De Vlaamsche stem: algemeen Belgisch dagblad

2330 0
close

Why do you want to report this item?

Remarks

Send
s.n. 1915, 20 May. De Vlaamsche stem: algemeen Belgisch dagblad. Seen on 29 March 2024, on https://nieuwsvandegrooteoorlog.hetarchief.be/en/pid/gf0ms3m416/
Show text

Over deze tekst

Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software. 

^rsie Jaarêam ; N«. 109 Donderdaé 20 Alei i9i» wcni9 REDflpAUISSBTRAAETE3l! AMSTERDAM. - TELEFOON Ho. S922 Noord. De Vlaamsche Stem verschijnt te Amsterdam elken dag des morgens oo vier bladzijden. Abonnementspr^'s by vooruitbetaling : Voor Holland en België per jaar / 6.50 — per kwartaal / 1.75 — per maand / 0.75. Vocr Plngeland, Fraukrijk en buitenland dezelfde prijzen, met ver-kooging van verzendingskosten (23^ cent per nummer). Hootdopstellei* s Mr. ALBERIK DESWARTE Opstclraad : CYRIEL BUYSSE — RENE DE CLERCQ — ANDRE DE R1DDER Voor ABONNEMENTEN wende, men rioh tôt de Administrais van het blad : PALEISSTRAAT 31, AMSTERDAM. — Tel. N. 9922. Voor AANKOTOIGINGEN vende men zicli toi de Administratif vin de VLAAMSCHE STEM, Paleissiraat 31, Amsterdam. — Tel. H. 9922. ADVERTENTIES: 20 Cents per regel. KORTE INHOUD. 1 Xederland-Vlaandercn. — Gabriel Opdebeck. Kleine Kroniek. . De Dôodenlijst-en. — Constant EeclcU. Volksontwikkeling door Loesknngen, — h. Si mûris. Je blad zijd'e: ' fit het Vaderland. Béîeie eu de Oorlog. Ea, Proteét onïer Regeermg. Elément™ van Oorlog en A rede. (II.) — U. B ravin. 3e 1)1 a d z ij d e : I)e Europeesclie Oorlog. j)e Kabinetscrisis in Engeland. Revolutie in Portugal. De -kouding van Italie. -le bladzij de: Bricven' uit Parijs. Brievon -uit Italie. Voorclrachten en Feesten. "Jfuziek. . Overziclit der Puitsctto 1 ers. foÉM-totoii. Het meest treffende in dezen oorlog, naast het heldhaftig verweer van het kleine Betonvolk, dat naar men gezegd heeft, „de •wereld, redde", is de uitwijking die zoovele dflizenden en diîizenden een toevlucht deed 7cckêfr in naburige vriendenlanden. T-ref-fend en voor de toekomst van zeer. groot belan*, voor Vlaanderen in 't bizonder, en wàaruit voor de Bélgisché natie een tijd van verbreed en verdie pt zielelcvcn groei'en zal. ftefc. particularisme, waaraa.11 Vlaancièren kedfc en dat het belette breed uit zioli te oiit.v;'l'kelen naar een wereldcultuur, v.al dô"r • -liet gebeurde zieb oplossen in een sfcreveu naar veralgemèenin'g en vcrwijding. Tlkningen weken uit naar Frankrijk, Engeland en Nederland. Vlamingen kwaiaeu ht aanraking met de drie Europeesclie lande.», cl.'e de sclioonste vertegenwoordigers zijn eener wetenscb appel ij ko cultuur, waar-aan gar.sck het volk deel lieeft en waarin liet vergroeid is, als een sterk, gezond organisée. Zij; hebben bun' ziel open gesteldvooï al die ihvloeden ; een krachtige wind van vernieuwing lieeft bet stof doen opdwarre-lcn en vele vooroordeelen voor goed ver-vaagd en verjaagd. En voor Vlaanderen, ja voor België in zijjn. geheel, is bet van overgroot bolang. dat zbovelen intweken naar Nederland, en dâar, maandenlang, in innige aanrakin° 1 leefden en leven met wa: een bGogstaand | volk lieeft gewroclit en g^schapen, na ta: van eeuwen van noeste —lijt eu staag arbei-i dend geduld. Het eerste, natuurlijke gevolg van dr.zc Kaùwe befcrekkinge.il is dan ook niet uitge-bleven.. Tusschen de uitge weken Belge 11 le-} vonden 7,icb niet alleen Vlamingen, mnai ook talrijko Walen, die plots hier tôt be-wustzijn kwamen van bet bestaan eenei nlgemeen Xederlandscbe cultuur, waai*7aT wèrkelijkbeid niet vermoedden of ver-moeden wilden ondanks al de berbaalde pkidooien en bewiisvoerino;en der Vlamin-g^n.