' Tweede Jaargang, , N' 9. 27 October 191 Prijs : 10 centiemen. Tweede Jaargang, Nr g. — 27 October 1917. DE EENDRACHT Weekblad voor het Vlaamsche Volk ABONNEMENTS?RIJS : Een jaar fr. 5.20 Zes maanden .... » 2.60 Drie maanden ...» 1.30 Geene abonnenten worden aangenomen die niet op voorhand het bedrag hunner inschrijving laten geworden. BUREELEN; Voor het Generaal Gouvernement : Prinsesstraat, x6, ANTWERPEN. Voor het Etappen- en Operatiegebied : 8, Huurdochterstraat, GENT. Postchekrekening Nr 8G. AANKONDIGINGEN : Prijs naar overeenkomst. Ongeteekende stukken worden niet opgenomen. Geene handschriften worden teruggezonden. BOEKBESPREKING : Het toezenden van één boek of schrift geef* recht op vermelding ; twee exemplaren, op bespreking. 161 " VERBANNING VAN Priester Van der Meulen AANBIEDING VAN EEN GOUDEN KELK. [ Inschrijvingslijst geopend door de zorgen ■ van de Katholieke Vlaamsche -vereeniging Per ■ Crucem ad Lucem. «Vie Van der Meulan smart I ■ , , T. K. Maeseik 2.— ■Tart 't Vlaamsche hart r ■C. Gillis, Antw., voor Recht en Waarheid 5.— ■ Mois Cleiren Antwerpen 5.— ■Adelf. Henderickx, volksvertegenwoordiKer 25.— ■Em. Verbruggen, Borgerhout 2.5o ■ Uit Neerlanden (Limburg) 10.— Bjit Wuest-Hercl; » 1.2b I N. B. — Voor wat de giften betreft enkel Ivermeld door de gemeenten van herkomét, ■ worden, bij gebreke aan de noodige aandui-Idingen, de namen der gevers voorzichtigheids-[halve niet openbaar gemaakt, zbolang de opzenders niet het verlangen uitdrukken nog bekend gemaakt te worden, wat zelfs wel -aYirsz'ms -wenschelijk is, indien eenigzins mo-! gelijk. Verdere bedragen en mededeelingen nog te zenden aan L. Sips, Van Arteveldestraat, 27, Antwerpen. ■; r iwni vvi rim tstvi Jongens van Vlaanderen ! Onlangs reed ik in den ochtend van Leuven naar Mechelen. Onderwegestapte, rbij de verschillende treinhalten, werkvolk in. Waar ze naartoe gingen vveet ik I niet. Dat ééne alleen weet ik : dat er wee-[moed kwam over mij en het me prangde lom het hart ; — en met zeer dacht ik fweer aan Stracke's « Arm Vlaanderen ». Men heeft me gezegd — en 't waren mannen die gelden voor bezadigd en bezonken ! — dat dit boekje een leugen was, een kaakslagende beleediging aan ons braaf, schoon volk ! — God gave het !... Maar wat ik dien ochtend te zien kreeg en te hooren, deed me beter begrij-pen, dat niet ailes wat P. Stracke uit zijn hart had laten vallen in zijn boekje, vcrschijnen mocht... dat er nog erger dingen in stonden... en dat die dingen '00k waar waren, en nog zijn... 1 Ze waren vuil, die menschen — zoo Ivuil, dat ze afschuwelijk nie voorkwa-l men, al had ik hen lief, als mijn broe-I ders in Christus. Ze waren gemeen, die menschen — zoo gemeen, dat ik terug-schrok voor hun roggels en hun ploe-lerig-domme taal... Ze waren geil, die menschen, zoo, dat ik schaamrood werd bij 't bedenken van tôt hun stam te behooren. En ze schaterschokten bij hun morsig-lieid, en ze brulden woorden tôt vrouwen, dat de walg me naar de keel stak. En ze hadden prêt met hun hoog-hartige lompheid, en om hun brutalen bluf dierven ze lachen... Ik heb willen weenen toen... arm volk ! — arm Vlaanderen !... En ik besefte, dat er geen God kan huizen in zoo'n ; ledrochtelijke harten ; omdat, zoo Hij niet terugschrikt voor die laag zijn geval-len — zij toch zelf moeten grinniken I over zich zelven, bij 't zicli onmogelijk I achten, nog zuiver-schoone gedachten of 1 " 162 gevoelens te weten opwellen in hun modderige borsten... Arm volk ! En zeggen, dat vele mannen — die gelden voor bezadigd en bezonken — 't gemoed in vrede sussen, en kalmtjes op den zaligen « Godsvrede » insluime-ren,... als het onkruid zoo woekert en tiert op Vlaanderens akker. En die mannen, die schimpen