1 Mei 1915 Nr 18 38e Jaargang HET VLAAMSCH HEELAL Vrij en Onafhankelijk Katholiek volksgezind weekblad voor Vlaamsche en Algemeene Belangen IK1BCHB1JVI1VGHPBIJ» Voor een jaar fr. 5.— Voor 6 maanden » 2.75 Voor 3 maanden » 1.50 Voor Nederland » 5.50 Voor 't Groot Hertogdom Luxemburg. . » 5.50 Voor andere landen » 7.00 Dit blad verschijnt den Zaturdag morgend.— M en teekent in bij n Uitgever en in aile postbureelen, alsooh bij de briefdragers. Hoofdopsteller : JOHAN LEEMANS Deo Juvante Vincam ! Aile artikelen en mededeelingen moeten vôôr Donderdag avond ten bureele besteld zijn, uitgenomen de aankondigingen, die icorden ingeioacht tôt Vrijdag avond. Afzonderlijke nummers Tan dit blad zijn te bekomen ten onzen bureele, Carnotplaats 65. — 10 centiemen het nummer. AANIKONDIGINGEIV Den regel fr. 0.20 Kleine aankondiging » 0.50 Begrafenisbericht . . . » 5.00 Groote aankondigingen bij overeenkomst. Voor aankondigingen buiten de provincie, wende men zich tôt de Agencie HA.VA.S, Martelarenplaats 8, Brussel, en Beurs-plaats 8, te Parijs. Voor aile andere aankondigingen ten bureele Camotplaata (Laar) 68, Borgerhout-Antwerpeu —amma'M nu» —mmmmmmmmmmg AL LACHENDE... Er wordt thans veel kwaad bedreven [ « al lachende », niet enkel op zedelijk j maar ook op stoffelijk gebied. Op zedelijk gebied is het van ouds gekend, dat de meest ingrijpende onzedelijkheid niet door treurspelen, maar door zoogezegde geestige of luimige stukken wordt ingepompt. Gewoonlijk gaat die onzedelijkheid gepaard met oneerlijkheid, want 't is om haar te voldoen dat menige diefstallen, aftruggelarijen en andere oneerlijkheden worden bedreven. * * » In dezen tijd is de oneerlijkheid in handel en bedrijf zeer uitgebreid. Die oneerlijkheid wordt daar meestal ook bedreven « al lachende, » zoo bijna of vele lieden geen juist begrip meer hebben van hetgene eerlijk en toege-laten is. Zelfs bedrog in eetwaren, dat niet alleen een bedrog is onder geldelijk opzicht, maar ook de gezondheid der verbruikers benadeelt en hen wel eens de dood in 't lichaani jaagt, dit bedrog wordt door velen ook « al lachende » gepleegd, zoo bijna of zij de misdadig- heid hunner handeling niet begrijpen. * * * De handelwijze dier personen geeft bovendien aanleiding tôt veel kwaad-sprekerij ten nadeele soms van eerlijke handeldrijvers. Die kwaadsprekerij wordt. op hare beurt, ook « al lachende » gepleegd, zoo bijna of diekwaadsprekers de misdadigheid hunner iichtzinnigheid niet verstaan. Op enkele vermoedens, of enkel uit wantrouwigheid of kwaad-willigheid, brengen zij « al lachende » de ergste beschuldigingen uit tegen eerlijke en beproefde personen. * * * Te Antwerpen krijgt de overheid daar eenige staaltjes van. Niet alleen wordt iedereen die zich daar met de volks-voeding bezig houdt, verdacht gemaakt en belasterd, maar ook degenen die niet kunnen verdacht gemaakt worden omdat zij geenen handel drijven of hoegenaamd geen eigen belang najagen, worden verdacht gemaakt met het gewone gezegde der kwaadsprekers : zij zullen wel weten waarom ; hetgene zij niet rechtstreeks kunnen vatten, zullen zij wel onrechtstreeks weten te bekomen. * * # Dat in dezen tijd van algemeene ontreddering wel eenige oneerlijkheid gebeurt, dit is buiten kijf en niet te vermijden ; maar de algemeenmaking door kwaadsprekers, die soms persoon-lijk aile redenen hebben om te zwijgen, is alleszins af te keuren. Ten andere, 't is meermaals omdat zij