^ten^spreekt reeds van talrijke ,,bekee nngen ' en bet zou ons niet verwouderen dat jia den oorlog deze broeders voor on-r€cht in de bres zullen springen en tegen ov«r net dolle drijven van franskiljons ei erEjehjken bun inzicht van de Vlaamsch< wéging en bun l>esef van de recbtvaar îghéia dezer volkszàak zullen sfcellen. Zi ^311 net ons verscbuldigd, omdat zij zo< iaren doolden en daardoor, bewus °» oiibewust, ceu volk, een :<choon en rijï V° 'j l^roodnoodige liebben ontbonden jaardoor bet groeien moet tôt de geheel> ^ ciste ontplooiing van al zijn kracbten aaraoor zal beèl veel onnoodig getwis n gewrijf vermeden worden, en zuîleii wi ,iet langer veroordeeld zijn de kinderacb v;''erar?^enten te slikken, die van lie *n? a" . als van eei i>P'< ois , gœd genoeg voor boeren en eei rp3r ÎHteil^ctueelen, ergens i; 1 verdoken acbterhoek der wereld onde on.11Tle w^aiiwijzigbeid 1>egraven. Daar li(«fierWe^er7'ijdscbe eerbied ver tlan°' 011 Za^ men llie^ mecr aandaci Vlam, C ^oren reclitmatigc "eiseben de ool- ln^ei1....ouderz°eken en, liopen we imvilhgen. van nie^ gi'°otste zegenin on 7n 'S Ve lljf ln.:Holland. H-eeft bet 0115 toi dp yraa,rdi^ w'iZ€> nader gebracb TiWt vi a 1' zaSon en begrepen, toel te vArl aai'n i11 dezen bet inees van i eu^0.13' .wanfc de beilzame invloet Nonrrl ^ verbroederiug tusschei cÎa vi n ^ za^ zoodauig inwerken o oorlog ^ BeM-eging, dat wij 11a de: cnzpr\ i? 1Ue.uwe ^aze i» de gesobiedeni flï^ak ingaan zullen. Trï i VCe^ Sc^rd in Nederlanc de vr»nA»f eren„7an één stam, twee bldeier one i van eenzelfde nioeder, bebben w in foi ..igofiu dis" onzer smart. Mocîit één der broeders als bij wonder gespaard blijven, boe liefde-rijk beeft bij zich niet ontfermd over het lijden van ben, die ailes zagen opgaan in de gewelddadige verriielingszucht van het Pruisische militarisme. Overal ver de 11 wij ontbaald met den liefdevollen groet en de armen, die wijd zich opehden in grootsch erbarmen en medevoelen. Die oogenblikken bebben veel goed gémàakt, en aller harten innig verheugd om bet wedervinden aan éénzelfde gastvrije tafel. Zoo lieeft Nederland zich gewroken over 1830, zoo zich groot getoond 11a die lange scheiding van meer dan tachtig jaren... En als wij zullen teruggekeerd ,zijn, in de intieme ' atmosfeer van onze Vlaamsche stedon, bij onze hooge torens en onze zingende beiaarden, dan zullen wij die reine daad herdenken en tel-kens weer zal dezelfde warme ontroering in ons oplévén en ons hart vertéedêren, in de blije gehetigenis. AVant Nederland zal blijven een lichtend punt in die dagen van deemstering en droeve somberte... Hier bebben wij onze dagén niet door-gebracht in ledigheid, maar al wie oogen had en o.oren, lieeft kunnen opmerken, wat het zeggen wil natiovaal .te leven ; tôt welke boogte eeii volk stijgt door in zichzelf de krachte-n te zoeken en die krachten te open-baren in eigen seboonste taal. Het is éen gçnot te leven