Het tooneel

796 0
close

Why do you want to report this item?

Remarks

Send
s.n. 1917, 12 May. Het tooneel. Seen on 28 March 2024, on https://nieuwsvandegrooteoorlog.hetarchief.be/en/pid/8911n7zj9t/
Show text

Over deze tekst

Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software. 

Het Tooneel 2e Jaarganj g Nr 35 - 12 Mei 1917 Beheer en Redactie : Kerkstraat, 13, Antwerpen 10 Centiem Karel Goedemé Hel Volkstooneel Veel werd reeds geschreven over onzen Ant-werpschen Poesjenellfcnkelder. Over de artisten van den Schavies verschenen artikels in dag'- en weekbladen en bijdragen in tijdschriften hier en in den vreemde, vooral in Holland. Voor eenigen tijd zelfs gaf «Het Tooneel» eene bespreking over het fraaie en intéressante boekje van Ary Delen over onzen Poesje. Maar over ons volkstooneel is weinig of bijna niets verschenen. En dat tooneel toch werd even druk of wellicht meer bezocht dan het theater waar Malegijs en Jan Breydel waren. Daar kwam niet alleen het eigenlijke volk, de mannen van den «basseng», de schippers, maar ook de kleine burgerij en de stielmannen waren regelmatige be-zoekers.Om daar nu een klein historisch overzicht van te verkrijgen voor onze lezers, konden we ons niet beter wenden dan tôt den voormaligen directeur van het Volkstooneel, den reeds ouden Karel Goedemé, beter gekend in de wandeling onder den bijnaam van De Scheeve. Oud van jaren is hij, maar nog altijd even goedmoedig en goed-gezind, vol grappen en luim, met plezier herden-kend de jaren van het vroegere Antwerpen, toen hij de mannen uit het volk en de burgerluidjes voor eenige uren de zorgen van het leven en het zwoegen vergeten deed en ze deed schateren dat hun lever daverde. Ook als kluchtzanger was hij wel gekend en het dankbare Antwerpen huldigde hem, toen hij gedurende een kwaart eeuw zijne belanglooze medewerking verleend had aan lief-dadigheidsfeesten.Mannen van aanzien bezochten het lokaal van Goedemé: August Snieders, de gekende Vl'aam-sche schrijver, die er zich kostelijk vermaakte; kunstschilder Piet Van der Ouderaa, Herman Druyts, scheikundige, — Victor Driessens, onze groote tooneelspeler, de stichter van onzen Ne-derlandschen schouwburg, Jef Dierckx, bijge-naamd De Bef, Jan Lenaerts, bijgenaamd De F o e f , en meer andere gekende acteurs. * ♦ * In 1863 onts/tond te Antwerpen het eerste zanglokaal of Café-chantant — te Gent waren die lokalen sedert lang gekend — in de Zirkstraat in de estaminet «In den Brak», bij moeder Boone. Heel het orkest bestond uit éen gitaar, bespeeld door Christ, een soort Waterduitsch. De zangers waren: Dree De Weerdt, de volksliederendichter, Alfons Janssens, toonzetter van menig kluchtlied, Pauw den Bakker, Jantje Van der Borght, Mi-chielssens, Karel Goedemé en meer andere vroo-lijke snaken. Een paar jaren nadien kwamen er meerdere «Cafés-chantants» bij: «In Keizer Doornik», «In 't Steen», «In Frankfort», «'t Pannenhuis», enz. In 1870 nam ik een lokaal in huur, genaamd: «In den Volksvriend», Vischberg, 16, schuins over de Vischmarkt. Het lokaal was nogal lang, maar smal. Er konden een twee honderd menschen plaats vinden, de rest moest maar staan. 