zelven niet deugen, dat zij anderen van hunne eigenegebreken, ondeugden of misdaden verdenken. * * ♦ Zij mogen dit nu « al lachende» doen, hunne slechte daad wordt er niet door verschoond. Ook heeft het stadsbestuur die kwaadsprekerij den kop ingedrukt, door de stellige bewijzen van uitge-brachte beschuldigingen te eischen. Dit is niet alleen noodig om de ware schul-digen te straffen, maar ook om aile verdenking, aile kwaadsprekerij, aile lastertaal weg te nemen die ten nadeele van onschuldige en eerlijke lieden worden uitgebracht. * * * Die verkeerde handelingen van de « lachende » bedriegers en kwaadsprekers is niet eigen aan dezen beroer-den tijd alleen ; zij bestonden ook vroeger en moeten meer toegeschreven worden aan de bekrompen ontwikke-ling en de gebrekkige beschaving die j tôt heden het lot van ons volk waren. Ook zal er in de toekomst nog al menig onkruid moeten uitgeroeid worden, om daarin eenige ernstigheid te brengen. ■ft Hetgeen te Antwerpen onder dit opzicht is gebeurd, is ook waargenomen geweest in de omliggende gemeenten. Van den eenen kant eenig bedrog, maar van den anderen kant nog meer kwaadsprekerij. Er zijn immers altijd lieden die eene slechte of betreurens-waardige zaak nog slechter en treuriger willen maken dan zij werkelijk is, en die er zelfs behagen in vinden ailes te overdrijven om ailes te kunnen bezoedelen. # * * Gewoonlijk blijven zulke lieden buiten schot, omdat zij doorgaans eenieder overschreeuwen en verbluffen door hunne onbeschaamheid, maar te Antwerpen heeft de gemeenteraad goed gehandeld, met de beschuldigers de bewijzen hunner klachten of lichtzin-nige aantijgingen te doen geven. Op die wijze zullen de eerlijke lieden het best beschermd zijn, en alleen de ware plichtigen, — van den eenen kant de bedriegers en van de andere zijde de kwaadsprekers — kunnen er door getroffen worden. J. L. DE TOESTÀHD HIER EN ELDEBS ROME. — la Duitschland wordt een oproep gedaan aan de zwaar gekwetste krijgs-gevangen Duitsohe soldaten, die door toedoen van den Paus zijn uitgewisseld tegen Fransche en Engelsche krijgsgevangeneu, om in een gezamentlijk dankschrift den Paus om die reden hulda te brengen. —o— NEDERLAND. — De uitgeweken Belgen, meest vluchtelingen en behoeftigen, worden meer een meer geweerd. Wanneer deze niet in kampen willen opgenomen worden, moeten ze terug naar België. In de kampen is het echter ailes behalve aangenaam, zoodat al degenen die kunnen vertrekken naar liunne vorige woonst, dit het liefst doen. Die krasse maat-regel schijnt genomen te zijn niet alleen uit nood, maar ook uit ongenoegen. Vele Belgen der volksklas weten zich niet te schikken naar den min of meer ernstigen zin der Nederlanders en zijn veelal te luidruchtig. Anderzijds is de « liefde niet bestendig van duur » gelijk het liedje zegt, zoodat de genegenheid voor de Belgen meer en meer verflauwt. Zoo gebeurt het ook in de familiëo. Wanneer kozijntjes iemand met hun bezoek vereeren en ze blijven wat te lang, dan verflauwt algauw de vriend-schap, zoodat men liever de hielen dan de teenen ziet van zekere lastverkoopers. —o— SPANJE. — Over Spanje wordt thans niet veel vernomen en nogtans speelt het eene voor-name roi in België. Onze lezers zullen zich herin-neren, dat de Spaansche Consul te Antwerpen veel bijdroeg in de redding en veiligheid van Antwerpen tijdens en na de beschieting, terwijl het Staatsbestuur van Spanje thans, in samen-werking