26 Augusti 1916 Nr 35 39e Jaargang HET VLAAMSCH HEELAL Vrij en Onafhankelijk Katholiek volksgezind weekblad voor Vlaamsche en Algemeene Belangen Voor een jaar fr. 5.— Voor 6 maanden » 2.75 Voor 3 maanden » 1.50 Voor Nederland » 5.50 Voor 't Groot Hertogdom Luxemburg. . » 5.50 Voor andere landen » 7.00 Dit blad verschijnt den Zaturdag morgend.— M en teehent in 6tj den Uitgever en in aile postbureelen, alsooh bij de briefdragers. Hoofdopsteller : JOHAN LEEMANS Deo Juvante Vincam ! Aile artihelen en mededeelingen moeten véér Donderdag avond ten bureele besteld zijn, alsooh de aankondigingen. Afzonderlijke nummers yan dit blad zijn te bekomen ten onzen bureele, Carnotplaats 65. — 1 O centiemen het nummer. AARi KOXDI GI\GE\ Den regel fr. 0.20 Kleine aankondiging » 0.50 Begrafenisbencht » 5.00 Groote aankondigingen bij overeenkomst. Voor aankondigingen buiten de provincie, wende men zich tôt de Agencie HA.VA.S, Martelarenplaats 8, Brussel, en Beurs-plaats 8, te Parijs. Voor aile andere aankondigingen ten bureele Carnotplaats (Laar) 6S, Bor^erhont-Antwerpea Taal en Verstand Het wordt dikwijls bestatigd, dat ongeleerde menschen soms veel gezond verstand hebben. Daaruit is te besluiten dat iedereen met gezond verstand geboren wordt, maar dat dit later vervormd en misvormd wordt, althans bij velen, door de zoogezegde geleerd-heid. Dit moet bijzonder vervormd en misvormd worden door een « onnatuur-lijk » onderwijs, namelijk door een onderwijs dat niet gesteund is op de « moedertaal », die in meer breeden zin ook de « taalmoeder » wordt genoemd. * * * Wanneermen metontwikkelde lieden omgaat, is men dikwijls getroffen door hunne verkeerde opvatting over toe-standen en zaken, alsmede over hunne weinige bekendheid of kennis van gewone uitdrukkingen, die zij niet begrijpen, verkeerd opvatten of ver-keerd uitleggen. Het is stellig datzulks grootendeels moet toegeschre ven worden aan 't genoten onderwijs, dat hunnen geest misvormd in plaats van gevormd en ontwikkeld heeft. * * * Dat verstand en taal nauw verbonden zijn, blijkt nog uit de spreekwijze van zoogezegde ongeleerden of min-ont-wikkelden. De heer Amaat Joos, een onzer beste taalkenners, haalt dien-aangaandehet volgendeaan betrekkelijk klemtoon of rhythmus bij het volk : « Die verschijnselen, ik zeg het voorop, zijn » liet duidelijkst waar te nemen in de spraak » van ongeleerden. Maar dat neemt niets weg « van de kracht van het besluit dat ik er zal » uit trekken, namelijk dat we allen, in ons » gewoon spreken, naar rhythmus streven. » Wel integendeel, ons besluit wordt er des te » steviger door, want uit het feit dat ze het » duidelijkst door de onbeschaafden gevolgd >» wordt, blijkt dat de wet die wij opsporen, » onbewust is, dus een streving blootlegt die » niet in het hoofd der geleerden, maar in den » diepen ondergrond van ons natuurlijk wezen »> ontstoud. De geleerden erven, als iedereen, » die wet, bij hun geboorte, maar zij kunnen ze, » onder den invloed van de geschreven taal, of » door valsche vergelijking en spitsvondige » stelsels vervormen, dus misvormen ; terwijl » de ongeleerden, buiten den drang staande » van aile geschreven vormen, even instinctif matig spreken als de vrije nachtegaals zingen, » en dus alleen, zelfs lijdelijk, de inspraak » volgen van hun Nederlandsch wezen. » * * * Is dit waar voor de uitspraak der taal, het moet ook waar wezen voor 't verstand in 't algemeen, zoodat men vrij aannemen mag, dat het onderwijs op dit gebied