HET KATHOLIEKE VOLK » \ Orgaan van de Roomscli-Katholieke Werklieden-Orgaiiisaties in Nederland.\J Adrninistratie-Adres : St. Annastraat 19, Hilversum. ABONNEMENTSPRIJS : Voor Bondsleden, door tusschenkomst hunner afdeelingsbe-sturen, 1 cent per exemplaar bij driemaandelijksch abonnement en bij vooruitbetaling; met bijvoegsel „De Roskam" 2V2 et. per week. Afzonderlijke nummers 2 et., met „De Roskam" 6 et. De porto's komen ten laste van de Ieden of bonden. Voor niet-bonds-leden franco per post 35 cent per 3 maanden of f 1.20 per jaar, met „De Roskam" resp. 70 et. of f 2.50. Voor het buitenland verhoogd met meerdere portokosten. Verschijnt elken Vrijdag. ONDER REDACTIE VAN HENRI HERMANS MAASTRICHT H. BROUWER, HILVERSUM F. C. J. VAN HULTEN, BREDA A. VAN RIJEN, TILBURG Redactie-Adres : Hertogsingel 10, Maastricht. Bondsnieuws, agenda's en ingezonden stukken vôôr Dinsdagmiddag 12 uur te zenden voor het Aartsbisdom Utrecht aan H. Brouwer, Hilversum ; voor het Bisdom Breda aan F. C. J. van Hulten, Breda ; voor het Bisdom 's-Hertogenbosch aan A. v. RiJEN te Tilburg en voor het Bisdom Roermond aan Henri Hermans, Maastricht. Andere stukken aan het algemeen redactie-adres. Alzojidterlijlie abonnementen „Koskam" 11.50 per Jaar. ADVERTENTIEPRîJS: van 1—6 regels 60 cent, elke regel meer 10 cent; voor Bondsleden van 1—6 regels 30 cent. Verder 5 cent per regel plus 5 cent inningskosten. Oplaga 13.050 exemplaren. DIT NUMMER BESTAAT UIT TWEE BLADE1V. inhoud van „Do Roskam", Ko. 70. PLATEN : 1. Het Schaakprobleem. 2 De vriend on-der de vijanden 3 De internationale der S. D. A. P. 4 Oorlogsbeeld. 5 De Voorzittershamer der Tweede Kamer. 6 Oorlogsspel. 7 Bondgenooten. TEKST : 1 Vluehtelingen. 2 SchiUwachtmijmering in den Haag. 3. Het triomflied der beschaving. 4 No-tenkrakeriana 5 Profeet Troelstra. 6 Vervlogen illusie 7 Vrouwelijke logica. 8 II faut faire bonne mine a mauvais ieu ! 9 Ook een landsverdediger. OPLAGE 180S0 Geeft uw beste krach ten oos „Het Katholieke Volk" te maken tôt een huisvriend In e!k katholiek werkmansgezin. Vergoeding aan kostwinners. A Wanneer van een gezin de kost-winner in militairen dienst is opgeroe-pen, heeft dat gezin aanspraak op eene geldelijke vergoeding. Aldus is bepaald in de Militiewet en de Landweerwet. Die vergoeding kan bedragen voor een milicien hcogstens één guiden, voor een landweerplichtige hoogstens één guiden en 50 et. per dag. "v oor aen tijd cer mobilisatie kunnén de burgemeesters de vergoeding be-palen.Wij vernemen overal klachten over die vergoeding. Over het algemeen is zij zeer karig en niet zelden wordt zij zelfs geweigerd aan gezinnen, die er recht op hebben. Vergoedingen van 40 tôt 60 et. per dag aan gezinnen van vier, vijf en meer personen zijn volstrekt geen uitzonde-ringen en het komt veel voor, dat geen vergoeding wordt gegeven aan even groote en grootere gezinnen, die nog andere kostwinners hebben .... gehad. Gehad, want thans zijn die niet zelden werkloos. In het laatste geval, zoo wordt gere-deneerd, is de nood in de gezinnen niet het gevolg van de opkomst onder de wapenen van den voornaamsten kost-winner, maar gevolg van de werkioos-heid der anderen. Het kan juist zijn, maar even juist is de redeneering : was de voornaamste kostwinner in het gezin gebleven, de werkloosheid der anderen zou in de meeste gevallen