Het Tooneel 4e Jaargang Nr 13 — 7 December 1918 Beheer en Redactfe : Hande!slei, 139, Antwerpen 20 Centieii Mej. VALÉRIE BELLYS, van de Varlétés-Schouwburg Kon. Necl. Schouwburg Het Kindernummer Er ligt een groote afstand tusschen « Het Kindernummer » en « de Antichrist » het drama van Ernest W. Schmidt, dal we verleden jaar zagen op-voeren en waarin de schrijver blijken gaf van zijn onmiskenbaar talent." Niet altijd echter wogen de verdienssten van dit stuk, dat als een niet-onverdiènstelijk jeugdwerk mag beschouwd worden, op tegen de gebreken, welke echter na een zorgv.uldige bewerking kunnen te-niet gedaan worden. « I^et Kindernummer », dat bekroond werd met den cersten prijs in den laat sien tooneelprijskamp door de firma Gust Janssens uitgescnreven, durven we gerust en zonder voorbehoud als een rijp werk van hoog kunstgehalte roe-men.Zelden voldeed de première van een "Vlaamsch stuk zoo geheel en dat niet het minst wijl de handeling voortdurend den indruk geeft van. een bewust en lo-gisch voortschrijden naar de ontknoo-ping, maar tevens ook van ongerepte natuurlijkheid. Het noodlôt, " dat den gang der, levensdingen beheerscht en bijwijlen alleenlijk voelbaar is in de kleinste en onaanzienlijkste feiten of ge-beurtenissen, waaraan de dagen hun' af-wisseling ontleenen,beïnvloedt de daden van al die menschen: van den zwierbol-lenden en pooïerigen Fleer, van de ge-wezen ecuyère, welke hij ondanks heur ouderdom trouwde om-haar ponk, van de orievenwichtige, instinctief handelen-de Rosine en van Prof, den levensw ijzen' man op jaren, wiens koele redelijkheid niet bestand is tegen de schroeiende passie, welke zijn ondergang bewerkt. Wel vreemd staat de toescnouwer te-genover het werel'dje van volslagen <( amoralen » door den schrijver ten too-neele gebracht. Dat wonderlijke, war-boelige intérieur der FJeer's, welke le-ven van'de hand in den tand in bedrieg-lijke onbezorgdheid. is geborsteld met vette kleuren die toch met lichten toets zijn uitgespreid: een hyper-modem ta-fereel in den trant van den Jan Steen, die op zoojeuke wijze een « slecht gezel-scbap )> konterfeiten kon... een scnelbe-licht schilderij, waarvan de drastische lijn, maar vooral de schrijnende drama-tiek, Honoré de Balzac zou^hebben ge-boeid!Met kleine trekjes bouwt Schmidt zijn tafereel op, met glundere schaduw-streepjes geeft hij relief aan zijn perso-nages. Hij dikt niet aan en weet de juiste verhoudingen te bewaren. Het is wel-licht, van uit een louter-literair oog-punt beschouwd, een der grootste vèr-diensten van dit voortreffelijk spel, dat - de auteur niet tôt het caricatureele ver-vallen is, maar, de schepping zijner fan-tasie toetsend aan de werkelijkheid, erin slaagde het leven uit te beelden, waarvan, de wrange tragiek soins komisch aandoet, wanneer men het enkel vluch-tig aan de oppervlakté beschouwt. "Niet een scherp-afgeteekende verwik-keling naspeuren in de bijzonderheden van heur ontwikkeling, evenmin als het alzijdigsbelichten van een voorafg'esteld thema, schijnt ons door den auteur van het « Kindernummer » nagestreefd te zijn. Milieu en menschen schilderen, wier uiteenloopende karakters en vooral belangen leiden moeten tôt een conflict, daarom zal het den schrijver wel voor-namelijk te doen zijn geweest. Waarom