Âcht en veerligste jaar Zaterdag: 21 Februari 1914 Huuimer 8 fr. 5-00 % juri, met de post besteld. VG8R N00RD-NEDE8LAMD franco & g. 25. 8t aboaaemeiitspfij* It Tcmrop bettaibasr. &aabeaéigln|«n $8 r» <5»n!tre®e! HET VOLKSBELANG VERSCHIJNENDE ELKEN ZATEKRAQ fr. 5-00 Vî»sr*> met 4e ftihaMt, «eoBN^n-KEiaui» tinaco S g.gs. fie ifefis atm«iit*pri$t • *o»r»p fetufttgr- ^«♦sho èmàtsnjfA. Afzonderlijke a un. m ers xijn te hekomen bij AD. HOSTB, Galgenberg en bij AD. HERCKENRATH, Veldstraat 47, te Gent, en bij aile gazetverkoopers, tegen 10 cent. BUREEL YAN HET BLAD : Galgenlsers, 25, te» Gent. Aile mededeelingen, brieven, handschriften, enz., vrachtvrij te sturen Aan de Redactie van het Volksbelang, Galgenberg, 23, Gent. Inhoud : De Schoolwet.— De Meeting te Gent voo de Vlaamsche Amendementen. — In de Libéral Associatie. — Nogmaals de Flandre libérale. -Van ailes wat uit Noord-Nederland. — Uit d Scheldestad.— Uit de Hoofdstad. — Gentsch Tah van het Algemeen Nederlandsch Ver bond. -Willems-fonds.—Hooger Onderwijs voorhet Volh.-Een Fransch Boeh over Jan Bart. — Sterfgevaller — Tooneelhronieh. — Onze Tijdschriften. -Kunst- en Letternieuws. De Schoolwet. Woensdag werd de schoolwet, in tweed lezing, in de Kamer aangenomen door 98 cleri cale stemmen en 2 onthoudingen (priester Fon teyne en de heer Daens). De beide linkerzijden hadden, voor d eindstemming, de zaal verlaten, na kernachtig-verklaringen van den heer Van Marcke, namen de liberalen en van den heer Vandervelde, na mens de socialisteo, waarin al de critieken ei grieven tegen de partijwet Poullet werdei samengevat. Zij verseherpt de mededinging van he bijzondeï onderwijs en stelt de opvoedinj der kinderen onder voogdij van de Kerk. Zij stelt nevens het officieel onderwijs eei soort half-officieel onderwijs, waaraan zi ruimschoots toelagen schenkt. De Staat sa betalen, maar hij oefent geen toezicht uit o] de benoeming der onderwijzers, op de metho des, de keus der boeken, de tucht, het bestuu; en de opvoediDg. De Staat zal de kas vullet van het katholiek onderwijs. De meerderheid heeft al de amendementei der linkerzijde verworpen. Zij heeft geweigerd de lijst der personep die het bestuur der aanneembare scholen uit maken, mede te deelen. Zij heeft geweigerd de beslissingen te ver nietigen der gemeenteraden, die private scholer zouden aannemen binnen den tijd die de ge> meenteverkiezingen van hetinbedieningtreder der nieuw gekozenen scheidt, de schandigste misbruiken, tegen den wil van kiezerkorps ge-pleegd, aldus toelatende en beschermende. Zij heeft aan de ouders, die samen twintig dochters in schooljaren hebben, het recht ont zegd het oprichten eener bijzondere meisjes-achool ifl vervanging der gemengde school te eischen, dit om de kloosterscholen te bevoor. deelen. Zij heeft de ondersteunde scholen ontlast de lijst voor te brengen der schoolboeken, die de provinciale overheden hun, zonder onderzoei noch toezicht, overhandigen moeten. Zij heeft aan de gemeenttin het recht nie* willen verleenen dat de wet van 1884 hun erkeude, om al of niet op het leerplan hunner scholen het onderwijs in te schrijven van de zedenleer en van den godsdienst, of van een dezer caar hunne keuze. In 1884, aldus sprak de heerVandervelde tôt de rechterzijde, beriept gij u opde zelfstandig-heid der gemeenten. In 1895 hebt gij die zelfstandigheid met voeten getreden om den catechismus verplicht te maken en om in al de scholen van het rijk de opperheerschappij van den priester te vestigen. Maar daarmeê zijt ge niet tevreden. Het was u niet voldoende al de vrijheden te hebben die gij aan anderen ontzegt ; voor uwe •cholen moest gij deze buitengewone zaak r veroveren : de voorrechten van de openbare e school met de rechten der vrije school ! Voortaan zullen er in België, behoudens e eenige uitzonderingen, maar twee soorten van scholen meer bestaan : de scholen der Kerk, onderhouden door den Staat en de scholen van den Staat, door de Kerk beheerscht ! De Staat - looft premiën uit voor het zaaien van verdeeld-heid. Hij richt vau de kiuderjaren af, den , burgeroorlog der zielen in. Hij verleent dezelf-de gunsten, wat zeg ik, grootere gunsten aan partijscholen, aan scholen van