Het tooneel

1786 0
22 January 1916
close

Why do you want to report this item?

Remarks

Send
s.n. 1916, 22 January. Het tooneel. Seen on 28 March 2024, on https://nieuwsvandegrooteoorlog.hetarchief.be/en/pid/j678s4kp8p/
Show text

Over deze tekst

Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software. 

10 Centiem per nummer van minstens acht bladzijden 1. 16 HET TOONEEL ls,e Jaargang. Nr 10 Beheer en Redactie : Vleminckxstraat, 15, Antwerpen Annoncenbureel open aile werkdagen van 9 lot 1 en van 3 tôt 5 uur (Torenuur) - 22 Januari 1916 Koninklijke Nederlandsche Schouwburg SPOKEN (Foto René Lonthie. Carnotstraat). Mej. MARQ. BERTRIJN als "De Onnoozele " in " Het Meisje van Arles" G. Brandes in zijn studie over Ibsen schreef o. m. de zoo bijzondere bladzijde over Spoken: Als men nu het laatste tooneel leest van «Een Poppenhuis», die antwoorden, die als ! zwaardslagen vallen, Helmer's : j «Niemand offert zijn eer voor iemand,die hij | lief heeft», en Nora's : «Dat hebben honderd duizend vrouwen ge-daan,»antwoorden, waarm zich afgronden ope-nen tusschen de beide echtgenooten, die dààr zitten, ieder aan zijn kant van de tafel ; afgronden, ontzettender dan die van de onder-wereld m de oude romantische drama's, dan voelt men, dat Ibsen niet alleen zijn ziel ver-vuld heeft met de gedachten van den tijd, maar dat hij ze grooter gedacht en fijnder ge-slepen heeft, zoodat hij ze door zijn kunst weet te drijven zelfs in dd meest verstokte harten. Het stuk maakte een geweldigen, al was het dan een verschrikkenden indruk. Eeuwen lang had het menschdom in navolging van zijn priesters en dichters het in liefde gesloten, en door geen derde gestoord huwelijk opgevat en bezongen als een haven. Nu zag men die haven vol klippen en zandbanken. En het was alsof Ibsen aile lichtende bakens had uitgedoofd. Toen volgde «Spoken». Weer is hier, als in «Een Poppenhuis», een huwelijk onderzocht, de tegenstelling van het andere. Het groote en fijne van Een Poppenhuis, lag vooral daann, dat Ibsen den echtgenoot zooveel goeds had gelaten. Hij is een -heel eerzaam, punctueel rechtschapen man, een voortreffelijk financier, bezorgd voor zijn zelfstandigheid tegenover vreemden en ondergeschikten, een trouw echtgenoot, een streng en liefhe'bbend vader, een goedhartig, een aesthetisch ontwikkeld man, enz., — en toch ! Toch was de vrouw van dien man een offer, en zijn huwelijk een gepleisterd graf. De man in het huwelijk, waarm wij in Spoken een diepen blik slaan.was van een volmaakt tegenovergestelde natuur, ruw, aan den drank, volslagen losbandig, maar met zooveel van het talent, dat loszmnige menschen vaak hebben cm de harten te winnen met schijnbare goed-moedigheid, dat het zijn vrouw juist mogelijk was om zijn leven geheim te houden, en den schijn te redden. Door bij hem en zijn vrouw te blijven, heeft zij niet alleen haar persoonlijk welzijn en geluk geofferd, maar is moeder ge-worden van een wezen, verongelukt van af de geboorte, van een zoon, wien doodelijke ver-moeidheid, wanhoop, waanzin, idiotisme tref-fen bij zijn intrede in het vohvassen leven- en toch! Toch vindt een deel van de maatschap-pij, door dominee Manders gerepresenteerd, dat offer van haar en haar zoon een plicht, en een pogmg tôt verzet tegen dat afgrijselijke eene misdaad. Dat is het pathetische in het stuk, en dat ver-sciïrikte het groote philisterdom nog meer dan Een Poppenhuis. Nu was het, alsof Ibsen zelfs de sterren had uitgedoofd. «Geen lcihtpunt!» De verhouding tusschen man en vrouw is in Spoken in een nieuw licht gesteld omdat daar als gemeten wordt met de verhouding tôt het kind. Het drama behandelt in dichterlijken vorm de erfelijkheidsgedachte, schildert, op grondslag van de fataliteits-leer, die nu een-maal in dezen het laatste woord van de moderne wetenschap is, hoe het wezen van het kind doorgaans door dat van de ouder's wordt be-paald, en geeft aan dit feit een gedachten- en stemmmgwekkenden achtergrond, door te wij.