toch altiid achter een thema zoeken? Is het leven, zooals het door de dagen gaat, dan enkel maar een streven naar de oplossing van een voorafbe-paald theorema van moreelen aard? Wel spreekt Prof — in III —, wanneer hij zich geruïneerd weet, aile middelen om zich staande te houden uitgeput zijn, en zijn besluit om vrijwillig den dood" in te gàan reeds vast staat, van een andere macht dan het geld, die Rosine van hem weghaaït, e-cn macht, waartcgeR hij niet opgewassen is: de jeugd! Maar ondanks deze vastslelling — die Prof wellicht enkel aan zijn levenservaring ontleende om zich-zelf te troosten voor het defini-tieve heengaan — kunnen wij er niet onvoorwaardelijk aan gelooven, dat het de strijd is tusschen jeugd en ouderdom om de liefde van een meisje, welke als leidende gedachte de ontplooiïng van dit drama beheerscht... Mogen we —- zoo ter-loops enkel — eraan herinneren, dat, naar ôilze opvatting, algemeehe oplos-singen van dergelijk thema gewoon on-denkbaar zijn. Mçn peinze slechts aan het'mooie stuk van Dr Van Epen: « Als de Kersen bloeien », waarin de dorre jeugd het aflegl voor de levenslustige rijpheid.. Is het bestaan niet te veelvor-m'ig en te ongewikkeld om naar den ee.n-zijdigen kijk van op belangwekkende thema's azende dramalurgen geplooid te worden? Wij kunnen bezwaarlijkaan-nemen, dat Schmidt aan dergelijk mo-tief een overwegend belang hechtte. Was zulks wel zijn inzicht, dan werd zijn natuurlijk talent hem te machtig en 'schiep hij, ondanks aile verstandelijk geredeneer, een drama, dat niets min-der is dan een prachtig brok leven. En zoo iets overkomt nu precies niet elken Vlaamschen tooneelschrijver! Heeft Rosine ooit werkelijke liefde gevoeld voor Prof? Mint ze.Kepper? Ze volgt de gril-lige ingevingen van heur wispelturig temperament, meer niet. Strijd heeft ze niet gevoerd in heur binnenste. Kepper zendt veel versnaperingen, sluit een gou-den armband om liaar pois, is opge-ruimd en driest. Hij geniet den steun der ouders, die vermoeden, dat Prof's vermogen weggesmolteiî is... Immers hij koopt voor « Sehat » zoo'n heele boel lekkernijen niet meer en is droefgeestig gestemd... Van liefde heeft Rosine geen overlast en dit gevoel weegt niet zwaar in de schaal harer plotse beslissingen, die eerder ingevingen of nukken heeten mogen. Hoe venverpelijk in 't algemeen elke classificatie van een stuk ook weze, zij kan in bepaalde gevallen toch eenigs-zins bijdragen toi een juister beoordee-. len -der bedoelingen van den schrijver. « Het Kindernummer » is zoowel een zedenschildering — zelfs een uitmunten-de! — als een karakterstudie. Fransche critici, die nog eenigen eerbied voelen voor de klassiek-geworden genres, zou-den gewagen van • een « comédie de mœurs» welke, door de subtielere uit- werking van enkele karakters — o.a. Rosine en Prof — lekere verwantschap vertoont met een z.g. i. .