i mnsaag, jo Augustus i«jï» s Cent DE VLAAMSCHE STEM I volk zal met vergaanf &LGEMEEN BELÛSSCH DAOBLÂD tenaracnt maakt mac ht REDACTIE- EN ADMIHISTRATIEBUREELEN I KALVERSTRAAT 64, bovsnhuis, AMSTERDAM. Telefoon No. 9922 Naord. Hoofdopsteller: Mr. ALBERIK DESWARTE, Opstelraad: CYRIEL BUYSSE — RENE DE CLERCQ — Dr. A. JACOB - ANDRE DE KIDDER. A BON NI'. .M LX TSP&IJS (by vooruitbetaling) : Voor Nederland per jaar gld. 6 — per kwartaal gld. 1.75 — per maand gld. 0.75. Voor BelgiS, Engeland, Franki en andere landen dezeli'de prijzen, met verliooging van verzendingskosten 12U «i per nummer), ADVERTENTIËS: 20 Cent. r>«r vA<yol lit fiants lopii.* ET. De twee stromingen. Wat voor het bespreken der Vlaamse kwestie pleit. In voorafgaand schrijven duidden wij < faee stromingen aan welke zich, ten aa <en vaiihet huidige bespreken der Yilaajm Beircing» laten gevoelen. Volgens de mees Beken mt groep II mag die bespreking r aivasfc gebeuren. Enkelen uit die groep < vçien mt groep en III en IV, beweren h omgekeerde. Belaiiffwekkend en oorbaar mag het hete Yoornaamste beweegredenen te onde zdœn vederzijds in beide kampen geldi Het is een plicht geworden opnieuw ovi de taalkwestie te handelen, zegt het eers kamp, en wel hierom: ]o. Qn:e Vlaamse jongens staan in« met àrhcid aan het front; nooit kan hun vade Isn&lievend en opoffering levendig-jj^eken clan rru. 2o. Belgen vit graepen, 111 en, TV liehbe urtte de godsvrede verbroken; zij zij becronnen. Nochtans wanneer er van ,,zwi ren" gesproken wordt dan geldt die orc ons en niefc lien! Hebben dat verderfli voorbeeld gegeven hoogstaande mannei toonaangevende letterkundigen als Maete: linck; bepaalde anti-Vlaamse kringen i Frankrijk en Nederland. Ze schelden o Vlaamse taal en flamingant; ze hebben hu mond vol vaderlandsliefde, wat uitsteken & docli slechts teories — wiant practies ve: «ton zij dat de Vlaming en zijn taal oo «cl uitmaken van 't vaderland. Eens he viiur aan de lont, s tek en zij zich weg e r??cliuldigen achterbaks een ander. Ze bate icze oogenblikken uit om het Vlaams no meçr achteraan te schuiven: het bestaa reeds niet meer voor hen of zij spellen zij ondergang binnen afzienbare, korte tijden Wel betreuren ze dat de Vlaamse kunstwe: len vernield worden, maar over 't vergaa: cnzer taal, de draagstc«r onzer kunst, daar over jubelen ze! Bij onze taal vinden z\ geen baat; ze zien er veeleer een struikel st-een in neergelegd op hun baan naar ge makkelike overheersing. Onze sprake aanle ren? 2ij denken er niet over. Aile ander talen, ja zelfs de ,,meest dode", aile ander «etenschap ja, zelfs de meest onnuttige.. Laatst las ik zelfs dat ze 't niet gce.d vindei o'at de Vlamingen in Nederland een orgaai -d9„Vl. St." — hebben! Nu dat begrij pm we best; wie alleen het woord mag voe len, heeft altijd gelijk. 3o. lu het liuidig nauwe verbond me îmkrijk fiiïtten< d& graepen 111 en 71 mwe krachten waarvan groot misbru/iï ttèichten valt. Het verleden bewijst het fît de krachten van groep II werkeloo ••ijven is zeer gevaarlik: rust roest. Groej n acht het onrechtvaardig dat zij niei tachten van hun kant ook nieuwe krach ter te putir,a ; dat deze te vinden zijin in he Wopnemen der taak, in het zoeken van eei: nigsteun in Nederland, uit cultuur-oogpunt. Groep II vorklaart niet te staan tegem de Franse cultuur. Dat ware onzin. Zij staan ei "-1;1 met hun Vlaamse cultuur. Zij bewon-■rei1 de Franse kunst en wetenschap, dôch •'r;n ze niet op de Vlaamse ziel laten in-,c-rken waar deze in stee van te versterker jf door lijden zou. Door de opslorping dei »l?.?.msé cultuur ware de Franse niet ge-Jtot. Wel zou de wereld er iets oorspron-_ lftS, iets raoois door verliezen: de wereld ^verarmd en de Vlaming zou ontzield zijn -o. In het leger sladt de Franse taal ineer ooit dr, boventoon. Zulks is voor onz€ ,/ '"rose broeders een zeer betreurenswaar-'?e toestand. Engelsen worden in 't En-v-. Fransen in 't Frans bevolen. Alleen •e naming — mede de hulptroepen uit de -Oioniëii — worden in een ander e taal be-•' .dan de hunne. De Vlaming neemt llQ dat, gezien de wantoestànden voor de ■orl°g geschapen. er voor 't ogenblik niets '"'n veranderen kan. Wat echter niet weg-dat de Vlaamse soldaat zekere moeds-lronnen mkt. Zijn taal in de mond zijner ^"oversten, een vriendelik woor-cl in 't riiDls zou hij begrijpen, zou hem zo zoet ^àen. Niet zo vervreemd zou hij zich voe-'2;]: Namingant-soldaat, in