17 April 1915 Nr 10 38e Jaargang HET VLAAMSCH HEELAL Vrij en OnafhankeHjk Katholiek volksgezind weekblad voor Vlaamsche en Algemeene Belangen IN8CHRIJVIIVe8PRIJ» Voor een jaar fr. 5.— Voor 6 maanden » 2.75 Voor 3 maanden » 1.50 Voor Nederlarid » 5.50 Voor 't Groot Hertogdom Luxemburg. . » 5.50 Voor andere landen » 7.00 Dit blad verschijnt den Zaturdag morgend.— Men teehent in bij den Uitgever en in aile postbureelen, alsooh bij de briefdragers. Hoofdopsteller : JOHAN LEEMANS Deo Juvante Vincam ! Aile artikelen en mededeelingen moeten vàôr Donderdag avond ten bureele besteld zijn, uitgenomen de aanhondigingen, die worden ingeuxicht tôt Vrijdag avond. Afzonderlijke nummers van dit blad zijn te bekomen ten onzeu bureele, Carnotplaats 65. — 1 O centiemen het nummer. AAMKOiSIDIGIW«EM Den regel fr. 0.20 Kleine aankondiging » 0.50 Begrafenisbericht » 5.00 Groote aankondigingen bij ovei'eenkomst. Voor aankondigingen buiten de provincie, wende men zich tôt de Agencie HAVA8, Martelarenplaats 8, Brussel, en Beurs-plaats 8, te Parijs. Voor aile andere aankondigingen ten bureele Cai-iiotplu&ts (Laar) «Sî, Borgerhout-Antwei'pen ARBEID EN ADEL Het is deze laatste jaren meer en meer in 't gebruik gekomen, dat arbeid adelt en dat handwerk een gouden bodem heeft. De hoogere standen die in vroeger tijden met rmnachting op den arbeid neerzagen, bijzonder op hand-arbeid, zijn van die dwaling weer-gekeerd en hebben deel genomen in aile bedrijvigheden van 't menschelijk leven. Zij die niet werkelijk handarbeid uit-oefenden, stelden zich nogtans aan 't hoofd van zaken die alleen door arbeid kunnen bloeien. En zij voegden hunne geestesgaven en hun vermogen bij dien arbeid, om hem te doen gedijen in hun' eigen voordeel en in dit van 't algemeen. Arbeid en adel gingen dus samen. * * * Dit gebeurde reeds vôôr den oorlog. De meerdere en grootere noodwendig-heden der hoogere standen, de minach-ting voor nietsdoeners, bijzonder op politiek gebied, deed den gewonen adel wijken voor den adel van den arbeid. Zij die alleen op intresten en op den arbeid van anderen bestonden, hadden weinig of geen aanzien meer, en bijzonder op politiek gebied moesten zij dikwijls het onderspit delven voor eenvoudige burgers of volksjongens. * * * De oorlog met al zijn leed, heeft de waarde van den arbeid nog meer doen uitschijnen. Duizenden vluchtelingen die op vreemden bodem gingen ver-blijven, hebben dit het best ondervon-de'n. Zij die geenen arbeid kenden, die geenen stiel konden uitoefenen, waren van geenen tel. Zij wierden aanzien als « onwaarden », van wier last de vreemden zoo spoedig mogelijk wenschten ontslagen te zijn. * * * Zij echter. die een ambacht kenden, waren overal welkom, en velen hebben er eene broodwinning door gevonden, voordeeliger dan in hun verloren vaderland. Zij zijn daar niet te veel en de vreemdelingen willen gaarne nut trekken uit hunne kennissen, uit hunne handigheid en werkzaamheid. Zelfs zij die geene gewone werklieden waren, maar bij hun ander beroep toch het een of ander ambacht hadden aan-geleerd, al ware het slechts uit tijdver-drijf, hebben juist door die kunde hunne redding gevonden, te zamen met het behoud hunner waardigheid als mensch, want zij hebben niet op de kap der bijzondere of openbare liefdadigheid moeten leven. * * Die toestanden die eene proef op de som zijn, bevestigen dus de aanwijzin-gen die wij zoo dikwijls hebben gegeven betrekkelijk het beroeps- en vakonder-wijs. Herhaalde malen hebben wij er op gewezen, dat personen die enkel eenige geleerdheidbezitten of zelfs veel geleerd-heid, toch maar halve menschen zijn, wanneer zij zich in andere zaken niet kunnen behelpen en voor den minsten handarbeid vreemde hulp noodig hebben. Wij wezen echter nog meer op de omstandigheid, dat velen hunne gewone broodwinning konden verliezen en daar- buiten geene redding zouden vinden. * * * Die laatste wanhopige toestand moet thans het