-zen naar het algemeene feit, waarop door den titel wordt gedoeld, op het erfelijk bewaren van gevoelens (en daardoor van dogma's) waarvan de oorspronkehjke levenskrach' is afgestorven en die vervangen zijn door andere, daarmee m strijd. In verband met Ibsen's zielsontwikkehng is het opne.Tien, het opzettelijk kiezen van deze onderwerpen van groot belang, omdat wij hem hier voor 't eerst den kring zien verbreken, die zijn individualisme anders pleegt te trekken om den mensch als een op zich zelf staand wezen. In een brief van 1871 schreef Ibsen mij deze woorden, die teekenend zijn voor veel in hem : «... voor het solidaire heb ik eigenhjk nooit veel gevoel gehad,ik heb het altijd meer als een traditioneele geloofskwestie aangenomen •—en als men den moed had, om het heelemaal bui-ten beschouwing te laten, dan zou men moge-lijk van den ballast verlost worden, die het zwaarst drukt op de persoonlijkheid...» Nu, tien jaar later, heeft hij 00g gekregen voor de beteekenis van het solidair.e, hééft hij goed ingezien, dat «moed» iemand niet helpen kan om zich daarboven te verheffen, en dat wij allen, al door het lot van onze geboorte vastgebonden zijn aan personen en toestanden, waarover we geen macht hebben. Ibsen is bhjk-baar in den loop der jaren in steeds inniger betrekking tôt de groote gedachten van den tijd gekomen. Zoo zien wij hem, die, als bijna aile thans levende schrijvers, begon met tôt aan het mid-del in den romantischen tijd te steken, zich daaruit opwerken en later altijd meer van den nieuwen tijd, eindelijk de modernste onder de modernen worden. Dat is, naar mijn overtui-gin.g zijn onvergankelijke eer en het zal zijn werken duurzaam leven geven. Want het moderne is met het leven van den dag, maar de via m zelf van het leven, de levensvonk, de ge- dachten-ziel van een tijd. *** Zaterdag 15 Januari werd deze merkwaardi-ge tragedie opnieuw ôpgevoerd. In 1905 werd de roi van-Manders door W. Janssens en de roi van Engstrand door K. van Rijn vertolkt. Mevrouw Dilis (Mevr. Al-ving) M. Bertrijn (Oswald) en Mevr. Bertrijn (Regina) behielden hun roi maar Manders werd nu gespeeld door Cauwenbergh en Engstrand door P. Janssens. Een overweldigende herinnering was ons bij-gebleven van een Duitsche vertolking die wij, voor jaren, mochten genieten. Getuigen wij het maar zonder aarzelen, deze opvoering heeft den eerbied voor wat onze ei-gen kunstenaars vermogen nog verhoogd. Jaren lang hebben wij hier een eigenwijze kritiek aan het woord gehad, die het publiek zoo van de wijs bracht dat het den schouwburg onirouw werd. De cinémas waren niet alleen schuld dat onze artisten voor half-volle zalen spelen mochten ! De schuld lag vooral aan de voortdurende strijd voor kleine, persoonlijke belangen, naijver van artisten onderhng, kui-perij om voorrang. Er werd gestreden om oor-spronkelijk werk opgevoerd te krijgen, er werd gestreden tegen de «draken». Een handig be-stuurder bad kunst aan geldverdienen kunnen paren, een welwillende kritiek had hem kunnen steunen en de acteurs en 00k de kunst zouden er baat bij gevonden hebben. Zoo moet het worden. Met de beschikbare krachten, naar bestwil en omstandigheid, wordt er op onzen schouwburg gewerkt in de goede richting. Wat uitmuntende kunstenaars telden wij m ons midden! Wat «natuurlijke» tooneelspe-lers» stonden in Vlaanderen op, die in Holland bewondenng afdwongen door hun instinctma-tig, raseigen talent, dat schoolsche opleiding van rijker ontwikkelden ver in de schaduw stelde. Het is nu nog als vroeger, want niemand is het succès onbekend van H. Laroche, Magda Janssens, K. Van Rijn, Gobau, M.en Mev. de Gruyter, e. a. De