al dat over-'•■'igeud Frans, vreest dat zijn taal verlo-^ jaat en al zijn vroeger werk te niet, zijn > ' ^e Vlaamse droom verzwonden. Groep Qcnkt dat door aan onze Vlaamse solda--Vui amse ^gbladen te sturen hun moed Mkkert, bizonder wanneer die kranten ^en ^t terwijl zij, soldaten, arbeiden om ■ '•2rond" — dat hoofddcel van 't va-■jland — te redden, anderen arbeiden ten d?r ,,taal" — de ziel van 't volk. verschaffen besprekingen der ; ^-se kwestie een zsdelike steun aan de 'cterheid onzer soldaten en werken dus " tstreeks mede tôt de verlossing. Zij • echt vaderlands-gezind werk... ^6Ze ^roo^e^oze tijd-en voelt elkeen t wbel gehecht aan wat hem eigen is. ,Dsen "ee^t men zien wenen om 't verlies ; *aar<3eloze dingen: men heeft hun ge-. o^eerbiedi^d; wat schoon was. Waarom ^eer edigen de vrees, de ware vrees der Jrt'Hf6n Voor hun taal, nu deze dubbel ^•eigd wordt, binnen en buiten? Waarom -^^d^en die gehechtheid en hun laten S n ^ePe ov©rtuiging dat zij er hun itinJneae ^^euenj dat gevoel vraagt naar ^ez»lfde_ drang bij hen als bij »(U , ^;n zijn overtuiging uitsprak l" t niet anders kon ! ^jden hevelen de gevoelens het .P- :^erk hoe de godsdienst omhoog • zC1]'" P^ters blijven ijveren, ze win- ^®?iand denkt er om zulks te ^arom et onzf» Vrac^t groeP mogen wij ook j oôvoelens, onze godsdienst voçr-^ ala çfe tel gieuze oefeningen, maakt inbreuk op de n.£ tionale eenheid, voor wie ze begrijpt. Wi ze niet begrijpt, zwijge... 6o. Ecns het land vrij moet dadelik hid gebracht aan Vlaanderen. Zoveel zal in t richten, te reorganiseren vallen ! De oplos singen zullen moeten gereed liggen, kant e klaar. Tans lijdt Vlaanderen verschrikkelik j0 Dubbel verzwakt zal het neerliggen na d oorlog. Erger dan ooit zal er op drukken d se miskenning zijner taal. Deze ellende, dez ontzaglike krachtverspilling zal zonder tijd u verlies, zonder zondig geknoei terstond moe LU ten verholpen worden: dat zal een eerst ^ plicht zijn niet alleen ten opzichte vai Vlaanderen maar van heel het herwonnei n België. Geen twijfel dat, wil men zonde r_ dralen kunnen helpen, ailes van meet a a aan moet voorbereid. Deze voorbereidim kan alleen bewerkt worden door hen die nie 'e rechtstreeks kunnen helpen tôt de zuiverin; van de grond. Er wordt gezegd aan de Bel r gen dat ze tans geen andere kommer mogei hebben dan de bevrijding van 't land. Hee ^ juist. Maar wie ziet niet in dat zulks eei heel teoretiese raad is? Het staat ons niet meent groep II, de tijd alleen door te bren n gen met bespiegelingen die toch niet helpei kunnen tôt die bevrijding. Liever zijn w< daadwerkelik bezig. Welk streven kunnei ^ we beter betrachten dan de reorganisatie var België? Voor ons Vlamingen, is de Vlaamse / kwestie een der ho of dp un ten en 't is spijtic en anti-patrioties dat groepen III en I\ zulks niet inzien. Wij weten wel dat onze P natie steeds wankelend is. Doch we hebber ^ de stelligste zekerheid dat ze weer stabie! wordt... Moest ze helaas! échter verdwijnen. i welk kwaad zou onze bespreking kunner stichten ? t 11 In een volgend opstel horen wij hoe d« 11 tegenstanders van de actuële bespreking der | Vlaamse kwestie hun inening verdedigen. n JOH. DEMAEGT. *- • *Onze lezers zullen zich herinneren dat i Groep I = niet strijdende Vlamingen;^ Groep - II = de flamingant en; Groe}> III = de j franskiljons; Groep IV = de wallinganten ; - Groep Y = ni et strijdende Walen. i Koniny George aan Koning Albert. 3 HâVRE, 5 Aug. Tei^ gelegenheid van de • verjaring van het ultimatum door Duitsch-1 land aan Bçlg'é gezonden, heeft de koning 1 van £ngoiand aan den koning van België ■ het volgende telegram gezonden : Aan Zij ne Majesteit den Koning van België. \ Groot Hoofdkwartier. Op den jaardag van het tijdstip, dat : mijn land gedwongen werd de wapens op te némen tegen een mogendheid, die den J oorlog stelde boven een samenspreking en ' op de klaarblijkelijkste wijze zijn verplich-' tingen scliond, weke voortsproten uit de 1 verdragen, wensch ik U als mijn- innigiei overtuiging toe te spreken, dat onze veree-nigde pogingen zullen leiden tôt een ge-lukkig resultaat en om U de verzekering 1 te geven van mijn absolut-e medewerking en het vaste besluit van mij-zelf en mijn land, in sameaiwerking met Uwe heldhaf-tige t.roepen, den oorlog voort te zetten, tôt hij tôt tevredenheid kan eindigen en de vrede kan worden verzekerd. GEORGE R'. T. De Koning van België heeft hierop