De stem uit België

3229 0
18 February 1916
close

Why do you want to report this item?

Remarks

Send
s.n. 1916, 18 February. De stem uit België. Seen on 29 March 2024, on https://nieuwsvandegrooteoorlog.hetarchief.be/en/pid/g73707xw67/
Show text

Over deze tekst

Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software. 

9 rï.? vfiirs7^mplSn0 hk 74.4.^ DE STEM UîT BELGIE wingen echter ik niet in aile deelen kan bij-treden).* * * Eindelijk dient men wel in acht te nemen tôt wie onze bisschoppen hun verzoek ge-richt hebbee Voor eenige dagen verscheen in de "Tim.es" een bevreemdend te.legiam, waarin werd medegedeeld, dat de Paus geen onderzoek zou ii\^tellçH ; en als commentaar voegde een Beljfisch-Fransch blad eraan tœ, dat de Pans bat- verzoek onzer bisschoppen had van de hand gewezen, verklarende dat hij zijn tusse-henbeidetreden onvereenigbaar achtte met zijn neutralen toestand : Pauvre Belgique !—Dat zet nu heel de zaak op den kop : ook geloof ik. niets vau den inhoud van het telegram. Imniers, wie heeft den Paus gevraagd, dat "Hij" een onderzoek zou in-stellen? Va.n hotgeen er omgegaan is tus-schen den H V'ader en Kardinaal Mercier is niets uitgelefct. En dan, onze bisschoppen hebben hun voerstel van een "scheidsge-recht" niet goricfet aan den H. Stoel, maar wel aan her Duitsch-Oostenrijksch Episco-paat. En zeUs dezen kunnen geen onderzoel mstellen, indien zij daarin niet geholpen worden doo de Duitsche regeering. Dat begrijpen <M»ae bisschoppen en zeggen daarom aan de Duitsche: "gij zult van uwe regeering n,e openUjke verklaring kunnen ontvangen, dat de geituigen door u en door ons kunn^a worden opgeroepen." Ailes hangt dus tçsi siatte af, niet v.an den Paus— die enkel een *opporscheidsrechter " kan be-noemen—zelts niet van het Duitsch-Oosten-rijksçh Epi %r.oj»a«it, doch van de Duitsche regeering. ... Zal dezo gonoeg recht^vaardigheidszm bo zitten, om çt? uoodige toesteniming te geven? Dat is hoog".' te betwijfelen. Bij het VTagen van e.en o\4ej::>-0ek aan de Duitsche over-heden in België hebben onze bisschoppen tôt nu toc- ^eklopt aan doovemansdeure ; het onderzoek 4e Duitscftç regeering zelf heeft inge.vte.kli, -was met opzet eenzijdig en draagt al 4»"' :.»ii?nerkeç van een inislukt ver-weer: dit zijw wel teekeaien dat Duitsch-land niet rnet oen gerust gewetcn zit; het moet wel \ raecaSi dat het van een nieuw onderzoek gçcn. «er zal behalen, en wij achten dit land m*" r-odelijk groot genoeg, om mede te werkea a,an ç!,en triomf der waarhçid en der rechU-a&Ldigîjieid. Met zal dan met ijdele uitvluchteo- xosk den dag komen Qjn een wei-gçiend aojtvyofMçd te kunnen geven. En het weet, dat b.et ia, de v.ijanden van de Kerk bondgenootoa heeft, die al hunne veront-waardiging znjtan uitstortem niet op Duitsch-ïand, maar den Paus, die voor kor.t-gichtige Hoden q-.Uijd de zondenbok blijft. Feitelijk nochtans zal Duitschland juist door zijn weigerisg, oui welke voorwendselen deze ook wordt goedgepraat, zijne schuld bekennen oa zijn vonnis teekenen. En dan blijft toch he>. laatste woord aan onze bisschoppen : *''oolang de Duitsche jusititie zich onttre.V toeh,ouden wij het recht en den plicht—zoo w.erklaren zij plechtig—om ons te verzefrter <egen hetgeen wij, in geweten, beachouwien Vis een ernstigen aanslag tegen het recht oa de eer." Zoo sel. {tant dan weer voor de wereld België's goede naam, en geen tijd vermag de bezoedelin- weg te wasschen, die kleeft op Duitschls». J's barbaarsche legerbenden. Van Mierlo, S.J. o—— Het godsdienstig Leven der Belgische Vluchtelingen in Engeland. Over a: 'ociangrij^. onderw/erp