Vier-en-dertigste jaargang. Nummer 22 Voorloopig | o centiemen per nummer Brussel, Donderdag 12 December 1918 HET NIEUWS VAN DEN DAG AANKONDIGINGEN Per kleine regel 1 tr. Tusse lien deNieuwstijdingen, per regel 3 en 4 fr. Slerfgevallen per regel 3 fr. BESTUUR EN OPSTEL: Zandstraat, 16 TELEFOON 171 DAGBLAD G-esticht door Jan HXTZGHB BUREEL DER KLEINE AANKONDIGINGEN : Zandstraat, 6 TELBFOON 7948 ABONNEMENTEN: prijzen zullen later vastgesteld worden. Naar de Slagvelden van den Yzer (Van onzen byzotideren afgeveerdigde, 1 december 1918). DE EERÇtTF HAfi Ons bezoek aau de roemrijke en onsterfe-lijke slaçveiden van den Yzer is met eeu overheerlijk najaarsweer begunstigd geworden, Vôôr dag en dauw waren we zateidag moi-' gend te been, want de aireis naar dej Yzer gescliiedde bij 't krieken van den ring ïen 6 ure, bij pikdonkeren deoembermorgena gingen wij aan de Naamsche Poort, te Brus sel, de militaire Rood-Kruisautomobieis ver voegen, die er op ons reeds te wachten ston den. Het vertre'k werd dan ook niet uitge-steld en in aangenaam g,jzelschap van onzt confraters uit de hoofdstad. werd onze bede-vaart naar het roemrijk vlaamsche hoekjt. aangevangen. In voile vaart renden wij langs de Naamschestraat, de Middenlanen en dei Viaamschen steenweg naar den Gentscher steenweg in de richting van Gent. Van iirussel tôt Gent was er niets bijzon-ders te zien : te andere, het ware moeilijli geweest iela tS onderscheiden, daar de duister nis nog over land en weiden uitgcspreid was. De liuizekens iangs de baan stonden nog U sliiimeren in den wazigen morgend. Ten 8 1/2 ure waren wij reeds te Gent, In voile vaart snelden wij door de ontwakendc siad, voorbij het Belfort, Siut-Baat's en Sint-Miehiel in de richting van Mariakerke. Hier trot ons het eerste oorlogszicht. Tus-(Bchen Mariakerke en Drongen werd er nojj heftig gevochten in het laatste offensiei Eenige huizen liggen er plat, doch de ver-woesting heeft er geene verdere uitbreidinjj kunnen nemen, daar hier juist het oogenbliii inviel van den wapenstilstand. Aldus werti Gent voor vernieling gevrijwaard. Te Somergem, in de richting van Eecloc zien wij langs de baan reeds hier en daai cbservatieposten. De oorlogsstreek wordl steeds indrukwekkender noarinate wij voor waarts vliegen. Te Balgerhoecke is de brujà der Schipdoncksche vaart in de lucht gevlo gen, en eene houten brug is er over gelegd Dit dorp is ook aan bcmibardementen bloot-gesteld geweest en de kerk, benevens talrijkc huizen liebbeu veel geleden. Ook hier en daar. ever weiden en velden, zien wij pinnekens-draad gespannen. Te Adeghem vinden wij langs de baan de eerste artilleriesteilingen, benevens versterktc dekkingen voor de munitie. In de richting van Sysseele snelden we voor-waarts naar Brugge. Hotsebotsende over den hobbeligen en slij-kerigen steenweg renden we Brugge binnen langs de Sinte-kruispoort. Drie prachtmitomo-biels snorcten er ons dichtbij de poort voorbij. en toen we te Brugge voor den Halletoren stopten, deelde commandant Leduc, onze ltlls-man, ons niede dat Koning- Albert ons voorbij-gereden was, terugKeereade van zijn bezoei te Parijs. Van Brugge naar den Yzer Na een kwartierije rust ging de reis verder en langs de Smedepoort liep de tooht ovei Sint-Andries naar Yarsenaere. Hier troffen wij in de velden reeds dekkingsposten in béton aan, kleine vierkanten biokken steen, over-dekkende eene kh iue scljuilplaats, 't zij vooi mitraljeurs, 't zij voor vooruitgeschoven pesten. Van Vajsenaere liep de reis over Jab-beke eu Zorkegliem naar Ghistei, een lie! steedje met zijnen spitsen kerktoren, dagtee-keuende uit de X.Ve eeuw en zijne lieve ge-schiedenis van Sinte-Godelieve van Ghistei. Wij naderen de zee. De kerktoren van Ghistei heeft destijda nog dienst gedaan als licht-baken ter zee. De baan van Ghistei voert ons naar Zeve-cote en hier vallen we plots in het over-stroomd Yzergebied. Wij staan als van de hand Gods geslagen. Onze auto sliugert bliksemsnel en hotsebotsende langs de