« comédie de caractères ». Immers, treedt de milieu- en zedenschildering, vooral in het eerste bedrijf en ook nog, althans gedeeltelijk, in het tweede, het meest op déni voorgrond, al-lengs worden de trekjc , die de beelden van Prof en Rosine aill|nen, scherper en vooral: bepaalder: De*verhpuding tusschen deze beide mensc ien van zeer ver-schillend temperameni en tolaal afwij-kende levenservaring, neemt vàster vor-men aan. Hun inneiiijk -— men noeme het « karakter » \ooi .Prof en liever <( instinct d-voû!1 Rosi»™— komt feilelijk niet in botsing. Prof blijft schijnbaar zich-zelf gelijk,ook al worden de levens-omstandigheden hem Le machtig. Hij heeft Rosine lief. Om Laar le behouden. verkwisl luj zijn fortuin, ^tort een bank-bediende, die hem toe -iond zijn Jii'ediet le overschrijden, in 't \ erderf en ruïneert zijn garant. Al zijn gevoel is geconcen-treerd in zijn hartstoebt voor Rosine. In het gore- milieu der Fleer s is hij de eenige man met een hart, al is zijn nïo-raliteit ook niet onaàAgetast gebleven. Eerst op rijper jaren 1 :am de liefde in zijn leyen en zij maakte .^choon-schip met die vooroordeelen of c.verwegingen van zedelijken aard, welke door de levenser-varingen gespaard waren gebleven. Het wordt ons niet bepaalr; gezegd, dat Prof de formule « vivre sa vie » in toepassing brengt, maar we doorvoelen het. Niets is-hem ten slotte meer heilig. Om een laatste geschenk voor < Schat » te koo-pen, verkwanselt hij zijn chronometer — een herinnering aan zijn vader! Prof staat boven het gewone bestaan. Hij overzièt het en beheerscht het door de superioriteit zijner ontgoochelde levens-wijsheid. Wanneer het echter zijn liefde geldt, dan wijkt de onverschiîligheid, de aan pessimisme-gienzende gelaten-heid. Begrippen, welke zijn verstand oogenschijnWjk âls leugenachtig en conventionnée!' v'erwierp, krijgen dan op-hieuw beteekenis voor zijn zçdelijk leven.' Kwetst het hc> niet, wanneer juffrouv Fleer, ino< f&fVj'k-tr.j.lsch, zelf-genoegzaam verhaalt van de "Vele àan-bidders, oude en jonge, die Rosine be-geerden, toen ze nog als « Kindernummer » optrad? Krenkt zijn onverant-woordelijke beminde hem niet, als ze voorstelt voor hem geld te verdienen? Vooral de gedachte, dat hij zijn lief met een ander zou moeten deelen, walgt hem. En de Fleer's... de koppelende moeder en de geldgierige stiefvader, veracht hij ze met — ook al rept hij daarover slechts enkele schampere woorden bij zijn afscheidnemen van Rosine? Prof's lijdelijk berusten in al-wat het leven hem tegenvoert is niet hecht en onwrikbaar. Ten slotte'komt toch de vertwijfeling zijn meerderheidsgevoel aantasten. Dan geeft hij den strijd op, troost zich met "de gedachte, dat Ro-sine's ontrouw tôt het onvermijdelijke behoort, en pleegt zelfmoord. Het wezen van Prof is veelzijdig. De auteur teekende een volledig mensch, geen tooneelpop, waarin êen .karakter-trek — diegene, welke het conflict uit-lokt, — overheerscht. Prof is een diep-tragische figuur. Ilet heengaan van Prof verhaast het procesr dat zjch in Rosine's wezen fataal ontwikkelen zou. Levend in een milieu als dit der Fleer's, moest zij schier nood-Iqttig den breeden weg op. De liefde van Prof kon haar slecht? voor eenigen tijd daarvoor behoeden. Nu hij heenging voltrekt zich haar-bestemming. De toe-' schouwer, die Rosine's karakter kent, bevroedt haar toekomst. Niet -de liefde voért heur in de armen van Kepper. Het is enkel een gril van heur onevenwich-tig, zenuwig temperament, — ook het begeeren van een verwend kind naar al het mooie, dat zijn rijkdom heur schen-ken.kan. _ . Er is een groote onbewustheid in het-geen haar voortdrijft. Ze handelt impul-sief. Al heur betrachtingen