niet altijd een goed leidsman is, Bijzonder niet wanneer dit onderwijs wordt gegeven in strijd met aile natuurlijkewetten, in eene vreemde taal, die noch de beteekenis, noch de klankmaat der eigen taal kan weer-geven of doen in acht nemen. Uit die verkeerde handeling komt het over-groot getal half-geleerden voort, die ten slotte niets volledig kennen, noch hunne eigen taal, noch eene vreemde, noch eenige wetenschap door eene vreemde taal ingepompt. * * * De eenvoudigste gezegden, bevelen, verordeningen of wetten, worden door hen verkeerd begrepen of in 't geheel niet verstaan, alhoewel zij, volgens het genoten onderwijs, dit ailes klaar en duidelijk moesten vinden. Zelfs waar die gezegden, bevelen, verordeningen en wetten ietwat dubbelzinnig mochten zijn, daar zouden zij toch de ware beteekenis moeten vatten. * * * Die bekrompenheid is tweevoudig, zooals de heer Joos het doet opmerken : bij de eenen is het eenvoudigheid of misvorming van den geest ; bij de anderen spitsvondigheid, om moeielijk-heden te zoeken waar er geene bestaan. Dit laatste wordt nog al veel opgemerkt bij zoogezegde geleerden, die een bewijs hunner geleerdheid willen geven door ailes verkeerd te begrijpen of moed-willig verkeerd uit te leggen, gedreven als zij zijn door den geest van tegen-spraak, maar geenszins door gezond verstand. * * * Die moedwilligheid is dikwijls geen onschuldig vermaak ; er schuilt meer-maals kwaadwilligheid achter, om dezen of genen te benadeelen. Ook kan dit soort lieden weinig in achting komen, want meenende slim te zijn, geven zij bewijs hunner bekrompenheid. Het meest te beklagen zijn zij, die te goeder trouw handelen en enkel het slachtoffer zijn van een onderwijs, dat hunnen geest heeft misvormd en hun ingeboren gezond verstand heeft ver-nietigd.* * * Er kan dus niet genoeg aangedrongen worden op een goed en degelijk onderwijs, geheel in overeenstemming met de natuur en het gezond verstand. Natuurbrood is 't gezondste ; zoo is het ook met het natuurlijk onderwijs, dat hoofdzakelijk op het gebruik der moedertaal moet bestaan. Een gezonde geest in een gezond lichaam zal het best bereikt worden door het onderwijs in en door de moedertaal, dat tevens voor 't aanleeren van andere talen en allerhande wetenschappen, de beste uitslagen zal en moet opleveren. J. L. DE T0 ES TA WD HIER EN ELDERS NEDERLAND. — De verzorging voor mond-behoeften wordt in Nederland even moeielijk als in andere landen. Van sommige behoeften is er te veel, van andere veel te weinig. X Het Nederl. Correspondentiebureel in Den Haag meldt : « Gelijk bekend is, is op 10 Augusti de brood-voorziening van België stopgezet. Men geeft hiervoor verschillende redenen op, doch iemand, die alleszins bevoegd geacht kan worden in dezen een oordeel uit te spreken, deelt ons dienaangaande het volgende mede : « Nu het aantal graanschepen, dat door Engeland wordt vastgehouden — hoofdzakelijk geladen met voedergranen, in sommige bevindt zich ook nog tarwe en tarwebloetn — tôt 32 is gestegen, en deze stijging eenigen tijd geleden reeds te voorzien was, kon de Minister van Landbouw, Nijverheid en Handel niet anders doen dan allen broodtoevoer naar België afsnijden. In de eerste plaats was het niet zeker, dat de tarwetoevoer naar Nederland niet dezelfde belemmering zou ondervinden als de toevoer van andere granen thans ondervond, doch al bleef deze toevoer vrij geregeld, dan moet het aanhouden van zooveel schepen in de naaste toekomst groote stagnatie