met Amerika, voor de bevoorrading der burgerlijke bevolking van België zorgt. De Spanjaards hebben hier te lande, in vroeger eeuwen, dikwijls den boer gespeeld, maar nu doen ze heel anders ; zij maken zich nu verdienstelijk en beminnelijk door hunne goede daden. PORTUGAAL. — Het Staatsbestuur van f Portugaal heeft de berichten nopens opstanden j aldaar, doen logenstraffen. Volgens die logen-strafHng zou ailes rustig zijn in Portugaal, aangezien de partijen hunne twisten hebben uitgesteld tôt na den oorlog. —o— AMERIKA. — De handel en de nijverheid van Amerika zijn gedurende den oorlog fel toegenomen. Alleen voor Januari 1915, in tegenstelling met Januari 1914, heeft Amerika naar Vrankrijk alleen, voor 23 miljoen dollars meer uitgevoerd ; naar Engeland 39 miljoen meer ; naar Nederland voor 5 miljoen ; naar Italie voor 17 miljoen ; naar Rusland voor 2 miljoeo ; naar eenige landen was er echter vermindering : naar België 2 1/2 miljoen min- : der ; naar Argentinië 1 miljoen minder ; naar Brazilië 300,000 dollars minder; naar Japan # 3 miljoen minder ; naar Oostenrijk wierd niets verzonden en in Januari 1914 voor 2,814,040 dollars ; naar Duitschland voor 28 miljoen minder. Ailes bijeen genomen, wierd er voor meer dan 44 1/2 miljoen meer uitgvoerd, terwijl de invoer met 32 miljoen verminderde. Uit Duitschland alleen wierd voor 3 miljoen 300,000 dollars minder ingevoerd. Die betrekkelijke winst van Amerika zal niet kunnen opwegen tegen het algemeen verlies, bijna in aile landen geleden. Er zullen dozijnen jaren noodig zijn om dit ailes goed te maken of te herstellen. Pax Uit de Gazettenwereld Alhoewel de dagbladen nu tôt de meeste omzichtigheid gehouden zijn, gebeurt het toch dat uit hunne artikels gedingen of processen voortvloeien. Dit is nu het geval met een dagblad van Gent, dat verkeerdelijk personen had genoemd als betrokken zijnde in roovers-daden, die de laatste tijden zoo talrijk in de landelijke gemeenten voorkwamen. * * * M. Boissevin, hoofdopsteller van het Algemeen Handelsblad van Amsterdam, wierd dezer dagen in stillen eenvoud gehuldigd om zijn 50-jarig jubileum als dagbladschrijver. Gelukwenschen en geschenken wierden hem in groot getal aangeboden. * * * Pater Rosa, Jesuiet, is door den Paus tôt bestuurder benoemd van de Civilta Catholica, waar hy reeds hoofdopsteller van was. * * * Er worden in België nu eenige Nederlandsche bladen gelezen. In 't algemeen wordt er over geklaagd dat zij te lange volzinnen gebruiken, die door vele lieden bij de eerste lezing niet begrepen worden. De vele nuttelooze Pransche bastaardwoorden zijn ook hinderlijk voor vele lezers. Taal en stijl laten in die bladen dus veel te wenschen, alhoewel er hier te lande weeral bewonderaars van het vreemde zijn, die deze gemartelde taal boven de zuivere en eenvoudige Vlaamsche taal stellen. Hildebrand Boeken en Letterkunde in Nederland Het boek is de Hoogeschool onzer dagen. Carlylb XVI Terwijl we nu toch aan « opvoedkundige letterkunde » bezig zijn, kunnen we er nog eene wijle bij vertoeven. En dan valt ons oog eerst en vooral op de heerlijke rede : De Toekomstige Eeuw der Psychologie, uitge-sproken bij de overdracht van het rectoraat der Rijksuniversiteit te Groningen, den 20 Sep-tember 1909, door den befaamden Dr G. Heymans. Reeds de derde druk mocht er van verschijnen (bij J. B. Wolters, te Groningen), wat genoegzaam aanduidt met welk heerlijk geestesvoortbrengsel we