stellen om de nieuwe beweging met den huidigen jakentoe-stand te verjoenen, maar nog is de mogelijkheid niet uitgesloler. een aanknonpingpunt met de gejamenlijke 'Belgische tràditie te vinden, en Duitschland jal niet de macht pjn, die \ulks verhindtrt. KLEINGOED Echo's. The man on the street. Oo den lioek dei Car-not^traat en van het Statieplein. Een werkman is bezig den Franschen tekst der straatnaamplaat uit te schilderen. Een kleine samenscholing daarrond : werklooze arbeiders, volksmeisjes, een trambediende die met den schoofzak onder den arm naar zijn rijtuig terugkeert, een bur-ger-politieagent....— 't Is toch bebkkelijk eh ? merkt een heer met een Waalsch «accent», die zich bij het groepje heeft gevoegd, — Geen antwoord. — Dà, is weer iets van de « Deutsen » ! gaal hij voort ; blijkbaaar in de hoop instemming met zijn woorden en afkeuring voor de «Deutsen» in te oogsten. — « Neeje, » zoo schiet plots een volksmeisje uit. «Dat is van de Vlamingen... En al ware.i het de Deutsen, ze hebben gelijk!... Allo ! gij groote meneer, wat kan dat ou doen dat hier ailes in 't Vloms alleen wordt gedaan ? We zen toch in Antwerpen eh ?. — Goedkeurend gelach. «'t Is maar fuist gelijk in Luik » zegt de trambediende. Daar is 00k ailes in de taal van de Walen alleen. De Vlamingen die daar komen wonen moeten ipaar Fransch leeren anders verstaan ze niemand : politieagenten, ontvangers, trambedienden, postbeambtent, stadhuisklerken, enz. er kan geen enkel één woord Vlaamsch. Nochtans zijn er duizenden Vlamingen in Luik — die moeten hnn plan maar trekken.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.