's Zon-dags en 's Maandags waren de avonden gewijd aan de edele zar.gkunst, maar den Dinsdagvond werd er comedie gespeeld: blijspelen, tooneelspe-len, dramas, zangspelen, zonder de melodramas te noemen: «De Reis om de wereld in 79 dagen», «De dood van Frins Napoléon», «Asschepoes», «Venus over de Zon», «Michel Strogoff» en honderd andere. Al die stukken werden door Goede-mé's troep geïmproviseerd. Voor de werkjes van Van Peene of van andere tooneelschrijvers werd geregeld éen repetitie gehouden. Daar het «Volkstooneel» zijn naam waardig wilde blijven, was het inkomgeld zoo laag moge-lijk gesteld: 20 centiemen, in verbruik, een goed glas bier. Voor een tweede glas betaalde men zes Men zal dus wel begrijpen dat de directie geen fortuin kon maken, zonder subsidie van stad of provincie. Al de onkosten moesten van de «recette» betaald worden. Dat het «Volkstooneel» een goede leerschool moet geweest zijn, bewijst het feit dat onze be-roemde tooneelspeler Hubert Laroche er zijne «carrière» begon, door gedurende een voile jaar de rollen van gedienstigheid: gendarme, commissaire of gardevile, enz. te spelen. Daarna werd hij mij ontroofd door de directie van den Nederland-schen schouwburg. , In 't begin kon ik geen vrouw als speelster geëngageerd krijgen en moesten de vrouwenrollen vervuld worden door Jan Langenus, tabakspinner, d.w.z. pruim- of chiqueroller, en die zijn eigen waar knauwde zoowel in de roi van vischleurster als in die van gravin. De moederrollen werden vervuld door Henry Venesoen, onovertrefbaar in dit genre-. De verdere artisten waren : —- Karel Kerremans, hoofdiol, verscheidene jaren verbon-den aan het Nationaal Tooneel van Antwerpen, Jaak Somers, jonge hoofdrol, Karel Goedemé, boertige roi, Max Wtterwulghe, karakterrol,Alex-ander Dumarest, ) ollen van burgemeester, kom-missaris, enz. Er bestonden geen bezoldigde theaters dan de Fransche Schouwburg en Het Nationaal Tooneel, onder de directie van Lemaire, welke — dit laat-ste — des winters tweemaal per week vertoonin-gen gaf, 's Zondags en 's Woensdags in de Variétés. Er werd daar gewoonlijk voor halve zalen gespeeld.Mijn lokaal was bij het publiek algemeen gekend onder den naam, bij De Scheeve, om-dat mijn hoofd wat meer naar links overhelt, on-schuldige bijlap, door den bestuurder of een zijner buisgenooten nooit maar in de verste verte kwa-lijk genomen. Mijn publiek — bon enfant — was niet al te kieskeurig voor wat de tooneelverzorging of de kostumen betrof. Jn 't prinsenpaleis hing_ zoowel een hanghorlogie ais in een werkmanswoning.'t Is zelfs eens gebeurd dat 't tooneel een bosch moest verbeelden en de geschilderde horlogie — bij ver-getelheid daar gelaten bij het verzetten der scher-men — er bleef hangen, wat een grappenmaker deed uitroepen: «Hé, boschwachter, ge hebt uw horlogie vergeten op te winden!» Mijn publiek was buitengewoon inschikkelijk. Geen vitterij over taal of vorm, 't was al natuur wat de lclok sloeg en voor 4 centen — 20 centiemen in verbruik — wisten ze wel dat ze hun op-roerkingen achtei \veg-e konden laten. Was er in Antwerpen iets bijzonders voorgeval-len, het publiek kon overtuigd zijn dat er den volgenden Dinsdag een parodie op het Volkstooneel zou opgevoerd worden op het gebeurde. Zoo woedde er eens een sneeuwstorm boven de stad, welke al de telefoondraden had vernietigd. Dinsdag daarop werd er opgevoerd: «Een telefonische revolutie boven de daken». Was mijn lokaal toen twintig maal grooter geweest, dan had het nog het publiek niet kunnen bevatten, dat opgekomen was om de vertooning bij te wonen. Hetzelfde succès beleefde «De Reis om de Wereld in 79 dagen», waarvan gesproken wordt in Op Droog Zaad», van René Vermandere, verschenen in «De Leestafel» van Gust Janssens. «Francies de Rammelmie» (Françoise de Rimi-ni) werd nader bepaald door Thomas Ambrosius, opéra in vier akten, opgevoerd als eereavond van een der artisten. Die eereavonden