het volgende ^eantwoord : Aan Zijne Majesteit den Koning van Engeland, te Londen. Ik betuig U mijn hartelijken dank voor het telegram, dat U mij heeft gezonden, en ik deel U als mijn rotsvaste overtuiging mede, dat de vereenigde pogingen der ver-bonden legers zullen voeren tôt een vrede, welke het recht tôt grondslag heeft. Begonnen met zich voor zijn eer op te offeren, daa-r het getrouw wilde blijven aan de verdragen, welke zijn autonoom bestaan waarborgden en daarmede het evenwicht van Europa, zal België voortgaan zijn plicht te doen tôt het einde toe, ten spijt van het leed en den rouw, waarin het gedompeld is. Uw nieuw bewijs van sympathie treft mij op het innigst en uit den grond mijns harten zend ik U de verzekering van mijn oprechte toewijding. ||n [|n ALBERT. HeSmwee. T'oor Moeder. fiai 't slijten van dien lammen tijd En 'k bot op àl mijn tanden bijt, Me langer poefcsen speîen, En zoekend waar gij. moeder. zijt Me in uwe lioop doen deelen ? AVcet : daar uw moe verlangen wijkt En lijk een gulden boomgaard. prijkt In lommerstil geheugen, En naar den zang der voog'len reikt Bijwijlen, zijn verheugen 16 't me een wanhopig spiegelbeeld Dat in te schelle luchten speelt Van barre zandwoestijnen, Is 't eigenste in mijn geest gebeeld En doet u, naêrder schijnen Dra kom ik van den kamp weeroin, ^let bonzend hert, met slaande trom, Met rollende banieren. En zal een zoon uw adeldom Misschien met lauw'ren sierenî Dan wordt het vetete kalf geslacht, Dan ronken de orgels in den nacht En dansen al de deernen, Dan wordt er slechts aan feest gedachtf^ Getapt in de taveernen! Dan spant' men de ossen weer in 't juk En branden de oogen van geluk Xa 't vlijtige labeuren, Dan m.et6t men muren, stuk aan stuk, ^aarlapg« $o wipgerda fleuren! KLEINE KRONIEK p De hoofdstad van Polen, • de arbeider onder het korrigeeren al eens i: e De thans door de Duitschers bezette stad gezien liad of zijn vriend nog niet kwa-m, v ^ arscliau was reeds vroeger eenmaal in Prui- <loor de wandelaars voor het schetsen der v siscli^ bezit. Bij de derde verdeeling van Polen dedigingswerken gehouden ! 1 (1/(J<3) werd do stad aan Pruisen toegewezen, Het «preekt vanzelf dat de arrestanten, < maar na den Napoleontischen tijd maakte liet ^oo verstandig waren de zaak van den koi e Weener Congres Warschau tôt lioofdstad van sçhen kant op te vatten, nadat de teekening e het herstelde koninkrijk Polen. Xa de Poolsche hun verklaringen afdoende bevestigd liadde 3 revolutie A\erd Warscliau 8 September 1831 aan direct weer in vrijheid gestekl werden. En o _ den Russischen veldmaarschalk Pasjkewit. j de wandelaars, die zich in verbeelding wellic overgegeven. ' reeds met een ridderorde begiftigd hadden ; Op den linkeroever van de Weichsel, 36 à zien> kon den hun eenigszins gestoorde voetr. 40 meter boven de rivier, strekt de stad zich voprtzettenl 1 lialve-maan-vormig, terwijl er tegenover, op den i rechter-Weichseloever de voorstad Praga ligt. Kopernood in Nedarland. [* Sedert 1888 is Warscliau een moderne ves- —, v , ,c , . , , f tmg. De voor 1835 gebouwde Alesandra- , De cliohefabnekcn, die gednrende den o< r citadel met de zes omiiggende forten werd ogfjd,lnet veel nioeit3 llun personeel aan 1 [ toen door twee nieuwe fortenliniën (in het ge- Werk hielden. zullen binnenkort gedeeltel r heel 11 forten) versterkt en Praga op den rech- foeten wo,rden stopgezet, wegens gebrek a 5 teroever, dat slechts één fort tegenover de cita- op?r<>'1 î>1,ateil-111\^>ds Tel® maanden geled ■ del bezat, werd nader versterkt met 4 voor- y* beimddeling der Xed. Qverzee Tri l. uitgeschoven werken. getracht deze platen aangevoerd te kr l Tusschen Warscliau en Praga liggen twee F,"' filechis y001' en!îele gevallen ^ i groote ijzeren bruggen over de Weichsel. De uk,t<!; ««ttegen.staande de platen in het b , Alexanderbrug, 508 meters lang, rustend op tenl?.nd verœndmg gereed staan en a . zes^ pijlers, dient voor het publiek verkeer, de noocl,ëe garanties zijn gegeven. L andere, in 1873 gebouwd. als spoorwegbrug, c . ~ ; waaroyer een verbindingslijn loopt tusschen _ ontmnettng. 