hier te doen hebben. Want een zôô afgetrokken of droog onderwerp voor de derde maal herdrukt op zoo'n korten tijd, mag wel eene echte merkwaardigheid heeten. Het is een heerlijk vergezicht dat Prof. Dr G. Heymans ons in zij ne Toekomstige Eeuw der Psychologie (1) opent, en den denker waardig die het ons tôt voortdurende beschouwing in zijne rectorale rede beschreef. Het belang en de waardeering der psychologische onderzoe-kingen stijgt van dag tôt dag, en nochtans, hoe weinig is er nog bereikt ! Met geniale dichterlijke kracht vergelijkt de schrijver dan ook den navorscher der psychologische vraag-stukken aan een indrukzoekenden bergbeklim-mer, die, na een geheelen dag strevens veel gezien maar meer gemist heeft ; die sommige moeielijkheden overwonnen, maar tegen andere den strijd heeft moeten opgeven ; die lierhaal-delijk verdwaald is geraakt en genoodzaakt geweest op zijne schreden terug te keeren. « En telkens weer, links en rechts, in einde-looze perspectieven (2) en in eindelooze verscheidenheid, heeft hij nieuwe bergkruinen zien oprijzen, de eeu nog verlokkender dan de ander, geen van allen meer bereikbaar voor zijn voet. Thans voor het eerst ziet hij 't werk van dezen dag in zijne juiste verhoudingen ; klein afstekend bij de illusies (3) van den morgen, verdwijnend in het niet bij de onein- j digheid van wat er te doen zou zijn. En als \ vanzelf verruimen zijne gedachten. Het door-leefde vervaagt en verdwijnt tegenover het mogelijke ; liever dan bij de bergtoppen die hij bestegen en de vergezichten die hij genoten heeft, verwijlt zijn geest bij de hoogere toppen en de ruimere vergezichten, die het hem niet gegeven is geweest te betreden en te aanschou-wen. En hij ondervindt het als eene bevrijding, voor een enkel uur zichzelf en zijn arbeid te mogen vergeten, om te drooaien van de heer-lijkheid die, tôt in een verre toekomst misschien voor sterkeren en beter uifgerusten dan hij blijft weggelegd. » Het is dus niet voor bereikfe of weldra te bereiken oplossingen van het psychologisch onderzoek dat de befaamde wijsgeer onze belangstelling vraagt, maar veeleer voor een beeld van datgene, wat veel later eerst, lang nadat het tegenwoordige geslacht zal zijn te ruste gegaan, door deze wetenschap bereikt zal kunnen worden. « Wij hebben daarvoor slechts de ricbtingslijnen te vervolgen, die in de tegenwoordige ontwikkeling zich laten ontdekken ; de zaden te bestudeeren, die thans bezig zijn te ontkiemen, en ons af te vragen hoe het landschap er uit zal zien, wanneer eeninaal aile planten, die daaruit moeten voortspruiten, tôt vollen wasdom zullen zijn gekomen. Vraagt gij mij evenwel, welk nut het kan hebben den blik af te wenden van de scherp omlijnde vraagstukken van het oogen-blik, om hem te richten op een nevelachtig verschiet, dan antwoord ik, dat ook de meest exacte (4) onderzoeker van de exactheid alleen niet leven kan, maar van tijd tôt tijd althans de behoefte ondervindt, zich een samenvattende voorstelling te vormen van datgene, wat er uit den exacten arbeid van zooveel duizenden onderzoekers ten slotte zal geboren worden. De verdunde atmospiieer (5) van specialisee-ring (6) en abstractie (7) is onmisbaar voor onzen dagelijkscheu arbeid, maar de mensche-lijke stem verliest er haren klank en de gezondheid van het organisme (8) loopt er gevaar... » De XIX0 eeuw is eenzijdig natuurweten-schappelijk geweest, en het is als om die eenzijdigheid