lot van velen geweest zijn. Geheel uit hun midden gerukt, van ailes beroofd, op vreemden bodem geworpen, stonden zij zonder vooruit- j zicht op redding te midden der grootste ] gevaren. Tezelfder tijd moeten zij gezien j % hebben hoe de arbeid bij anderen niet j alleen eene redding was, maar ook eene waardighe'id die hen verre boven de hulpeloozen verhief. * * # Die lotgevallen moeten thans tôt spoorslag dienen om eenieder de waarde van den arbeid te doen besefïen. Waar enkelen gelukken door een weinig geleerdheid ; waar bekrompenen zelfs er in slagen benijdenswaardige plaat-sen te bemachtigen, daar zijn er duizenden die alleen op zich zelven moeten rekenen en er moeten voor zorgen, dat zij tegen aile tegenslagen of onheilen bestand zijn. * * * Ten andere, de meeste welhebbende lieden zijn personen die door arbeid en eigenwaarde vooruit zijn gekomen ; zij hebben het gezegde Arbeid adelt immer in acht genomen, waarnevens de gouden bodem van den handarbeid niet mis-stond. En dit moet nu iedereen aanzetten het beroeps- en vakonderwijs in hooge achting te nemen, want dit is eene waarborg voor de toekomst van velen. J. L. DE TOESTÀiD HIER EN ELPEBS MAROKKO. — De opstand in Marokko blijkt toch ernstig te zijn, vermist de opstande-lingen meester zijn van de omgeving der stad Fez en Fransche oorlogschepen in aantocht zijn, om het Fransche leger te steunen. Aile onderdrukte volkeren nemen thans de gelegen-beid waar, om hun juk af te schudden, nu hunne onderdrukkers juist de handen vol hebben in Europa. Wanneer het volk echter niet mede werkt, is er van die opstanden niet veel te verwacliten, getuige het mislukken van den opstand der Zuid-Afrikaansche Boeren, ondaaksdemedewerkingvan Generaal De Wet. VRANKRIJK. — Volgens een verslag van den Frauschen Minister Bienvenu-Martin, is de maatschappelijke toestand bij de Franschen zeer verbeterd. Het getal werkloozen vermin-dert geleidelijk, zoodat er thans nog maar 20°/® zijn. Bij den oogst helpen thans vele vluchtelingen, die in 't Zuiden hun heil hebben gezocht. Handel en nijverheid hernemen ook gaande weg. De vrees voor tekortkoming aan vee, blijki ook ongegrond te zijn, want de veestapel is tôt heden slechts vermindert voor de stieren met 12 °/0 ; voor d-e ossen met 26 % ; voor koeien en schapen met 9 °/0» en voor de varkens 11 1/2 °/«. Dieren voor voortteling en melkkoeien wierden niet aangeraakt. —o— NEDERLAND. — In aile landen klagen de dagbladen over de « censure ». In Nederland begint zij eveneens streng te worden. De bevelhebber van 't leger in Zeeland heeft namelijk aan de Zeeuwsche policie een schrijven | gericht, om aan oorlogsbriefschrijvers van f Hollandsche bladen te verbieden, over krijgs- j gebeurtenissen nabij de gretizen te handelen. ■ Zij worden met uitdrijving uit Zeeland bedreigd. S De bevelhebber vindt zulke mededeelingen g strijdig met de onzijdige houding van Neder- j land. 't Is ver gezocht. AMERIKA. — De Vereenigde Staten komen ? voortdurend in moeielijkheden met daden van ' oorlogvoerenden. Pas is de zaak van den -Eitel Friedrich geregeld, of de Kronprinz j Wilhelm, is nu ook in de Amerikaanscbe . wateren gekomen. Beide Duitsche oorlog- • schepen zijn echter zinnens de haven van ® Newport News niet te verlaten, uit vrees voor J de Engelsche vloot. Amerika gaat ook voort met schietvoorraad | aan de Bondgenooten te leveren, alhoewel ; Duitschland daartegen rerzet heeft aangetee- \ kend. Amerika beweert dat het in rechte is ; zoo te handelen. j —o— | ZWITSERLAND. — Heeft Zwitserland duizenden welhebbende reizigers moeten gémis- ! sen, het krijgt er nu met groote hoeveelheden, , maar slechts als doortocht. De duizenden ' krijgsgevangenen, niet meer tôt vechten in staat, zijn door Duitschland langs Zwitserland < naar hunne haardsteden of familiën terug gezonden. En nu zijn er niet minder dan 18,000 burgers, uit de bezette streken van Vrankrijk, langs Zwitserland naar 