heb ili tôt nog tos. t tec'htatreeks geschreven, omdat ik e< rst .ag wilde zien en hooren, zoeken en peilen, wiUiw® en vvegen, want het ware de erasti^v en gewetensvo.lle "Stem uit Bel-gie," te L* doen, ^.L.nnen uit te flappen op goed kotr- het uit. gevolgstrekkingen neér te pennen, die met door vele en zekere bewijzen gestaafd z^n. Iwjiers de groote taak van het jourr. jL'.sme, in dezen oorlogstijd, een tijd va,n schou melmg en uitzuivering, is blijvend en opbeurend werk te verrichten. Verboden te lachen bij t zipht der werklijkheid ! ! Is het g.odsdienstig leven der Belgische vluchtelingen bevredigend? Ja en neen. Engelschc katihohekea hebben met teleux-stelling en hartzeer over het geloofsleven .onzer \ luchtehngen. geklaagd. Immers de katholiekc i v.an Engelajid hebben te veel van Belgie verwacht. Ook zij lede.n,, ia dit op-zicht, aan djie z.iekte van Engeland, najnelijk verbazei^ie onwetendheid over de toestanden van het - isteland. Jawel. Belgie is katholiefc, het heeft een katholiek '.andbastuur, dat sinds bijna dertig jaren, regeort valgens katholieke begiijselen, met inachtneming van een groote verdraag-zaam.he,ic H<}t heeft een katholieke hooge-school, mididelpu-nt van de oude en moderne vetenschap- Het heeft een katholieke on,deir-wijsiarichtimg ; het iheeft een leger van ge-leerde en dengdzame priesters en kloosterlin-gen. H-:t zendt j^ariijks honderden zende-lingen de wereld rond. Zijne sociale werking is een zekere hoap voor esen schitterende toe-komst. Maar dat belet echter niet dat veel katholisk gedoopten tôt hun katholieke begin-selen nift op leven, en in ojjverschilligheic vervallep, meer in godswiensthaat. Wanl niet katholi-ek zijn heduidt evenveel als anti-katholiek zijn, in katholieke landen waar de politiek in het teeken van den godsdienst staal en de god,sdveflst in het teeken van de poli-• tiek wordt gebracht. Ik versta echter de hooge verwachting dei Engelsche katbolieken. Zij hunkeren naar d< bekeerin,'; van huraie protestantsche langenoo ten door den invloed der voorbeelden. He is mijne innige overtuiging en mijne vroomst< dagelijksche bede, dat God Engeland'1 menschlievendhsid voor de Belgen, geestelij ker wijze zal beloonen. Aniîerzijds is he een feit dat de tijdelijke uitwijking der katholieke Belgen in een protestantscli land, van zelf in katholiek opzicht goed doet, omdat het den Engelschman laat zien hoe de Engelsche Kerk toch maar een nationale Kerk is, waaraan het vasteland vreemd is, hoe een katholiek land rijk zijn kan aan aardsche weelde en aap zielegrootheid en heldhaftig-heid, en niet noodzakelijkerwijze minder-waardig, lijk de protestanten het minachtend plachten te denken over de Engelsche katho* îieken. Met één woord, het enkel verblijf der katholieke Belgen in een protestantsch land, afgezien van het voorbeeidj zal wegnemeu den sluier van blinde onwetendheid, de zelf geruste voldaanheid om huii geloof, en de daar«itvolgende enggeestigheid die in vroe-gere dagen bijzonderlijk oversloeg in haat en vervolging tegen de Engelsche katholieken. Wat den invloed der Belgische katholieken op de Engelsche katholieken betreft, zoo de teleurstelling groot is, omdat geen vloed van voorbeelden uit de Belgische massa opgolft, toch weten die Engelsche katholieken best. dat er overal onwied woekert. Ik denk echtei dat de Belgische vluchtelingen van de Engel sche katholieken heel wa!t kunnen leeren, als bijvoorbeeld de ongekunsteldheid des geloofs de bereidwilligheid der ondersteuning var kerk en school, den eerbied voor het priester schap, de plechtighefd der avonddiensten Hoe