dweperB, g waar men aile vrijheid genieten zal, — op voorwaarde dat men de peraonen ontzie —, hunne zedenleer te veroordeelen, hunne - leerstelsels aan te klagen, hunne overtuiging af te keuren. Dergelijk stelael vindt ge nergens. Er bestaan zekere landen, waar de Staat aan de officieele scholen en aan de vrije scholen dezelfde toelagen verleent, maar hij onder-1 werpt ten minste deze laatste aan een degelijk 1 toezicht en eischt van haar stevige waarborgen. Deze waarborgen wijst gij van de hand. Dit ^ toezicht vindt gij belachelijk. ' Dat is de bekentenis dat de schoolwet eene partijwet is, eene wet van reactie, van uitdaging 1 en van oorlog. j • « * Hoe ging het met de Vlaamsohe amende-' menten ? De volgende tekst, door de regeering voor-gesteld, werd aangenomen: ! In al de gemeentelijke-, aangenomen- of aanneembare scholen is de moedertaal der kinderen 1 de voertaal in de onderscheidene graden van het lager onderwijs. > Tôt het eenigszins verzacht toepassen van bovengemelden regel kan, volgens de behoeften der scholen, machtiging worden verleend te Brussel en in de voorsteden van Brussel, als-mede in de gemeenten op de taalgrens. Die verzachte toepassing mag niet tn gevolge hebben dat het grondig aanleeren Tan de 1 | moedertaal geschaad wordt. De ministerieele besluiten tôt machtiging worden in het Staatsblad bekend gemaakt. Het gezinshoofd verklaart welke de moedertaal of de gebruikelijke taal is. Acht het hoofd der school dat het kind niet bekwaam is om de 1 door het gezinshoofd aangewezen taal met vrucht bij te wonen, dan kan het gezinshoofd in beroep komen bij het schooltoezicht. i Elk jaar brengt het schooltoezicht een bij-i zonder verslag uit over de toepassing van bovenstaande bepalingen. Die formule is maar eenigszins tgel gelukki-ger dan de vorige, en ze is even gevaarlijk. Zij behoudt het knoeistelsel waardoor te 1 Brussel en in de voorsteden de Vlaamsche kinderen tôt achterlijken worden misvormd. Zij laat, zooals minister Poullet zei, » de handen vrij aan de regeering, die met de besturen van de scholen zal trachten overeen te komen. » Zij huldigt het principe van de vrijheid van den huisvader, wiens verklaring over de moedertaal of de gebruikelijke taal eene inmenging ver-onderstelt in onderwijszaken, in methodes en pedagogische regels, waarvoor hij aile bevoeg-heid mist. Zij laat het voortduren toe van i concurrentie tegenover officieele scholen van wege uit Frankrijk overgewaaide nonnekens. Want, zooals de heer Franck te recht deed i opmerken, in eene kloosterschool zal de pater j overste of de moeder-overste doen wat zij willen en de opziener van den heer Poullet zal niets te zeggen hebben. Meent gij dat de ouders, de arme lieden van Vlaanderen, zullen klagen ? Kunt gij u voorsteilen dat zij tegen het gezag der priesters zouden opkomen ? Dus zal de minister ontwapend zijn, indien de ouders en de schoolbesturen het niet oneene zijn. Hij is ontwapend in dat geval, omdat zijn tekst hem niet toelaat dan tusschenbeide te komen. Daarom is die oplossing onvoldoende ; zij leidt tôt willekeur en is vol gevaar voor de stelligste rechten van de Vlaamsche bevolking. De verantwoordelijkheid daarvan moeten de Vlaamschgezinde katholieken dragen, die wel samen met liberalen en socialisten in meetings optraden om recht te eischen, maar die, in de Kamer, niet eens meer hunne Vlaamschgezinde collega's der linkerzijden raadpleegden en in minister Poullet een vertrouwen stelden, dat hij, naar zij wisten, niet verdient en dat hij misbruikt heeft om hen in doeken te winden. Zij hadden meester kunnen zijn van den toestand. Zij zijn teruggedeinsd. De schoolwet zal daardoor niet alleen hatelijk zijn voor aile vrijzinnigen, zij zal ook, op vele plaatsen, de Vlamingen in hun recht krenken. DE MEETING TE GENT VOOR DE VLAAMSCHE AMENDEMENTEN- De zaal der Gentsche Beurs was Maandag-avond vol geestdriftige Vlamingen, die den oproep van het Nationaal Vlaamsch Verbond en het Algemeen Nederlandsch Verbond beantwoord hadden, om verzet aan te teekenen tegen de wijze waarop onze taalrechten in de Kamer van volksvertegenwoordigers werden miskend. Voorzitter was Mr. Léonard Willems, en niet Augu8t Vermeylen, zooals