DIESTERWEG'S HULPKAS voor Behoeftige Schoolkinderen FEESTNUMMER, uitgegeven ter gelegenheid van liaar 20 jarig bestaan op 5 J" uili 1914 Een Toi van Hulde Tien jaren zijn dus verloopen, sinds Diesterweg's Schoolvilla te Heide-Calmpthout met hooggestemde feestklanken werd ingeluid. Tien jaren ! — In een menschenleven heeft het heel wat te beteekenen ! Tien jaren ! — Voor het bestaan van een liefdadige instelling is het ook van gewicht ! Dit mag echter gezegd worden : Het werk van Diesterweg, het werk van de Antwerpsche onderwij-zers, dat in jeugdigen overmoed en in vlammende geestdrift geboren werd en dat, om in leven te blijven, om te groeien en te bloeien, behoefte had aan nooit verslappende toewijding en zelfopoffering, staat daar, na die breede spanne tijds, schooner en krach-tiger en welvarender dan ooit. Opnieuw de vaan geheven, die flauwer hand ont-viel, schenen de jongere onderwijzers en onderwijze-ressen te zeggen en steeds stonden zij in dichte scha-ren gereed om de leemten in de rangen aan te vullen en mede te werken tôt heil van 't algemeen. Het werk van Diesterweg, het werk der Antwerpsche onderwijzers, scheen onder een gelukkig gestern-te geboren of bij zijnen doop een machtige, zorgzame fee tôt peettante gekregen te hebben. Van eerst af mocht het zich verheugen in de gunst der Overheden — in de gunst van Antwerpens Ge-meentebestuur vooral — en in de liefde van Antwerpens liefdadige bevolking. Aile vereende krachten werden naar éénzelfde doel gericht. Niet achtend op de tallooze beslommeringen en op de ontzaglijke verantwoordelijkheid van hunne taak, spanden de Dames en Heeren van den begeleidings-dienst zich in om de kleine kolonisten als konings-kinderen te verzorgen. Tezelfdertijd regende het letterlijk klein en groot geld in den schoot van Diesterweg's hulpkas. En die weldadige toevloed, die milde regen van kapitaal stelde het Komiteit van de Hulpkas in staat om stilaan en trapsgewijs enkele nuttige verbeterin-gen aan de gebouwen en aan de inrichting der schoolvilla te brengen. Thans wekt Diesterweg's Schoolvilla te Heide-Calmpthout de bewondering van aile kenners. Op-voedkundigen en schooloverheden uit het binnen- en buitenland komen haar in aile bijzonderheden onder-zoeken en stellen haar als een voorbeeld ter navol-ging.Wat zij vooral waardeeren en haast onverklaarbaar vinden, is, dat zulke omslachtige inrichting tôt stand kwam door het privaat initiatief van de leerkrachten eener gewone lagere school. In 19 4 — het heugelijke jaar dat Diesterweg's Schoolvilla ontsloten werd — lag geopend een wonder verschiet, een heerlijk vooruitzicht ; voor het eerst zou het zwakke, behoeftige stadskind, bestendig, nacht en dag en vele dagen te root, in een ander midden, in de vrije natuur verplaatst worden ; daardoor was met-een een nieuwe soort onderwijsinstelling ontstaan : de school in 't bosch of de school onder open lucht, die moeilijk overeen te brengen was met de heer-schende schoolverordeningen en de heerschende schoolprogramma's. Moeilijk gaat echter ook. Goede wil werd getoond van aile kanten en in 1914 zijn wij zoo ver, dat wij de eerste openluchtschool van Heide-Calmpthout tien jaar lang aan het werk hebben gezien. Welke zijn de rezultaten? Gansche reeksen van stàdskinderen werden in staat gesteld om in inniger vertrouwen te leven met de lan-delijke natuur, met de bloemen en de vogels. Het bij-zonder school programma, dat voor Heide-Calmpthout werd opgemaakt, en het artikel, dat de Heer Louis Bossart in 1905 over zijne eerste toepassing liet verschijnen zijn nog altijd lichtbaken voor de vreem-delingen en in het algemeen mag gezegd worden, dat de onderneming van Heide-Calmpthout aan al de ge-koesterde verwachtingen heeft beantwoord. Wat is dan het bijzonder kenmerk der openluchtschool van Heide-Calmpthout? De eerste type is het van een internaat of kost-school, ten behoeve van arme, ziekelijke stàdskinderen, opgericht op den buiten. Men zal opmerken, dat ook in hetzelfde heugelijk jaar 1904 een openluchtschool voor zwakke, behoeftige stàdskinderen geopend werd te Charlottenburg-bij-Berlijn. Deze school biedt echter geene slaapgelegenheid. Zij werd gevestigd in verplaatsbare barakken, in de nabijheid der stad en de kinderen worden er elken morgen, hetzij per tram, hetzij te voet, heengevoerd. Van hetzelfde type is de openluchtschool van Mul-hausen (Duitschland), die later ontstond en gevestigd werd in het park van een overheerlijk kasteel, op 20 minuten buiten de stad. Wij hoeven