in deze sfeèr van intellectueelen bloei, waar .allen, tôt den minsten man, iets- zijn, al was bet dan alleen door.bet feit, dat zij hun eigen taal spreken .en. in die taal een volledige 'uiting vinden van hetgeen zij willen tôt operi^. baring brengen en mededeelen aan hun evennaasten. Er is zuiverheid van taal. klaarheid in de gedacbten, en niemand die niet weet mede te praten over wat het leven brengt en met zich draagt. Er is volksontwikkeling, groei van gansch het volkswezen tôt grooten bloei en voldra-gen schoonlieid. Er is cultuur, innerlijke bescliaving, die de geesten lieeft veredeld en gevoerd tôt een breede ontploôiing. Uit die cultuur is gegroeid de kunst.van 1 i j 11 en woord en klank, de wetenschap, en de wijsbegeerte. En ailes werd uit het volk, en bereikte zulke boogte van volkomenheid omdat. het door het volk gedragen werd en omdat de kunstenaars en geleerden zichzelf getrouw, met eigen krachten hun ne werken opbonwden en soliraagden op wat het verleden gaf en wrocht. Een volk dat vernuften voortbraclit als Bolland> Israël?, van der Waals, van 't Hoff. van Deyssel, van Eeden en zoovele andereu 110g, een volk dat Nobelprijzen Mon, een volk wiens taal klinkt in aile scholen, van de laagste tôt de lioogste en dat de wetenscliap verrijkte met hoogesoho-l.en als die van Leiden ; een volk dat in handel, nijverheid en kolonion groeit en bloeif>, rijk is en welvarend, schoon en krachtig, gezond en sterk, zulk volk is een eer voor de w-ereld, zulk volk draagt een deel van de wereldevolutie, zulk volk' is een macht, een kracht, een glorie, een omnisbare factor voor den ver-deren grcei van het.hoogste denken en seheppen. En als wij dat- begrijpen, als wij die glorie bcleven en medemaken, dan voelen ^**ij in ons een trotsehe fierheid, een be-wustzijn van hooger kunnen en vermogen, omdat wij, Vlamingen, van dien stam zijn en cr deel van nitmaken en tôt de schoonlieid van dat volk bebben bijgedragen door ons gozamenlijk streven naar ontv.Tikkeling. Wij zijn van Dietsclien blocde, ja van Nederlandschen stam zijn wij en als onze Xoorderoroeders zulke cultuur bebben ver-wezenlijkt, waarom zoudeu wij, Vlamingen de Zuiderbroeders, het niet vermogen ? Maar daaroni is hoofdvereischte: de taal, onze Nederlandsche taal en in die taal, in die taal alleen, het streven naar het hoogere . leven, dat dat des geestes is. [ C-root-Nederland. geestelijk gesproken, if geen droom. Groot-Nederland beeft altijd brstaan, en zal altijd "l^estaa 11, zoolang nog een mond spreken zal de zoete taal dei VIamen en der Hollanders. Groot-Neder-land, de verbroederiug van aile Ned.er-landsch-vôelenden en Nederlandscb-spreken-den over de geheelo wereld: in Nederland: Vlac^uderen, Zuid-Afrika, Amerika er , overal. overal waar het Nederlandsch ge-liiid weerklinkt en waar Nederlanders er r Vlamingen liun cultuur vertegenwoordigei: , in hun eigen taal. t Maar laat ons dat vooral niet vergeten i de taal is en blijft het voedende brood b het voedende koren en wij Vlamingen, wil 1 len wij deel bebben aan de machtige cul 1 tuur van Groot-Nederland, moeten daarom3 3 vuriger dan ooit, onzen strijd voortstrijden 1 zouder versagon, met gansche toewijdiiif s en niet te rusten tôt den Vlaming in d< Belgische Unie zijn laatste recht