geen broodsgebrek tôt gevolg hebben gehad. Er wordt zonderling, soms zeer zon-derling omgesprongen met die vergoeding.Van eene gemeente is onsbekend.dat b.v. huishuur niet wordt gerekend tôt het noodzakelijk levensonderhoud !... Geen wonder> dat de klachten zoo algemeen zijn. Met genoegen hebben wij dan ook gelezen, dat er in de Tweede Kamer over gesproken is. De Minister van Oorlog zal nu wel een onderzoek doen insfellen en tôt de burgemeesters eene circulaire richten. Maar in afwachting daarvan en van de verandering, die er het gevolg van kan zijn, moeten wij niet bij de pakken gaan neerzitten. In de ergste gevallen richte men een verzoekschrift tôt den Minister van Oorlog, Z.Exc. bekend makende met sommige besluiten van heeren burgemeesters.Zoo komt men in Den Haag op de hoogte en zullen des te spoediger maat-regelen genomen worden voordegoede toepassing van een der rechtvaardigste voorschriften in de militiewetten. Het gaat toch niet aan, dat de vaders en zonen in militairen dienst moeten ondervinden, dat hunne gezinnen ge-brek lijden. In andere opzichten is men tegen-woordig zoo royaal in militairen dienst, 7.66 royaal zelfs, dat er reeds moest ingekrompen' worden op de hooge uit-gaven aan salarissen, laat men wat minder bekrompen zijn met het geven van vergoedingen aan gezinnen, die hunne kostwinners verloren hebben. Maatregelen tegen werkloosheid. A Wij waren in de gelegenheid kennis te nemen van de maatregelen, welke door de Duitsche regeering genomen zijn, om werkloosheid te voor-komen.Het is van belang ze hier in 't kort mede te deelen ; men kan er zijn voor-deel mee doen. I. Middelen tôt doehnatige verdeeling van den arbeid. 1. Arbeidsmarkt. Aile plaatselijke arbeidsbeurzen van werkgevers, werknemers, vereenigingen enz. werken samen onder leiding van een algemeen kantoor, om vraag en aanbod op de arbeidsmarkt evenredig te kunnen verdeelen. 2. Geen aanstelling van onbetaalde krachten. Waar overheidspersonen onbetaalde arbeidskiachten in dienst mochten genomen hebben, moeten deze aanstonds vervangen worden door gesalarieerd personeel. Onderwijsinrichtingen mogen slechts in gevallen van nood schoolverlof toe-staan en geen onderwijzers aanstellen, die kosteloos hunne diensten aanbie-den, zoolang andere werkloos zijn. Aan particulieren wordt hetzelfde verzoek gedaan. Ook deze dienen onbetaalde diensten te weigeren. Aan dames, die uit liefdadigheidszin zich aanbieden voor het verrichten van vrouweiijKe nandwerken,' wordt onder 't oog gebracht, dat zij hiermede de werkloosheid van vele arbeidsters be-vorderen.3. Aanstelling van werkkrach- ten met ander inkomen. In deze tijden worde zooveel moge-lijk vermeden, personen in dienstbe-trekking te nemen, die nog ander inkomen hebben, b. v. pensioen of rente : gepensioneerde ambtenaren en militairen, rentetrekkende invalieden enz. 4. Geene niet-noodzakelijke inkrimping van de gewone u i t g a v e n. Hoe verstandig de beperking zijner uitgaven ook moge zijn, men bedenke in dezen tijd, dat hier eene niet-noodzakelijke beperking geheel het econo-misch leven ontwrichten kan. Wanneer de middelen het toelaten houde men zijn gewoon personeel in dienst en ver-zuime niet zijne gewone inkoopen te doen. Dat men thans contant betaalt en aile rekeningen voldoet is vanzelf-sprekend.5. Geen stop zetten van ondernemingen. De overheden behooren de werkgevers erop te wijzen, dat zij hunne ondernemingen zooveel mogelijk in gang moeten houden, desnoods met verkorte arbeidsdagen. Stapelgoederen kunnen vervaardigd worden. Aanbestedingen worden, met het oog op werkverschaffing, zoo mogelijk ver-vroegd en men verleene, zoo de onder-nemer hieraan behoefie heeft, daarop voorschotten. De overheden verleenen ook hare bemiddeling, om prijssiijging van ma-terialen te voorkomen. 