in den aan-voer brengen, en is dus gebiedend noodzakelijk, van het aanwezige broodkoren een spaarzaam gebruik te maken. « Bovendien brengt het niet binnenkomen van voedergranen ook een groot gevaar mede voor het gebruik van aanwezig broodkoren. Of dit wenschelijk is of niet, het kan niet anders, of de aanwezige veestapel, die nu eenmaal bestaat en die gevoederd moet worden, zal ook een deel van het broodkoren verbruiken. Zoolang de belemmering in den aanvoer van voedergranen dan ook bestaat, is het onvermijdelijk, dat de broodtoevoer naar België blijft stopgezet. » N. R. C. 23/8/16 Ocht. Intusschen houdt de woeker ook stand en weet aile verordeningen en wetten te ontduiken. Hij wordt zelfs uitgebreid door het ongelukkig gedrag van vele burgers, die vreezende te kort te komen, zooveel mogelijk ailes opkoopen aan dure prijzen. De boeren winnen er geld met heele karrevrachten, en het verpachten van landen wordt reeds tôt hooge prijzen opgejaagd. Een hoeve van omtrent vier hectaren te Witmarsum, is verpacht voor 6,000 gulden. Intusschen mag er geen wit brood meer naar België komen, maar bloem wèl. X De laatste overstroomingen zijn, zooals eenieder weet, eene ramp geweest voor Nederland. De afsluiting der Zuiderzee om nieuwe polderlanden uit te winnen, komt daardoor i weer ter sprake en men ziet nu in die afsluiting een gevaar voor verdere overstroomingen. Dit grootsche werk zal dus opuieuw moeten over-wogen worden en wellicht komt er nu niets van voort, —o— FRANKRIJK. — Tusschen de vele goede werken en instellingen voor de gekwetsten en verminkten van den oorlog in leven geroepen, zal dit voor de blinden eene voor-name plaats moeten bekleeden. M. Herriot, burgemeester van Lyon, vraagt de instelling van bijzondere boekerijen voor blinden. Hij schat dat er tegenwoordig in Prankrijk wel 32,000 blinden zijn. De Franschman Braille wist voor hen een tastbaar geschrift of tast-baren druk uit te vinden, waarmede zij in staat zijn werken te lezen. Deze vernuftige uit-vinding zal nu in ruime mate hare toepassing vinden, benevens meer andere uitvindingen, die hen in staat zullen stellen het een of ander handwerk te verrichten. —o— CHINA. — De rust blijft in China gelukkig-lijk gehandhaafd. In Mongolie is een ops'.and geweest, maar deze is spoedig kunnen onder-drukt worden. AMERIKA. — De uitvoerverboden die hoofdzakelijk Europeesche landen betreflen, krenken nogtans de handelsvrijheid en de scheepvaart van Amerika voortdurend. Er is daartegen weinig of niets te doen, want de klachten van Amerika dienaangaande blijven zonder gevolg. Ten andere, op een ander gebied blijft Amerika voortdurend groote winsten doen, zoodat het nog zoo erg niet te klagen heeft. De hoofdzaak is, dat het eenen oorlog met Mexiko weet te vermijden, want dit zou eene groote stoornis in de handels- en nijverheidsbetrekkingen te weeg brengen. Onder dit opzicht kan Amerika in 't algemeen nog van geluk spreken, want opstanden en oorlogen zijn er deze laatste jaren zeldzaam geweest. De eenige zwarte plek is de uitbreiding van leger en vloot, die niets goeds voorspelt voor de toekomst. Benevens de honderden miljoenen die daaraan zullen besteed worden, zal daardoor achterdocht en onrust ontstaan in de toekomst. SPANJE. — De onderhandelingen tusschen Spanje en Portugal betrekkelijk eene zelfde gedragslijn die de veiligheid van beide landen zou waarborgen, duren voort. De Koning neemt deel aan de beraadslagingen der gezanten en regeerings-afgevaardigden. Intusschen ver-betert de handels- en geldtoestand van Spanje eenigermate, en het weet in Marokko zijn gezag staande te houden. Dit is veel waard voor de bevrediging dier kolonie, waar sinds jaren gevochten worden door Fraoschen, Spanjaards en Portugeezen, om hunne weder-zijdsche bezittingen te handhaven tegenover de inboorlingen. Pax IN EN 0M DE SCH00L Losse Opstellen over Opvoeding en Onderwijs in min breeden zin XV I.