sommige Gentsche bladen, Nederlandsche als Fransche, geschreven hebben. De volksvertegenwoordigers Ànseele en Lampens, die in de zaal waren, werden aanzocht aan het bureel plaatstenemen. Volksvertegenwoordiger Buysse sprak op hetzelfde uur in het Willemsfonds te Zelzate. Het woord werd gevoerd door de heeren Persoons, Wildiers en Huysmans. De eerste hekelde vooral de pedagogische ketters, die niet willen dat Vlaamsche kinderen hunne opleiding genieten in de moedertaal, en aldus de weldaden van den leerplicht tegen-houden.Dat zijn de vijanden van onzen stam, meer nog dan van onze taal. Zij ineenen dat wij gedreven worden door haat tegen de Fransche kultuur. Dit is onzin. Al de leiders der Vlaamsche beweging waren steeds prachtexemplaren dsr universeele kultuur. Wij zijn niet tegen de Fransche kultuur. We willen alleen maar dat men door het gebruik van de moedertaal in het lager onderwijs de Vlaamsche kinderen in staat stelle de noodige technische kennis op te doen die hun tôt knappe menschen moet opleiden. Wij zijn ten andere niet onverzoenbaar. De wijze waarop wij, volksvertegenwoordigers van het Vlaamsche land, de Vlaamsche amendementen in de Kamer opgesteld hadden, kan een ieder bevredigen. Moest de iegeering echter met andere amen- dementen voor den dag komen, die ons geen voldoening schenken, dan zullen wij voortgaan met de regeering hardnekkig en koppig te bestrijden, tôt ons recht geschiede. De heer Wildiers zei dat we het ministerie moeten verbieden het Vlaamsche volk te ver-nietigen ; anders zullen de Vlamingen op hunne beurt de bestuurlijke scheiding eischen. lk doe vandaag aan geen politiek, zei, in eene puike, humoristische redevoering, de heer Huysmans ; maar ik zeg dat de politieke partijen uit Vlaamsch België in 't vervolg betere Vlaamsche vertegenwoordigers nanr du Kamer zouden moeten sturen en geen menschen meer die hun land en han kiezers verraden. Ik heb nog meer betrouwen in den geest van rechtvaardigheid en het reohtsbegrip van de Waalsche arbeiders dan in de begrippen van sommige breed-aangelegde franskiljons. Er waren destijds menschen, die vreeaden dat we van Vlaanderen een klein eiland van Noordnederlandsche, protestantsche indrin-ging wilden maken. En nu nog begrijpen de stompzinnige en verstokte Franschelaars niet, dat de taal van het Vlaamsche volk de Nederlandsche is. Toen ik in de Kamer voorstelde het woord Vlaamsch door Nederlandsch te vervangen, was ik beschaamd omdat ik aan een beschaafd Parlement nog bewijzen moest dat de taal waaruit allen een deel hunner wijsheid hebben getrokken, de Nederlandsche is, de taal van Vondel, Hooft, Bilderdijk, Beets. Het recht dat we vragen is een recht dat niet kan worden betwist ; de voertaal in Vlaamsch België moet, van onder tôt boven, Neder. landsch zijn. Als besluit van de meeting werd de volgende dagorde aangenomen : De Vlamingen, opgekomen tôt de groote volksvergadering in de Beurs te Gent op 16 Februari 1914, betreuren de afstemming van de Vlaamsche wijziging aan de Schoolwet voorgesteld doox de hh. Franck, Huymans, Van Cauwelaert ; verzoeken met aandrang de Vlaamsche Volksvertegenwoordigers, bij de tweede lezing een zoodanige wijziging te stemmen, die voor het Vlaamsche volk het uitsiuitend gebruik der moedertaal als onderwijstaal waarborgt ; het aanleeren van een tweede taal eleohts dan toelaat, wanneer deze geen afbreuk doet aan de algemeene ontwikkeling van 't Vlaamsche kind ; geen afwijkingen inhoudt, die zouden toela-ten genoemde beginselen te ontkrachten ten voordeele van de verfransching en ten nadesle van den Vlaamschen volksstam. * * * Naar aanleiding van deze meeting sohrijft de Gentsche correspondent van Hel laatste Nieuws : « Toen de vereenigingen Het Nationaal Vlaamsch Verbond en het Nederlandsch Verbond de inrichting beraamden van bewuste Vlaamsche volksvergadering, besloten zij ook het Willemsfonds en het Davidsfonds uit te noodigen mede den plakbrief en de omzend-brieven te onder teekenen. Daar de tijd drong kon alleen maar met de voorzitters en sekro tarissen dezer fondsen onderhandeld worden. « Gaarne verleenden de heeren Paul Frede-

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.