6. Plaatselijke verdeeling van het werk. In de sigarenindustrie is reeds een centraal bureau ingesteld, dat zorg draagt voor evenredige verdeeling van de ingekomen bestellingen over de vijf gebieden van tabaksnijverheid in Duitschland. Dit goede voorbeeld kan gevolgd worden in andere takken van industrie. 7. Tijdelijke verdeeling van het werk. Groote werkgevers, zooals Staat, Provincies en gemeenten, kunnen hunne werken evenredig over langeren tijd verdeelen, om in plaats van haastigen arbeid te verkrijgen een langer in gang houden van vele bedrijven. 8. Overwerk en bijwerk. Om zooveel mogelijk personen aan het werk te houden, dient men tegen-woordig uit beginsel geen overwerk toe te laten en ook geen huiswerk (avondwerk) op te dragen aan hen, die overdag werkzaam ijn. In 't bizonder geldt dit ook voor ipenbare kantoren (vangemeentebesUren enz.) Men denke aan de vele handeis- en kantoorbe-dienden, die zondt werk zijn. 9. Uitzonderingen van Be- drijfsbeperking. Alleen in gevallen van nood, wanneer geen voldoende huipkrachten te verkrijgen of om techr, sche bezvvaren aan te stellen zijn, mag bedrijfsbeperking toegelaten worden, Eerst raadplege men de Centrale Arbeidsbeurs, die meermalen in staat zal blijken te zijn, de noodige arbeidskrachten te leveren. 10. Verkorting van arbeids- d u u r. Zoo mogelijk worien geen arbeiders ontslagen. Is er vermindering van werk dan kan eerst de arbeidsduur worden verkort. Op deze wijze blijven zooveel arbeiders als mogelijk is aan het werk. 11. Middelen tôt vermeerdering van arbeidsge'egenheid. 1. Werkverschaffing door de openbare overheid. Vooral openbare lichamen zijn bij machte om in dezen tijd werken te ondernemen, die nog niet bepaald noodzakelijk zijn, maar toch in de toe-komst zouden ondernomen moeten worden. Hierdoor verrichten zij eene goede daad; want werkverschaffing is een oneindig betere vorm van hulp-verleening dan be.?eeling. 2. Verbruiken ;'y a n toegestane c i e u . e ten. Uit een oogpunt van zuinigheid hebben sommige openbare besturen de werken stilgelegd, waarvoor hun cre-diet was verleend : aanleg van straten, voltooiïng of onderhouden van gebou-wen enz. Dringend wordt aangeraden, zulke maatregelen in te trekken, terwijl postadministraiie, verzekeringsmaat-schappijen en spaarkassen in overwe-ging wordt gegeven, aanstonds de hun verleende credieten voor buitengewone werken te besîeden. 3. Gevangeniswerk. Aan gevangenissen worde geen werk meer opgedragen en men overwege of het reeds opgedragen werk aan deze inrichtingen niet kan teruggenomen worden, om werkloozen aan werk te helpen. 4. Ontginningsarbeid. Aan de ontginningvan braakliggende gronden kan door vele arbeiders ge-werkt worden. Credieten zijn hiervoor beschikbaar. Bij het omkappen van boomen late men de wortelstammen niet in den grond zitten. Deze hebben waarde en die kan door arbeid productief gemaakt worden. M?n bedenke: nuttige arbeid, al is hij niet. rijk lconend, is beter dan geen arbeid. 