meer ik in persoonlijke aanraking kon met de Engelsche katholieken, die meesta toebehooren tôt de lagere standen, hoe mee: ik er mede ingenomçn ben, zonder nog t< spreken van Ierland, waar het bovennatuur lijk leven, in zijn fijnste en ongemeng* wezen, u toezingt uit geschiedends, uit gronc en volk, van waar uit het bovennatuurliji leven gedrenkt en gedompeîd in 't martelaars bloed van eeuwen, parelscharterde over d heele Engelscbsprekende wereld. Men vergete echter niet dat wanneer katho Iieken lauw en on,verscKllig zijn te middei den geloofsgeest van hun eigen land, zij maa weinig kans hebben vuriger en p'ichtlievende te worden in een protestantsch land waar d protestantsché''geest overmachtig het privaa en openbaar leven beheerscht. En zoo mei mij antwoordt: "Maar leert die oorlogsram; hun dan niets?" dan antwoord ik, dat he waar is dat de vrees des Heeren het beginsf der wijsheid is, maar dat die vrees zich maa weinig. laat gevoelen in een land waar d Belgen op vrije voeten staan, en waar me: nog niet eenmaal zien kan dat er ginder ve op het vasteland een oorlog wordt gewaagi op leven en dood. Ten andere, ik kleef d meening niet aan dat een oo-log een omme keer teweegbrengen zal in de godsdienstig houding der massa. Een oorlog is een va die groote schommelingen die toont wat ee mensch is, die de diepte en het weerstanc vermogen zijner overtuigingen in een helde daglicht stelt, die gelegenheid geeft aan h-goede en aan het kwade die verdoken of g. kluisterd vooraf in de ziel lagen om zich t openbaren, vrij en straffeloos. En ik beaar ten voile wat een soldaat op het front m: schreef : " Hier worden wij heiligen of zwal kelingen, ten minste zoolang de kanonnë stil blijven en den vrees des doods niet aar jagen." Meni zal ons echter er niet verantwoord-lijk voor maken omdat ons katholiek volk ni< voorbereid was voor die verhuizing naar ee protestantsch land. Evenmin als aan oorlog geloofden wij aan de mogelijkheid van zvu een gebeurtenia. Ons volk wist niet wat pre testantisme was, en in een katholiek land a: het onze was het ook niet noodig dat 1 weten. Graag echter geef ik toe dat ons k; tholiek leven in Belgié te lang heeft gelede aan sleurgeest en overleveringsslenter, d: diepe geloofskennis entbrak, en dat het g' dacht aan het bovennatuurlijke bij velen w; verzwakt. Juist in de laatste jaren hadde wij het gevaar ingezien en we hadden ec krachtdadige werking op touw gezet voc meer overtuiging en bovennatuurlijk leven i onze katholieke instellingen. Onverwach heeft de oorlog onze werking stopgezet, e het is derhalve niet te verwonderen indit halfslachtigheid en lauwheid, zoo maar se fens naar de voorwendselen van verkeersmoe lijkheden en oorlogstoestanden, hebben gegr pen, om godsdienstplichtverzùimenis te ve ontschuldigen, Deze opmerking is des te meer van krach wanneer wij beschouwen dat wij hier : F.ngeland, het merg der katholieke Belgiscl natie, namelijk het volk van den buiten < de dorpen niet hebben maar wel het volk vî enkele steden, waar ongodsdienstigheid < onversçhilligheid maçhtig zijn. De Vlaand rens en de Kem-pen zijn weinig in Engelar vertegenwoordigd, en waar zij er zijn zij me ten niet voor het Iersch gelooi onderdoen. Wie i<et of wat op de hoogte is van h vluchtelingenleven zal mij ten voile beami wanneer ik zeg dat het E.ngelsch stelsel v; gastvrijheid, in de eerste maanden, nameli het samenplaatsen van personen van aller] rang en stand, taal en meeping, heel schad lijk is geweest voor het katholiek leven d vluchtelingen. Ten andere, het is een begi sel alom erkend dat het zedelijk en godsdier