't Zuiden X gezonden. Dit voorbij trekken zal de schade j niet kunnen vergoeden, door Zwitserland tôt ; nu toe reeds geïeden bij gebrek aan rijke j reizigers. j PORTUGAAL. — De koningsgezinde bewe- ! ging neemt toe. Verscheidene gemeenteraden hebben reeds verklaard, dat zij de herstelling van het koninkdom wenschen. Om die reden is een gemeenteraad geheel gevangen genomen. j Nu het land in oorlog is om wille zijner kolo- I niën en overzeesche bezittingen, is deze binnen- ^ landsche toestand zeer erg. lu andere landen zijn aile verdeeldheden tôt zwijgen gebracht, maar Portugaal moet in ailes eene uitzondering maken. De wreedheden door de Republikeinen gepleegd bij den val van het koninkdom, zullen denkelijk bij velen een beletsel zijn om de Republikeinen thans rustig te laten genieten van hunne schelmstukken, tegen duizenden weerlooze burgers uitgevoerd. Pax Uit de Gazettenwereld M. Delmer, een der voornaamste Katholieke gazetschrijvers van België, is overleden te Luik, oud 80 jaren. Hij was destijds hoofdopsteller van Le Courrier de Bruxelles en schreef ook in 't Journal de Bruxelles, in de Universel en meer andere Fransche bladen, alsook in De Tijd en in het Handelsblad. # * * De Paus heeft aan den briefwisselaar van de New- York World verklaard, dat hij veel verhoopt van den invloed der drukpers om tôt den vrede te geraken. Hij rekent vooral op Amerika dat als scheidsrechter zou kunnen optreden. Hij zelf wendt allerhande pogingen aan, om ten minste verbetering in de toestanden te brengen. * * * Zi?hier nogmaals een bewijs dat vreemde bladen over groote geldmiddelen beschikken. De Daily Mirror betaalie 5,000 fr. voor een foto of lichtteekening van het zinken der Falaba. Verder geeft het blad 25,000 fr., 6,250 fr. en 2,500 fr. voor de eerste, tweede en derde beste oorlogslichtteekeningen. Van den anderen kant heeft M. Harry Lawson, op de jaarlijksche vergadering der Engelsche dagbladschrijvers, doen uitschijnen : dat het volk een verkeerd gedacht heeft over den toestand der dagbladen. In plaats van meer winst, verminderen de aankondigingen op buitengewone wijze, terwijl de uitgaven voor opstellen en inlichtingen klimmen. * * * In Zuid-Afrika wordt de censure op oorlogs-nieuws ook zeer streng toegepast. Uit vreemde bladen worden artikels uitgeknipt, die de over- heid hinderlijk vindt. * * Het is opmerkelijk dat de Belgische bladen niet beter kunnen opflikkeren. Terwijl vreemde bladen twee en drie uitgaven daags leveren, die merkelijk van elkander verschillen en als geheel nieuwe uitgaven zijn, hebben de ) Belgische slechts ééne oplage en zij die er meer dan eene opgeven, bepalen zich bij het doen van enkele veranderingen aan 't eerste nummer. De opstel en verscheidenheid der vreemde bladen is merkelijk beter, hetgeen stellig vele onkosten vergt, die de Belgische wellicht niet kunnen of willen doen, bij gebrek aan geld of wilskracht, dië op dit gebied immer moeten samen gaan. Hildebrand , Afleeren en Boeten j ~~ - î Het is thans duidelijk, dat de menschen vele | gebreken of ondeugden kunnen afleeren als zij i maar willen. De verschillende verbodsmaatregelen zoowel j door de Belgische als door de Duitsche over- \ heden genomen betrekkelijk den verkoop van j sterke dranken, betrekkelijk het sluiten der 1 herbergen en meer andere, hebben dit vol-doende bewezen. Alleen kan men hiertegen aanvoeren : _dat het dwangmaatregelen zijn, die niet vrijwillig gevolgd wdrden, zoodat de menschen thans vele gebreken en ondeugden laten, omdat zij : wel moeten... Maar dit neemt niet weg dat zij het toch kunnen en dit dus evengoed vrijwillig als gedwongen zouden moeten doen. * * * Buitea die enkele dwangmaatregelen die de menschen ietwat wijzer maken, zijn er toch î andere misbrutken die zij thans vrijwillig weglaten, niet zoo zeer gedwongen door den | & nood, dan uit opzicht voor de tijdsomstan-digheden.Wij hebben vooreerst de Eerste plechtige