sal gege vètf zij.11 en zijn leven vervlaamscht, ver - îiederlandsdht in al de kleinste deeltjes val Kleine Kroniek. Teuîoonsche kinderopvoeding. .,Le. Deniocrate" vortelt ons tôt onze ont--steltenis : .,De schoolrapporten, die gedurende de Paasclivacantie versclienen zijn, bevatteu uiterst belangwekkende aan^ijzingen onitrent de militaire \ oorbereiding van de jeugd dor Duitsche iniddelbare scholen. Men kan zondér overdrijving zeggen, dat aile Duitsche jongens van den leeftjjd van vijftien jaav a F. die schoolgaan, stelselmatig werden onderrielit om. zoo noodig, gereed te zijh tôt het werkdadig deemenif-n aan den oorlog. ..Deze militaire voorbeiiding der .scholen is tweeledig : een zakelijke en een liohàmelijke voorbereiding. De gewone .programma's zijn geheel ter zijde gezet en vervangen door 001-logsprogramma's. De jongens worden door de mèesters ingewijd in i<lle •bizonderhedeiij van den huidigen oorlog. Men legfc klaarblijkelijk den indruk op al wat vaderlandsliefde en de geestd'rift der jeugd in opgewondenheid kan brengen. Men stelt den huidigen oorlog voor als een cynisclien en afsohmvelijken aanslag tegen het ri-edêlievende Duitschland en men stelt de wonderbaarlijke gevolgen in uitzicht, die deze kastijdingsoorlog voor het vaderland 7,al. hebben. . een oorlog die niet anders dan zegenrijk en roemvol voor cl® uit.verkorenen Gods kan eindigen — ,,Gott mit uns!" ,,De 'lichamelijke voprbereiding oinva-zware anarschen, patrouille-, voorhoede-, v^r-kennings-, proviandeeringsdiensten, hulp aan gewonden; voorts "schietoefeningen. beliande-ling van munitie; bommen. granateh ; con-structie van verschàrisingen, vëldkeukens, ten-ten, enz. De leetuur van kaarten, oefeningen van oriënteering bij dag en bij nacht, vévvol-ledigen deze opvoeding. die trouwe.us gegeven worclt onder het hooge toezicht van een militaire autoriteit, "die bijzonderlijk voor die ta-ak is aangewezen." Daadwerkelijke oorlogspaedagogiek voor kin-deren dus ^— wel spreidt het' noodlot in allen deele zijn z«arte vlerkeu over het land van den waan en der ontaarding uit... De Duiîschers in Elzas. Frédéric Légamey schrijt't in ,,L'Echo cVAl-sacé-Lorraine" : ,/Talrijk zijn de Duitsche gewonden in de hospitalon en de ambulances. Men spreekt niet over Fransche gewonden ongetwijfeld zendt men hen naar Duitschland sedert dat men de klzasserinnen te moederlijk • en te toegewijd ■\"oor hen vond. Doch er zijn onder de Duii-schers. zegt een onzer correspondenten, ..bee-ren. die, zouder gewond te zijn, rust noodig hebben." Deze 7.onderiinge zinsnede wordtver-klaard door hetgeen ons een geneesheev ver-telde, dit' ontsna.pt is uit het ingelijfde Lotha-ringen. De gevallen van zenuwzinking, zei hij ons, zijn uiterst talvijk in het Duitsche leger. en de gevallen van krankzinnigheid zijn het niet minder. Ons 75 millimeter-kanon voorna-melijk bezit de onwaardeerbare deugd, tallooze A-jjaiiden gek te m a ken. Dikwijls werd die ge-neesheer aan het front ontlibden om in een automobiel de plotseling waanzinnig geworden officieren te balen. .,Doeli het kanon 75 oeient een geheel an- deren Lnvloed op de Elzassers uit ,,Zich meer en meer bedr.eigd' voelénde. doen de Duitschers eenige lokaliteiten ontruimen. Men verzekert ons van Verschillende