tig leven zijn besten steun vindt in het a-fj zonderd familieleven en dat de overbevolki: der steden, die het familieleven onmogeli maakt, in aile opzichten ongezond is. H is wa.arlijk vejibazend welk een schat v. goede mensehen men ontdekt, wanneer elk zijn huis een te huis vind't, en de invlo van den priester daar als raadgever is aa zienlijk. Tk vergeet het nimmer wat bra mensehen hebben geleden in een eenzai kamer v;an de vluchtelingenvillas, omdat noch konden noch wilden "very nice " spel en willens nillens moesten ondergaan de re; ling en de almaeht van andere refugees t uit een of andere qroote stad komende,, de den chic hunner klee-ren en hunne fransc complimenten, den onzielkundigen Engelst man den schijn gaven alsof zij afkoms t waren van hoogeren stand. Beste vluchtel: gen, ziet, wij priesters, wij houden er niet van te zeggen wat wij door het volk zijn, maar :k mag het u toch eenmaal zeggen : wij, priesters., hebbeai de eersten, de schoone zielen onder u geraden, en rap het klatergoud van het goud onderscheiden. Onze démocratie, onze volksliefde immers wordt ons ingegeveu door de achoonlieid der ziel, 't zij hare wer- kelijke, 't zij hare mogelijke schoonheid. * * ' * Eene verklaring voor veel onversçhilligheid ligt in de alom aaageprezen "union sacrée." Wat deze in werkelijkheid geweest is, wil ik thans niet openbaren : het ware niet wijs nu het dossier der ervaringen open te slaan. Maar het is een feit dat velen door de union sacrée-geiluchtfc misleid, misschien wel omdat zij wilden misieid zijn, hun geloof onder de korenmaat hebben geborgen, de heilige eischen van hun godsdienst iiebben weggefoe-feld. Wisten zij dan niet dat men op 't gebied der eeuwige, goddelijke beginselen nimmer schipperen of toegeven kan, dat de godsdienst niet staat buiten, maar boven, of beter hooger dan aile vaderlandsliefde, en dat union sacrée op politiek gebied een goede zaak zijn kan, ; maar op godsdienstig gebied een verwatering en een lafheid Ss ; dat boven het belang van het oorlogsverloop er een eeuwig gewetens-belang is, de zaligheid van, elke ziel? Derhalve, neem ik wel aan dat de priester i van uit den predikstoel terloups in vaderland-! schen zin spreke, omdat juist de katholieke godsdienst de steun is en het licht van een vaderlandsliefde van recht en eer, maar het ware te kort komen aan zijn zending van 1 prediker van het Evangelie, van den predik-1 stoel een vaderlandsche tribuun te maken. Derhalve, ben ik maar weinig ingenomen met die vaderlandsche "Te Deums," waar, officieel, vrijdenkers en ongeloovigen naar henen stroomen, noch met dat zingen van vaderlandsche liederen in onze kerken. Op zijn minst is het inbreuk op de katholieke liturgie, meestal een gémis aan eérbied voor het Allerheiligste Sakrament, en vroeg of laat een gevaar van secularisering en nation ah seering van het katholicisme. Groot-sche kerkelijke plechtigheden zijn een afspie-geling van de hemelsche feestelijkheden ; weliswaar, enkel de katholieke godsdienst kan grootsche vaderlandsche betoogingen opluis-teren, maar de eerste en groçtste plechtigheid van den katholieken godsdienst moet steeds zijn de innige betrelikinsg van de ziel met God en met Christus. Dat het godsdienstig leven der katholieke kinderen moest verzwakken in Engeland, omdat niet telkens de katholieke school aan de hand was, is onlooehenbaar. Maar weder-om, zelfs waar de school aan de hand was, ten minste met een beetje opoffering, ben ils honderdmaal verwonderd geweest te zien hoe weinig katholieke ouders zich om het vraag-stuk van eene kaholieke school bekommer-den, hoe