cprste Jaargang jgrsz» . Dinsdag 4 Mei 1915 5 Cènts REDApALElffTRAA^E3l! AMSTERDAM. - TELEFOON No. 9922 Noord. De Vlaamsche Stem verschljnt te Amsterdam elken dag des morgens og vier bladzijden. Abonneinentsprijs tyj vooruitbetalmg: _ Voor Holland eu BelgiB per jaar / <5.50 — per k-wartaal / 1.7y —. per maaild / 0.75. Voor F.ngeland, Franknjk en buitenland dezelfde pryzen, met ver-hooging van verzendingskosten (2)^ cent per numœsi). Hootdopsteller s Mr. ÂLBERIK DESWARTE Opsieh'aad : CYRIEL BUYSSE — RENE DE CLERCQ — ANDRE DE RIDDER ■M———————————^ Voor ABONNEMENTEN wende men zioli tôt de Admiuistratie van liet Mad: PALEISSTRAAT 31, AMSTERDAM. - Tel. N. 9922. Voor AAXKONDIGINGEN wende men zich toi de Administratif) V1H lit VLAAMSCHE STEM, Paleisstraat 31, Amsterdam. — Tel, N. 9922. ADVERTENTIES: 20 Cents per regel. korte inhoud. e b 1 a d z ij d e : Meer Voêling. — Joh. Dcmacgt. klcine Kroniek. Letterkundige Kionies. — .Indre de Btddcr Elisabeth — C: Verrier. o bladzij de: fit het Vaderland. De Brusselsche volksaard. Vsn Jongere Geslachten- (i)-—Léo Mccn. e b 14 d z ij d e : De Europeesfte Oorlog. Brieven uit Engeland. — Fvmvn van Hceke Dé heropbmiw_vnn België. a b la d r, ij d e : tïifc het Siaatsblad. Voor de THtgewekenen. Viûf a frrnlm.nl rie liricven. Meer voellng. Begaau met. het lofc onzer noodlijdende udgenoten, die, niettegenstaande de 011-irdroten hulp van Nederland en andere itiën, en in weerwil.van de medewerking iler goedjonstige Belgen, nogzoveel ontbe-n,- ontroerd tevons dat bij menigeen de ote stem van 't Vaderland om décrois met jn zwer vende, van ailes ontblote kinderen, )g niet werd voldoende vernomen — druk-n wij dâarover onze -spijt uifc in «011 voor-iaiid schrijven. Zulks heeft, in zekerekrin-berooring verwekfc, zodat later onze ïam nog eens op de lijst komt der.... mar-laars die gefolterd ende verbrand' werden u hun vrije mening! Wij tikten ecliter aa'r evën op de vingers dergenen die nog ;et of niet- voldoende meewerken tôt liet nigen van ,,vlucht-ellende Het doet on? ed. dat onze eerlike bedoeling zo verkeerd »rd opgevat, dat, waar wij de uitzonde-ng aan de kaak stelden, eên algemene- aan-acht wérd gezocht. Kon deze in ons opstel orden ontdekt— dat dan enkol aan slor-ighéid zou te wijten wezen en wat we met ? beste w.il der wereld er niet, in vinden — in. venvekken wij onze mea culpa, en zijn eogs om ons straks in onze cel op te sluiten, Het hoort tans den Belgen saam te staan. t diclite gelederen, niet alleen ginder aar i helden-Yser, maar 00k overalelders. Oir ekaar in. 't haar te vliegen rnoeten w€ achten tôt we weer thuis zijn. En daarom ïhten wij het zo droef dat, wijl liet Vlaamse iood druipt voor 't land, er mensen gevon-an worden welke in het zunrste achter-îmerken van hun ziel gaJ en nijd voeler [)hevelen tegen de Vlamingen en deze uit-•helden voor pangermanisten ! Doch daar w hebben wij het wel water. Wat we ecli-sr niet euvel kunnen opnemen :.s elkaai an te sporen tôt plicht. Dikwijls is het vol-oende sommigen enkel een tikje aandach g te krijgen om ze tôt het' goede doel ter nenmale te winneu. Veixler reikt onze be 'heiden betrachting niet. Dit opstel wil eerstens wezen een bede on izen annen mede-zwervers wat meer recht aardigheid te laten wedervaren. iîen on •hatbaar voordeel is het, taris meer dai ^it, niet te behoren tôt de klasse dergener le, zoala A. de Savornin-Lohman het zc rievend heet, in het land dier vriendelik( aine als bedelaars zijn ingevallen. Nu 0: ooit moest de >klove gedempt, welke ei Jssen deze sukkelaars en de andere Belgei gt. We zijn toch immers .allen enkel droev< annelingen met één vijand: de Duitser let één wens: téruggaan, met