kanten, dat Zabern vooral heelemaal verlaten is. Ool-te Muhlhausen zijn tallooze personen goed- ol kwaadschiks moeten vertrekken." Onze aandacht rioht zich voornamelijk op d< ..plotseling -waanzinnig geworden officieren" W'ijsgeerigc menschenkenners vragen zich af of clip officieren niet altijd waanzinnig zijn geweest..,. Een afdoende vergelijking. Uit Petrograd schreef men aan ^L'Illustra-tion" : ,,De Duitschers zijn mcthoditoche heden. Ii de eerste phase van hun optreden op de Nje men hebben zij zich geliaast, kaarten op ti maken. van de door lien bezette grondgebieâsi in de omstreken van Nazeff, Bobra en Nje men, er de Poolsche gewesten aan toevoegend waar zij met het geweer afger.et bleven gedu rende zooveel maanden, zonder Warschau ti kunnen bereiken. ..De Hussen, voor wie eenige kilometers doo: d'en vijand tijdelijk bczet terrein geen zaak vai groct gewicht zou kunnen zijn, hebben niette min aan het. s}>el meegedaan en het verlie herwonnen. Een kaartenteekena^r van Mos kou heeft een dokument opgesteld, dat d' verhoudingen vaststelt tusschen de Itussisclr overwinningen in Galicië en het door de Kaisers troepen in Polen overweldigd groncl gebied. ,,I>it vernuftig' cartogram toont aan, da onze bondgenooten in Oostenrijk-Hongarije eei zeer merkbaar grootere oppervlakte van ter rein bczetten dan die, welke zij tijdelijk aai onzen genieenschappelijken vijand hebben afge staan. ,,In cijfers omgezet, leert het cartogram ons dat terwijl de Russen vast gevestigd zijn 01 een groucigebied van 210.000 vierkante werst de Duitschers, op G April. in Polen niet mee behouden hadden dan 170,000 vierkant werst.:: ! Wij kunnen derhalve de Duitsche ,,overwiu | ningen" aan het oostelijk front wel met ee glunder 00g aanzien. Wat liet Goethe 00 weer dien pochbans zeggen? Die ich sonst noch ' niedèrstreclste, ' Russen, und Kosaçken aueh, ^ind zu viele, gar zu viele, l Pass.ich ûù nichlzaHen Een vredesherdenkdag In oorlogstijd. Te Londen is Zondag lierdacht dat zestien jaar geleden de eerste Haagscbe vredes-couferentie werd gehouden. Behalve het feit dat deze herdeiiking in vollen oorlogstijd piaats vond, is het eigenaardig, dafc in het-zelfde .gebouw, de Browning Hall, waar thôJîs die herdenking plaats vond, de eerste bijèenkomsten-werden gehouden die tôt het liondeii van een Vredescouferentie den stoot t/aven. Ook de naam van-dien ,,Hall" doet meer aan oorlog dan aan vrede denken. De heer F. Stead, die presideerde, ver-dédigde in zijn toespraak. het oprichten van. een luternatioiiaal politielichaam, en een der aairwezigen, de heer Cadburg, beweerde dat de Duitsche Keizer dezen oorlog begomieu: was omdat de socialisten van Duitschland te veel naar voren kwamen. Het geld aan den oorlog besteed zou voor 25 millioen menschen goede woningen met tuinen hebben kunnen seheppen of een inkomen van, ; ^0.000.000 pond per jaar aan een Staat. ' De gekruïsigde. H.et zal .wel altijd zoo zijn in de wereld. Altijd zal het goddelijke en het grootsche gekrui-•sigd worden op het bout van lijden. en eeuw na. eeuw zullen de menschen met hun kleine. zielen hunne jîovere zonden drukken op liet hoor'd -met de doornkroon en de bloedende schouders, dis bezwijken onder de al te zware, last.... ' Jlebben de Pruisen door hun godklagend^ optreden de geheele wereld vervuld met een ontzettend wee, l ebben zij moeders doen wee-nen, hebben [/.ij de ..kleine kindeiikens" ge-weld aangedaan, overal is in hen do macht van het kwade. en overal waar zij kwamen, bloedde de marteling open met roode vlam-men, die- in den luidschrêienden nacht ten Hemel stegen, als zoovele armen, als zoovele kreten van pijn en afschuw. En als eens, voor 1900 jaren de Joden den Heiland ter kruisiging' leidden en het zoete fela&t bespuwden met den gai hunne r boos-eid, zoo hebben zij. op hunne beurt, die daad volbracht en door die daad, meer nog dan door al hetgeen zij reeds bedreven, uiting gegeven aan hetgeen in hen is. Die bood6cliap willen zij. als het ,,uitverkoren volk:' aan de "wereld koiul maken. Maar onze harten nijpen toe. met bange vertwijfeling vra.gen wij ons af in de diepste geheimenis van ons zelf : ,,Wat moet er geworden van een volk, dat menschen kruisigt?" Want zoo is het gebeurd op 22 of 23 Apr.il in de gevechten bij. LJpereri : toen stiérf een Canadeesch soldaat, op dezelfde w.ijze als de Heiland ; en evenals de goddelijke Meester. siaelitoffer van de vreeselijke misdaad der menschen. die.... Duitschers -waren, en ,,le peuple élu"! Een nieuw Duitsch sprookj'es-boek. De Duitsche l'egeering voelt de behoefte weer eens oen witboek uit te ge^'en. Deze keer — zoo doet liet Wolff-bureau de wereld weten — gaat het er cchter niet meer 0111, te be-wijzen, da.t België Duitschland wilde aanval-len of om soortgelijke Duitsche politieke waar-heden, maar om te toonen. dat de resultaten van een onderzoek naar hetgeen te Leuven heeft plaats gehad, de daden der Duitschers zullen rechtvaardigen. Voor wie rechtvaardigen. vereerd Wolff-bureau? Voor de Duitschers zelf? Dat is toch geheel en al overbodig, want een barbaar be-hoet't geen verontschuldiging voor zijn wan- j daden; die zitten in den aard van 't beestje. | Dus voor de anderen? Nu, daar is loves labor | lost, want tegen de eenvoudige beeldentaal | van de verwoesting van Leuven kunnen de | handigsto verzin.seN niet s inbrengen. De arme kereN. die met de taak belast zijn : dit.. nieuwe witboek te vervaardigen, verdiencn werkelijk het me<lelijdeu van ieder menscli, die nog een hart heeft. Wat zullen die lui op hun , duimpje moeten zuigen! Hongaren tepen DuitscWand en Oostenrijk. Onla.ngs las men hier dat de Tscheeken te Londen eene protestvrergadering hebben ge-lioùden tegen Duitschland en Oostenrijk. Nu ver ne men wo dat de Hougaarsche ver-ceniging in diezelfde stad tijdens een druk bezochte meeting een motie heeft aangeuomen, waarin met de grootst mogelijke ver a ch tin g en teleurstelling de onmenschelijke en laffe daden door Duitschland' te land en ter zee begaan, . worden beschouwd en niet alleen wordt genro-testeerd! tegen het. feit. dat Hongarije niee-1 doet aan dezen geest van moord en vernieti-ging. die Duitschland bezielt. maar ook diëp 1 wordt betreurd, dat het geliefde Hongarije " tongevolge van ongelukkige omstandigheden de bondgenoot is geworden van een natie, ' wier wij/.e van oorlogvoeren zoo r.fkeurens-waa-rdig i.s. _ Lord Mayor van L 0.1 cl on ontvirg een de-: puiatie genaturaliseerde Duitsche en Oosten-• rijlïscho leden van de effectënbeurs, die^ bun otiverdeelde veroordeeling uitten over Duit&ch-" land's barbaarsche wi.iz6 van oorlogvoeren. 