Orukster-UJtgeefste» gain: Maaîschappij H ET LICHT bestutirder » P. RE VISCH. Lcdeberg-Ocnt . . REDACTIE , . ADMINISTRAT1E tiOOGPOORT. 29. GENT VOORUIT Orgaan der Betgische Werkliedenpartij. ~ Ven^hjjnende a/k dageq. ASONNEMENTSPRÎJS BELGIE Drie maanden. . , , , fr. 3.25 Zes maanden . . . . . fr. 6.50' Een jaar....... fr. 12^0 Mes abooneert zich op aile postbureclea DEN VREEMDE Drle maanden (dageîijk* wersendep). ir. tk'ti Het moet de lezers van Vooruit ge-troffen heb&en, van te zien hoe werk-zaam onze briefwisselaars uit Vlaande-ren zijn sedert den duur van den oorlog. Geene week gaat voorbij of wij ont-vangen brieven uit Aalst (Nichels en Flips), Theeinsche (Van Hoeylandt), Kortrijk (Jos. Coole), Meenen (De Ta-vernier en Dierkens), Isegem (De Waele Henri), arrondissement Dendermonde (Jos. Maes), Ninove (De Nauw), Ronse (De Metz), St-Nikolaas (Van de Wiele), Lokeren (Bracke), Ay.denaarde (Boer Pier), Limburg (Steven Boersen), Zele (Bruintje en Jan Prolo), Leuven (Van de Moortele en De Geyndt). Deze lijst uit ons geheugen is zeker nog onvolledig, maar zij is reeds van eene hooge beteekenis. Voor dertig jaar hadden wij niemen-dalle in Vlaanderen. Over gansch Vlaamsch-België, behalve Gent en Ant-werpen, lag er als een lijkkleed gespreid over eene hopelooze, bloedarme, ontze-nuwde massa. VoorUiî verscheen, de stemrechtbewe-ging begon, blakend van geestdrift en geloof, jongere mannen schaarden zich rond Anseele en Van Beveren, gelijk de apostelen rond Christus, en de socialisti-sche propaganda begon, zoo vurig en aanhoudend als het maar kon, onder den kreet: Vlaanderen aan ons! De uitslagèn waren niet onmiddellijk tastbaar en zichtbaar. Maar de socialis-tische sprekers en schriivers lieten den moed niet zinken, al was het onthaal in sommige gemeeritèn en steden gemeen en dikwijls brutaal. Zij gingen uit om te zaaien, in de ze-kerhei'd dat het zaad vroeg of laat moest ontkiemen. Zij hebben zich niet bedrogen, de ont-waking of beter de herleving van ons beerinsel m Vlaanderen bewijst 1 et. Het kleine struikje is ree<is een boompje geworden. * * * Ah, partijgenooten, wat verheugend verschijnsel dat er schier geene stad of gemeente van belang meer is, waar wij geen> socialistischen briefwisselaar heb-ben.Het is waar dat onze briefwisselaars zich zelden of nooit verdiepen in theore-tische vraagstukken van collektivisme of communisme en dit liever aan de besten-dige redaktie overlaten. Zi' hebben gelijk en wij begrijpen hen allerbest. Dë grieven, de klachten in Arm Vlaanderen waren ten allen tijde groot en me-nigvuldig.Sedert den oorlog dreigt de armoede overal over te gaan tôt zwarte ellende, ja tôt hongersnood. Onze socialistische vrienden zien dat ijselijk spektakel voor hunne oogen, zij beschrijven het en zij vragen redmidde-len en wijzéri ze aan. 't Is een schoone taak die onze kame- raden daar vervullen. Maar nog schooner en edeler is het dat zij hunne taak begrepen hebben en ze moedig vervullen. Wat doen zij als echte sociaal-demo-kraten ? Hitsen zij op? Zaaien zij haat en twist? Spreken zij van geweld? Niets van dat ailes. Zij wijzen op het ongelukkige van den toestand der wer-kende klasse en vragen beleefd maar krachtdadig om hulp. Maar daarom laten zij niet van aan hunne werkbroeders ook hun ongelijk te doen inzien, aan dezen die de vereeni-ging niet bijtraden, die de cooperatie miskenden, die het socialisme als eene theorie van vernieling en verwoesting beschouwden. En aldus bereiken