baan voorait, te midden van een groot6ch, indrukwekkend en tevens be-droevend landschap. \ oorbij Zevecote zijn er noch velden, noeh weiden, noch banen, noch wegen meer I De baan, langswaar wij rrjden is een samen-werpsel van balken, steenen, modder en slijk. en langs weerskanten strekt zich eene onaf-zienbarj vlakte uit, waarvan het uitzicht ons doet huiveren. Zoover het oog reikt is er geen enkel gebouw, geen enkoi huis je, zelfs geen puinhoop meer te bespeuren. Het is de verlatenheid, de eenzaamheid, de woestijn. De uitgestrekte vlakte is overdekt met wa-terplassen, dichte rietgewassen, modderpoe-len en moerassen, waarover in verschillende richtiiigen planken loopbruggen heenkronke-ien. Men Wciaiit zich in den tijd onzer voor-vaderen, die, zooals wij in do school ge-leerd hebben, ieetden in houten hutten, ge-bouwd op païen boven moerassen en onder eik-ander verbonden door passereiien of bruggen, rustende op zware païen, die ongeveer een meter boven water sUiken. Dienzelfden in-druk ondergaat mon hier. Heel de streek is slechts moeras en water; geen andere planton dan een meter hooge rietstengels zijn er te zien. En te midden van die modder-poelen staaa op kleine afstanden van ellcaar dekkingsLuisjes in béton van de duitsche ar tillerie en loopen de duitsche telefoonlijnen m aile richtingen over de streek. Hier is mderdaad de streek, waar de opmarsch dei cuits chers gestuit werd door de overstroo-ming. De baan was van- weerskanten van de vlakten gescheiden door twee tôt drie metert, liooge kunstmatige hagen, 't is te zeggen tak-kebosschen en rietvlagen, die door de duit-schers langs de baan opgetimmerd waren, em te beletten dat - de observatieposten vau den vijand zouden onderscheiden welke trans-port-, of troepenbeweging er langs de baan geschiedde. Sint-Pieters-Capelle .F®. mWden van zulk iauuscliap bereikten "wij feint-Fieters-Capelle. Wij vragen ons vruch-teloos af waar dit dorp ligt. Wij zien niets can water, poelen, riot en hier en daar een grœn bemosten puinhoop boven water, en ginds in de verte een groot zwart kruis op een breeden modderheuvei, aanduidende de laatste rustplaats van hen die vielen voor hun land. Doch Sint-J^ieters-Capelle ontdekten wij niet. Maar ja wel, daar, iangs de baan, op een puinhoop, sta&t een klein houten plakje met het opsebriit: Sint-Pieters-Cap^lle... Hier heeft dit sclioon dorp weieer gebloeid in vrede en welstand. Nu bestaat er nog enkel den naain van. VV ij snorden verder en ontdekten aldus ook de akelige piaats waar vroeger het dorp fcjchoore stond. Nu bestaat er nog enkel een plankje van, waarop den naam Scliooro geschiiderd is en dat geplant siaat op een heuveitje te miiden van eindelooze moerassen en rietboaschen van ruirn een meter hoog. Schoorbakke heeft hetzelfde lot on dergaan. Deze streek is verwoest, vernield, onbewoon baar voor menschen en dieren. Ook hebbe: wij er geen leveiule ziel aangetroffen. Waa uwe bliliken zich ook wenden, geen huis i er to zien, zelfs geen rechtstaande mure: duiden u aan waar een huis gestaan heefl Het aigeineen uitzicht dier uitgestrekte vlak te is zwaxt en ros: zwart van het slijk e; het water en ros van het riet en den ver roesten ijzerdraad, die eindo en verre gespai] nen staat, al over het water heen. In deze streek is hcù dat de duitscli legers vier jaar laug vruchteioos gepoog hebben de bovenhand te belialen. Hier wej den zij in 1911 tôt staan gebracht en hie werden zij in 1918 achteruitgedreven. De Yzer Onze auto vertraa-gde plots en zwenkte nab een kleinen waterlcop. Het was de Yzer t Schxiorebakke, waar wij over do houten bru reden en den stroom heelemaal in 't zicht kre gen. Dit grootsch schouwgpel van diea than zoo geschiedkundigen waterloop te midde van die eindelooze woesteuij gieep ons mael: tig aan. De Yzer, hier ruim bO meters breec stuwde zijne zwan-greene wateren door he woeste landschap. Het is nog niet lang gt ieden dat de loop van den Yzer hier zichl baar is. Over een paar weken stond hie