1 wJv^T'Stari°pte Wa':sd,a\' fn, het Pcters- »e ..Figaro" maakt melding van een gev. l Tirstation te 1 raga. Het slotplein, waarop dat denken doet aan liet bekende verhaa® v , tVlii ? j 5■ u"l°opt, .s lict belangr.jkste broeders vôôr Bommel". Een adiUdar ! S, ™ de,?tad- ^«ordel'jk en noord-weste- onderofficier van het zooveelste ,-«aiment i ! ssss : - -Warscliau is een stad met yele fraaie pleî- Een van do Duit-soîie onderafficieren sta I Xw„k 'li Mn lïï 1 ' l'i ! ":<!t behoOTl'jk »> de houding en do adjuda delplaats d euen. Onder do meesfc bekende me maakte hem daar een aanmareking over numenten behoort het in 1<83 opgerichte rui- Hoe heet je5" ° rff'T"1 k®n»S.JohannSobieski. Van Tôt zijn verbazing hoort hij zijn eigen naa, 80 keiken der stad zjjn er bijna 70 van de Een voorgevoel grijpt hem aan Roomsch-Kathoheken. -;q i-,™* • ^ tv 7 j. i i • i , " aar ^voon ie, noe neeten ie vader en De oudste kerk is de omstreeks 13o0 gebouw- moeder?" A^Jd^te-tothBdraaL In de Capucijner- Het antivoord geeft hem iekeiiheid ; hij stoi keik bevindt zich een sarcophaag die het kart voor zijn eigen broeder' -van Johann Sobiesky bevat. ' \ an de wereldlijke gobouwen dient in de De helft van de worsld in oorloe. eeiste plaats genoemd te worden het voorma- lig koninklijk slot. Het is gebouwd door Sigis- -N",1 de oor.log een jaar gednurd heeft, zij mund III en bevat in zijn groote zalen verschil- er. elf landen in betr'okken, nier oppervlak c lende schilder- en beeldhouwwerken, een biblio- wier bevolking meer dan de helft der h theek en liet Poo'lsche archief. Het was tôt woonde wereld nitmaken. De bevolliing df voor de huidige Duitsche bezétting de woning wereld wordt geschat op 1600 à 'l700 millioe van den Russischen gouverneur-generaal. Aan zielen. het Krasinsky-plein ligt voorts liet Krasinsky- De landoppervlakte bedraao-t cire paleis, dat van liet jaar 1692 dateert. In de 18e 136.481.090 K.M.2. eeuw was dit paleis de zetel van den Rijksdag, Oppervlakte Aantal ziek vervolgens werd het die van het hooggerechts- „ in KM2. in- inclusief di hof van het Weiehselgebied. Landen in oorlog clusie de der kolonië Aan het Schouwburgplein liggen het stadkuis 5 koloniën en en ' (1870) en de groote schouwburg (1833). De bezittrngen. bezittingen hoogeschool, die in het paleis van Johan Casi « Dûitscliland 3.493.757 <i7 812.0( mir gevestigd is, en liet daarbij behoorende Oostenrijk-Hong. 676.616 51.390.2Î gebouw van de universiteitsbibliotheek, bevin- Turkije 1.792.DOO 20X)00!c< den zich in de Krakauer voorstad. Ook verdie- Engeland 29.819.400 423.372.o( nen nog melding het kasteel Lazienki, dat door Frankrijk 12.927.520 85.399.2-" Stanilaus Poniatowski .1767—'88) is gebouwd Rusland 22.556.520 ]73!aV9.9( en dat tôt nu toe een keizerlijk paleis was en België 394,451 22.000.0( het Belvédère, dat de Avoning was van Constan- Servie 87.300 ± 5.000.0C tijn Pawlawitsj. Monténégro 1.400 285.0C Warschau bezit vier stations : op den lin- Italië 286.682 35.238.9£ ker-Weichseloever een voor den spoorweg naar Japan 673.681 72.2C6.4G Weenen en een voor den AYeichelspoorweg, — en op den rechteroever in Praga één voor den Totaal... 72.710.071 956.664.37 spoorweg naar Petersburg en een voor dien naar Dus over een oppervlakte van circa twe Terespol. ... en zeventig millioen vi'erkante Kilometer va Do nijverlieid omvatte in 1900 volgens de onze planeet, die er maar circa 136 millioe opgaaf van Winkler Prins 495 fabrieken met van die kilometers op na houdt, zijn ongevec 33,224 arbeiders. Het belangrijkst zijn de me- 966 millioen menschen van de 17ÔO millioen taalbewerking en de machinebouw, de voedings- die daarop ronddwalen, met elkaar daadwe. middelen-, de zeep en de scheikundige in- kelijk of in gedaohten in st-rijd. dnstrie. Do stad is bekend om liaar schoen- en De minderheid, d.w.z. de kleinste helft, ka bakkerswaren. Warschau had twee belangrijke nog maar op ongeveer 63 millioen vierk. kilc missen, in Juni voor wol en in September voor meter aardoppervlakte trachten het verstan hop. Langs de Weichsel had het veel stoomboot- te bewaren. verkeer, aan de eene zij de tôt Thorn, aan de andere tôt Sandomir. Waar komt het woord „Boche" vandaan? van de inrichtingen van onderwijs noem- den wij reeds de hoogeschool, die in 1816 is Wij hebben reeds vroeger melding gemaak gesticht. In 1904 telde deze universiteit 1570 van een verklaring van liet woord ..boche" studenten. Er is een bibliotheek van 500,000 Iteeft een leeraar aan de universiteit t deelen en 1380 handschriften aan verbonden, Miinchen een ondorzoek ingesteld. waarom d een botanische tiiin en een sterrenwacht. Duitscher ..boche" genoemd wordt en hi Voorts heeft de stad een veeartsenijschool, 8 kwam tôt de volgende resnltaten: Het waar gymnasia, een H. B. S., een seminarium voor schijnlijkste lijkt hem de afleiding van Lazar onderwijzers, een middelbare meisjesschool en Sainéan, een Roemeensch onderzoeker, specia 4 gymnasia voor meisjes. In het geheel zijn er Htéit in ,,argot". 