te verbeteren, dat de psychologie haar ontstaan gevonden heeft. Want niettegen-staande al die tallooze gaven die de natuur-wetenschappen ons schonken en die dit geheele tijdperk als tôt één langen Sint-Nikolaasavond maakten, is er ontevredenheid blijven heerschen in het menschelijke gemoed. En dat mag wel zijn oorsprong vinden in de bevestiging, « dat in het algemeen de uitkomst van elke inwer-king zoo wel afhangt van het voorwerp, waarop ingewerkt wordt, als van het andere, waarvan de inwerking uitgaat. » De fout ligt niet aan dit laatste, dus moet zij gezocht worden in de reageerende (9) persoonlijkheid, en het is daarop dat het oogenblik mag gekomen zijn om hoofdzakelijk onze blikken terictiten. Indien wij doordringen diep in ons gemoed, dan vinden wij « dat wij, veel meer dan vroeger, vreemd staan en het gevoel hebben van vreemd te staan tegenover drie dingen, ten slotte van aile de eenige, die op zichzelf en onmiddellijk ons belang kunnen inboezemen : namelijk onszelf, onze medemenschen en den grond der dingen. Eerst en vooral staan wij vreemd tegenover onszelf, want meer dan vroeger ondergaan we den veel uiteenloopenden invloed van ouders en voorouders, waarbij dan nog komen de ontelbare en oneindig uiteen-loopende indrukken van het hedendaagsche leven, zich uitend in dagbladen, tijdschriften, boeken en vlugschriften, voordrachten, ver-tooningen, gesprekken. Zoo gevoelt men zich langzamerhand tôt een doolhof worden, waar geen weg in te vinden is ; anormale (10) toestand die echter niet altijd als dusdanig gevoeld, maar veeleer als den weerschijn van een vuriger en krachtiger leven aanzien wordt, dat echter, juist omdat het anormaal is, geene beteekenisvolle persoonlijkheden naar voren dringt. Erger nog is ons vreemd-zijn tegenover elhander, want de verwikkeling der persoonlijkheid houdt gelijken tred met de verscheidenheid der eenlingen, en indien het ons reeds zoo moeielijk valt in ons eigen wezen te blikken, hoeveel te meer moet het ons lastig, ja zelfs onmogelijk zijn, door te dringen in het geestelijk leven der naast ons handelende medemenschen. Het innige verkeer, het doordringen in elkaar, dat we in onze voorouder-lijke tijden zoozeer bewonderen, is thans practisch (11) bijna onmogelijk daar er meer verscheidenheid dan gelijkvormigheid aange-troffen wordt in de oppervlakkige uiting — de eenige die we bemerken kunnen — der gevoelens en indrukken. Groote misverstanden zijn niet zeldzaam, maar kleine misverstanden zijn ontelbaar en van des te meer gewicht daar zij den grondslag der Samenleving aantasten. « Weinig dingen », schrijft dan ook de Gronin-ger-hoogleeraar, zijn voor de menschheid zoo noodig als meerdere samenvloeiing, weinig dingen zoo nootlottig als meerdere scheiding der geesten ; dat onze gecompliceerde kultuur (12) die scheiding met den dag vergroot, moet als een harer donkerste schaduwzijden worden aangemerkt. » Vervolgt (1) Psychologie — zielkunde ; (2) Perspectieven — vergezichten ; (3) Illusies — begooohelingen ; (4) Exacte - stipte ; (5) Atmospheer — luchtgesteltenis ; (6) Specialiseering — kenmerken of in klassen verdeelen ; (7) Abstractie — afgetrokken of droog; (8) Organisme — bewerktuiging ; (9) Reageerende — terugwerkende ; (10) Anormale — ongeregelde ; (11) Practisch — in werkelijkheid ; (12) Compliceerde hultuur — ingewikkelde beschaving of ontwikkeling. i

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.