heel de vlakte nog onder water zoover me zien kon. Nu trekt het water stilaan in d bedding van den Y'zer terug en maakt al dus een landschap zichtbaar, dat een blij venden iindruk nalaat : eene uitgest-rekt vlakte, in 't verschiet samenloopende me het uitspansel, en overdekt met eene dikk laag zwart-glimmend slijk. Geen boom, gee: liuis, geen puinhoop. geen enkel gewas kom er de eentonigheid der zwarte moddervlakt breken. Daar be3toat niets meer dan de Yzer Naar Veurne Nu snellen wij door de beîgisclie linie in de richting vin Veurne. Hier is het uit zicht der streek heel anders. Het land i er bepioegd en bewerkt; de oogst heeft er dee jaar nog gerijpt, de aardappels en de rapei werden er in overvloed gewonnen, en hoe ven en huizen staan er nog recht. Het geef ons den indruk dat wij eene nare woestij; verlaten hebben en nu in eene oasis aan geland zijn. Wij zien cok terug menschen er staan koeien in de weiden te grazen er rijden boereDgespannen door de velden ei de baan is er in gœden staat. Wij komen in de streek van Veurne. T Sint-Albrechts-Capelle snellen wij voorbij d barakken, waarin onze soldaten g-ekantonneerc lagen en te midden daarvan staat de militair kapel, herkenbaor aan een groot zwarthoutei kruis boven de barak. Te midden van vel don en weiden zien wij de artillerie-stellin gen, en langs de baan liggen veel huizen il puin. Aan den inkom van Veurne kruisej wij eene groote afspanniûg « In den Zoetei j.nval», waarvan de voorgovel door een hou witser half uitgeslagcn is. Aldus komen wij te Veurne. Het stadj heeft betrekkelrjk weinig geleden. De vlie gers hebben er eenige huizen vernield en on geveer 60 menschen gedood. De zee In duizelingwekkende snelheid rollen wi naar de I^anne tce. Wij naderen de zee. D< sterke lucht grgpt ons aan en iedereen reik iiaist om « haar » terug te zien, de zee!.. Wij snellen door de duinen en eene breedi baan voert onj tôt De Panne, waar onzi reis afloopt. We stappen uit en daar staai we vlak voor de zee 1 Grootsch en prachtig schouwspel I De Noord-zee,, « onze zee », leeft in dartele bewegin-gen voor onze voeten. Aan den geziclitein aer versmelten hemei en water te zamen ir eene zelfde kleur van donkerblauwe woiken En uit de verto spoelt de zee naar ons to< in eindelooze golvingen van rustelooze w7ie-gelende baron, die met wit-schuimende topper in het strand-zand komen uitsterven. Einde looze, rusteloozo zee I Nieuwpoort In De Panne " werden wij ontvangen doo: commandant Van Truyn, van den legerstaf die ons bijzonder toegevoegd werd voor di bezeeken der slagvelden. De heenreis heel ons reeds zooveei vreeselijk's doen zien, docl ons eerste bezoek aan 't slagveld van Nieuw poort is iets onbesclirgflijk. Na het middagmaai vertrokken wij pe: auto in de richting van Coxyde. Onze rei: liep door de prachtige duinen, langs Oosi Duinkerke naar Nieuwpoort. Coxyde, verscho ien tusschen de duinen, heeft betrekkelijl weinig geleden. De kerk ligt half plat. De duinen zijn doorspannen met pinnekens-Jjuad en vôOr <en dezer versperringen is een soldatcnkerkhof ingerieht, allen eenvou-Liige gratheuveltjes met een houten kruisje Vanaf Oost-Duinkerke zitten we terug voloj in de puinen,, in de wildernis. De baan is ei versperu met alleriei hmderpalen, aan welkei Dpruiming or duitsche kr'jgsgevangenen wer-ken. Geen huis is hier ongedeerd gebleven. Velden en weiden zijn er in staat van verdedi-g'ng gesteld, dat wil zeggen overspannen met [ rikkeiaraad, doorpioegd met loopgraven, be-zet met dekkingsplaatsen in betun en met larde gevulde zakken, deels overstroomd, ^'ortom nog erger dan in de streek van Sint-L'ieters-Capelle. Bijzonderlijk valt hier op te nerken den staat der boomen langs de baan, n weiden en boomgaarden. De boomen zijn jiet uitgekapt noch atgezaagd, doch geen .ak, geen twijg, ot hij is geboroken of ge->plinsterd door kogela en houwitsers. Voorbij Oost-Duinkerke stopt onze auto «ôôr een reusachtigen puinhoop. Hier is Nieuwpoort geweest. Wij stappen u;t, en onder le leiding van commandant Van Truyn begin-len wij het bezoek van Nieuwpoort's siag-.