5. Bevordering der Industrie. Sommige bedrijven kunnen thans gemakkelijk in vollen gang gehouden worden, vooral bedrijven, die voor het leger werken of in de behoeften aan levensmiddelen voorzien. Voor de andere moet buitengewoon gezorgd worden door gemakkelijke bgschikbaar-stelling van grondstoffen en bevordering van afzet. Verder en vooral door het geven van credieten of voorschotten. Op dit laatste worden op de eerste plaats de spaarkassen gewezen. III. Middelen tegen de werkloosheid in groote steden. 1. Voorkoming van den trek naar de steden. In aile groote steden is de werkloosheid zeer uitgebreid. Daarom moeten de overheden de werkgevers en de arbeidsbeurzen erop bedacht zijn, om den gewonen trek naar de steden zoo mogelijk geheel te doen ophouden. 2. Bevordering van terugkeer naar het platteland. Een nuttig werk is het bevorderen van een terugkeer naar het platteland van die arbeiders, welke gekomen zijn van de dorpen en wier families daar nog wonen. Gemeentebesturen, zoowel als organen van armenzorgen andere organisaties kunnen hiertoe mede-v/erken.3. Weivaartsinrichtingen. Bestaande weivaartsinrichtingen moe ten zooveel mogelijk in stand gehouden worden en dienstbaar gemaakt aan de tegenv/oordige toestanden. Bizonder wordt hier gewezen op de Gezeilen-huizen en Gaarkeukens, die voor goed-koope slaapgelegenheid en voedsel kunnen zorgen. * * * Een rijk programma. Veel daarvan is niet nieuw en wordt ook reeds in ons land toegepast. Maar ook staan er maatregelen in aange-geven, welke wij nog niet kennen en die ook hier nuttig zouden werken. Twee groote mannen. Fraas Brandts. Een dier machtige persoonlijkheden, welke een stempel kunnen drukken op een tijd van gewichtige hervormingen, is deze week overleden. De bekende fabrikant Frans Brandts, te M. GlacLbach, is op tachtigjarigen leeftijd de rust in-gegaan, welke hij op aarde nooit gezocht heeft. Frans Brandis vestigde zich als in-dustrieel te Gladbach in 1872. Aïs Fabrikant wist hij door kennis en wilskracht zijne spinnerijen en weverijen toit hooge ontwikkeling te brengen; maar daaraan dankt hij niet zijne hooge beteekenis voor onzen tijd. Vôôr hem waren er ook vele bekwame en energieke fabri-kanten geweest, maar de meesten waren aangetast door de Liberale Manchester-leer en zagen in hun werklieden slechts eene menschelijke machine, | Brandts met zijn oprecht katholiek liart kon deze liberale leer niet deelen; en W<4rîra begon hij zomsel in als bui-ten de fabriek te zorgen voor zijn lal-rijke werklieden. Wat wij thans overal zien, en als iets heel gewoons beschoaiwen, zooals bij-voorfieeld îabrieksraden, zieken- en o,tider;,tcuai)igs oad .en, Ovilwikkelings-c'ursussen, woningbouw en zoovele andere sociale instellingen meer, was des-tijds ofwel geheel onbekend, of nog pas in wording. Brandts ging zich inet hart en ziel op deze sociale hervormingen toeleggen. Hij bewees door feiten, dat verzeke-ringen tegen ziekte en ongevallen, dat spaarkassen voor den werkman en on-dersteuningsfondsen mogelijk waren. En wat hem vooral ter eere strekt, hij voedu de zijne werklieden op, om1 zelf het besltiur in handen le kunnen nemen. Want zoodra door de onlwikkelings-cursussen de arbeiders voldoende op