met jonge idealisten en jonge werkers : c Wat - romantisch lawaai toch ! » Maar van waar komen de daden ? Of zijn er geen daden noodig ? Rust roest... overtuiging in den zak steken is lafheid — niet handelen volgens zijn overtuiging. is spotten met het heiligste wat in ons ligt. — Kleinmoedig zijn en kronkelend vreezen, is wantrou-wen in God, wiens hulpe nooit faalt... Jongens van Vlaanderen, waar is uw overtuiging? Hebt ge uw volk nog lief? — Uw volk is in nood, en groote gevaren dreigen... Aan de mannen — die gelden voor bezadigd en bezonken — die U pramen tôt stll-zijn en wachten, omdat dit voor-zichtig is en wijs ; — zeg aan die mannen — die gelden voor bezadigd en bezonken — dat er maar één soort Van menschen is, die nooit onvoorzichtigheden doen... en dat zijn menschen, die niets doen... Van zulke verlosseis, veilos 011s Heer! Als die ochtendwoestheid de mor-genbede was van die arme Vlaamsche stumpers... wat moeten zij er dan beest uitzien 's avonds, na hun zatte roes in een smerige kroeg !... Arm volk... Ik werp niet U den steen toe;.. Jongens van Vlaanderen, wilt ge nog beminnen uw volk, wilt gij nog werken voor uw volk... wilt dan luisteren naar wat ik U telkens zal zeggen in de warme taal van mijn gemoed, en draagt het dan mee in uw hart ! in uw vuist ! H. Uit een Brief We knippen uit een brief die aan een onzer redactieleden door een verren vriend geschreven werd, volgende rege-len, die het overwegen wel waard zijn. Na gezegd le hebben dat de aktivis-tische priesters uit zij ne streek het uit-schuifelen van Kardinaal Mercier, te Antwerpen, atkeuren omdat de methode niet meer van onzen tijd is en niets ver-helpen kan, maar de wrok van den Kerkvoogd tegen de Vlaamsche actie nog verscherpen zal, dat de laakbaar-heid van zijn bedrijt tegenover het volk, dat hij als herder uit de klauw van ontaarding en intellektueel verval red-den moest, — en de gepleegde feiten reeds luide genoeg schandaal schreeuwen — schrijft bedoelde heer het volgende : Het hoeft daarbij geen betoog, dat het straatrumoer tegen Mercier op touw gezet een hooge troef is in de kaarten onzer tegenstrevers. Men zou echter onze t patriottards » nog een paar voorvalletjes uit het ver-leden in het geheugen moeten brengen om hun te bewijzen dat jong» lieden licht buiten den band springen en dat Kerkvoogden niet onfeilbaar zijn. TG5 In Maart 1914 stond de meerderheid der Leuvensche hoogstudenten op tegen Monseigneur Van Cauwenberg, vice-rector der Hoogeschool. Ze wilden hem kost wat kost over boord gooien. Ze gaven voor, net als de Engelschen met de Hohenzollerns voorgaven, dat zoo-lang Mgr Van Cauwenbergh aan 't bewind bleef, het uit zou zijn met de veel geroemde heerlijke studentenvrij-heid. Als bezetenen liepen ze huilend en' tierend door de vreedzame stad, uitten bedreigingen tegen den dwinge-land en te midden van een h«lsch lawaai staken ze op de Graanmarkt een strooien man, die den vice-rector verbeeldde, in brand. Om de kroon op 't werk te zetten, spoorden een 400-tal studenten, na een driedaagsche fuifpartij, naar Mechelen, dwongen den Kardinaal op hun geschreeuw te voorschijn te treden, en eenige rekels eindigden dien onbe-suisden uitval op dien beroerden Vrijdag met een vleeschmaal. Wie koos er toen partij voor de mui-ters ? De XXe Siècle, net blad waarvan de opstellers de Vlamingen steeds de woorden ( grabuche » en « huluberlus » naar het hoofd slingerde. Wie koos er toen partij voor de overheid ? Een groep maximalisten onder de Vlaamsche studenten. Juist dezelfde groep levert thans de beste aktivisten op. Quomodo obscuratum est aurum ! Mijn besluit, amicc, ligt voor de hand: Jonge lieden zijn gemakkelijk tôt het kookpunt warm te krijgen. Waar