weinig zij er een onwrikbaar levens-e beginsel van maakten. Weten of begrijpen n zij dan niets van onzen strijd in Belgie voor j het recht der katholieke school? Verstaan zij dan niet dat een katholiek schoolonderwi] s n een plicht is van de ouders tegenoveï hunne kinderen, omdat zij verplicht zijn den schat des geloofs te bewaren en te verrijken? Den-î- ken zij dan dat eenig onderwijs in godsdienst ter voorbereiding tôt de eerste communie vol-n doende is, alsof de godsdienst enkel voor ééne plechtigheid werd ingesteld en niet als eene k levenszaak? Ten andere, hadden zij iets ge-)- voeld voor het katholiek beginsel der katho-.s lieke opvoeding, zij zouden door het zenden e van hun kinders naar de katholieke school, i- hulde hebben gebracht aan den heerlijken n strijd welke de katholieke Engelschen hebben it gevochten, voor de vrijheid der katholieke î- school. Waarlijk, wanneer men komt te ts staan voor zulke feiten, vraagt men zich af, n of wij in Belgie niet moeten beginnen met al n de eerste katholieke beginselen ,te herleeren ir en in te prenten, in plaats can onzen tijd te n verbeuzelen aan apologetische en sociale leer- ls gangen. n * * * n De algemeene indruk dus over het gods- f- dienstig leven der Belgische vluchtelingen i- in Engeland is dat hun godsdienstig leven s-. als een géheel, en in massa, niet indrukwek- r- kend is geweest, lijk bij voorbaeld de gods^ vrucht der Belgische bedevaarders in Lourde; t, de wereld verrast. Onversçhilligheid, twij. n felgeest en misverzuim zijn de groo^ste kwa le len. Over de zedelijkheid echter kan niei :n veel worden geklaagd. Maar is de algemeen .n heid van godsdienstzin niet voldoende, en :n om redens hooger verm&ld, «r zijn nochtans e- duizende gevallen van volheerîijk katholiel d leven onder de vluchtelingen. En met zeker e- heid durf ik zeggen dat de echt-goede katho Iieken in België, hier in het vluchtelingen et land, nog beter geworden zijn, dewijl hui >n katholicisme werd gelouterd en ontdaan var m aile bijkomstigheden. Het vajt immers nie jk te ontkennen, dat deze wereldramp met a ei hare gevolgen, de goede katholieken mee e- heeft doen vastklampen aan de redplank de: er geloofs, hen heeft gebracht tôt de opvattinj n- van het ware wezen van het Christendom :S- namelijk de navolging van Christus, in ziji ;e- lijden en in zijn kruisdraging, hun heeft aan ig geleerd de christelijke deugden van gelaten jk heid en ondervverping, van onthechting vai et het aardsche en van zelfopofferende liefd' m bemevens het gevoel van rechtvaardigheid in en de deugd van sterkte die dieper werdei ed ingeprent. n- Anderzijds zijn er vele Belgische familie ve van hoogeren stand die door hunne dage ne lijksche betrekkingen met het "high life" va: zij de plaatsen waar zij thans verblijven, een nie en te onderschartten invloed in godsdienstig op ;e- zdcht hebben uitgeoefend op de protestante: lie van de officieele Engelsche Kerk voor dewelk or de godsdienst een angstige gewetensvraag i he en niet willekeur van "a free country." h- Ik zou hier echter kunnen de vraag stelle ;ig of de katholieke heeren en vrouwen van hoc n- geren stand genoeg door raad en daad hunn minderklas-ianidgenooten hebben geholpen, ze bezocht, ze aangemaand hebben tôt hun christelijke en burgerlijke plichten, den Bel-gischen priester hebben gesteund, en op die vraag zou ik niet altijd bevestigend durven antwoorden, ik zou moeten een gémis aan katholiek' initiatief betreuren en er bijvoegen dat zij juist de moedigste Belgen niet zijn die sinds maanden, nietsdoende noch op stoffe-lijk noch op verstandelijk