opvoering van Spoken gaf ons de gele-genheid om uitstekende collegas, van hen die bijval over de grenzen oogsten, te bewonderen m de moderne tragedie van den grooten Ibsen. Eenheid en samenhang in dit stille spel van geweldig-ontroerende tragiek is wel de eerste hoedanigheid die te prijzen valt. Mevrouw Dilis-Beersmans, die als Nora zoo merkwaardig was, is als Mevrouw Alving over-weldigend. In de klank van haar stem, in haar gebaar en haar beweging herinnert zij ons niet rreer aan het tooneel maar is zij als een weer-spiegeling van de pijnlijke realiteit. Een groot kunstenaar is Cauwenbergh die De twee vertooningen van Zondag lokten zoo waardig, diep-begrijpend en zonder over- voile zalen evenals die van Donderdag avond drijving den zwaren roi van Manders heeft ondanks het slechte weder. «geleefd». De gewetensvolle acteur heeft hier Na elk bedrijf moest het doek drie- viermaal een zijner dankbaarste rollen getroffen, waarin gehaald en op de laatste vertoonmg, na het zijn groote hoedanigheden uitstekend tôt hun laatste bedrijf werden Mev.Dilis en M. Bertrijn recht komen. geovationneerd. Nog zelden zagen wij door die Het samenspçl tusschen Mevrouw Alving en twee artisten zulke dramatische kracht ontwik- Manders behoort tôt het innigste, tôt het beste kelen. Ook de heer Janssens was ditmaal dat onze acteurs ons in langen tijd geboden prachtig van rr.imiek en dictie en zijn schoon hebben. sober spel' viel zeer te prijzen. Nog vond een Naast de rampzalige vrouw die het leven tôt deel van het publiek dat er nog moest gelachen m duistere hoeken peilen kan, naast den goe- worden, maar dat kon hij niet verhelpen. Er den, sulligen pastoor wiens ziel verdord is zijn altijd menschen die het leven langs den door conventie, ambtelijke klemzieligheid en schoonen kant beschouwen, zelfs in de droevig- ■ zelfzuch' staat het wrakkige, «wormstekige» ste omst'andigheden. figuur van Oswald, de sluwe, huichelende Laat ons nu hopen dat het met Dij die vier volksman Engstrand wiens schijnheilige vertooningen zal blijven; het meesterwerk van vroomheid zijn pestige ziel dekt, en Regina, Ibsen zal nog wel voile zalen lokken. het kmd der zonde, belust op het leven en vol En dit te mogen constateeren is voor ons een yuige îkzucht. verheugend verschijnsel ! Bertrijn, die als Rank m Nora, toonde een goed, modem acteur te zijn, is als Oswald ' haast onberispehjk. Het «verduisteren» zijner 1 _ j « c 1 1 verstandvermogens beeldt hij uit met klim- IÎI5 0fil 2fl FOnfl Û6H bCïîOUWblir^ mende, beklemmende echtheid. Mevrouw Bertrijn speelde met passende ma EENE MlSDADItiE tigheid den roi der onverschillige, egoistische Heden Zaterdag gaat «Eene Misdadige» het Regina, speelsch-vrouwehjk tegenover Man- zoo boeiend dramasvan Nestor de Tig Dj ders dienstbaar tegenover Mevrouw Alving, volksstuk wordt bij dc bgste yan dpzen u h koud tegenover Oswald en Engstrand. , , • , P. Janssens miste bij den aanvang wat inge- arfJP SC jr §^ere togenheid, speelde wat voor een deel van het , " ,enc * , s<7,a^dige» werd met zorg îngestu- publiek (dat hem altijd en nu ook grappig c ecrr*> en de fhnke bezettmg ervan staat borg verwacht), maar wist zich later te hervatten en \°or. ^ succès. De hoofdrol wordt gespeeld was, waar hij1 Manders in de luren legt, zeer dooi Alevrouw H. Bertrijn, de andere rollen goed. dôor Mevr- M- Dihs-Beersmans, Ruysbroeck, Spoken zal een succès zijn voor dit tooneel- Noterman, Van de Velde, de heeren L. Ber- seizoen. De uitbundige toejuichingen waren er !'n-'nî Janssens» Ruysbroeck, G. Cauwen- de gunstige voorteekens van. bergh, R. Van de Putte, enz. Zondag (in dag- en avondvoorstelling) en **< Donderdag avond zelfde vertooning. Slechts in den derden akt, waar Oswald zijn RE KLEINE LORD moeder verzoekt hem den grooten dienst te ver- Zaterdag 30 dezer wordt «De Kleine Lord» leenen, mocht het angstiger, soberder. De moe- hernomen met Mej. Mars Bertriin m de der vlucht met, wijkt enkel in ontzetting terug hoofdrol bij het voorstel. De «tieter» achtte het op sommige oogenblik- WILDSTROOPERS ken noodzakelijk dat zijn gefluister boven den Dit roerend drama van Scheltjens zal op Za- vlagenden regen klonk. terdag 5 Februari worden heropgevoerd, met «Zieleketens» van Nestor de Tière. * * V Cj, , , , .... , MAURITS SABBE iNa Spoken ging een luchtig, prettig spel van J. Van Sloten : Asschepoes dat vlot en opge- van dezen uitstekenden schrijver werd een wekt gespeeld werd door Mevr. Bertrijn, Cau- eenakter ter opvoering aangenomen. wenbergh en Mej. Bertrijn, die een welverdien- 0E DWAZE MAAGD (La Vierge folle) den bijval oogsten mocht om haar guitig-frisch t-, , ^ , ,, , optreden als bakvischje. ,,DeZe t»eroemde comedle van faille zal m r J dit speelseizoen, nog op ons Nederlandsch *** Tooneel, worden gecreeerd. Onze Kunstenaars Eugeen van Mieghem ii . — " " " il Aan de Dokken Hij is een" der meest typische figuren uit de Ant- gelegen in het hartje van het havenkwartier, gaan en werpsche kunstwereld, waar hij een zeer bizondere. komen (in gewone tijden althans) de zeer schilder- eigen plaats inneemt. Het type van den Sinjoor, overi- achtige tvpen van schippers, matrezen, kaailoopers, gens, op en top, met al de qualiteiten en de kleine loodsen, vagebonden, buildragers, duivenmelkers en gebreken daaraan verbonden. dronkelappen. In de straat, tusschen de naar suiker, Heelemaal met zijn stad vergroeid, er aan gehecht olie en zout ruikende wagens en pakhuizen, ravotten met koppige verknochtheid. Vol bewondering, zondei de eeuwige keuteljachten, en bij valavond keeren van eenig lyrisme nochtans, voor de schoonheid van zijn de vlakbij gelegen kaden de jonge meisjes naar huis, Scheldestad. gearmd in rijen van drie of vier, met het provocante Opgegroeid aan de haven, kent hij ze tôt m haar gewiegel van haar ronde heupen, de bestoven haren meest verborgen hoekjes. Man uit het volk, voelt hij onder den rooden zakdoek, een brijtale lach om haar het plebejische karakter van het gepeupel van dokken zinnelijke lippen en een gloed in haar donkere oogen. en kaden door en door, en tracht al de liéfde die hij Van Mieghem kent dit ailes. Het is zijn domein. er voor gevoelt vast te leggen in duizenderlei schetsen, Hij kent ook de slijkerige winterdagen, als grauwe indrukken en vizies van zeer diversen aard en waarde. vagebonden, rillend in hun gore lompen, dwalen om Leeft er overigens gedurig middenin. In zijn herberg, de warmte der geurige gaarkeukens. Hij kent ze ook

Over deze tekst

Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software. 

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Over deze tekst

Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software. 

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Over deze tekst

Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software. 

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Over deze tekst

Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software. 

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Over deze tekst

Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software. 

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Over deze tekst

Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software. 

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Over deze tekst

Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software. 

Er is geen OCR tekst voor deze krant.
This item is a publication of the title Het tooneel belonging to the category Culturele bladen, published in Antwerpen from 1915 to 1940.

Bekijk alle items in deze reeks >>

Add to collection

Location

Subjects

Periods