-eld.De stad Nieuwpoort ligt heelemaal plat: ;een huis staat er nog recht, geene straten iijn er nog te vinden, hier en daar nog een nuur, die de puinen beheerscht. Doch eer .ve de « stad » gaan zien, begeven wij ons :iaar de verdedigingswerken der Belgen. De faart van Nieuwpoort op Veurne en de ge-îanaliseerde ïzer loopen door Nieuwpoort 3n werden er voor don zeevloed beheerscht ioor <le sluizen. loen ens léger uit Antwerpen gevluoht was, had het zich hoofdzakelijk te Nieuw-i.cort teruggetrokken, omdat onze troepen van ait die slad meester waren van de redding: le overstroomingen. Er zijn over die over-streomingen alleriei legenden in omloop ge weest, onder andere dat de sluiswachter al-ieen wist, door familieoverieveringen, dat van uit Nieuwpoort heel de streek kon onder water gezet worden. Dat is mis. Het is tnajoor Ne u ten, van den belgischen staf, die het plan der overstroomingen opgemaakt en doen uitvoeren heeft. Dit plan is ten voile gelukt. Uni de sluizen te bereiken, moesten wij het wagen armen en beenen te breken, ai kruipenue en klauterende over puinhoopen, a door trechters, over prikkeldxaad, kortom r over den onnoeiniijksten wai'boel van ver-s woesting en vernieling. Aldus bereikten wij a de houten straat, door onze jongens aange-iegd iangs het lainaai Nieuwpoort-Veurne, dat bezoomd is met ioopgraven en onderaard-a sche dekkingspiaatsen in tweede linie. Uver eeiie houten brug heen bereikten wij de eierste siuis van den Yzer. Deze sluis werd vernield door onze rnannen en met de eerstvolgende :e hooge tij der zee-, overrompelde het water d heel de uilgestrektheid tiegrepen tusschen den r- ijzerenweg Nieuwpoort-Dixmude en den Yzer. r De Btlgen bleven meester van de overstroomingen, die zij konden regelen naar beliefte. Nieuwe sluizen of danimon van met aarde gevuide zakK.cn werden doorlieen den Yzer op-gewoifen en hielden het zeewater tegen. 0 Wanneer de noodwendigheid zich voordeed ° werden deze dammen doorgebroken en de " zondi'loed herbegon. Deze maatregel werd slechts op het laatste oogenblik genomen, omdat de gevolgen ervan voor onze streek i" zelf te verschriKkelijk zijn. Indeixlaad, van ^ op de piaats waar wij staan kunnen wij htei het slagveld overschouwen, van Nieuw-p-oejt tôt Oostende, Mariakerke, Zevecote, Sint-Pietcrs-Capeile, Schoore, Stuyvekenskerke en Pauiscapelle. VVelk aangrijpend schouw-spel ! Voor ons stroouit de Yzer in onstui-migon vloed van rond de 70 meters breed. Do dammen van den stroom zijn doorpioegd ~ met Ioopgraven en verder staat ailes onder j. water. Dwaxs door het water zijn de loop-graven der eerste gevechtslijn ingerieht bij tl middel van met aarde gevulde zakken. Door ^ het water heen, vôôr de loopgi-aven, is een uitgestrekt net van prikkeldraa-t gesjpannen. 1 Op- 20 tôt 30 meters ai'stand liggen de duitsche Ioopgraven. Hoe hebben onze jongens in die waierloojjgraven kunnen vochtenî On- s begrqpeiijk 1 Het water reikt er op sommige " plaatsen tôt boven de knieën. Dwars door s het slagveld loopt de groote baan naax Oosten-s de; Idaarvan is nu nog slechts een voetweg 1 o vi.rget le ven, die amper tien centimeters bo-" liggen de mitrailjeusnesten verspréid in de 1 warervtakte, teiwiji de voorste Ioopgraven er a kronkelend doorheen slingeren, op verschillende plaatsen heelemaal st-uk geschoten en ' aldus van elkander gescheiden door het wa-■> ter. Het niemandsland, 't is te zeggen de a ruimte tusschen de beîgisclie en de duitsche loopgra ven, is een onoverkoomîsaar moeras. e De afstand is op sommige plaatsen maax ® 20 meters, doch nooit heeft de vijand er ernstig kunnen aan denken de Belgen hier e ce overrompelen. De aanvallen van het voet-1 volk wejrden in de kiem versmacht ; het is gebeord dat de duitsche lijken het niemandsland letterlijk toedekten en aldus eene over-J gangsbrug vormden, iangs wraar de aanval 1 mogeiijk werd. Doch eene nieuwe doorbraak 1 