' •>Jr. 78. Weekbladje voor de vlaamschsprekende krijgsgevangenen. 9? December 1916 Iets Over Schoonhiedsleer. sgv» II. Het behagen is het oordeel, dat eeu voorwerp i ons een gevoel van genot teweeg brengt. Dit )rdeel onderscheidt zieh van andere oordeelen, , v., dat iets rood. rond, zwaar is, daardoor, dat ît niet eene eigenschap, die het voorwerp voor is heeft, maar enkel de waarde van het voorwerp )or het onderwerp aanduidt. Iiet behagen van ît schoone is dus een ivaarcle-oordeel. Eene msche rij oordeelen zijn van denzelfden aard, v., dat een voorwerp aangenaam of nuttig is, it eene gezindheid goed, dat iets werkelijk of aar is. Altijd wordt daarbij eene volmaaktheid ingeduid, die het voorwerp of de voorstelling )or ons heeft. Yan déze verwante oordeelen nochtans, onder-:heidt zich het schoonheids-oordeel op kenmer-ende wijze. Het oordeel dat een voorwerp aangenaam is, van gelijken aard met het esthetisch oordeel, ijl beide door een genoegen teweeggebracht orden, door het voorwerp verwekt. Dit genoegen ochtans moet van verschillenden aard zijn, want iet ailes wat aangenaam is, is schoon, en niet het schoone is aangenaam. Het tragische is iet aangenaam, het smakelijke is schoon. Bij het ingename hebben we slechts de betrekking van et voorwerp tôt onze individueele natuur in het 3g ; bij het schoone echter die tôt onze algemeene. y g noemen iets aangenaam, wanneer het onze igene driften, eigenaardigheden, noodwendigheden f gewoonten voldoet. Hetzelfde voorwerp kan oor den eenen aangenaam zijn, voor den anderen afschuwelijk (ik drink graag thee met suiker, een andere mag het niet, ja, hetzelfde voorwerp kan dezelfde persoon, vandaag aangenaam zijn en morgen onaangenaam volgens zijn lichamelijken en geestelijken toestand. Wanneer we integendeel iets schoon noemen, dan doen we dat immer en zonder rekenschap te houden met onze eigenaardigheden. We zeggen dan ook heel juist : dat is mij aangenaam, dat is schoon. Het schoone is dus in tegenstelling met het aangename, het voorwerp van een algèmeen behagen ; en alhoewel het schoonheidsoordeel slechts eene waarde van het voorwerp voor ons aanduidt, wordt deze toch als eene eigenschap van het voorwerp zelf voorgesteld. Nuttig noemen wij eene zaak, eenen toestand of eene gebeurtenis, die daartoe bijdragen, ons nader tôt het eene of andere levensdoel te brengen of ons bestaan te verzachten... Het oordeel dat iets schoon is, heeft hoegenaamd geen betrek met zulk nut. Zelfs indien het waar ware, wat Rousseau zegt, dat de schoone kunsten nadeelig zijn voor den mensch, zouden ze niettemin het evengenoem-de algemeene behagen verwekken. Zooals ge weet staat het nuttige dikwijls tegenover het schoone (b. v. de spoorwegen in een landschap). Iiet is echter eene eigenschap van het schoone, den mensch tegen wil en eigen belang behagen af te dwingen. Daarom zegt men dat het schoone het voorwerp is van een onbaatzuchtig behagen. Dat wil natuurlijk niet zeggen dat het schoone zonder belang is voor de menschelijke natuur (zooals Kant beweert) ; want zonder dat kon het schoone ook geen genot verschaffen. Dit belang hangt niet samen met de noodwendigheden der natuur, het behoort niet, zooals het goede en het ware, tôt de levensvoorwaarden der menschheid. ONZE TAAL

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.