zij een dubbel doel : zij roepen de openbare besturen tôt hun plicht en zij brengen bewustzijn en hoop in de hersenen en in de harten der wer-kers, die tôt hiertoe gesloten of gevoel-loc3 waren voor het reddend beginsel van het socialisme. Het is tegenvergif tegen den laster, de leugen, de afschuwelijkste kwaad1-sprekerij die door de pers, die van op den preekstoel, op de burgerlijke tribu-nen, door schrijvers, priesters en rede-naars aan onze arme klasse werd inge-pompt. •> Onze briefwisselaars laten die zede-lijke moord niet voltrekken en zij zeg-gen : Halte-là, tôt daar en niet verder ! Zij doen meer : zij verlaten hunne ver-dedigende positie en zij vallen zelve aan, en hun schrijven wint in kracht en in-vloed juist door zijne eenvoudigheid en duidelijkheid. Wij brengen hier eene openbare hulde aan onze medewerkers, die zich zoo knap en krachtdadig stellen als echte socialisten, in plaats van mistroostig te zijn, de wapens neer te leggen en aldus door hun flink voorbeeld geheel hunne klasse medeslepen in hunne hoop en in hunnen geestdrift. De oude gentsche voorkampers hebben gezaaid, de jongere vlaamsche medewerkers hebben het plant je dat ont-kiemde verzorgd en gekweekt. Allen deden hun plicht. En mocht de oorlog eindigen, dan wenschten wij niets liever dan de oude propagandeurs in Vlaanderen en de jongere groep van apostels vereenigd le zien aan een banket, om een stuk te eten, een glas te drinken, een handdruk te wisselen en vooral een woord van hoop en geloof te hooren. Christus vereenigde zijne apostelen aan het laatste avondmaal, om hen te wijzen op de roi die zij te vervullen zou-den hebben na zijnen dood. Laat ons het eerste avondmaal hou-den en aan onze vrienden van Vlaanderen het woord van Christus herhalen : Gaat en onderwijst de volkeren! F. H. Het tooneel in de midden-eeuwen Voordraciifc geJiouden in «Ons Huis», op iinsdag 29 Juni, door den Heer A RIE VANDENHEUVEL (le Vervolg) DE MISTERIE De naam misterie, die een hepaalde soort van geestelijke dramas aanwijst, is van vrij jongen datum. Het woord misterie schijnt niet in verband te staan met het Latijnsche mysterium, maar moet waarschijnlijk zijn afgeleid van ministerium, dat in het mid-deneeuwsch Latijn verbasterd is tôt miste-riuii:, wat beteekent « verrichting », « be-drijf ». In het Italiaansch heette een geestelijk drarna in de middeneeuwen funzione; in het Spaansch auto. Deze woorden hebben dezelfde beteekenis als ons « verrichting », « bedrijf ». De veronderstelling ligt dus vou de hand, dat het Latijnsche woord misterium, wat hetzelfde beteekent, tôt het misterie werd verbasterd. Het woord misterie verschijnt in onze letterkunde eerst later als naam voor een bepaaid soort van geestelijk drama. Ter-loops zij opgemerkt, dat het misterie gedu-r»nde de eerste helft der 15e eeuw alleen voorkomt in de beteekenis van stomme ver-tooiiing, waarbij dus niet wordt gesproken, terwij] het eerst in de tweede helft dier eeuw gebruikt wordt voor het ernstie' drama. In sommige misterie werden onderwerpen uit het Oude Testament ten tooneele gebracht, in dé nieeste echter zijn jezus en Maria de hoofdpersonen. Er zijn dus twee bepaalde kringen van onderwerpen, die echter dikwijls met elk-ander in' verband werden gebracht. In beide groepen vertoonen de afzonderlijk behandelde onderwerpen de neiging zich aaneen te sluiten tôt een groot geheel. Zoo bestaat het Mystère du Vieil Testament, dat ongeveer... 