1 _______________________ Hebt gîj reeds „HET GOEDE RÇfiHT VAN m*m" 8?'e«n? DE DOODENLIJSTEN. Bij lange lijsten rijen ze achtereen, de joDgens, in de worsteling gesneuveld, en op wier haastig weggedolven lijk alleon wat platgetrappelde aarde heuvelt. De namen staan daar wezenloos gediukt. Ach, wàt al wee ia onder elk verborgen! Wat werd door ieders val aan lioht gedoofd van eena zoo hellen, nu betrokken morgen! Die stortte neer bij 't barsten van solirapnel. Gene is in 't hoofd getroffen door een kogel, en deze werd onkennelijk venninkt door bom van vijandlijken oorlogsvogel. De volgende smoorda in een goor moeras, waar hij —i te laat — door dragers werd gavonden. Een andre ontzielde in ijlkoorta, wijl hij woest 't verband trok van zijn vreeselijke wonden. Hier staat er een, held tusschen heldenschaar. Hij redde 'tvaandel, braêht het weer, maar zakte bewustloos bij den bloedbekladden schat, te schooner naar men 3t meer aan flarden hakte. Bij lange lijsten rijen ze achtereen, de mannen, in hun blijsten bloei ontworteld, die vrijheid drenkten met het roode sap, uit stukgereten aderen geborteld. ,,De borst verbrijzeld.,. twee uur later dood. „De bèenen afgerukt... daadlijk bezweken. ,,Granaatscherf in den buik... 'savonds niet meer. „Een steek in 't hart... stièrf zonder taal of teekén." Zoo gaat het voort, ontzettend, eindlooa lang, het eene blad na 't andre, vol kolommen van namen, al maar namen, sprekend voor degenen, die de doodworg deed verstommen, O, dit paar regels aohter ieder naam! Het schept een wisseling van bloedvisioenen met huivringwekkende aakligheden, als ten spot omkranst met zegepraal-festoenen. Hun strenge kortheid is een treurspeltekst, Avaarvan elk woord de gruwzaam-wreede sloopinj des levens met martlende juistheid meldt, eu hartloos leidt naar noodlottige ontknooping. Bij lange lijsten rijen ze achtereen, de Belgen, over gansch het land gevallen. Hun stille namen klinken luider daar dan 'tbuldren van 't kanon en 't. kogelknallen. is ï-ai,r„,r; 1915. CONSTANT EEOKELS. Volksontwikkeling door Leeskrinyen Aan dr, J. Uytterhoeven. Uw eerste art-ikel ôver Werk in Balling-scliap, in ,,De Vlaamsche Stem" van heden deed nie denken aan wat wij 25 jaar geleden in Amsterdam gedaan hebben m de eerste holla-udsche Ver. vôor T o y 11 b e e-werk, die we L e e s k u n s t gedoept liadden. Wc hadden clubjes gevormd van 8 lot i0 personen, manne 11 en vrouwen uit de werkende klassen, die zich daarvoor aan-melden ; en die we, waren meer-ontwikkel-den, die wat te vertellen hadden. En met ons ehibje lazen we, een courant, een boek, eenvoudiger of wat ,,hooger" al naar de ont-wikkeling der ledeu, en we lazen, om te iielpen met- lezen en vooral te doen „be-avijpen". Soms lazen we op eon avond, maar vier, vijf regels ; want kwam er, 0111 een voorbeeld te nœmeii, in onze leetuur voor een uitdrukking als : ..de Koning en de volksvertegemvoordiging", dan werd dat aauleâding om te toetsen wat de leden wis-ten van de staatkundige beteekenis en 011-derlinge verhouding dier màehten. Of er werd een beeldspraak uitgelegd ; een tecli-nische verklaring gegeven; bij een vers iets verteld over rythme en rym ; een technische verklaring gegeven