naar Vernay te gaan bij Lyon, waar de eerste openluchtschool van 't groote Frankrijk pas geopend werd in 1907,om de type te vinden van internaat, van echte en deugdelijke kostschool, die eenigs-zins met de modelinrichting van Heide-Calmpthout kan vergeleken worden. De vaststelling van zulke feiten stemt tôt fierheid. De menschen van Antwerpen mogen blij en gelukkig zijn om hetgeen zij met vereende krachten hebben gesticht en met taaien moed in het leven hebben gehouden. En het besluit nu? De schoolvilla van Diest' weg is een ideaal op-voedkundig proefveld. Zij is ook een zinnebeeld. Zij beduidt hoop in de toekomst, menschelijk solidari-teitsgevoel, wederkeerig dienstbetoon, verbrocdcring der standen, wisselwerking tusschen stad en buiten. Vooral op het laatste leggen wij nadruk. Ziet ! Met heele drommen komen de dorpelingen bestaansmiddelen zoeken in de dompige, muffe stad. De steden met de vangarmen — les villes tentaculai-res, zooals dichter Emile Verhaeren ze noemde — trekken aan en slorpen op. Honderden familiën van het platteland, door den huisvader voorgelicht, ver-laten jaarlijks de vertrouwde landelijke omgeving, de voile lucht en het groene veld om te gaan ver-kommeren op ellendige kamertjes van gemeene stads-buurten. Omgekeerd vinden ook talrijke stedelingen hun zomerverblijf of een gezonde, goedkoope woning op den buiten. Een altijdvloeiende bron vau krachtig bloed is de buiten voor de stad. Een welgekomen toe-voer van nuttige armen, van geld, wetenschap en initiatief verbeeldt de stad voor den denkenden bui-tenmensch. Zoo verbeteren de levensvoorwaarden op het platteland, zoo worden woestenijen toegankelijk, bewoonbaar en vruchtbaar gemaakt. De onderneming van Heide-Calmpthout heeft niet alleen voordeel gebracht aan 't kwijnend kind der sinjorenstad en 't geluk verhoogd van hare volwassen bewoners, die opgingen in liefdadigheid. Gedenkt wat Heide eertijds was en nog meer, wat het, onder Diesterweg's schutsvleugelen geworden is. Het klein gehucht heeft naam en faam en aanzien gekregen. Van jaar tôt jaar groeit het getal aan zijner huizen en gasthoven, zijner bewoners en bezoekers. Meer en meer personen gaan belangstellen in de ontginning, in de waardeverhooging der barre heide-gronden. Onafscheidbaar is Diesterweg's naam met dien van Heide verbonden. « Hij heeft den dank van het vaderland verdiend », zegt Cato, « die middel vindt om twee grassprietjes te doen groeien, waar er voorheen maar één stond... » En Swift omschrijft dezelfde waarheid aldus : « Hij, die twee grassprietjes doet groeien, waar er voorheen maar één stond, heeft meer voor het vaderland gedaan dan de veroveraar die twintig veldsla-gen heeft gewonnen. » Wie deze uitspraak billijkt, zal gewis in deze blijde dagen aan Diesterweg, aan de Antwerpsche onderwijzers zijn toi van hulde niet onthouden. 19 Juni 1914. Jef Van de Venne. Vogels in vrije vlucht. Ik ga heel gaarne en heel veel met mijn kindertjes wandelen. 't Zijn twee meisjes, vraagziek, praatziek. Onderweg is het precies of ik loop tusschen twee slingeruurwerken in. Want hun geest lijkt een rader-werk dat nooit stil staat. En de tongetjes zijn de slingers altoos rap en knap om vragen te stellen. Onophoudelijk klinkt het : « Zeg eens, vader, wat beteekent dat? En hoe komt dat? En waarvoor dient dat ? » Natuurlijk, in de mate mijner krachten, voldoe ik aan die nieuwsgierigheid, aan die leerzucht. Langs Schelde en dokken, parken en velden'/ over vlinders, vogels en bloemen, over menschen en za-ken wordt er gevraagd, gekeuveld, verhaald. In dit eenvoudig samenzijn leeren de kinderen zeer veel. Evenwel, als ik vôor de klas sta, dan gaat het eenigszins anders. Voor mij zitten dan een half honderd knapen. En de ondervinding van vele jaren heeft me geleerd : Verzorg orde en tucht. Want nevens de vluggen en de vliegers, vindt ge de tragen, de slakken. En aile kinderen moeten werken, en leeren en vooruit gebracht. De hardloopers moeten soms ingetoomd, de vragen op de pootjes getrapt, juist als meikevers. Dat werkt niet aangenaam ; intoomen en aanprikke-len strijdt soms met het kinderlijke gemoed en het geeft dan aanleiding tôt botsingen. Ten andere, het groot getal leerlingen en het uiteen-loopende van hun vermogens en hun karakter belet een echt huiselijke bejegening, verhindert den intie-men omgang, dwingt tôt zeker stiifheid en afgeme- . . i . . , ...... ........ ../f. '• ; Diesterweg's Schoolkolonie te Heide -Caimpthout

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.