de kardinaal op politiek terrein zijnemee-ningen als wet wil opdringen, loopt hij gevaar het slachtoffer te worden der ultra-reactionaire bewegingen, door hem uitgelokt. Er zijn hier enkeien die Mercier roemen als een onfeilbaren leider : De geschiedenis leert dat 00k kerkprelaten feilen kunnen. In 1852 ftakkerde rond de vraag of men de klassieke schrijvers in het onderwijs moest verdringen ten voordeele der kerkelijke schrijvers een hevige strijd op onder de Fransche katholieken. Louis Veuillot, toen hoofdopsteller van « l'Univers », greep in en beantwoordde de vraag in bevestigenden zin. Mgr Dupanloup was met dat ingrijpen van den schrijver zoo weinig gediend dat hij het lezen van het dagblad in heel zijn bisdom verbood. Zijn vicaris-gen«raal, een behaagziek mensch wilde voor zijn bisschop niet onderdoen en gaf een vlugschrift uit, waarin hij Louis Veuillot en zijn dagblad van ketterij be-schuldigde. Enkel de Pau» vermocht de tegej) Veuillot ontketende geestelijken weer aan band te leggen. Is het geval voor ons Vlamingen niet treffend î Bewijst het niet glansrijk dat daar waar een kerkvoogd zich op politiek terrein waagt, hij zich beweegt op glad ijs ? Aan jongelingsuitspattingen eene prin-cipieele beteekenis hechten en aan bis-schoppen, in zake politieke twistvragen, de onfeilbaarheid bijleggen, gaat dus niet op. Deze stelling staat hier bij ons als een axioma. Mochten onze Pharizeeërs dit inzien. Het is goed het geheugen van die menschen nu en dan wat op te trisschen en hun theatraal vertoon met den gees- 164 tigen La Fontaine in rook te doen op-gaan door hun beleefd toe te roepen : « Tournez vous, de grâce ! Ik houd u op de hoogte van de ge-dachtenstrooiningen alhier, in de hoop dat het u verblijden zal meer en meer te vernemen dat bij de meeste intel-lectueelen, in onze gouwen, het brein gezond is. Uitterharte. X. Hollandseh-Belgische Toenadering.* Noord-Nederland zou 00k zijn betere methode van onderwijs in Vlaamsch-België gangbaar moeten stellen door den prijs zijner leerboeken te verlagen, die nu haast het dubbel bedrag is der Fransche. Noord-Nederland zou 00k de verkeersmiddelen van het Vlaamsche volk tôt deze « lage landen n dienen te vergemakkelijken, opdat een verblijf in Amsterdam goedkooper en mindermoei-lijk geschiede dan eene vacantie le Parijs. Kunnen onze Vlaamsche volksbiblio-theken verder niet genieten van eene Nederlandsche subsidie, die, door de Hollandsche Regeering, bij interventie der « Vereeniging van Letterkundigen », jaarlijks verstiekt wordt tôt den aan-koop van degelijke Vlaamsche en Hollandsche boeken ? En welke ethische redens zouden de Hollandsche uitgevers beletten — voor buitenlandsch Belgisch gebruik — een nieuwen prijSstandaard van Nederlandsche boeken en kranten | in te voeren, die liefst een lagere zijn ; zal dan de Fransche? Welke Nederlandsche uitgeverij zal zich dan 00k sacri-ficieel willen belasten in den aard der « Nederlandsche Bibliotheek » en der « Duimpjes-uitgave », zeer goedkoope boekjes onzer Vlarfmsche schrijvers over Vlaanderen te verspreiden, die des te gemakkelijker zullen gekocht en gelezen worden omhunne zuiver locale Vlaamsch-heid ? Zullen wij verder eene massale doordringende belangstelling der Noord-Nederlanders mogen verhopen voor zui-ver-cultureel-economische werken als het «Vlaamsch Handelsverbond» en «Volks-opbeuring'i? Wie der Nederlandsche Katholieken optwerpt daarbij de sociale plannen van geconcentreerde samenwer-king der Hollandsche en Vlaamsche priesterschap voor Vlaanderen, nu wij historisch weten, dat de lagere Vlaamsch-Belgische geestelijkheid de groote ver-spreidster is geweest der flamingantische idee ? Men vergete buitendien nooit, dat de