missen moreelen ondergrond. Met de jaren zal wellicht berekening de ' overhand krijgen. In plaats van zich half instinctief te geven, zal ze dan heur bekoorlijkheden tegen hoogen prijs verkoopen. Prachtig is ze geteckend, de nukkig-impulsieve, onevenwichtige Rosine, op-gegroeid in een bedorven omgéving. Zoo we wijzen willen op een conflict, waarrond de versch;llende episodische handelingen gegroepeerd zijn, dan moeten we dit voornainëîijk zoeken in de tegenstrijdigheid der belangen van de Fleer's en die van Prof. Wanneer het echtpaar merkt, dat hun commensaal geen geld meer heeft, en Rosine een ander vrijer met fortuin krijgen kan, dan staat hun voornemen vast : Ze zullen den verarmden vriend eenvoudig aan den dijk zetten. Moeder Fleer, de gewezen « écuyère de haute école », die tiians een slonsige huisvrouw is, ontpopt zich tôt een gewiksle koppelaarster. En Fleer, de veel jongere man, dien 7ze huwde, kent enkel geld... Prof kan niet meer geven, dan hoeft er maar een andere te komen, die centen bezit... Kepper koopt zijn'steun met banknoten. Merkwaardig in aile opzichten is de uitbeelding van het wonderlijke echtpaar: de luie, verboemelde Fleer, met zijn cynisch-spottend lachje, zijn grap-jes en zijn sluwheid, wanneer hij- geld noodig heeft om zijn slemppariijtjes te bekostigen — en de morsige juffrouw Fleer, met heur zonderlinge levenswijs-heid: «Als 'n meisje d'r jeugd aan iemand geeft, moet ze weten waarvoor ze 't doet. » Minder uitgediept zijn de meer episodische personages :Kepper en zijn vriend, -— Joachim, de directeur der Fiorenva-riétés, bij wien Rosine een engagement zoekt — Fanny, een vriendin van Rosine, — Draggenberg, de bankbediende, en Sossen, ae garant. Met bedreven hand zijn de drie be-drijven geleid. Wel hebben we enkele, kleine bezwaren. Het slot van I. al zou-den we 't niet graag missen, lijkt ons niet waarschijnlijk. Hoe is het mogelijk, dat de grillige, dwingerige Rosine het médaillon, door haar moeder om den liais gedragen en dat zeker heur nieuws-gierigheid moet opgewekt hebben, niet eerder. wist weg te gappen? Het slot van het werk, met het « Adieu », dat Fleer op cynisch-spot-tende wijze leest^ is aangrijpend, en juist daarom kunnen we de zelfmoord met het wel eenigszins melodramatische knaleffect van een revolverschot op het donker-gemaakt tooneel, wel billijken. Mooi is dit slot vôoral wijl het ons be-seffen doet, dat het leven voortgaat, ook al werd daar een menschenleven vernietigd... Het is wel eigenaardig vast te stellen, dat een Vlaamsch auteur tôt de Noord-Nederlandsche omgangstaal zijn toe-vlucht neemt. In een algemeen-men-schelijk werk als « Het Kindernummer », dat niet specifiek-Vlaamsch van opvatting ofuitwerkingblijli,t, is dit procédé gemakkelîjk te wettigen. Immers, door net Hollandsche taaleigen te ge-bruiken, beschikte de schrijver over een lenige, natuurlijke en toch zuivere con-versatietaal, die bij ons in het wel wat bi'jzondere midden, dat hij schetst, niet bestaat,. « Het Kindernummer » houden we voor een degelijk tooneelwerk, dat: ook vele literaire hoedanigheden bezit. De schrijver Ernest W. Schmidt, wiens naam reeds een goeden klank had, treedt door dit spel nog meer op den voorgrond. Zijn nieuwste drama, we zijn er zeker van, zou ook in