één doel: vri 'slgië. Die band is machtig genoeg om om ader bij mekaar te voegen. Hebben d< ompelaars, die nu hier, dan daar zwerven r schuld aan, dat ze vadsig of slordig schij en? Hadden zij de gelegenheid zelfstandi^ 0 leren wezen î Zou nu het feit van ver reven te zijn, van niets meer te bezitten 0 plote de intuïtie hebben gegeven van ordi n znidelijkheid ? In ons verachterd, afge oofd — en toch zo hartelik geliefd Vlaan l9ren slaafden en wroeten ze dag in, da| 00k bij nachte, om een misselijk loon V® ^ ^ verdrukte hen de onmoge l] heid om hoger kennia op te doen, 011 ?a echte cultuur — lees om 's lieven vred ; e niet „Kultur" —• te •verkrijgèn, ver ni .s.?°'î diepste uiting hunner ziele, hui iaa > m hun eigën land werd minacht ! Verr ,an 0Ds ze a^s ^chuldeloze lammekens te wil n voorstellen. Doch het grieft dat wannee Lf16? ?1 ^œftigen niet in de haak zi IraoJ! ^ 1 ^ ^x>ze wo/dt voorge )pori,n' z?nc*er 0611 woord van deernisvol be ,egrijpen ! ^weLrichteu ons tôt de Belgen di kl"S" ea bet6r kunnen, tôt de hoger ?en ?iin ?Ze van behoeftige Bel menlï °^iefn deel van Vaderland ! Z lijn bloe-l"™ n..dlenen door het of fer va àin ptwi' I«C" diene het met het offer va iiS A1 ™ln tijd' »• bâte de ^desd» wetvers, 0^ d« dag van gk rie en triomf. als onze grond weer dreunen zal onder de hoefslag van Albert's paard, als de driekleur weer op onze zingende torons, met de klokken zal meejubelen, wat zal dan de houding wezen van hen die zoo weinig meer de den dan hun persoontje te redden uifc de moordklauwen van\de iudrin-ger? ZuJlen ze niet staan vol schaamte voor de dapperen die vochten, voor de goeden die het vluclitend vôlk hielpen, het opbeur-den zodat het uitgeq>utte land weer worde beziold met zijn ziel en vruchtbaar door zijn zweet?...; Of.zullen zij, die toch wisten en veel konden zich cynies maar terugtrek-ken achter makkelike mensen-kleinering, ook ginder, .ten onzent op de nog bloecl-wakke bodem ? Onze bedoeling is het niefc hier iemand, wie het ook weze, te kwetsen ! Maar we menen dat het beter is voor gevaar te waar-schuwen dan onze landgenoten, ware het dan ook maar een'klein àantal, stilzwijgend te laten indutten tôt het onzailig ogenblik: te laat ! Wij menen hiermede, op onze beurt, een vaderlandse plicht te vervullen! Doen wij het niet, dan komt er kans dat vreemden het voor ons aanplakken: men spitse maar de or en en luistere.om zich lieen Dus allen, Belgen, zonder één uitzon-dering, de handen aan 't werk der liefde ! Gij zijt allen-menschen van goede wil! Bij u zijn liartîoosheid en breinleegte uitzonde-riiig. Eii wie iuet dé beurs niet hëlpën kan, kan het met zijn persoon. Een bezoek, eeii warme-ha'nddruk, een gôM woord, een galle blik vèrmogOn zcveel ! Meer voeling moet er komeu tussen 011?. On^ aller liait, onder lomp als onder pels, slaat dezelfde slae : tre-den wij allen nader saam opdat wij die slag horen ! Ton slotte nog een wenk : in hoeverre hij tans nog practies is weet ik niet : op zekere oogenblikkën was liij 't wel. Mijns erach-tens rusten te veel zorgen op de Nederlan-ders ; deze hebben het al te druk. om de vluchtelingen, om hun huisvesting, kleding, voeding. Want, al schreven wij hierboven dat we in A. de Savornin Loliman's land leven, dan liield zulks niet de minste ongunstige zinspeling in : Nederland's gastvrijheid is eenvoudig weg bovenmenselik. Onze mening is, al zijn we de ,,logé's", het toch betaamt dat wij de last steeds meer en meer zelf op de schouders nemen. Nu we sinds ?ch.ier vijf maand hier zijn schijnt ons de tijd aange-broken dat we allen de handen zelf aan 't werk si a an. Wanneer de vlijtige gewoon burger-huismoeder ergens te gast is, dan