Communie, die nu aanstaande is. Wat al luxe of pracht bracht dit niet mede, in strijd met de heiligheid en de ingetogenheid, die die dit feest of die plechtigheid dienden te overheerschen ! Welstellende burgers vaagden in vroegere tijden dit feestje uit, de kleeding van den eersten Communiekant erin begrepen, met honderd of twee honderd frank. Deze laatste jaren echter waren die kosien geklommen, zelfs voor min-welstellenden, tôt duizend frank en meer, daar de eene altijd hooger wilde springen dan de andere. Menschen die anders weinig van de Kerk hielden, wilden hier heel hurinen zak ledig schudden. Vroeger gingen zij te voet naar de kerk, maar nu moest het niet enkel met een kostelijk gerij zijn, maar zelfs met eenen automobiel, en dit voor heel den dag. Het noenmaal was geen eenvoudig familie-maal meer, maar een banket zoo rijk en kostelijk, dat dit alleen honderden frank te staan kwam. Maar op de heiligheid van de daad en van het kind wierd wel het minst gedacht ; integendeel, de eenvoudigheid of zedelijke onnoozelheid van vele kinderen wierd op die feesten gekwetst. ¥■ * ¥ Kardinaal Mercier, willehde die wulpsch-heid zooveel mogelijk tegen gaan, had eene eenvormige kleedij voorgeschreven. Maar neringdoeners en winkeliers kwamen er tegen op, — altijd dezelfden ! — en die verbetering kon niet lukken. Maar wat de overheid en de gezonde rede niet konden bekomen, dat heeft nu de oorlog gedaan, en vele wulpschheid eu pracht zal nu weg blijven, * * * Niet enkel bij de eerste Communie was aldus eene buitensporige pracht en verkwis-ting ontstaan, maar ook bij meer andere kinderfeesten. De natuurhjke paascheieren moesten de plaats ruimen voor suikeren eieren zoo kostelijk en ongezond mogelijk. * * * St-Niklaas kon geene korven meer vullen mits een frank per kop ; het moest twintig, desnoods dertig frank kosten. Met, « Mijnheer De Greef », nu zoo belachelijk « Sinter Greef » geheeten, was het al even erg. Het waren geene oprechte kinderfeesten meer, het was hoofdzakelijk » uithangerij » der grooten en geldverkwisting zonder einde. De grooten vergaten dat eene natuurlijke ei door de kinderen meer gewild was dan koste-lijke brokken waar zij niet mochten aan komen, en dat de meisjes liever speelden met eene voddenpop dan met een kostelijk stuk, dat zij niet mochlen beschadigen. * * * Bij plechtigheden voor « groote menschen » zagen wij hetzelfde spektakel. Bij huwelijken, namelijk, waren twee of drie koetsen niet meer genoeg ; daar moesten er ten minste zeven zijn, al was zulks niet volgens den stand noch volgens de beurs der trouwers. De nieuwe « Madame » moest ook sefïens eene meid hebben. Bij wereldlijke zoowel als bij godsdienstige plechtigheden strekte ailes naar overdrevenheid en geldverkwisting. Zal dit nu beteren ? Tijdelijk althans. Ailes wordt nu zuiniger beridderd. Alleen de volksmeisjes schijnen nog niet tôt tnkeer gekomen. De buitensporigheid en wulpschheid hunner kleederdracht wordt door iedereen afgekeurd, nu vooral dat zooveel huisgezinnen lijden, treuren en in rouw zijn. Die kleederen kunnen slechts prullen zijn die niet veel waarde hebben, klatergoud, maar het inzicht en de doenwijze zijn slecht en onbetamelijk. Even slecht is het gedrag van jongelingen, die nietsdoende, maar baldadig, langs de straten loopen en niet eens de ernstigheid van den toestand begrijpen ; die door hunne zotte en dwaze streken de overheden en het volk in groote moeielijkheden zouden kunnen brengen. * * * Dit ailes diende « afgeleerd » te worden gelijk er nu reeds zooveel afgeleerd is, om niet meerder te moeten boeten. En het zou des te schooner zijn, zoo dit vrijelijk en zonder dwang wierd aangenomen en gevolgd. Ons volk laat veel te wenschen onder opzicht van ernstigheid, ontwikkeling en beschaving, maar 't is nu het goede oogenblik om er iets of wat order in te brengen. Hildebrand

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.