50,000 versregels telt. Maar oorspronkelijk waren de misteries van veel kleinere afmetingen, evenals de liturgische dramas waaruit zij ontstonden, en hadden zij een enkel feit, bij voorkeur uit het Nieuw Testament, tôt onderwerp. Zij werden opgevoerd bij groote kerkelijke feesten en waren dan toepasselijk op het feest van den dag. Het liturgisch drama werd oorspronkelijk alleen door priesters opgevoerd, daar het zeer eenvoudig was en slechts enkele vertolkers vereischte. Later veranderde dat toen de dramas grooter werden, er meer personen in optraden en zij langzamerhand overgingen in het misterie. Misteries werden in den beginne — evenals het liturgisch drama — in de kerk opgevoerd. Maar langzamerhand werd het 't gebruik de vertooningen op de markt te geven. De kerk b'ood geene ruimte genoeg, noch voor het tooneel, met al zijn spelers, noch voor de tallooze toeschouwers, die niets van het spel wilden missen. De « stelling » — bedoeld is hier het ver-hoog waarop werd gespeeld — in de kerk opgeslagen, maakte plaats voor « eenen schavante » in de open lucht op de markt, liefst v66r het stadhuis, waar de magistraat ' ..de vertoonintr kon, zien, zonder zich ond.er. de menigte te moeten mengen. Stond het tooneel — « de schavante » — v66r het raadhuis, dan woonde het stadsbestuur, voor de ramen geschaard, de voorstelling bij. Het geestelijk drama is in de latere middeneeuwen een belangrijke factor geweest voor de volksontwikkeling. Van de geschie-denis van dit drama is bitter wein'r be-kend. Op zeer enkele uitzonderingen na, zijn de misteries verloren gegaan. Slechts uit kleine, schijnbaar nietige gegeven, kriigt men een indruk van de grootte en de beteekenis van deze deels letterkundige, deels religieuse beweging. Het geestelijk draina is in de 16e eeuw voor een groot deel verdrongen door de MORALITEIT. Moraîîteiten zijn dramas die een zedelijke strekking hebben en waarin slechts allego-rische figuren optreden. De moraiiteit was ontstaan uit het misterie en had dikwijls ook wel een godsdien-stige strekking, maar trachtte toch haar doel op geheel andere wijze te bereiken. Toch is het misteriespel, ook toen de moraiiteit het tooneel beheerschte, niet geheel verdwenen; het heeft zich staande ge-houden, de mededingster overleefd en is later, in de zuidelijke Nederlanden, weer tôt zekeren bloei gekomen. In Noord-Nederland is het misterie met do kerkhervorming voor goed verdwenen. De Jleer van Luther en Calvyn, raet haar eenvoudigeii eereaîcnst, gaf geen gelegen-heid tôt schitteremde processies en vertooningen.Dat het geestelijk drama in een tijd van nieuwe denkbeelden moest wijken voor een ander genre, is niet meer dan natuurlijk. Het naïeve geloof der middeneeuwen ver-dween meer en meer; men ging redeneeren en bespiegelingen houden. Eeuwen achtereen had men den inhoud van het Oude en Kieuwe Testament eenvoudig zien vertoonen ; men bewonderde thans meer het menschelijk vernuft, dat op het tooneel redeneerde en wijze lessen gaf. Wat vroeger eene leerschool was geweest voor het geloof en de bijbelsche geschiede-nis, werd er thans eene voor de moraal. Goddelijke personen, heiligen en patriar-chen vervulden niet langer de belangrijkste rollen, maar de merwh, of liever de meu-scKelijke eigenschappen. Men nam niet langer de traditie aan, maar begon zich van ailes rekenschap te gieven, in de eerste plaats van eigen doen en denken. Men zocht naar algemeene rege-len van zedenkunde en predikte die van het tooneeL En aan den anderen