{et Delftsche Stelsel Op het oogenblik, dat ik deze woorden schrijf, zwalpt op de wijde zee, in de richting van Finland, een tamelijk omvangrijke studie van mijn hand, waarin ik mijn Finsche vrien-den eenigszins laat kennis maken met de voornaamste Nederlandsche opvoedkundigen en hunne leerstelsels. De eerste vijf maanden van mijn ballingschap in dit afgelegen, doch door de Hollandsche vrienden niet vergeten hoekje van het stille Zeeuwsch-Vlaanderen — het is, eilaas ! Westf-Vlaanderen niet ! — heb ik onophoudend doorgebracht met het bestudeeren en het neerboeken van dit werk, welk ik mijn Nederlandsche ambtgenooten als bewijs van hoogachting en dankbaarheid heb opgedragen. Mocht het geen onderzeeër gelukken de boot, die mijn handschrift vervoert, in den grond te boren : met dien wensch heb ik het op het postkantoor afgegeven. Het is misscbien wel wat zonderling, dat ik hier, tôt Nederlanders het woord richtend, (1) over de Nederlandsche opvoedkunde spreek. Maar ik herinner me, dat ik slechts bij mijn eerste reis in het buitenland, een klaren kijk kreeg op onze Belgische toestanden ; en dit is uit te leggen door het onbetwisibaar feit, dat men op eenigen afstand een ruimer vèrgezicht geniet, dan wanneer men zich te midden der te beschouwen plek bevindt. Ook actit ik het niet ongeoorloofd te vermoeden, dat menig Nederlandsch vakman beter weet wat er in den vreemde, dan wat er op eenigen afstand van hem geschiedt. Dit viel me bijzonder op, wanneer ik het deel las van het verslag, door Dr J. H. Gunnig Wzn. uitgebracht, betrefïende het onderzoek à van burgemeester en wethouders van Amsterdam, « of de toepassing van het Mannheimer schoolstelsel op de openbare lagere scholen in deze gemeente wenschelijk en mogelijk is. » Over het Mannheimer stelsel van Dr Sickinger zijn we allen voldoende ingelicht, en de gewezen wethouder voor onderwijs van 's Gravenhage, wijlen Dr J. Th. Mouton, was er een oeertuigd voorstander van : hij schreef er menige studie over, o. a. in de Nieuwe Courant van Amsterdam en in de uitgaven van de « Maatschappij tôt Nut van 't Algemeen » kortheidshalve « 't Nut » genoemd. De bekwame schoolopziener van Amsterdam is echter niet zoo ingenomen met het Duitsche stelsel, als Dr Mouton het was, en hij verzoekt burgemeester en wethouders « geen maatrege-len te nemen tôt uitvoering van het of van een Mannheimer stelsel, ook niet op kleinere schaal, of bij wijze van proef, maar liever « zoo spoedig mogelijk over te gaan tôt het nemen van een proef met het Delftsche stelsel ». In zijn verslag verklaart Dr Gunning, in het algemeen bezwaar te hebben tegen net Mannheimer stelsel, « omdat het gebouwd is op een theorie, die in de praktijk falen moet. » Het schiften van schoolleerlingen naar hun vatbaarheid, welke dan wordt afgeleid uit de toegekende cijfers voor rekenen en taal, zal tôt verkeerde gevolgtrekkingen moeten voeren, en doet het ook inderdaad, besluit bij. Wat nu het Delttsche stelsel aangaat, ik beken heel ootmoedig, dat ik het tôt dusver niet kende, hoewel ik