gebied, zitten wach-ten, wachten naar de gazet met hare dwaze hoop en hare even dwaze wanhoop. Ik weet het wel, voor een vluchteling van hooger stand, is het geen dankbare taak zich om het welzijn der mindere klas vluchtelingen te bekommeren, maar het is een taak vol kiesch-heid, maar ik beloof het u, benevens enkele wêerzinwekkende ervaringen, zult gij er meer troostrijke opdoen, want onuitputbaar zijn de schatten van christelijkheid en deugd die in de zielen van 't mindere volk ongezien en ongekend liggen. Het verwondert mij geens-zins dat zooveel vluchtelingenkomiteiten na lange ©n Engelsch-trage ondervinding, mij hebben bele'dën dat de goede katholieken ook de beste Belgen zijn, namelijk die dankbaarst en beleefdst waren. * * # Doch er is een ander vraagstuk, namelijk is het protestantisme niet schadelijk geweest voor het katholiek geloof der Belgische vluchtelingen? Hogvelen zijn er protestant geworden? Overtuigd protestantsch niet één. Waa-rom niet? Vooreerst weinig of geen pro-paganda werd er gemaakt door protestanten zelf : zij wisten immers dat zij de Belgen gastvrijheid verleenden, uit dankbaarheid en rechtvaardigheid, dat gastvrijheid moest âteu-nen op dit beginsel : den Belg zooveel moge-lijk het verlaten huis terug te schenken, dat ware menschlievendheid rechtstreeks mede-lijden heeft met het ongeluk, afgezien den persoon en de hoedanigheid van den persoon die ongelukkig is. Ook het weêrstandsvermo-gen van het ware geloof, met gansch zijne overlevering werkt krachtdadig tegen elken ketterschen invloed. Anderzijds vonden d.e Belgen het protestantisme te concertachtig, te ledig, te koud, te honderdvoudig verdeeld, te burgerlijk, en kortom te Engelsch. Daar-door zelf komt het dat er bij de Belgen niet den minsten twijfel oprees nopens de waar-heid van hun geloof, in 't ziebt van 't protestantsch geloof, tenzij bij hier en daar een goê ziele mij angstig zeggend : " Hoe is het toch mogelijk zooveel goê mensehen te vin-den onder die protestanten en 't is toch zoo jammer dat zij niet katholiek zijn. Ten andere, een Belg, hoe onkatholiek ook, weet dat de katholieke godsdienst ernstig is en strengj en dat men niet doet wat men goed-vindt.Hoevelen zijn er naar protestantsche kerken geweest? Te veel mijns dunkens. Nogmaals nimmernooi't uit overtuiging, of instemming met het protestantsch geloof. Eenigen zijn naar protestantsche kerken gegaan uit loutere vergissing, want de High Church protestanten hebben in sommige plaatsen dennate de roomsch-katholieken nagevolgd, dat het on-derscheid niet van meet af in het oog springt. Eenigen gingen naar de protestantsche kerk uit onwetenheid van het kerkelijk verbod lijk dat braaf mensch dat elken Zondag hier lijk in België, naar twee missen ging, om 8 uren 's morgens-naar de katholieke kerk, en om 11 uren naar St. Georges, en als ik haar zegde dat zij niet mocht daar gaan, omdat het een protestantsche dienst was, dan antwoordde zij mij in allen eenvoud : " Ik versta er toch niets van van ailes wat men daar zegt of zingt, ik lees almaardoor in het Vlaamsch kerk-boekje dat gij mij gegeven hebt." Eenigen zijn naar de protestantsche kerk gegaan uit nieuwsgierigheid. Zij vergaten dat het zelîs uit nieuwsgierigheid niet is toege-laten aanwezig te zijn in protestantsche dien-S'ten om reden van de ergernis, ergernis die des te grooter was naarmate de Engelschman wist dat al de Belgen katholiek waren, en dat zij derhalve naar de katholieke kerk moesten gaan. Eenigen zijn naar de protestantsche kerk gegaan, omdat zij, ver afzijnde van elke katholieke kerk, en wonende in een