853 inrichtingen van onderwijs, met 15,111 Sainéan l>eschouwt ,.boche" als een afkor leerlingen. Er zijn voorts een geneeskundig ^-inë caboclia ..schedel' . Znlke verkortin pharmaceutisch geliootschap. een genootschap zijn in het argot gebrnikelijk ;o zoo zegi van Russische artsen, een wis- en natuurkun- n.ien 33'v* Plaine in plaats van capitaine dig genootschap, een openbare bibliotheek en cipal in plaats van municipal. Ook de gewon< een ethnografisch muséum. Terwijl de stad spreektaal verkort de effeetwoorden ; voor voorts bezit 2 krankzinnigengestichten, een n a men worden verminkt. b.v. van Antoinett< vondelingenhuis, 14 gemeentelijke ziekenhui- Toinette,- van Margarete. tôt Grete. var zen met 2900 bedden, 31 particulier ziekenhui- Gertrude tôt Trude enz. Caboche is ook eer zen en 6 kraamasylen. effeetwoord, omdat het altijd verwonderinf uitdrukt en kan daarom gemakkelijk tôt boclit Splonnenvrees. ' verkort worden. Men schrijft aan Het Volk": ,..Tn jeder geval hebben caboche en boclu Aan do waeht van een onzer verdedigings- ^.-],,a deî^fd® be^en'8: ze «'.lien oorspronke werken vervoegden zieh op een dor laatete Zon- JSk «n aïkkop, een menscll, die traag dagen, nog vroeg in den morgen, een drietal ^,?PllP, 1S; 7. , , , • .. bniten aden, geloopen hoeren met de alarmee- , M<?''ere laat m l-Etourd, een heer tôt zijr rende mededeeling dat in de onmiddellijke na- l;n.ec'h.t ze®5ett: :■^oyes-vous!. Vous avez h bijheid een spion aan liet teekenen was'. Ter- oa^ho. "n Pei! stond werd natuurlijk de kommandant gewaar- " ,nean ^fn( le. ^00}d oche het eeist ir schuwd, aan wien de heeren het volgende ver- argot -woordenboek van 1886. Dnarn, telden : Zij hadden, een wandeltot-ht makend, het, "!s «f» ^leldwoord zon- -i , , -, i , t , <ler bepaalde lieteekoms: m noordzaak eenter m net gras een persoon ontdekt. die be'zigwas , 7J. 1 , , i * i i x i • i t n duiat men er een mensch mee aan, die seeste- in een schetsboek teokenins^en van verdedigmes- r i .• , . werken te maken. En - wat de znak noger|er betceken,s maakte— zij hadden bovendien duidelijk waar- Tntircclion rl i-i-* i genomen dat een korporaal met den vreemde- hnolift"5 «Un ,V.înr+ V ï ? v îiii i i. r ooene een specialiteit van boekdrukkers, Img gesproken had en hem eenige kaarten of welke ^ m6er ^ het bii7/0nder voor een ^ teekenmgen had overhandigd. Spionnage en gebruikten, die zijn werk niet goed deed. an -verraa * . Boche in de beteekenis, zooals men het nu OnnuddeU.jk werden eenige mansohappen gebruikt, wordt het eerst aangetroffen in een uitgezonden om den spion te arresteeren, ter- *'f ioqc b r':jllJe Affi°ier ** A8* ni^UtLte ' Saast -boehe" staat ook ,,aIhoche". Waar- ™ Weofdneden over de door h,m betoonde a.k- schijnljjk is <lit cen ve,-warri„g van de woorden ti-ito.t, die zeker door de autonteiten naar boohe alIemand waarde zou worden geschat. . Onderwijl de patrouille den spion ging op- Engelsche verliezen. •pakken, was, op aanwijzing der heeren, ook- de korporaal in kwestie gearesteerd. En watbleek ï)e totale verliezen van 1 tôt 31 Juli bedroe- nu uit het ingestelde onderzoek ? De gewaande gen 1202 officieren 29,947 man. In Mei en Juni spion was een eenvoudige metaalarbeider uit bedroegen deze cijfors resp. 3600 en 26,346, de naburige stad, die, zich in zijn va-k gaàrne voor Juni 2193 en 62,710, zoodat de totale ver- wat verder willende bekwameri, teekenles ont- liezen m de laatste drie maanden op aile fron- ving van den bewusten korporaal met wien hij ten door aile Engelsche, Canadeesche, Indi- kennis gemaakt had en die in het burgerlijk sche, Australische en Nieuw-Zeelandsche con- leven leeraar aan een vakschool is. Dien mor- tingenten, waren : 6995 officieren en 119,003 gen nu had de leerling zijn leeraar willen af- minderen. halen om daarna. sarnen stadwaarts te gaan. Van de verliezen over Juli zijn 227 officie- Daar evenwol de korj>oraal eerst nog eenigen ren en 4773 man gesneuveld, vermist 72 offi- diensfc verricliten moest, had hij zijn leerling cieren en 3432 man ; gewond zijn 788 officieren de door dezen gemaakte teekeningen gebracht, en 18,416 minderen ; van de