thaos verneem, dat het reeds in 1876 door M. van Everdingen te Delft werd ingevoerd, en weldra op al de scholen der stad toegepast. Maar ik meen, dat het grootste aantal der Nederlandsche vakkun-digen mij te dezen opzichte niets te verwijten hebben (2). Om echter aile verkeerde opvatting te vermijden, wil ik de mededeeling over dit Nederlandsche stelsel, dat mijns inziens, van practischer waarde is dan het zoo zeer bewierookte van Dr Sickinger, op den voet volgen. Het bestaat in een klassenstelsel, waarby elk studiejaar twee afdeelingen, A en B, inricht, wat een gemakkelijke overplaatsing van leer-lingen getnakitelijk maakt, zonder dat zij iets bemerken van terzijzetting of achterstelling. Daartoe is in de praktijk een zekere lenigheid noodig, die te Delft reeds veertig jaar goed werkt, omdat daardoor de leerlingen, die soms maar tijdelijk achterlijk zijn, niet het kenmerk van achterlijkbeid geeft. In de Roomsch-Katholieke St-Leo-meisjes-school der Spaarndammerstraat 12, te Amsterdam, aldus meldt Dr Gunning, is hetzelfde stelsel in 1912 als proef ingevoerd ; het hoofd der school was op het denkbeeld gekomen door hetgeen zij van het Mannheimer stelsel gehoord had, want van Delft wist zij ook niets. Sedert dien worden de leerlingen reeds in het eerste studiejaar zoo spoedig mogelijk geschift ; die eerste schifting is echter niet bestendig, want ook hier verhuizen later kinderen heen en weer : de reden van zulke verhuizingen wordt dan door een opvoedkundig greepje, b. v. « omdat de bank te klein is », voor het kind verborgen gehouden. Overigens geldt hier dezelfde regel als in Delft : in A verblijft men niet meer dan het ééne schooljaar ; wie voor verdubbeling in aanmerking komt, verhuist naar B. De B-klassen zijn niet aan het leerplan der school gebonden ; haar leerplan wordt uit de praktijk opgebouwd. Het verschil tusschen de A's en de B's is spoedig zeer groot en reeds op het oog zichtbaar, evenwel gewoonlijk het grootst in de eerste klas. De ervaring heeft hier ook reeds geleerd, dat de scheiding bijna uitsluitend loopt langs de lijnen van meerderen of minderen welstand der ouders ; de armste kinderen brengen minder vatbaarheid, minder aandachtsvermogen mede, ook al zijn zij niet dominer. Door de schifting worden echter niet alleen de A's beter, maar ook de B's. In deze klassen is het werken, wel is waar, moeielijk, doch er is vaak bijstand van hulpkrachten (3). Onder de onderwijzeressen der hoogervermelde school, die altijd in dezelfde klas blijven, daar het opsctiuivingsstelsel er onbekend is, heerscht een edele wedij*er om de B-klassen, althans uiterlijk, niet te veel achter te doen blijven. Die proef is nog te jong om een tepaald oordeel uit te spreken, maar aanvankelijk is men er zeer meê ingenomen. Deze inrichting berust op dezelfde grond-gedachte als het Mannheimer stelsel : scheiding der meer- en minderbegaafden, om aan beiden een voor hen passender onderwijs te kunnen geven, en die, evenals dat stelsel, dat doel tracht te benaderen door de gelykstandige klasindeeling daaraan dienstbaar te maken, die dus ailes verleent wat het Mannheimer stelsel geeft of geven kan, maar zich vrijûoudt van de ernstige gebreken, die de invoering of zelfs de navolging van het Duitsche stelsel niet raadzaam maken. Want het Nederlandsche stelsel onderscheidt zich gunstig van het andere, in de eerste plaats door zijn lenigheid : hier ailes starheid, vast %

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.