der sluisdammen spoekie de lijken weg en de toestand werd nog verschrilckelijker dan te voren. In de Ioopgraven Men begrijpt licht oat onze jongens ook van den watersnood te lijden hadden. Hunne Ioopgraven liepen door het water heen. Wij hebben er eene haive uur in doorgebracht j en kunnen beseffen hoe vreeselijk Ixard onze : soldaten het hier gehad hebben. Over balken " steenklompen en prikkeldroad bereikten wij de ingangloopgraaî, langs waar onze man-3 nen zich naar' de voorste vechtlijn begaven 3 of bij aflossing naax de kantonnementen weer-1 keeruen. De Nieuwpoortsche Ioopgraven zijn de • slechtsten van heel het front. Hier was er • geen kwestie van dekkingsplaatsen of grach- • ten in béton te metsen. Het water maakte 1 zulks onmogelijk en verplichtte onze man- • nen hunne dekking te bouwen boven water : bij middel van zandzakken, balken en stee- • nen. Deze grachten zijn omtrent twee meters 1 diep. Wij springen erin en verdwijnen tôt ■ over het hoofd in de diepte. Er is hier geen kwestie van veel beweging te maken. De gracht is amper 60 centimeters breed; de r waterige en moerassige vloer is belegd met pianken, aldus onze jongens toch een weinig j besehuttende tegen het water. Vôôr de loop-L gracht en erachter is er niets dan water, ! altijd water!... in de grachten struikelen wij . aile tien meters over muizen- en rattenvallen, hecgeen ons het geestig gezegde herinnerde t van een onzer soldaten: «Wij hebben drie s vijanden, de pruis, de luis en de muis 1 » . T'en gevolge van een houwitserput, die te . midden der gracht in het moeias geslagen ; was, moesten wij terug uit de loopgraaf klau-teren, en over pindraadversperring, puinhoo-. pen, m;iddeigrachten en waterpiassen heen i tuklielen, kruipen of springen, om aldus den . dam te bereiken, die door den gekanaliseer-den Yzer opgeworpen is. Daar vonden wij , eene niauwe loopgraaf, waarin we neerdaalden om langs daar Kieuwpoort-stad te bereiken. : Een half uur lang doolden wij in deze kron-kelende gracht rond. De zonne was reeds aan de westerkim verdwenen en de avond . begon langzaam zijne semberheid over het , slagveld licen te spreiden. De haive duister-. nis maakte onzen tooht nog indrukwekkender. ; Slechts met rnoeite geraakten wij voorwaarts in deze gracht, die op sommige plaatsen zoo smal was, dat we er ons moesten doorheen wringen, struikelende over planken en zakken en meer dan cens onzen hoed in 't slijk verliezende ton gevolge der draden, die over de gracht gespannen en los geraakt waren. Van in deze diepte zagen we niets meer van 't slagveld, noch voor noch achter ons ; alieenlijk de donkerende hemel was ons door deze spleet zichtbaar. Het leven in deze grachten moet eene ware bel geweest zijn, en zeggen dat onze jongens daarin vier jaar ver-toefd hebben, en aile drie maanden verplieht waren te midden der moerassen nieuwe grachten aan te leggen, daar hunno Ioopgraven niet langer weerstonden aan het water en de voortdurende beschieting der vijandelijke artillerie. Nieuwpoort-Stad Zeer tevreden waren we dat we uit die poelgracht konden klauteren om langs een houten wegeltjo Nieuwpoort-stad te bereiken. Nieuwpoort bestaat niet meer: noch huizen, nooh kerk, noch straten, noch wegen. Ailes - ligt plat, tôt het allerlaatste huis toe, zoo-dat wij ons voor een reusachtigen puinhoop bevonden. De beschieting der stad is ver-schrikkelijk geweest en heeft geduurd tôt 1 dat er van Nieuwpoort geen huis meer recht ■ J stond. De Duitschers moeten. zonder twijfel [ dit bombardement uit iauter haat en razernij uitgevoerd hebben, omdat zij deze bolang-rijke stelling onmogelijk konden bemeest©-rert. Over klimmende eu dalende steenhi ■_>-pen, over hai.f afgebrokkeide muren, door vijf tôt zes meters diepe trechters en langs kelders geraakten wij aan de puinhoopen der St-Pieterskerk. Nog slechts een stuk muur van het koor beheerscht de puinen en in de opening van een houwitsergat in dien muur hangt een groot ongeschonken Chris-tusbeeld. Dit was een aangrijpend tooneel dat zich afteekende op den bieeken achter-grond van den vallenden avond. Al het overige der kerk ligt met den grond geltjk. ltond deze puinen, op het oud kerk-nof, bemerken wij de graven, met een zwart houten kruis, van velen onzer jongens, die er vielen voor het Vaderland. Van op de puinen der kerk hebben wij een grootsch vergezicht over de vernieide stad. Voor de keik ligt het stadhuis in puin, er achter het Tempelhof, verder de stedelijlce boekerij, de Hallen, dagteekenende uit de XXile eeuw, kertom er is hier noch huis noch kluis inoer. 