overigen komen 8w!" *"% '■>- Kantteekefîsjigen ,t bij ssin OorSogstijd" vai e°! Stijn StreuveSs. lI- *.8 ! _ ,,Oibjeçtief ' boekstaaft Streuvels zijn t Q1" I ring met de inkwartiering der Duitsche en , cieren in zijn ..Lijsternest", zonder ver ^ .woordelijkhcidszin. ,} 1 had al zooveel nagedacht op de n: ^ lijkheid om Duitsche soldaten in lïuis te gen en hce ik het maken zou; ik was er -ls weerzfn op gesteld en gereed om bij dp mi «nvrienûelijkheid, hun heel liet boeltje ove laten en er liever zelf vanonder te trekken. nu ze er zijn, word ik niets van dien wee )r_ gewaar. Vriendschap is een gevoel dat 0£ niet opdringt, maar ook niet weerhoudt, ■j. ondergaat het door den spontanen indruk vn '^e Tncnschen u maken op 't gemoed. En d€ en ^r.u^ ^jer is uiterst gunstig; er is geen st drîngerig vertoon van voorkomendheid of ; - stellerige beleefdheid of parade — men ki ,e. 't gevoel menschen in huis te hebben die toestanden nemen gelijk ze zijn, niemand le k°n last aan te doen en uiterst tevreden om eens van de huiselijke gezelligheid te 1 nen genieten. Aan geen enkel woord of gel voorkomend en dankelijk bij al 't geen zij nieten of dat het den gastheer opgelegd is il5 goed to ontvangen, integendeel, zij toonen in voorkomend en dankelijk bij al 't een zij t. bruiken. Het was mijn voornemen hen al n_ te laten om elders wat rond te zien, wan n_ een lialf uur tijds was heel het huis als € id herberg, met aanhoudend geloop van ,,J j€ schen" oppassers en sergeanten die bev< kwamen ontvangen. De kapitein echter id 71"jn wensch te kennen dat ik met hen aan t zou zitten en hij vroeg om de koffie opgedi te krijgen in mijne werkplaats, en aan bpeede raam, van het heerlijke uitzicht te ]• Q nen genieten. Wij spreken over reizen, c Duitsche steden en musea, over kunst en ] je over den oorlog Onder 't spreken word ik allicht gewaar, [cj zij allen goed op do hoogte zijn der Duitc letterkunde en ook der Fr an sche. Met gre handen vallen zij op mijn bibliotheek en . ken er elk hun gading uit van 't geen ze v fichen mede te nemen naar bed. ?s Avonds i n 't souper, keeren we weer in de huiskamer n nu zij er de piano, ontdekt liebben, blijkt 5- dat er onder hen twee goede muzikantèn 2 >r die hun hart willen ophalen om muziek te n ken. Xa het oten gelijkt de kamer een n taire club, waar elk doet wat hem lust; a wordt gerookt, gepraat, piano gespeeld, g zen, tôt laat in den avond. Wat er op 't d n onlgaat, weet ik niet, maar ik kan veront 3, stéllen, dat er drukke beweging is — te ( n deelen naar 't geen hier in nuis over en w loopt. Het is ten andere onmenschelijk sle weer, het regent en 't waait en 't is donker ;QC in een pot. Telkens er een van mijn -man; >3 het hoofd buiten steektj komt hij gauw w binnen, en doet een spotspreuk naar aan iq ding van 't geen zij in den naoht zullen de g maken. 't Blijkt echter 't minste hunner k< iq mernissen te zijn. want door lange oefen iq en gewoonte zijn zij fatalist geworden, en li 0 ben die losse onverschilligheid erworven, wa q i mede men zich zonder eigen wil, overgeeft s 7 a het bevel dat hen treft. 'tZijn ten andere ^ harde veldtochters, die in niets eenige zwai _ lieid maken, —; ,,ons paard heeft vier pootei 2 — zeggen ze en 't gedac-ht om nu een p; 0 weken in den trein over te brengen en erg :1 in Rusland of in Oost-Pruisen den slag te li n nemen, doet hen lachen. Intusschën genie r z\j van goede zate en gezelligheid als niakk die een pleziertocht maken!" Op den duur wordt het toch onbehagelijk huis, die drukte. De heksensabbat voorbij, ] dorp weder in rust, komt er tijd voor nan a meren. ,.Dàt is dus mijn eerste ontmoeting met Di sche militairen en die ontmoeting heeft ] over veel dingen gerust gesteld. Dat zijn zes, zeven menschen, door 't toeval hier in h gekomen, waarvan ik gisteren nog niet w k dat ze bestonden, en nu zijn ze, met voorl men, stemgeluid, uitdrukking, karakter en ; j baren uitgebeeld in mijn gedacht voor alti 5 Het zijn bovendien vijanden van 't vaderlai j" zij zijn hier ongevraagd gekomen, hebben el en sla'ping geëischt.... en bij de eerste ontm j ting ont-staat er iets als vriendschap. We h ^ ben elkaar bij 't afscheid geluk en goede kr gewenscht, met cîe belofte elkaar weer te zi< Wij hebben aan malkaar niets vijandelijks o dekt en er is geen gevoel van afkeer ontsta of van verachting. De zaak is : dat men de : voelens door den indruk op menschen tewei j