kant had de dichter geen aangewezen stof voor zijn kunstwerk, zooals bij het misterie, maar moest hij haar zoeken en zijn vernuft scher-pen om haar in te kleeden. Zoo ontstonden als vanzolf dr wereldlijke drama's, welke allen door leden der Kamers van Rhetorica werden vertolkt. Het woord « rhetorica » is door het Fransch tôt, ons gekomen. De volks-etymo-logie heeft er « rederijker » van gemaakt. Over het ontstaan der Kamers van Rhetorica zijn verschillende gissingen opge-worpen. Algemeen wordt aangenomen dat er reeds in de 14e eeuw of vroeger, in de Nederlanden, een stand van tooneelspslers is geweest en dat uit het midden van dezen aile of ten minste een deel der Kamers van Rhetorica zijn voortgekomen. Enkele Zuid-Nederlandsche geleerden hebben den oorsprong der Kamers van Rhetorica gezocht in de schuttersgilden. Bij zeer vele schietspelen toch, werden vroolijke stukjes gespeeld door « gesellen» ; zij zouden zich later hebben afgescheiden van de schuttersgilden en zoo zouden de Kamers van Rhetorica zijn ontstaan. Vol-gens die theorie zou echter het komische spel aan het geestelijk drama zijn vooraf gegaan. Ten slotte is de meening verdedigd, dat de Kamers van Rhetorica zijn voortgekomen uit de geestelijke broederschappen, dat dezen er toe waren overgegaan zoowel het Wereldlijk als het geestelijk drama te beoefenen. De bedoeling is natuurlijk niet dat aile Kamers van Rhetorica uit een geestelijke broederscliap zijn ontstaan, maar dat de oudste Kamers uit een broe-derschap zijn voortgekomen, terwijl de jongere de mrichting der oudere hebben overgenomen. Uit den aard der zaak is het in de meeste gevallen onmogelijk vast te stellen, wanneer zulk een geestelijk broederschap is overgegaan in eene Kamer van Rhetorica.Sommige Kamers maakten aanspraak op hooge oudheid. Men mag echter veilig aan-nemen, dat de oudste Kamers eerst in ce 15e eeuw zijn ontstaan ; maar toen verrezeu zij als uit den grond. In Zuid-Nederland bezat bijna elk dorp van eenige beteekenis eene Kamer. ' In de Noordelijke Nederlanden, die in de 15e eeuw in elk opzicht achter stonden bij Vlaanderen en Brabant, was het aantal Kamers van Rhetorica veel geringer. In de 16e eeuw echter nam er het aantal zeer toe, vooral na het uitbreken van den opstand. Al wat de Zuidelijke Nederlanden aan in-tellectueele kracht en talent bezaten — en dat was zeer veel — vluchte voor inquisitie en tirannie, en verliet den geboortegrond, die eeuwenlang in de macht zou blijven van een vreemden overheerscher. De Vla-miegen die eene schuil plaats hadden ge-_ zocht in de zeven provinciën, hebben niet het minst op gebied van kunsten en weten-schappen aan hun nieuw vaderland luister bijgezet. Oorspronkelijk waren de leden der Kamers van Rhetorica, evenals die der geestelijke broederschappen, eenvoudige lieden, die zich vereenigd hadden om gezamenlijk hun zieleheil door zielmissen en gebeden te verzekeren. Toen sommige dier broederschappen in Kamers van Rhetorica overgingen, kwamen de leden dier Kamers waarschijnlijk uit dezelfde klasse van menschen voort. Langzamerhand kregen de Kamers in-vloed : aan hen werd door het stadsbestuur de leiding van aile feesten opgedragen ; zij verbreidden den roem van de stad door hunne reizen en wedstrijden ; zij werden de vertegenwoordigers van kunst en weten-schap. (Slot volgt.) Een brzoek aan 't front De bijzondere correspondent van Reuter heeft aan het front, in 't Noorden van Frankrijk, een bezoek gebracht. Aan de be-schrijving hiervan wordt het yolgende ont-leend.