laat ze zich wel opdienen de eerste dag, doçli de twede vraagfc ze zelf om een «cliort, en men ziet ze voor de afwast-afel, in de keuken, medehelpen de borden te reinigen. Zo rnoeten wij tans handelen en zeggen : Hartelik danl£, Nederlandse broeders en zu6ters ! ! Gij hebt meer dan genoeg gedaan — gij hebt het uit-s-tekend, perfekt gedaan, met i een liartelikheid waarvan het aandenken alleen ons roert, en ons zal ,bijblijven als een troosfc, als de zoetsfe lierinnering van ons verblijf te midden van U. Doch nu zijn onze dagen van reddeloosheid, van versla-genhe.id voorbij. Wij zijn weer tôt bezinning gekomen. Nu willen we u ontlasten van het zware werk. Wij zullen het niet zo goed kunnen als gij zelf,. doch liet is onze plicht nu 1 onze eigen handen en eigen geest te gebrui-! ken, Ze mochten anders wellicht roesten. Laat ons nu maar zelf de boterhammen snij- ' den, de koffie zetten, de woning opschik-L ken voor ons en voor de onzen. Laat ons_nu ' maar zelf onze inrichtingen tôt stand bren-: gen. Uij zult wezen onze toezichters, onze I raadgevers. Wij wouden zo graag ons land 5 dienen ook hier ten uwent ! Zelf s al werd dit aanbod ge eigerd, d,ie taal moet voortaan deze wezen der Beigen, vooral der gegoede, omdat zij weten en kun-» nen. Zo komt er meer voeling tussen hen en de armen; zij moeten tôt dezen gaan en'spre-' ken het sublieme woord van den God-Mens, 5 al zij het dan ook met een gewijzigde bete-kenis : ,,Komt tôt mij, gij allen die belàsfc ' zijt en beladen! — Komt met uw zorgen, 3 met uw ellenden ! Komt met uw armzalig > plunje, met uw vereelto handen, met uw droeve gezicht ! Wij willen u helpen, wij wil-1 len u troosten : wij willen op de dag der ver-31 lossing saam térugkeren met u, Jiand in hand, en zeggen tôt het herlevend vaderland 1 waar weer de driekleur vlagt op de zingende - tiniièn: ,,Zie, o ons geliefd België, wij hebben voor uw verlaten arme kinderen ge- r zorgd, wij zijn geweest hun broeders en hun t zusters ! Dat weinige hebben wij gedaan ter ere, ter wille van u, o bemind België, maar we deden het met heel ons hart en heel onze ziel...." - En dankend zal het Vaderland in de han-5 den klappen en ook uw namen noemen lia de glorie te hebben rondbazuind vaa hen 3 die streden met den lijve of die, om nooit i meer op te staan, neervielen op do gewijde i grond waarheen we allen, zo annen 'als'i'ij-r ken, z.o ^ielisr suakken. JOH, DEMAEGT, Kleine Kroniek. Uit de ,,Rigolboche". Zelfs de allereersté Fransche letter- ; kundigen hebben er pleizier in, van tijd tôt tijd hun bijdragen te zen-den aan d-3 soldaten-krantjes, die, weelderig- als liet jonge groen in .liet voor-jaar, in deze tiiden in de Fransche loop-graven uit den grond schieteu. Het laatste front-orgaan draagt 'den naam van ,,Rigol-boche", waarin de taal- en oorlogs-kenners makltelijk het woord ,,rigoler" en ,,Boche" zullen herkennen. liet zijn twee académiciene.. de iDekende schrijvers Emile Faguet en Henri de Régnier, die beiden eeii gedichtje aan de solda-ten-krant zenden, als bewijs van hun har-telijke instemming met de pogingen der soldaten-redacteurs om hun militaire ka-meraden het leven in de loopgraven wat op te vroolijken. Emile Faguet, anders meer prozaïst dan dicliter, maakte dit versje: La France, amis, vous dit merci : Vous êtes la gaieté française. Au soldat gai, quoique transi, La France entière dit merci. Elle donne son cœur aussi Au soldat gai dans la fournaise. La France à vous tous dit merci, Princes de la gaieté française. En Henri de Régnier dicht: Je voudrais tirer de ma poche Quelque mirifique quatrain Où pas une rime ne cloche Pour l'envoyer au RirjoVoochc, Journal plein d'humour et