hadden gewoonlijk den Zaterdag plaats. Voor die opvoering en die plechtige gebeurtenis was er absoluut een or-gel noodig. Ten einde raad wendde ik mij tôt een schipper, die een trekorgel, harmonica, bezat, en die zijn instrument niet wilde laten gebruiken, dan op voorwaarde het zelf te mogen bespelen... Nooit is er meer geestdrift geweest bij het thea-terpubliek dan dien heuglijken avond. Tien dagen later overhandigde men mij het theaterblad «Le Méphisto», waarin de «forte - chanteuse» den raad g-egeven werd een vertooning te gaan bijwo-nen bii Karel Goedemé, om dàar de zangeres te gaan hooren! De kostumen werden geleverd door het huis Baudin aan 2 fr. per week, later door Henry Ver-straete, aan denzelfden prijs. Het publiek dat mijn lokaal bezocht bij een vertooning, was zeer gemengd: schippers, natie-bazen, kleer- en schoenmakers, tôt families uit Borg-erhout en Deurne toe, kwamen met voorlief-de naar het Volkstooneel. Ik herinner mij nog een kompliment voor de opvoering van «Blauwe Schenen», dat bij ons beter werd gespeeld — zoo beweerde men — dan op de Variétés. «Het Tooneel» had mij verzocht te trachten eenige uittreksels te schrijven over die gelegen-heidsstukken, bij mij opgevoerd, en welke gewoonlijk maar eens of twee keeren op de plan-ken kwamen. Ofschoon er een goede veertig jaren verloopen zijn, zal ik trachten mijn geheugen aan 't werk te stellen om in het volgend nummer eenige tooneelen te schetsen uit: «DE DOOD VAN PRINS NAPOLEON IN HET LAND DER ZOELOES». KAREL GOEDEME. Prijskamp voor oorspronkelijke Nederlandsche Tooneelspelen, uitgeschreven door de uitgevers-firmaGUST JANSSENS, onder patronaat van het week-blad "Het Tooneel,, Ziedaar het goede nieuws dat we in dit nummer meedeeien. Onzeletterkun-digen of die denken op dien titel aan-spraak te mogen maken zullen met genoegen vernemen dat de gekende uitgeversfirma besloten heeft dien prijskamp uit te schrijven. Dit werk van kunstzinnigheid en aanmoediging zal natuurlijk naar waarde geschat worden door al wie streeft naar verbetering en verheffing van de tooneelliteratuur van eigen boaem. Toekomende week staan de voor-waarden vermeld in "Het Tooneel". Beschaafde uitspraak De noodzakelijkheid om beschaafd te spreken werd in de laatste jaren dringend aangetoond. De vereeniging die zich tôt taak had gesteld deze uitmuntende gedachte te verspreiden in den 1 breedsten kring van ons volk, mocht zich spoedig r in veler belangstelling verheugen. Voordrachten 1 over, leergangen gewijd aan beschaafde uitspraak t hadden, nog voor het uitbreken van den oorlog, j met vrucht bijgedragen om beter te doen spreken eerbied voor beschaafd Nederlandsch te wekken bij ons eigen volk. Met bijval gaf de heer J. Schaeps sindsdien nog een reeks lessen van be-l schaafde uitspraak in het lokaal der sociaal-de-mocraten en een nieuwe cursus voor het onder-wijzend personeel. e Als aanvulling van dit streven biedt ons nu M. Aug. Bossaerts, agregaat leeraar, een boek aan «De Beschaafde Uitspraak van de Nederlandsche Taal», Nederlandsche Boekhandel, 1917, fr. . 