gebracht, niet opdringt of door vooropgeze regels of verordeningen aan banden legt, v( ; zoover ten minste_er geen verblindende rass< haat in 't spel is of ingowortelde wraak-j voelens. Dio Duitsche officieren hebben i aangedaan 't geen men onder.vindt bij een j ; zellige ontmoeting van reisgenooten met \ men vriendscliappelijk omgaat, omdat 't toe-^ u samenbréngt ; men oefent die vriendsch ' vooreerst .uit beleefdheid en omdat men at ting voelt voor elkaar en men door gespr< over belangrijke zaken, aangenaam den { kan korten. Men neemt afsoheid van elka in de meening nooit meer iemand van 'i gez schap terug te zien, maar men behoudt d aangenamen indruk van de kennismaking men lierden-kt met behagen den tijd dien m gezellig heeft overgebracht. In de omstand-heden waarin ik mij hevind, zijn die zes of cieren mij van meerder belang dan 100 mijn medeburgers hier van 't dorp — al moeten eersten nog zoozeer mijne vijanden lieeten-do laatst en mijne vrienden ! Ik zal niet naga; of het zoo hoort te zijn, ik bestatig alleen bloote uitkomst a-an mijn gevoel en voeg zelfs bij : dat ik niet weet of verzekerd b< dat eene ontmoeting in dezeifde voorwaard-met Franschen of Engelschen, mij zooveel g noegen en zulken goeden indruk zouden nag laten hebben, — het hangt er natuurlijk v: af welke personen men treft en ik had m Duitschers ook wel slechter kunnen varen ! denk maar aan. dien kolonel dio te Heestert « eene groote hofstede ingekwartierd was en d< rijken boer behandolde als een knecht en de g meente eene boete oplegde omdat hij ni beter gelogeerd werd!" * * * Bovënstaande is het fragment, dat tôt i toe het meest de verontwaardiging van de VI mingen en van de Belgen heeft opgewekt. I lezers zullen zelf kunnen oordeelen, na de lange citaten. hoe koel Streuvels tegenover h lijden van zijn land heèft gestaan — in i verre hoogte van zijne indmdualistiscl kunstenaarsvizie — hoe weinig de groothe van dezen tijd in zijne ziel is gedrongen, h zwak de weerklank van ljçt lijden door ons lar i&iSÊlm J&S éâ.kï4b fer gesïguiîejde van de klachten van de uit huis en erf verjaî den, in _hem getrild heeft,.. .Men heeft d « koel egoïsme, dat bijna liarteloos individual me willen roemen als eene hooge verdienste v. .,objectiviteit"... Dat is de oude theorie v het naturalisme : de onderdrukking v s schrijvers eigen gevoel, de afsch'affing v rva- Zl,'n ^emPerament, zijne neutraliteit tegeno\ 3ffi_ leven... We houden meer van eene kui an^_ vol liefde; waarin overheerscht het warme n del ijden, het broederlijk medevoelen, de gei 0Ke- genheid zonder grenzen voor wat lijdt krii- weent -- Dat argument van ,,objectivitei met houdt ki€r geen stand... Met AcA;eMiteratu nste k.omc men' °P dit oogenblik, niet vooruit, ze! met op het meest „int€rnationaal" gebied ci En volkeren_liefde... rzin Indien dergelijke bladzijcïen moesten t men z\jn> neergeschreven in koelbloedig besi men ^n".* Ja' misschien, zouden zekere qua jjen fikatieven niet ten onrechte worden r i in- bruikt " ben echter overtuigd dat Streuvi 0p. ^eel argeloos zich heeft uitgesproke lan- 7on^cr rekensch'ap te hebben gegev i'igt °ver moSelijk;e gevolgen van zijne aa do ^'ac'hten, onbewust zich uitend met de m 7QC_ noegdheid die in ieder menscll moet heersche zijn ^ewelke gedurende maanden zijn dorp ni ;un_ heeft verlaten en leeft in eenzame vervelin »aar zoncle^. intellectueele 'bariden met de wereld -„€_ met zijn vrienden. Dit boc)c is renvoudig lii jien Taiuur... en als zulks ware hrt liever onjj zich schrevcn gcbleven... of allerminst aehteruiùj ee_ hoiLden tôt laier, veel later... een Zinnen als deze waarin hij zijn leven noei b in yegeteeren van een mossel", gewaagt vî eno ' ''iet invreten van het roest der verveling" (< }ur_ men weet dat het roest cïe sterkste getuig» ?