Noord-Neder-land bijval vinden. Laat ons hopen, dat bet op het repertorium van aile Vlaam-sche schouwburgen komt. (( Het Kindernummer » werd goed vertolkt en behaalde bij het publiek grooten bijval. De dames Bertrijn, Ruysbroeck en Noterman kregen bloe-mengarven. Ook de auteur werd aan 't einde van het stuk geestdriftig toege-juicht — en dat was verdiend. Piet-Janssens heeft van Fleer een prachtige creatie gemaakt. Hij speelde die roi als een groot kunstenaâr. Mevr. Ruysbroeck — als altijd een toonbeeld van gewetensvolle rolvast-heid— was een^apitale Juffrouw Fleer. Typeering en spel bleken uitstekend. Rollen als deze, zullen niet vele tooneel-speelsters heur nadoen! De uitbeelding van Prof door den Heer Bertrijn was verdienstelijk. Jam-mer is het, dat bij de eerste vertooning, de mooie tooneelen uit het derde bedrijf eenigszins leden ten gevolge van zijn minder goede rolkennis- Mevr. Bertrijn was Rosine. Deze niet gemakkelijke roi heeft ze op intens-dra-matische wijze geleefd. AJleen, in oosreri-blikken van opwinding, wordt het spel wel een weinig te uiterlijk-uitbundig. Mevr. Noterman was aardig gety-peerd als Fanny en speelde dit kleine rolletje lang niet kwaad. ' De Heeren Gheubens en Willem Cau-wenberg konden ons niet den indruk van (( sjieke » lui geven. Er ontbrak hun distinctie. Spreken en spelen deed heer Gheubens — Kepper — beslist niet kwaad. Draggenberg — heer Gorté — was goed. M. Vandeputte speelt héei -goed tooneel. Leven is toch eigenlijk wat .anders. Of Sassen nu precies zoo theatraal optreden moet, durven we be-twijfelen. M. Angenot zou een uitsteken de « manager » zijn. Er was in het huis der Fleer's nog een dienetmeisje met heel korte rokjes — Mej. NeVssen. Ook kwam er een boodschapper aanschellen — Heer Robijns — en die luidjos had-den zelfs een coiffeuse, die goed werk levert: Mej. Van den Eynde. We hadden bovendien het genot som-mige gedeelten van het stuk tweemaal te hooren. Daarvoor den opgever aile eer! De regie had het stuk netjes aange-kleed.Toegelaten door de censwir In en om de Sehouwlburfïen en Mtizic-Hails Het Lieveken Ziehier de verdecling van « Het Lieveken » van Brieux (eerst aangekondigd als « Het Vriwndin-netje », maar dat onder den veel juister d« bedoe-ling vjm den 6chrijver weergevendeB tit>el «Het Lieveken »,) Zaterdag li December voor^ het ««•et wordt opgevoerd. Pierre Logerais, hr Ed. Gorlé ; André 'Logerais, hr G. Cauwenberg; Chariot, hr R.. Angenot; Mija-heer Radety, hr R. Van d<- Pntte; Marguerite, MevT. H. Bertrijn; Madame Logerai^ Meva'. M. Dilis-Beersmans; Jeanne, Mej. J. Janssens; Léon-tinr, Mevr. Ch. Noterman; Maria, Mej. M. Bertrijn; Mevr. Dubois, Mej. Van Frachem; Vpouw Ernest, Mevr. L. Hens. Er wordt bijzonder werk gemaakt van de insfcu-deering van dit zeer aangrijpemd werk, dat zeker diepen indruk zal maken, en een grooten bijval zal wezen voor oiis gezelschap. Heer Ernest W. Schmidt heeft aan den leider van onzen Kon. Ned. Schouwburg Hr Louis Bertrijn volgend echrij-ven gericht: Antwerpen, 3 December 1918. Geaçhte Heer Bertrijn, Mag ik U veraoeken de dames en heeren artistèn ■in mijn naam dank te willen zeggen voor de be-wondeTenswaardige vertolking van « Kind'ftTBUjn-mer ». TJwe echtgenoote — de gedroomde vei-tolketer voor Rosine — en die deze