d'entrain! Rien n'est parfait sans qu'on, le pioche, Et j'ai peur do manquer le coche; Alors, tant pis pour mon dizain.... Si. j'attends trop, le Bwolboche, On l'imprimera outre-Rhin! Duïtsche Cultuur. Niet te ontkonnen is het feit dat Duiti-ch-land, al streefde het niet aan de spits der be-schaving de andere Europeesche natiën voorbij, j het noentans op een lioogen trap van cultuur ' stond. Min geniaal in '(• uit vinden dan zijn ■ zuidelijke nabuur, min behendig in 't ouder-nemen dan de overzeèsche natie. wist het onverdroten arbeid met taai geduld te païen en bracht standaardwerken voort o]) aile ge- ! bied van kunst en wetenschappen. Te midden echter van allen vooruitgang des geestes ver-werft het physische en het stoffelijke een schrikkelijke macht, die geen _ zegen kan schenken, maar een vernielenden invloed op de ware cultuur oefent wanneer zij geen sterk tegenwicht vindt in de cultuur van het ge-weten en de verfijning van den wil. Aristoteles uit de oudheid zegde reeds: ..De zedclijke ontwikkeling is des te gewichtiger, omdat de mensc'n, hoe meer hij bloot intellectueel ge-vormd is, des te gauwer tôt het maatlooste en wildste wezen ontaard." En juist die zede-îijke geaardlieid mangelde de Duitsclie cultuur. Daarenboyen vond die eenzijdigheid zijn aandrift in de Discipline" welke de enke-ling tôt een willenloos en zielloos lid van eene groote machinerie, de maatsehappij. maakt. Het Pruisische soldatendressuur verlamde de werking van iiet individu en doordrong gansch het volksleven. Heeft men niefc gezien dat de dragers dier cultuur zicli aanstelden, zonder blikken nocli blozen als verdedigers van het schreeuwendsto onrec-ht, en door woord en schrift, het militarisme verlieerJijkten P Men begrijpt dan ook allieht dat die verkracliters van menschenrechten die middelen uitkozen • welke juist der menschen waardë eer kwetsend zijn en het eeregevoel aantasten, als plunde-ren, platbranden, uitmoorden, algemeen op-sluiten, en gevangennemen, ongebenedijde vrucht van een Pruisische korporaal-disci-pline.Prins von Butow. Van den tegenwoordigen Duitschën gezant te Rome, von Biïlow, vinden we de volgende biographisclie schets in een Duitsch hoek, ge-titeld : ,,Deutsche Machthaber". Dit boek ver-scheen jaren geleden en werd uitgegeven door Rudolf Martin, gewezen .,,St«'iath!iat:'. Daar-aan ontleencn we het volgende: ..Bernard von Biilow is geeu groot man on waarschijnlijk denkt hij zelf niet anders. Nooit heeft liij goed de mechaniek der in- en , uitvoerrechten gekend, nocli de handelsver-' dragen, nocli de financiezaken van het rijk. Bismarck kende grondig aile ekonomische, sociale eu finantieele kwesties, evenals de landbouwkundige, industrieele en andere pro-i blemen. Bismarck wilde ailes zelf weten en l leeren, met de wilskrâcht den grooten staats-j mannen eigen. Daarom ook heeft Bismarck nooit van zi ne raadgevers afgehangen, lijk dit voor von Biilow het geval was. Wanneer von Biilow in 1897 door AVilhelm II 1 tôt kanselier werd benoemd, was de keizer : beter op de lioogte der toestanden als zijn " minister. Ook heeft hij niet kunnen verbergen i dat hij geene diepe staatkundige plannen had. Ook heeft de Keizer nooit een groot gedacht gehad van do politieke deugden van von t Biilow." I Zîe enze telegrarnmen en laatet® legerberichten op de derde bladzijde De Moor wasschen. Het ,,Svenska Dagblad" protesteert tegen de bewering van de aan Duitschland vijan-c-ige pers, dat liet gebruik van bommen jnet \-ergiftige gassen als aanvalswapen onrid-derlijk is. Het Zweedsclie blad maakt de opmerking, dat niemand protesteerde tegen het veel afscliuwelijker middel van prikkel-diaadversperringeii ; ,,deze moest helsclie i van aile moderne oorlogsuitvindingen" zegt het blad, ,,is dus ridderlijk, terwijl liet gebruik van gassen, welke een snelle en pijn-looze verdooving verweikken, onridderlijk zou zijn. Het tegendeel is volgens het'ge-zend verstand juist." Verkoop van g6stolen voorwerpen. AVe hebben hier reeds verhaald dat de Duit schers in België de teste meubelen der inge zetenen zorgvuldig inpakten en naar Duitsch land verzonden. In verband daarmede ontleenen we liet vol gende aan de ,,Telegraaf" j Oj> de negende pagina van het Deenschi dagblad ..Politiken", nummer van Dinsdaj 6 April, komt een advertentie voor, die hee wat te denken geeft. Ter kennis van den lezer wordt gebracht dat in de Farvergade nr. 4, nabij lie Baadhuis te Kopenhagen, verschillende wagon ladingen oude meubelen tegen de billijkst* nrijzen te koop. worden gesteld ; als daar zijn; buffetten, kasten, commodes;, sehrijftafels. ze tels, stoelen, in aile soorten, in aile stijlen voor aile smaken. Er "zijn ook electrische luch ters; uurwerken van aile slag, zelfs bont ei andere luxe-kleedingstukken ! Tôt hiertoe levert deze advertentie niet zoo veel merkwaardigs op ; liet pikante e rvan zi hem alléén in de vcrmelding, dat deze meube len afkomstig zijn uit België enFrank r i j k! 't Staat er in vette letters ibovenop Uit België en Frankrijk!. Dat zegt ge noég! Deze meubelen hebben behoord tôt dei , .krijgsbu^t'' van de Duitschers; zijn .i] Duitschland in "t groot verkocht geworclen ei worden thans in Denemarken ,.en détail" vai | de liand gedaan. ,;Est ist nicht walir" dat de Duitsch soldaten zich aan het eigendoni van particu lieren vergre}>en zouden hebbeli. Het Duitsclie onderwijs, dat in de werel« zijns gelijke niet heeft, kan toch. geen pluu deraars gekweekt hebben! "Wagonladingen meubelen uit België en ni Frankrijk, te Kopenhagen in één winkc te Kopenhagen alleen ! ! Duftsche gruwelen te Statfen. Maandag 19 October, tegen half negei 's avônds deden, naar de ,,Métropole" me dedeelt^ de Duitschers hun intrede in he belangrijke aorp Staden, in de omgevinj van Dixmuiden gelegen : Zij gedroegen er zich als ware barbaren verschillende burgers werden gedood, waar onder: Eerw. Heer Foulon, vicaris ; Wag nien, Victor; Fc.sée, Honoré; Madard Julius en Désiré; Van Damme; Allaert landbouwer; Mouton, vader en zoon; twe zonen van Tribou, Julius; de twee jongst zonen van Van Lauwe, Pieter; Logghe Hector; Van Heule Victor; Boutleiger Karel ; Blomme, Gustaaf, zoon Pieter Tanghe, René en broeder ; le Bedaud Claeys, Willy; Breyne, Fraus; Schâepei-e Pharailde. Meer dan 250 Jiuizen werden platgebrand Drie geleerden. De ,,Svenska Dagbladet" heeft aan de Duitschën theoloog Ilarnack, den Frai: schen schrijver Rolland en den Engelsche chemiker sir William Ramsay gevraagc welke gevolgen de oorlog zou, hebben op d internationale samenwerking op kultuui gebied en hoe men na het sluiten van de vrede de moeilijkheden zou overwinlien, b liet weder aanknoopen van die betrekkii gen, welke ontstaan zijn door de leiders va wetenschap, litteratuur en kunst. Iiarnack antwoordde : ,,Het is mij onmt gelijk de gestelde vragen te beantwoordei Ik ken de stemmingen niet, die heerschei noch de wenschen, die aan het licht komei noch de reserves, welke men maakt." E Engelschman sir William Ramsay schrijft ,,Ik vrees, dat de ontzetting van de gehee' beschaafde wereld over liet moreel ven-i der Duitschers, zooals dat in België, in ht bezette gebied van Frankrijk en van Ru land aan den dag'treedt, het uiterst oi waarschijnlijk maakt, dat de internationa betrekkingen met individuën van deze volksstam hersteld worden, alvorens ett< lijke geslachten zijn