't 1s de vervvoesting in den volsten zin des woords. Langs doorgangen, opgeruimd tusschen de puinen, en <vaar naar "het schijnt de Lange-straat en de Markstraat moeten geweest zijn, sloegen wij in den reeds gevailen avond, den weg in naar Oost-Duinkerke. Dcch, alvorens naar ons hoofdkwartier in Do Panne weer te keeren, lcidde commandant Van Truyn ons eerst nog naar de dekking-stellingen, waar de hulptroepen verbleven en do gekwetsten de eerste zorgen toegediend werden. Hier komen wij in een klein onder-aardsch dorp, en voorzien van elektrieklam-pen dringen wij de ondergrondsche liolen binnen. Deze verblijfplaatsen bevatten zitkamers mot stoeien en eene stoof; slaapkamers, enz. allen voorzien van douren. Het dak, 't is te zeggen de bovengrond, is overdekt met zandzakken, als dekking tegen vijandelijke vlie>-<*ors. Het lazaret is gebouwd in gewapend béton en strekt zich ver onder den grond uit in verschillende kamers en gangen. Na-vens het lazaret, tusschen twee hsuvels, is do militaire front-kapel gebouwd : eene houten loods, met een groot kruis er boven. Verder staan de drinkwaterdepots. Immers to Nieuwpoort was er geen drinkbaar water te krijgen, want heel de omtrek stond onder zeewater. Ijang3 de statie, die nog te herkennen is aan een stuk voorgevei en eene verroeste lokomotief, bereiken wij den steenweg van Oost-Duinkerke, waar de autos op ons wà-cht-ten. Het was pikdonker toen we in De Panne aankwamon en aldus liep onze eerste dag ten einde, met een bezoek aan de zee, die nu in bruischenden en klotsenden vloed hare schui-mende golven voor onze voeten neerplaste. En mijmerend over het schrikkelijko nood-lot dat over ons Viaanderen gewoed heeft, doolden we langs den zeedijk, en hoorden de zee met ons mee klagen. Arm Viaanderen, dat zoo schriklcelijk moest geteisterd werden, ons nu dubbel dierbaar wegens al het leed dat onverdiend over u is neergekomen! Goddank, die nare tijden zijn voorbij, dank aan den heldoumoed van uwe zonén, waarvan de dichter zingt; 0 Vlaariderland ! O Moedergrond Aan heldenzonen ry'ic Geen land bracht aan de zaak van 't Recht Een offer, 't uw gelyk. Geen vyand overheerde Hier ooit liet voorgeslacht Ver oudren koenheid weerde Steeds list en overmacht, En 't kroost dat nooit ontaardde Gedacht der vaadren trant, O Dierbaarst ons op aarde 0 Vlaanderland ! TWEEDE DAG 8 December 1918. De tweede dag is ons tegengevallen. Ten 8 ure 's morgends vertrokken wg uit De Panne in de richting van Veurne met het doel het slagveld van Merckem 1918 te be-zoeken. Te Veurue bleef de motor van onzen auto haperen. Terwijl de autovoerder beproef-de zijn motor terug in werking te brengen, maakten wij van de gelegenheid gebruik om een toertje door Veurne te maken. Het deed ons zenderling aan hier nog duitsche soldaten te ontmoeten, krijgsgevangenen, die werkten aan het lossen vau een schip in de Nieuwpoortschevaart. Welk verschii tusschen de arme sukkeiaars, die we zonder schoe-nen aan de voeten, zonder kleeren aan het lijf en zonder eten in den buik, uit Duitschiand hebben zien weerkeeren te Brussel, en deze duitsche krijgsgevangenen, die proper en warm gekleed waren en bloosden van gezondlieid! De stad Veurne heeft weinig geleden. Slechts nu en dan werd het eens beslookt door vliegers eu door het verdragend duitsch geschut-, Eenige huizen zijn er in puin gelegd, anderen do daken vernield en voorts vertoonen meestal do gebouwen