de hoogte waren om zelf het besluur te vormen van spaarkas of verzekerings-fonds, werd dit besluur hun toever-trouwd, in den beginne onder toezicht van Brandts, later geheel zelfstandig. De sociale instellingen van Brandts hebben gediend tôt voorbeeld der Duitsche sociale verzekeringswetten ; ailes' wat de wet voorsehreef, was reeds bij Brandts in werking, lang voor de wet bestond; en zoodra eene wetlelijke ver-zekering was ingevoerd, trachtle Brandts steeds verdere voordeelen aan zijne arbeiders te bezorgen. Maar niet enkel tôt zijne eigene arbeiders strekle Brandis' hulp zich uit; de algemeene toesland der werklieden trok eveneens zijne belangslellende aandacht. Met Windihorst en Hitze was hij de stichler van de „Volksverein fur das Kalholische De'utschland", eene veree-niging, die thans 700.000 leden telt en omioembaar veel voor het Katholieke volk op ieder gebied gedaan heeft. Vanaf de oprichting vaii den „Volks-verein" is Brandis voorzitter van deze reuzeninslelling geweest en ondanks de vele moeilijkheden en tegenkanlingen heeft hij er eene vereeniging van weten te maken, die toit voorbeeld gediend heeft van zeer vele landen van Europa. Ook op slaalkund g gebied heeft Brandts zijne sporen verdiend, al was hij nim-mer lid van den Bijksdag. Bij de slich-ting van het ,,Centrum" was hij een der eersten, die zijn tnachligen invloed aan-wendde, om deze organisalie, welke de verdediging der rechten van godsdienst en Kerk op zich zou nemen, te doen slagen. Met Windthorst en de stichters van het „Centrum" zal de naam van den Gladbacher socialen werker steeds met eere genoemd worden. * * * Graal Albert Se Mmi. NaUwelijks was het bericht onlvan-gen, dat Brandts van Gladbach, een der groote sociale werkers van Duitschland, aan zijn Land ontvallen was, of de tijding komt, dat ook Frankrijk een zijner stoere werkers op sociaal en poli-tiek gebied verloren heeft in Graaf Albert de MUn. Evenals Brandts was ook cfe Mun een katholiek van den echten stempel. Beiden hadden eene oprechte liefde bot het volk, voortkomend uit een edel en geloovig hart. In de sociale kwestie zagen zij niet enkel eene brood-vraag; want beiden hadden de innige overlui-ging, dat zonder godsdienst geen voor-uitgang en geen geluk blijvend kan zijn. Meer dan Brandts wierp de Mun zich in den politieken slrijd; als volks-vertegenwoordiger stond hij steeds pal tegen aile wetten, die den godsdienst en de katholieke kerk trachltten te on-dermîjnen. Al heeft zijn vurig' woord den godsdienstoorlog in Frankrijk niet kunnen keeren, toch heeft hij gedaan wat in hem was, om den strijd tegen godsdienst en kerk te doen eindigena Ook als journalist diende hij zijne kerk! en zîjn vaderland, die hij, in zijne groote liefde voor beide zoo gaarne met el-kaar verzoend had; helaas! de onver-< zoenbare politiek der Fransche vrijmet-selarij maakte zulks onrnogelijk. Graaf de Mun is vooral bekend ge-worden door zïjn 'werken op sociaal gebied; hij trachtte de denkbeelden, door Léo XIII in zîjne onsterfelijke Ency-cliek over den toestand der werklieden neergelegd, in Frankrijk ingang te doen vinden, en miocht bïj Breve van den i7 JanUari 1893 den lof van dezen grooten Paus hiervoor ontvangen. Hij spande al zîjn krachten in en gaf daarvoor zelfs zijne militaire loopbaan pp, om katholieke organisaties te vormen ter