|cn en gestellen ontreddert) en die psychologisi gaf zeer beeldende fraze waar hij zich den' nfçi "in volstrekte eenzaamheid, wandelend in end aarcîsch paradijs gelijk Adam voor de sche het P^në van Eva", terwijl het kanon door de lue' un- davert, die andere nog waar hij zich een ,,n •ver ,tuurmensch" noemt, moeten — ondanks Stre liet vels — ter verontschuldiging van Streuve worden gebruikt,.. dat voe' diep, als groote bewonderaar < cho groote vriend van Streuvels, dat het een ve -io-e raacl 2011 z'Jn tegenover hem — in < îoe- hoo&ero 01'de der geestelijke sympathieën -•en- z'jne^ verklaringen en indrukken rechtstreel oor willen wettigen... Alléén de psychologiscl en verduidelijking van een boek zooals het zijr het — het verwijzen naar wat, gedurende heel zi; ijn, leven, de sterk-objectieve, een beetje koele viz ma- Yan Streuvels was, het opsommen van de or lili- standigheden waarin de man, met zijn kara'i er ter, gedurende den Duitschen bezettingstijt ele_ in een verlaten dorpken heeft moeten leve orp — kan verzachtende omstandigheden doe 1er- pleiten... En daarbij moet komen een komm.er ,or- taar op den aard van de ,,kunst" dio nog d eer zijne is... Dit ^ uitvoerig bewijs valt, eclitei cht buiten het bereik van mijn huidig opstel, maa als .reeds wat ik hierboven schreef, scliijr ien nie aïs schéma van betoog te kunne eer dienen, als bijdrage tôt eene psychologisch lei- interprétatie, die misschien wel eenig licht o ,or_ het schrijven en het uitgeven van In Oorlog: un- tijd zal laten vallen. Met de warme vereerin ing en toegenegene verknochtheid voor Stij: eb- Streuvels, die men me niet ontkennen zal, he ar- ik — in afwachting dat Streuvels zelf sprek ;an — willen neersclirijven deze enkele beschou ge- wingen ■ig. * * * i", Hoe paradoxaal het ook klinke: er ziji i-ar vrienden van Steuvels, die juist nù van zijn ?ns liefde voor Vlaanderen hebben gewaaaid e; er- zich op zijn Vlaamscli verleden, dat zich il en rijen van boeken uitspreekt, hebben beroepen ers De liefde van een schrijver richt die zich i: eerste plaats naar het îandsohap, naar he in dékor, de stille, doode dingen, de oude getui îet genissen van een land, of moet zich deze to îij- do menschen richten? Ik kan wel eenigszins beseffen dat een intel it- lectueele zooals Streuvels — gezien de hee ni.j bizonderc omstandigheden waarin hij zich be nu vond. den avond van het bezoel; dier Duit lis sckers (ze zijn toch «allen geene barbaren, ei ist Streuvels trof liet goed bij de inkwartiering co- zooals anderen het sleclit troffen), gezien zijn. ?e- Lange, verveelde eenzaamheid en de verpoo |d. zing die eenige uren onderhoud mot bescliaaf de, toevallig literair-aangelegde mannen hen en moeten bezorgd hebben, niet onmiddellijk eer 3e- gevoel van haat tegen die Duitsche officierer ? in zich heeft voelen opkomen, geweldig, spon ns taan, sterk van verontwaardiging... -n. De Xederlandsche verdedigers van Streuvel: lt_ z'en dan ook onze beweegredenen verkeerd ir an waar ze meenen dat we Streuvels verwijten niel |e genoegzaam anti-Duitscli te zijn, onzen zooge-'g- naamden ,,haat" tegen de Duitschers niet t< ^e deelen. Wij apprecieeren evenals zij liet men •or schelijke in Streuvels. En 't zou nooit in mijr 'n- hoofd opkomen mij te ergeren omdat Streuvêlf een- eenzamen uhlaan ontmoetend, die bang oç rt'J zijn hinkend paard, zijn Belgische achtervol-»e- gers ontvluoht, hem den weg naar zijn eiger '1(J leger en de veilige rust heeft getoond. Want al achter dien man die als soldaat deel uitmaakt van een vijandelijke massa kan ik, kunnen an-i." deren even onbevangen als de Ingoyghemschc memorialist den mensch zien, den deerniswek-'•I kenden, den hulpeloozen. den sehrikb'evangenen ai die om hulp smeekt. En Streuvels had hem kunnen een bed bieden, en troost en voeding. 0 zonder daardoor onze verbittering te verwek-ken. Het grootsch-humane. liet bijbelsch-breede c. van dergelijke meewarigheid zouden velen, zelfs Belgen, hebben gewaardeerd. ®r ANDRE DE RIDDER. 0 (Slot volgt.) ?n _____ _ ^ ... er Financâën. ;n Geldkoers van 9 Augusius 1915. e- Medegedeeld door do Rotterdamsche Bankver- e- eeniging, Rokin, Amsterdam: 111 Belgische biljetten 40.00—40.50 et Franscbe biljetten. . 43.25—44.25 Ik ~Engelsche.biljetten lL.70—] 1 ]80 >p Eugelsch goud 12.00—12]08 :n e- Uit Londen. et Ten gevolge van de stortingen op de oorlogs-leening is ^ de Engelsche regeering op het oogenblik bijzonder ruim bij kas. Daarentegen is geld op de open markt, eveneens door deze lu stortingen, zeer schaersch geworden. Ten a- einde hieraan te gemoet to komen, heeft de )e regeering zich thans bereid verklaard aan de ise banken tegen een rente van 4^ % tôt ?fovem- ot ber geld voor te ' schieten, tôt, een nla-ximum le van 5 % hunner deposito's. Bnnken die hicr- io van gebruik maken, verbeuren echter hun id recht om Currency Notes van de schatkist^'te jo leenen. Voor deze Notes moesten zij 5 % rente id 'oetalen. Zij kunn'en ze eohter verkrij'gen^tbt Usa

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.