gekomen en gegaan. Rolland zeide: ,,Hst lot van de menscl heid gaat boven aile vaderlanden. Niets z; verhinderen kunnen, dat de betrekkinge tussclien het gedachtenleven der naties w« der worden hersteld. De geestelijke samei werking van Europa inoet werkelijkhei worden ; de tegenwoordige oorlog is slech de vuurdoop." Letterkundige Kroniek. „Dorpslucht" van Stijn Streuvels. (L. J. Vccn, uitgever, Amsterdam.) I. Vele kieine feiten wijzen er op, dat Stijn Streuvels nieuwe wegen op is, dat het niet meer de Streuvels van Lcntelevcn is, die zich in boe-ken zooals Dorpslucht en In Oorlogstijcl — zij ne twee laatste werken — uitdrukt. Zoo bijv. de. reeds gewraakte zin uit het Ooilogsdayboek — degene voorzeker, die mij, als letterkundige, het pijnlijkst heeft ge-griefd — waarin de uit het volk gegroeide, in een dorpsbakkerijtje grootgeworden Streuvels I met niinachting .sprak van het werkmeisje, dat, in de dagen . van vervelende eenzaamheid, terwijl hij zonder vrouw en kinderen alléén zat, in zijn Lijsternest, te Jngoygliem, voor zijn eten zorgde. En waar,hij een beetje fatterig gewaagde ,,over den weerzin die in hem wekte liet f.eit* niet een ondergcschikten persoon te moeten omgaan", daar bijvoegeud dat hij nog ,,liever gansch alleen bleef, dan met iemand waarmede men aiiet op denzelfden voet staat", kromp er. iets in niijn hart, van ver-wondering,. van dèceptie en van angst voor do toekomst van onze grooten romancier. Tôt nu toe heb ik niet kunnen begrijpen — zelfs rekenschap houdende met de verveling die op onzen dorpsfiloso.of .moet gewogen hebben — hoe een man zooals hij, dien zin heeft kunnen schrijven, waar de schoonhèid van de volksziel de schoonhèid .van zijn werk }ieeft gevormd, waar Itij — dank aan zijn eigen ontstaan uit schoot van boerenmoeder en dâad van simpe-len vader van te lande — de zanger van het Vlaamsche Land 'werd, een der grootste mystieken van de volksziel, naast Dostoievsky, Charles Louis Philippe en Thomas Hardy. Zoo ook wordt die kentering duidelijk in zijn laatsten roman. Dorpslucht.... Het heerlijkste was dat Streuvels, toen hij debuteerde, buiten aile literatuur stond, zoo naïef en onwetend' scheen en een beetje scKucli-ter, dat we hetgene we juist bij andere schrijvers zochten van technische vaardigheid, van knapheid, bij hem heelemaal moesten mis-sen, dat we integendeel zij ne onbeholpenheid lief hadden en hein aan 't l)ewonderen gingen om si het echte, trouwe en onvervalschte talent, het niet moeilijk veroverde maar het hem natuurlijk gegevene, dat we raadden en aanvoelden. We zagen hem aan bijna als een genialen barbàar, een zuiver natuurkind dat aan 't schrijven ging, gelijk een boom aan 't groeien, een vogel aan 't fluiten : door de kracht van zijn instinct, door den drang van innerlijke bronnen, door den groei van zijn wezen en aard, door de gisting van zijne rein-menschelijke emotie voor de wereld. Hij leefde ongekend, rustig en bescheiden, in zijn stil dorp, ver van de drukte en het geharrewar en liet geïntrigeer van redacties, academies, congressen, vereenigingen, van het getlieore-tiseer van critici en kunstenaars, en hij scheen van het bestaan van al die dingen en van al die. menschen niets af te weten. Hij stond daar alléén, zoo sterk in zijn oubeïnvloede afzonde-ring, zoo persoonlijk, zoo rein onaangetast.., Maar Dorpslucht is een nieuw debuut. S^dert Lcntclevcii wentelden vijftien jaren voorbij, en nu dit jaar schonk hij ons Dorpslucht, in twee dikke deelen. En sedert 1899, heeft. Streuvels kritjek geschreven, vertalingen bezorgd, congressen bijgewoond, is tôt lid benoemd van de Maarnsche academie, bekroond en gedecoreerd, hij is een ,,weieltn>urgcr'' ge-worden, heeft gereisd, heeft landen en steden leeren kenuen. Men heeft ook ontzettend veel kritiek en eindelooze commentarën op zijn arbeid geschreven, men heeft hem langs aile kanten raad geschonken en voorbeelden aange-wezen. ' Van den nieuweren Streuvels is Dorpslucht de belangrijlcste prestatie tôt nu toe; liet schijnt als îiiijlpaal in zijn letterkundige loop-baan een bizonder gewicht te verkrijgen. ■geloof daarbij dat het de eerste roman var Streuvels is, en ook zijn eerste boek van dorpspsycliologie. Het telt, zonder twijfel, al: zijn zwaarste produkt, want het heslaat he1 kapitale aantal van 876 bladzijden. Het duidi op een nieuw willen, een nieuw kunnen, eer nieuw betracliten. Nog nooit spando Sjfcreuveli zich zoo geduldig, lang en krachtig in als vooi dit "boek; het is zijn breedste greep in lie leven. In Dorpslucht heeft Streuvels voor de eersti maal do dorpelingen-psychologie aangedurfd Tôt nu toe behoorden de figuren van zijn. grooto verhalen, Langs de Wcgen, Minnchan del en De Vlaschaard — z.ijne driè „romans' zooals wel eens wordt gezegd — en ook dez< van het meerendeel zijner vertellingen ui Lentclevcn, Doodcndans. Zonnctij, Zomerland Dagen, Opcnlucht, titille Avoiulcn. liet uit cicht dpr Dingen (sleclits enlcele figuren ui Dorpsgcheimen uitgezonderd), tôt den bocren stand, 't Waren min of meer begoede werker van.te lande, rijke pachters of arme boerkens bemiddelde en trotsche grondbezitters of povçr en deemoedige werklieden. Zij vormden tesa men eene kaste, eene klasse op zich, een maat 6chappij van landlieden, waarvan het levei bijna heel en al afhing van den gang der soi zoenen, van den groei der gewaeseu, van regei en zonnescliijn ; de tragiek van hun lot ston< gvootendeels in het teeken van al die hooger machten, vairhet Fatum dat hen regeerde; oo! de epiek en de dramatisçhe grootheid . vai Streuvels' literaire bewerkingon sproten meest al ,'t zij rechtetreeks, Jt zij onrechtstreeks, ui de geh'eimei sverking van dQ natuur dio me: overal aanwezig voelde, uit den druk dien men raadde van al de eeuwige, noodzakelijke krach-ten, van dat groot levensrythmus dat het boe-renvolk beheerscht, heel het dreigend gebeu-ren, buiten en boven hun wil, van allerlei blinde of ' bewuste invloeden. Er lag iets diep menschelijks, iet6 majestatisch, iets bij-belscli-grootsch in dat werk van landarbeiders, van stoere wroeters, van gespierde boeren. ,,Als «;e hier voor zoo'n ruimte zit, dan is 'do mensch maar een stipje, een mier. De mensch staat maar op het achterplan. De Natuur is 't essentieele", zoo zeide Streuvels zelf. In Dorpslucht verandert 't al: de Natuur wordt op lïet achterplan geschoven — omdat zo op dorpsmenschen die niet van de veelte van hun oogst moeten bestaan minder invloed uit-oefent dan op boerenmensclien die heelemaal van haar afhankelijk zijn en haar fortuin of lirood te danken hebben — en wordt de Mensch gebracht op het voorplan. De menschen die in den roman optreden, beliooren tôt verschillende standen van de dorpsburgerij ; een paar renteniei-s, de doctor, de pastoor en zijn vica-ris, zelfs »:>en jong me<licus die te AVeenen en Parijs heeft gestudeerd, bestuurdames van patronages en armen-comiteiten ,een romantisch juffertje, herbergprinsesjes, wildstroopprs, leegloopers, h'erbergiers, enz. Op deze bijeen-hooping van menschen weegt niet de duistere tragiek, die de vorige werken van Streuvels onderscheidde. 