bij weer een andere aanleiding ; een taalkundigo enz. Ook kwam het wel tôt een débat ; tôt- kleine opstelletjeg van wege de» leden; werden er zelffl, door wie onder de ,,leiders" daartoe zich be-kwaam voelden, waiidelingen naar buiten end^rnomen 0111 wat van de natuur te lee-ien of bezoeken gebraclit aan musea. Het éene clubje kwam saam op de studeerkam€i> van den leider, het ander in een sohool-lokaal. Enz. En die samenkomsten, in zulk een kleinen kring, zijn voor de leden liet vruchtbaarst gebleken voor hun ontwikke-ling eu voiming, en voor de leiders in vol-àoening. Er is geen mooier en nuttiger werk voor volksontwikkeling te doen, en daarom kan ik het elken Vlaming van eenige intel-leetueele ontwikkeling, die iets voor zijn volk wil doen, op het warmst aanbevelen. Kan niet ,,Lte Vlaamsehe Stem" dit werk organiseeren 1- . L. SIMONS, Het Hollandsche Gas. Nu er zooveel over ,,gas" gediscuseerd was, zullen enkele inlichtingen over den oor-sprong van het ,,gas" onzen lezers welkom zijn... De naam van , .gas" — het kortste gebrukis-woord voor een ingewikkélde chemische samenstelling ! — is afkom-stig van onzen stamgenoot Jan Bap-tist van Helmont, in zijn tijd (de zes-t iende eeuw) een soort wonder-dokter, wiens lialf-geleerde half-magische reputat-ie in we-tenschappelijke kringen is blijven voortle-ven.Hij was bovendien scheikundige, en dank zij Van Helmont is de eheniische terminologie het zeer bruikbare woord je ,,Gas" rijker geworden. Waarschijnlijk ontleende deze zes-tiend-eeuwsche geleerde zijn woord aan het Grieksche ,,chaos". Zoo sprak hij — mogen we verwijzen naar het feuilleton van Sut-her-land over verwerking van houtafval — yan ,,gas sylvester". Een zuiverder Grieksch woord ware wel-licht, naar afleidiug en samenvattiiig, „at^ mos" geweest, voor damp, welk woord wij terugvinden in ,,atmosfeer". Een andere geleerde onderzoeker uit een eeuw vroeger, Froben, een vriend van onzen Erasmus, sprak van „spiritus aethereus", tegenwoordig de officieele naam voor Hof-< mansdruppels. Maar deze naam was te om-slachtig voor de chemisten nit dien tijd, eu bovendien achtte men den naam voor chemische gassen ook niet geheel juist. Want de Grieken spraken van et-lier, om de bovenste luchtlagen aan te dniden, zuiverder dan de luchtlagen, welke wij stërveliugen als voed-sel voor onze longen inademen. De hemel zelf werd er mede aangeduid, het blauwe pure uitspansel. ,,Gas" was evenwel een verdienstelijke woord-vondst. En wanneer nu nog de geheele wçreld dit woord gebruikt, vergete men niet, dat het van Hollandsche huize is. Zie onze telegrammen en iaatsielegerberichten op tie derde

Over deze tekst

Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software. 

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Over deze tekst

Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software. 

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Over deze tekst

Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software. 

Er is geen OCR tekst voor deze krant.
This item is a publication of the title De Vlaamsche stem: algemeen Belgisch dagblad belonging to the category Oorlogspers, published in Amsterdam from 1900 to 1916.

Bekijk alle items in deze reeks >>

Add to collection

Location

Periods