sporen van kogels en granaatscherven in de gevels. Doch de stad staat er nog flink voor. De Sint-Wal-burgiskerk werd slechts door een houwitser getroffen. Do stoep van het stadhuis is ook vernield. Wanneer wij aan de vaart terugko-men is de auto nog altijd in « pan » en wij zijn verplieht naar De Panne weer te keeren om er andere autos te krijgen. Doch, hier loopt het spel heelemaal verkeerd. De eenige auto, die in de garage van het gasthuis ter, onzer beschikking kan gesteld werden, lijdt ook aan motorhaperingen. zoo-dat er van de rois van vandaag moest ai'ge-zien worden. Wij nemen de zondagrust te baat om een' bezoek te brengen aan het Oceaangasthuis, waar enze zieke en gekwetste soldaten verzorgd werden. Dit gasthuis is eene uitgestrekte iurichting, bcslaande langs het strand en tusschen de duilien de oppervlakte van een groot dorp. Te midden van dit dorp, op een hoog en duinberg, staat de militaire kerk, waar we de mis der soldaten kunnen bijwonen. Dit tooneel grqpt u machtig aan. De ruime kapel, ongeveer 50 meters lang op 20 breed, gansch in bout gebouwd, is tet een tiental meters vau het koor bezet met helblanko bedden, vier op ©eue rei, van-waar de gekwetsi;e soldaten, die nog niet kunnen opstaan, do 11. Mis kunnen bijwonen. De ruimte voor het koor is voorbehouden aan de invalieden, de jongens die genezen zijn ot in herstelling verkeeren. Droevig schouwspel! Meestallen zijn verminkt: een arm af, een been kwijt, kreupel. Anderen dragen een gekwetsten arm in een schouderband of hebben het hoofd omwonden met witte verband-deeken. Het gemoed wordt verteedert bij het zicht dezer heldliaftige jongens, die hun bloed veil gehad hebben voor het welzijn van ons allen en een bijna onweerstaanbare aandrang om deze mannen geluk te wenschen en te bedanken bevaugt u. Ailes is stil in de kapel. Aan het ait-aa-r officieert de aaimoeze-niet en met een diepen godsvrucht voigen de invalieden het H. Sacrificie. De arme jongens, die in hun bed vastgekluisterd liggen, araaien hot hoofd naar net altaar en uit hunne groote oogen, door de ziekte en hel lijden diep in hunjae holten versoholen, straalt het gebed der aoop op een spoedig herste. en den à'ank vcor 't behoud van hun leven waaraan zij nu zoo vast gehecht iijn, nu zij den do-od van zoo dichtbij gezien hebben. Et onder de elevatie buigen de hoofdeu gronde-waarts, en wordt eerbiedig het teeken des kruises gemaakt. De ziekendiensters houdec hunne' gekwetsten vcortdurend in het oog. om spoedig ter hulp te zijn wanneer een huimer door eene onpasselijkheid zou getroffen worden. Na de mis verlaten de invalieden de kapel en wij voigen hen naar het lazaretdorp. 't Is hier een echt dorp. Lange reien houten barakken doorkruisen de duinen in aile richtingen en breede 6trateft voeren u naar de verschillende wijken: de opératiebarakken, de gewone ziekenzalen, de zalen der erg gekwetsten, de keukeninrichting. de wasscherij. de kantonnementen der invalieden en her-stellenden, do lef-szalen, enz. Kortom, hier ontbreekt niets, en ailes is er ingerieht met de greotste netheid en den meesten zorg om to voorzien in al de behoeften onzer ge~ kwetsten. Er zijn hier nog verscheidene hon-derden gewonden, en dees week worden er nog uit de omliggende lazaretten een dui-zendtal g< :\vetsten hier heen gebracht. Wij hebben met verscheidene jongens een gesprek aangeknocpt ; hun gevraagd waar en hoe zij gekwetst werden. De eene viel te Ilouthulst, de andere to Merckem, enz. Doch, hoe zij gekwetst werden en hoe dat gekomen is i Ja, dan krijgt ge heel bescheiden een ver-legen autwoord: « 'k En weet ik dat niet, menheere, 'k hebbe mijn beste gedaan, vele geschoten en dan krceg ik een kugel. En nu ben ik weerom genezen 1... i Geen bluf, geen grootspiaak, doch de eenvoudige en geru3te ziel na den volbrachten plicht spreekt uit die jongens. Brave kerels, het Vaderland kan u niet genoeg danken en huldigenl Na het middagmaai werden we onweer-staanbaar aangelokt door de zee en onze wandeling