5t Zijn allemaal, zonder uitzon-dering, kieine zieltjes met kieine passietjes en kieine belangen, eerzuchtig, fier en dom, nieuwsgierig en betweterig of 'babbelziek, vree-selijk belangrijk doende in heel liun onbelang-rijk bedrijf, moeë zieleii zonder hooge drijf-krac-ht, enge Jioofden zOnder sclierp onder-scheidingsvermogen, harten zonder vrije via m, en ze liegen allen en dragen maskei-s van kieine comediantje6 en suffen dan zelfs nog wanneer zo denken zwaar te leven. Maar niet door do keus van do ,,dramatis personae" alléén, vev-schilt dezo roman van de vorige boeken, van den bloeienden Vlaming, maar ook dôor de iie-werking: het openluclit-impressionisme heeft plaats gemaakt voor de me»schelijke psychologie, de gblvende natuur-beschrijving en de rake ,in grove trekken uitgevoerde typeering der boeren voor een sch'erpe, zeer gedetailleer-de, soms zeer langwijlige analyse van veel meer ingewikkelde, torve en loensche burgerszielen. Ook héël de stemniing, de toon van 't boek zijn anders; zelfs aan den stijl werd een andér karakter gegeven. Slechts in Dorpsgeheimen vindt men, links of redits, eene nog schroom-vallige en vage aanduiding van wat hier is tôt stand gebracht. In het eerste deel van Dorpslucht groepeert zich heel de handeling om de familie Koornaert, den rentenier Sera-phien en zijn zustér Agatha, de dief-stal van hun tabak, den geheimen aansîag op den roover en de onrechtvaardige veroordeeling van dokter Blondeel, die Koornaert's mededin-ger is naar de vacante plaats van burgemeeà-ter. des dorpe... In het tweede deel daarente-gen wordt onze belangstelling nagenoeg geheel opgeëischt voor do familie Blondeel, in 't bizonder voor *s dokters zoon Albert, den veelbe-Iovenden en hboggeleerden jongen profesSor dien wij, uit den vreemde teruggekeerd, het ouderlijk huis zien betseden met heel andere gedachten en wenschen dan die van zijne een-voudige ouder6, en naast hem versghijnen in het boek zijne liefjes Elvire, de droomerige, eu Sara,* de weilustige... De motieven van t tweede deel houden met de;ze van het eerste slechts zijdelings verband en zwenken in belangrijk-heid zeer op en af. Onze belangstelling wordt wél op eene zeer ongelijke manier gevraagd, nalh: mate we in de 876 bladzijden vorderen. En in zijn geheel onaakfc het boek den in-druk alsof op zeker oogenblik, de schrijver zelf zijn werk niet ûieer heeft kunnen over-zien, (le kracht. heeft ontbeerd om af te werken al hetgene hij had ontworpen, om al de draden bijeen te l'apen van het kluwen dat hij ontspon, en dan, op den duur, het woordje ,,Einde" onder den roman heeft geplaatst, zonder zelfvoldoening, gedrongen door de om-standigheden, îiioedeloos om al hetgene zijn vermogen was te buiten gegaan en om de on-mogelijkbeid d'at ailes, op het laaftste ooegnblik, aïog goed te maken. Het briefje dat de uitgever in het tweede deel heeft ingelascht. om de ; lezers te verwittigen dat ,,gezien de tijdsoni-. standigheden, belangrijke wijzigingen door den auteur in de laatste proe/en van het tweede deel aangebracht, de drukkerij niet meer hebben kunnen bereiken en bijgevolg onuitgevoerd ! gebleven zijn", dat -briefje zal wel «reen mkr>-leu aandachtigen lezer verrast hebben. 't Is Streuvels niet mogelijk geweest de proeven van Dorpslucht in Holland te komen corri-5 geeren, zooals hij deed voor zijn In Oorlogstijd. ANDRÉ DE RIDDER. ^ m mm Elisabeth. | Voor Léonùnc Michùhen. t Elisabeth — dochterke naar Uw naam, " Zij, liêfste, têerste en blondste kindje van de mij ne... ' Ik houd van haar wel 't meest, maar lia 1 XJw leed . Gevoel 'k in àl liaar doen en laten, 't zor-i genkleed, - Dat U zoo smartevol omvangfc. i 1 Elisabeth! van U vertelt de Faarn, - Elisabeth, Gij zijt voor mij de ,,Reine", v De têerste en fierste en schoonste Ko-* - mngin, t Die aan Uw trouwe boezem België prangtl 3 PiiebergeDi 2Qi M5. C. VER-STER,

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.