buiten-dorj? waar de protestanten den Zondag algemeen vierden, het wonder vonden naar geen kerk om te zien als een slach goddeloozen. Ook zij vergaten dat het katholiek geloof het eenig warç is, en dat geen twee verschillende gelooven kunnen waar zijn, en dat de Heilige Kerk leert dat het plicht is den Zondag naar de mis te gaan. Waar er dus geen mis is, moet men naar de protestantsche kerk niet gaan : men kan te huis evenwel bidden. Evenwel dat gaan naar protestantsche kerken uit hooger vermelde redenen, heeft niet lang geduurd. De katholieke priester heeft alras de katholieke Belgen aan hun plichten herin-i nerd. Maar er is iets ergers. Te veel Belgen i zijn er geweest die uit menschelijk opzicht, ^ uit afhankelijkheid, uit eigenbelang gegaan I zijn en soms nog gaan naar den protestant-schen dienst. Ik weet te spreken van huwe-> lijken van Belgen in protestantsche kerk, van ; doopsels van Belgen in protestantsche kerk, , merk het wel op, niet van begravingen. Merkt i het wel op : al die Belgen wisten dat zij ver-keerd handelden ; zij zegden het ten andere zelf dat zij eens in België terug ailes zouden i goed maken. Merkt het wel op, dat buiten 5 enkele gevallen van onderduimsch prosely-, tisme, de protestanten de Belgen vrij lieten i en genoeg wisten dat het schi.jnheiligheid was zoo Belgen in protestantsche kerken aanwe-3 zig wafen. Ik wil het erkennen dat er enkele gevallen zijn waarin katholieke vluchtelingen i vervolging en ontbering hebben geleden voor t hun geloof. Maar waarorti gingen dan die Belgen naar protestantsche cliensten? Vlakaf i gezegd, om iets te krijgen, om wel te staan e met een of andere lady van het comiteit, om s beter te zijn beschermd en bevoordeeligd dan een of ander Belgische vluchteling op welke i men nijdig was, omdat men niet durfde roe-ren en keeren bang voor 't protestantsch comi-e teit waar men van afhine : omdat men nu een

Over deze tekst

Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software. 

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Over deze tekst

Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software. 

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Over deze tekst

Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software. 

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Over deze tekst

Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software. 

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Over deze tekst

Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software. 

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Over deze tekst

Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software. 

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Over deze tekst

Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software. 

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Over deze tekst

Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software. 

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Over deze tekst

Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software. 

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Over deze tekst

Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software. 

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Over deze tekst

Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software. 

Er is geen OCR tekst voor deze krant.
This item is a publication of the title De stem uit België belonging to the category Oorlogspers, published in Londen from 1914 to 1916.

Bekijk alle items in deze reeks >>

Add to collection

Location

Subjects

Periods