moeilijke roi tôt een. ware creatie gemaait heeft; gij zelf, een Prof in mooi-bedwongen liartstoehttoon ; Piet Janssens, een waarlijk kapitale Fleer, en diens niet minder kapitale wèderhelft, Mevr. Ruysbroeck; Hr Qorlé, v itraunténei in ?.iju sol>er spel. en al de andere spelers. — Allen hebben door hun voortreffelijk en gewetensvol werk recht op mijn voile en harte-lijkste dankbaarheid. Ook uw kunstleider Hr Krinkels, voor zijne ha-biele insceneering, mijn beste dank. Met de meeete hoogachting Uw . Ernest W. Schmidt. De Hinderiaag (L'Embuscade) Na « Het Lieveken » komt « De Hinderlaag » van Henry Kistemaeckers aan de beurt. De Reehte Lijn Dit spel van Jan Fahricius za.l na « De Hinder-laag » woTd'en opgevoerd. Faust De première van « Faust » gaat bepaald door Donderdag a.s. in de Vlaamsche Opéra. Wie van v de drie ténors (waarvan wij de namen hebben ge-meld) het eerst zal optreden is, bij het ter pers gaan", nog niet geweten. Hr Jan Mertens Deze ténor, die n-oeger van hét geaelschap or.zer Vlaamsche Opéra deelmaakte, waar hij o.m. «Heer Halewyn» van Sylvain Dupuis creëerdê,- had sinds het uitbreken van den oorlog dienet genomen in het Belgiseh léger. Hij is onlangs in de beete ge-zondheid tetruggekeerd en heeft een beooeb gebracht aan zijn vroegere beetuurder. In den Kon. Fransche Schouwburg Men is volop bezig de zaal v&m onzen « Royal » op te k nappe n en te reinigen. Na vier jaren, was dit wel noodzakelijk. Het Gemeentebestuur heeft besloten niet meer toe te laten de Fransche Schouwburg aan maat-schappijen voort te verhnren. Variélés-Schouwburg De volgorde der vertoonnig<-n"wérd als volgt vastgesteld: Zaterdag 7 December, eérete vertooning van « Rigoletto » met HH. Jean Webeir, Georges Villier, Mej. Hélène Krinkels en Zita Butten; Zondag 8 December: « La Tosca»; Dinsdag 1.0, en Donderdag 12 December - « Rigoletto » ; Zaterdag 11 December : « La Tosca » ; Zondag 15 December : « Rigoletto ». Georges Villier Op het laatste oogenblik vernemen wij dat een gunstig gevolg zal gegeven worden aan de aan-vraag van Hr Georges Villier om over de zaal van den Kom. Franschen Schouwburg te mogen be-schikken.Hippodroom Heden avond gaat dus de première van de nieuwe revue van Paul Kobert en J. Fatum: « Nu is het ICermis ! » Zooaïs wij reeds zegden Js deze revue met den grootsten luister gemonteerd. Eene reéke' nieuwe décors werden geschilderd door de voortreffelijke decorateurs Pierre en Lynen. Het deeor van den prôloog is een meesterwerk van originaliteit. De apothéoses zullen ophef maken en vijf smaakvolle balletten, geregeld door Mevr. Katicza, zullen af-wisselen met de talrijke oprecht vermakelijke en pathetieke tooneelen die in de revue voorkomen. Mevr. C. Van de Wiele — die wij onlangs in «De ' Duivel in de Vrouw» hebben kunnen bewonderen — werd, zooals men weet, door de HH. Frane G®n-dès en Vict. Neutgens opzettelijk geëngageerd om in de dramatisclie scènes op te treden. ©ugetwij-feld gaat «Nu is het Kermis » het succès harer voorgangsters te gemoet. Eden-Schoiîwburg De nieuwe revue «Vive le Roi! »-van J. Fatum i>n Paul Robert wordt dus deze week voor 't eerst in Eden vertoond. De beste zorgen wei-den aan de Ververii en Wasscheril A. VAN WEEREN

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.