Fransche cultuur zich steeds ^voor een gemakkelijk prijsje aan de Vlamingen geeft, terwijl de Hollandsche « klein-degelijkheid » zich-zelve zwaar bemoei-lijkt in de versprêiding der Noord-Neder-landsche cultuur in Vlaamsch-België. Werkelijk, aan dilettantisch en pla-tonisch geliefhebber met de Vlaamsche letterkunde hebben wij, Vlamingen, nie-mendal, en wanneer de Hollandsche kultuur zich zelf-genoegzaim achter den Moerdijk barrikadeert, « tant pis pour elle » : na de verfransching van Vlaan-dëren komt de verfransching van Holland * Uit een brochuur die zooëven verschcen in Holland. 105 noodlottig aan de beurt, maar ditmaal met het gémis van den nu onverschillig geachten Vlaamschen golfbreker. En wat jammer dan voor de Hollandsche goede « degelijkheid welke moreeie deugd Vlaanderen zoozeer begeeit. Ik wou, dat er in Nederland ditmaal ernstig een Komité gevormd werd van vooraanstaande Hollandsche enVlaamscli-Belgische intellectueelen, om de kweslie der Nederlandsch-Belgische toenadering in voorstudie te nemen en men een referendum onder het Noord- en Zuid-Nederlandsch intellect hield over de middelen ter versprêiding van # Nederlandsche cultuur » in Vlaamsch-België, na den oorlog. Ik wou, dat de Nedei-landsche Katholieken, zich herinnerend de Thijm-tradities. eene delegatie zonden naar Z. H. Paus Benedictus, om Zijne tusschenkomst te ve'rzoeken, bij het naaste vredescongres, in de regeling, de abso-lutistische regeling, der taalkwestie in het Katholieke Vlaanderen. Ik wou dal de Nederlandsche Regeering bij de aun-staande Vredesconferentie, eerbiedig maar beslist bij de Groot-Mogendheden, m 1 respecteering der Belgische Regeering. aandrong op eene volledige rehabilita tic van het Vlaamsche volk, waartoe de Nederlandsche Regeering het zedelijk recht bezit, nu de Fransche Republnk zich reeds 85 jaar met de Belgische huishouding bemoeit. Het spreekt daarbij nochtans van zelf, dat de Nederlandsche cultuur-verspre:-ding in Vlaamsch Belgiëhare beste k.tnsen tôt een ruim succès alleen bereiken kan in eene solidaire, loyale medewerking van den Belgischen Staat, zooals diezelfde Staat, nu zoo wat meer dan 85 jaar, met medewerking der hoogere Katholieke Geestelijkheid, en van de hoogste grade; der Vrijmetselarij, de Fransche culiutir in Vlaam-ch-België beschermd en ver-breid heefr. En dan is het klaar als een klonije. dat de Vlaamsche Beweging nog iets meer is dan eene loutere kwestie van « Bestuurlijke Scheiding », die slechts een inwendige politieke staatsvorm is waarin de groot-Nederlandsche cultuui-deeg — die voor ons in hoofdzaak « Vlaamsche » is — dient gegoten. Wij willen door de groot-Nedei hun'.-sche cultuur in Vlaamsch-België een « hoogeren stand » scheppen met het Vlaamsch als « sprache der Bihiung , opdat Vlaanderen in Europa geen ras van knullen en iloten blijve. « Noch het geschreeuw eener opge-ruide menigte, noch de dwang van vreenui geweld kunnen op den duur de slern onderdrukken, die zich, voor hetgeen Vaderlandsch en nationaal is, bij d: i weldenkende verheft. » Zoo schreef « Gids », in 1837 ; zoo zal Vlaamsch BeljJ. met nadruk en beslistheid medezeggi'i na den oorlog. Nochtans passe Holland op en gev Vlaanderen zijn cultuur-in-den-fuimsteu zin behoedzaam met den kinderlepel : s verhollandsching » toch van Vlaamsch België is al een zoo bedenkelijk gevi ; ! als verduitsching» en «verfransching ■; Hollandsche cultuur-invloed imniers men spiegele zich in enkele feiten va' '3o — m.-tg niet leiden tôt eene ethiscl 1 opslorping van de Vlaamsche volkszi . — die van de Hollandsche vorm v\ i afwijkt — ; feitelijk heeft Vlaanderci volkskra'cht in gewone tijden aan zich

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.