verdediging van de sociale be-langen. Zijn werken is niet zonder suo ces gebleven, al had zijn ijverig streven nog grooter gevolg verdiend. De laatste maanden heeft Graaf de Mun in de Echo de Paris getuigenis af-< gelegd van zijn gloeiende vaderlandsn liefde. Nu Frankrijk in gevaar kwam, heeft hij aile verschilpUnten doen zwij* gen, om de eenheid van zijn land te bevorderen, Tôt de laatste dagen zijns levens, schreef hij artikel'en, lot opfvek-king zijner landgenooten, zoodat men kan zeggen, dat hij al zijne krachten besteed heeft in den dienst van het vaderland, dat hij zoo gaarne gezien had in vrede înet de Kerk. (NieUwe Koerier.) Het Stakingsrecht. Het zij tnij vergund nog een enkel woord te zeggen naar aanleiding van de repliek welke de lieer Dr. E. Ver-viers in ,,Het Katholieke Volk" van 2 Oclober 1.1. wijdt aan mijne kritiek op zijn bekende artikelen in het „K. S. W." In mijne kritiek trachtte ik twTee din-gen aan te toonen: ten eerste dat de heer Yerviers ten onrechte P. Ca-threin beschuldigde van onduidelijkheid en van „geen veilige gids te zijn", en ten tweede, dat de meening van Dr. Verviers zelf omirent het stakingsrecht mij zeer verward en daarpin ook ver-warrend toescheen. In zijn antwoord van 2 October neemt de geachte schrijver, wat het eerste punt betreft, zijn eenigszins hard klin-kende uitdrukking terug en vervangt die door te zeggen dat ;,Calhrein over deze zaak een onbevredigende verhandeling geeft". Ook zôô kan ik ze niet bijstcm-men, althans wanneer schrijver daar-< mee bedoelt te zeggen — en dat schijnt wel — dat Gathrein in zijn verhandeling een of ander gezichtspunt onbesproken laat van waar uit men zijne meening omirent de strikte rechtvaardigheid eener staking wezenlijk zou moeten wijzigen. Maar nu de geachte schrijver mij ook omtrent het tweede punt van antwoord dient, wordt het eerste voor mij geheel en al van ondergeschikt belang, niet het minst wijl dit laalsle als van zelf zijn oplossing vindt in een oplossing van het eerste. De heer Verviers houdt n.l. zijne eigen meening omirent het stakingsrecht ten voile staande, en beweert zelfs dat hem het onderscheid tusschen recht-vaardig en zedelijk geoorloofd ;,zeer helder voor den geest staat". Op zijn Woord gelpof ik hem gaarne, en ik kan eigenlijk ook moeilijk anders van den mij bekenden schrijver veron-derstellen, maar tôt mijn spïjt moet ik dan constateeren dat niet ailes, wat hem zeer helder voor den gieest staat, even helder uit zijn geest op het papier te voorschijn komt. Ik weet wel, dat het woord rechtvaardig" evenals het woord „zedelijk" of ,,onzedelijk" een uitgebrei-de en een meer beperkte beteekenis heeft, maar ik blijf het, speciaal in een welenschappelijke verhandeling een ernstige fout noemen en een ongemoti-veerde aanleiding tôt verwarring, wanneer men de termen niet gped uit el-kaar houdt en zonder eenige nadere bepaling elke ,,ongeoorloofde" daad zonder meer maar „onrechtvaardig" noemt. In mijn vorige artikelen heb ik reedsl gewezen op het groote verschil dat er tusschen beide bestaat, speciaal waar het eene werkstaking betreft, zondfer er nog aan te herinneren dat een strikt-onrechtvaardige daad tôt restitutie ver-plicht, hetgeen niet geldt van eene daad 5e Jaargang Vrijdag 16 October 1914 Nr. 252.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.