2.50.) De gunstig gekende schrijver van het «Nederlandsch Taalboek», leverde een praktisch leerboek dat voorzeker door de specialisten zal gewaar-deerd worden, en waarop wij hier maar terloops de aandacht van onze lezers kunnen vestigen. r Bondig stelt hij het dialect tegenover beschaafde spreektaal, vergelijkt de spreektaal met de schrijftaal, ontleedt de vorming van de spraakge-e luiden, de klanken, onderzoekt de indeeling der e klanken, geeft de indeeling der geruischen en de >i uitspraak der letterteekens,de toonaanslagen, de s uitspraak van vreemde woorden,toont den invloed t aan van de verschillende spraakgeluiden op el-■- kander en geeft de woordklemtoon aan. Een reeks praktische oefeningen en leesstukken vullen deze r handleiding aan, die geroepen is om uitstekende v diensten te bewijzen bij het verbreiden van beschaafde uitspraak. . r Het is de eerste handleiding op dit gebied die r in Vlaanderen verschijnt, en wij wenschen haar een blijvend succès om in de toekomst de tekort-komingen te vermijden, waarover Jan Van Rijs-wijck op het Letterkundig Congres te Antwerpen i. in 1896, met recht geklaagd heeft, n.l. dat «van n beschaafde uitspraak geen genoegzaam werk ge-maakt wordt». Hij getuigde tevens dat «het be- 0 wustzijn onzer tekortkoming echter dan alleen het 1 begin der wijsheid zou mogen genoemd worden, i' indien wij tevens het voornemen hebben, ons te e beteren en uit te zien naar de geschikte midcle- n len». , g. En Jan Van Rijswijck zou met g-eaarzeld heb-n ben om de onderwijskrachten te verplichten een beschaafde uitspraak in de school te bezigen. Dat ware een begin. Wanneer wordt dit nu n doorgedreven ? Het handboek is er, nu mangelt het nog slechts aan een goed besluit vanwege de Overheid. L- B. 3, ————————— n Hippodroom Paleis n Nog immer lokt «De Lustige Boer» altijd voile 11 zalen. 't Is ook niet te verwonderen, zooals die ni schoone operet is ingekleed en vertolkt. Nog voor enkele keeren gaat «De Boer» want l" ... de Hippodroomschouwburg verandert van di-11 rectie. Ziedaar het groote nieuws. De nieuwe be-,e stuurders zijn de heeren Clauwaert, de gewezen n bestuurder van de «Alhambra» van Brussel en )- H. Dirks, bestuurder van den «Odeon» van Ant-:e werpen. Een onzer medewerkers is heer Clauwaert gaan 's vinden, die hem het volgende verzekerde: «Het r- ligt in onze bedoeling, vertrouwde ons M. Clauwaert, degelijk werk te presteeren, en in de al-'n lereerste plaats Vlaamsche spelen. In deze moei-?" lijke tijden, wanneer alom gezelschappen als pad-it destoelen uit den grond rijzen, willen wij met f" ernstig flink werk voor den dag komen, dat mag 'g gezien worden Hooger op wenschen wij te gera-'e ken. Antwerpen stond steeds aan het hoofd der — tooneelbeweging, in dit midden zou ik graag met iets grootsch voor het voetlicht komen; laten uit-e" schijnen dat er prachtige Vlaamsche stukken zijn n- die -— zoo zij met voorliefde worden vertolkt, en e" men ze naar behooren inkleedt, — niet moet ach- teruit staan voor het beste uitheemsche werk. a" Tijdens ons bestuur willen we eenen stap ver-in der wagen dan we nu staan: we willen tôt het er Vlaamsche opéra overgaan. Dit echter kunnen wij enkel verwezenlijken m-IT dien het schrijversrecht niet al te streng in hare eischen is. We moeten u niet doen opmerken, dat wij ons. Hendrik Galliaert Orkeslmeester van het Hippodroom-Paleis ——— om de geldelijke zorgen, waarmede een bestuur steeds heeft af te rekenen, ons wel eenige toege-vingen zullen hebben te getroosten. Minder werk, zooals revues en operetten zullen we dan ook tus-schendoor spelen, om aldus tôt het goede te kunnen geraken. We zijn in onderhandelingen met de elementen van het Hippodroompaleis, en met talrijke Brus-selsche artisten. Echter zijn er nog geene ver-bintenissen gesloten en kunnen wij nog geene na-men mededeelen. Wie zeker komt is Mevr. Du-mont, de Brusselsche vedette. Denkelijk beginnen wij op 25 Mei aanstaande, met een Vlaamsche revue: «Het trouwfeest van Berreke Vertruust», revue, die