liep nevens het golvengeklots in de richting van Oostende. Onderweg waren hier en daar in de duinen versterkto observatieposten opgericht tegen het duitsch ge-vaar, dat uit Oostende ctreigde. Slechts een paar keeren heeft een duitsch schip zich in 't zieht van De Panne gewaagd en er eenige hcuwitsers op atgevuurd, waardoor drie of vier strandvillas in puiu gelegd werden.Aldus verliep onze tweede dag. (Wordt voortgezet.) Ontlast u van uwe marken aan den vo-llen prijs van 1 fr. 25 en doet ze minstens 5 p. 11. intrest opbre-ngen in de SJNÏON ET PREVOYANCE DE L1GNESTRAAT, 39, BKUSSED, waaxboiig 19 rniljoen frank. - ^ • Âdres van Ântwoord op de Troonrede (Vervoig en slot) SIEE, De vrecselijke oorlog, welke in Europa woedde, begôn met een hatelijke onrechtveer-digheid.Uitsluitend door zelfzucht gedreven, steu-nende op het huichelachtig voorwendsel van een denkbeeldig gevaar, heeft Duitschiand de ONZIJDIGHUID VAN BELGIE, welke het zich bij eed had verbonden te eerbiedigen en te waarbcrgeii, schaamteloos geschonden. De wereld trilde van verontwaardiging bij de onrechtveerdigheid waarvan België het slachtoffer was. Door den geest van eerlijk-heid en ran opoffering dieu het deed blij-ken, door het verwerpen van de- bedrieglijke beloften des vijands, door den moed waar-mede zijne zonen zich in dezen razenden strijd stortten, door de folteringen, welko Duitschiand zijn onschuldig slachtoffer deed verduren, en de puinen waarmede het zijn bodem overdekte, is België de verpersoon-lijking geworden der begrippen van Recht-voerdigheid en van Eecht, welke door. eeno verpletterende zegepraal zijn bekrachtigd. De tragische en glorierijke uren, welke België heeft beleefd, verwierven hem het rechti de BOEIEN AF TE WERPEN, die, in het verleden, zijne souvereiniteit belcmmerdeû en zijne internationale werking ontzenuwden. Zôô zal het de piaats nemen in de rei der mondigo natiën, die over hare EIGEN lotsbestemming mogen beschikken. De Regeering en de Kamers moeten de ont-wikkeling der zedelijke en stoffelijke wel-vaart onzer CONGOKOLONIE tôt een der vooinaamste voorwerpen hunner bezorgdheid maken. De uitbreiding der beschaving dient met wijsheid en beleid te worden nag'estreefd. Daar het Land onder den oorlog niet in voeling met de Itegeering kon blijven, is het ongeduldig om te veraemen hoe de kolonie zich gedurende dit lang tijdperk ontwikkelde. Meteen zal het ook te weten komen hetgeen er nog te doen overblijft om het beschavings-werk te voltrekken, dat België bij de over-ëneming van Congo op zich heeft genomen, en dit uitgestrekt gebied te voorzien van de economischo uitiusting welke onontbeerlijk is voor het regelmatig in bedrijf nemen van de natuurlijke rijkdommen die het in zijnen schoot bevat. Het. kan niet worden botwijfeld, dat de Natie gemakkelijk de noodige hulpmiddelen, de nooaigo mannen van verstand en toewij-ding zal vinden voor deze grootsche onder-nemingen, waaraan, in 't vervoig, de voor-spoed van het moederland is verbonden. In den loop van dezen oorlog heeft België innige vriendscha-psbauden weten aan te knoo-pen, evenzeer met de groote rijken die het in hun genegenheid hebben opgenomen en heb op machtige en edelmoedige wijze hebben gesteund, als met degenen die, zooals wij, geleden hebben onder den onmenschelijken vijand. Niets mag nagelateen worden om die kost-baro vriendschap in de toekomst te blijven behouden. Hunne medehulp is ons verzekerd voor de moeilijke taak van de herstelling van ona Vaderland. De ANTWERPSCHE HAVEN is een hoofd-factor in ons economisch bestaan. Haro toekomst moet het onderwerp uit-malcen van onze bijzondere en voortdurende zorg. De doorvoer moet er onderhouden en uitgebreid worden. Dit kan men alleen bereiken met de medehulp der verbonden en bevriende mogendheden, die hare eigen be>-langen zullen weten overeen te brengen met onze groote levensbelangen. Dit zai een der hoofdpuntea onzer liandelsverdragen zijn.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.