schitterend zal ge-monteerd zijn. Scala FEESTAVOND van Mev. M. Abs, Milly Mériel, L. Fierens-Ver-beeck, Angenot en der heeren Aerts, Possemiers, Van den Hoeck, Willemse en Peeterman. Op Maandag U Mei heeft den feestavond plaats dezer verdienstelijke-_ artisten. Het zal tevens de laatste vertooning zijn van het winterseizoen. Opgevoerd wordt «De Kuische Suzanna», de vermakelijke operette van Jean Gilbert, die wel het grootste succès van het winterseizoen in de Scala geweest is. Ongetwijfeld zal Maandag a.s. de schouwburg-zaal der Anneessensstraat te klein wezen. — Wij wenschen de beneficianten een prachtigen feestavond toe. ZOMERSEIZOEN. : De bepaalde datum van de opening van het zo-merseizoen is vastgesteld op Woensdag, 16 Mei, vooravond van O. H. Hemelvaart. De première L bestaat uit de gekende «Rabio-artisten». Daarna . komt «Pelagie» aan de beurt, een spiksplinter-nieuw kluchtspel met zang in 3 bedrijven, van den Antwerpschen specialist, heer Willem Pouiï-lon, met Toontje Janssens in de titelrol, een jonge boerenmeid. ; Benevens die twee werken staat ook kant en klaar, voor de opvoering reeds : «Peer de Koster» met Gorlé in de roi van de «Koster». Mej. Maria Abs zal ook in dit stuk debuteeren in de roi ( van Lissy. Ziehier de lijst van het speelpersoneel : 1 DAMEN : Maria Abs, Louisa Fierens, Milly Mériel, Louisa Hens, Liza Haesen, Paulina De . Graef, Jeanne Janssens. HEEREN : Tocntje Janssens, Edward Gorlé, Arthur Van Thillo, Frans Condès, Gaspard Van den Hoeck, Henri Possemiers, Victor Neutgens, Remy Angenot. Het koor is samengesteld uit 30 heeren en da-men; volledig orkest onder de leiding van den heer Van Haeverberghe. Aile avonden vertooning om 9 uur (Torenuur). 2 Zondag en feestdagen namiddagvertooning om s 3 % uur (T.U.) Eerste namiddagvertooning op Hemelvaartdag. t Wij mogen de bestuurders heeren Condès en Neutgens gelukw enschen met de samenstelling van hun gezelschap. Met die elementen van beste i gehalte zal het succès niet achterwege blijven. i Palatinat t : «DE KINO - KONINGIN». De laatste opvoeringen der «Kino-Koningin», hebben het succès dezer schoone operette ten vol-t le bevestigd. Menig aria werd dapper toegejuicht y en zelfs gebisseerd, o.a. het duo van «Amalia» in II, zeer flink gezongen en gedanst door Mevr. r Rezy Venus — die gansch hersteld is en bij haar t heroptreden door warm applaus werd begroet — en heer Théo van Pelt, een geestige Clutterbuck. n Heer Robert Van Aert détailleerde met veel n smaak zijne onderscheiden aria's, Mej. Nini de Boël was een lieve Annie. Heer Eug. De Vos,een voortreffelijke Billy Halton, heer Moris een zeer goede Bobby Lopp. t De andere rollen werden heel gewetensvol vervuld door Mevr. Mathis, Ryland, Dierckx en de i- heeren Castel en Bizon. e Zondag, in dag- en avondvertooning, werd Mej. Nini de Boël vervangen door Mevr. Ryland, in de 3, roi van Annie Clutterbuck. Zij deed haar best en

Over deze tekst

Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software. 

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Over deze tekst

Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software. 

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Over deze tekst

Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software. 

Er is geen OCR tekst voor deze krant.
This item is a publication of the title Het tooneel belonging to the category Culturele bladen, published in Antwerpen from 1915 to 1940.

Bekijk alle items in deze reeks >>

Add to collection

Location

Subjects

Periods