« Onzen gids volgende, een typischen Ierschen sergeant, gingen wij achter elkaar een lange verbindingsloopgraaf binnen en stapten doodstil voort, terwijl onze schoe-nen nu en dan in de kleverige modder zon-ken, die zich, over den rand van de loop-graaf, op den bodem daarvan heeft verza-meld.De beide kanten van de geul waren ook nat en glib'oerig, een gevolg van de laatste regens. Nu en dan ontvluchtte een rat, verschrint door het leven dat onze voet-stappen maakte. Het was nog niet geheel donker en over het omliggende land lag-dat eigenaardig griize schijnsel dat soms komt wanneer de schemering aanvangt. Plitseling vlôog er een uil over ons heen. Onze sergeant keek naar niets en stapte maar vooruit, zonder ziin hoofd om ts wenden om te zien of wij volgden. Soms waarschuwde hij ons fluisterend ons hoofd omlaag te houden daar wij anders konden gezien worden. Na een loop die ons mijlenlang toescheen door die niet eindigende nauwe gang, kwamen we plotsehng uit op een zijweg. Er was geen teeken van leven daar en ieder huisje in den omtrek leek getroffen te zijn door den bliksem. Groote kuilen waren geslagen in de bestrating van dien weg, terwijl in een greppel de verweerde overblijfselen van een dood paard lagen. Het was een zeer onaangena-me plek en wij haastten onwillekeurig ons voort en gingen eindelijk hard ioopen op raad van onzen gids, die zeide dat wij geheel in het ge-zieht van den vijand waren. Eenige snelle sprongen en wij waren we«r in een andere loopgraaf, die echter van de eerste verschilde. Hier was de wand hooger en waren de kanten verder van elkaar af, terwijl nu en dan een schild-wacht werd gepasseerd, die de tegenover-liggende linie bespiedde door een kijkgat, dat vernuftig tusschen zandzakken was gemaakt.Hier en daar was een wachtpost gemaakt en daarin lag een officier, wiens taak het was om het effekt van onde projcktielen na te gaan, die door de batterij achter het front werden geworpen. Naast dien officier stond een soldaat met een tele'foon aàn het oor. Juist toen wij voorbijgingen gaf zoo'n wachtpost een bericht over. Dit luidde : «Beproef met kanon '4 op doei X.» Uit zijn schuilhoek komende, keek de> officier door zijn kijker, het schot afwach-tende. Dit kwam binnen een paar secon-den, en ging fluitend over onze hoofden. Het projectiel barstte even later op een1 niet gewenscht punt. «Zoo» bromde de of-i ficier, «dat is er precies overheen 1 Zeg dat zij wat korter instellen». Eén nieuw bevel ging door de telefoon en een nieuwe bom kwam uit de verscholen, batterij en zoo ging 't werk door, terwijl wij er bij stonden te kijken. «'t Wordt tijd, heeren», zeide onze ser^ géant en wij vervolgden onzen marsch., De loopgraaf kronkelde cen heel eind verder en kwam toen uit op de front-Ioopgraven.1 Hier was het zeer levendig; manechappen! liepen af en a-an of stonden achter den ses voet hoogen muur en moddr en zandzakken nu en dan hun geweer afschietend, wellicht een vijand treffende dien zij meendqn te zien. Anderen zetten thee. De theepot waa op* gehangen aan een bajonet boven een honfrj vuurtje. In de schuilpoaten sliepen eeniga mannen. Kogels floten heen en weer of be-1 groeven zich zelf met een scherpen tik in, de buitenzijde van de wal. Projecetielera kwamen er niet. Daarvoor ,was het nog te vroeg. De Duitsche loopgr&ven, oogevver 200 meter veTder gelegen, waren fl&nwtja im'' zien door een periscoop. _ Overigens is er van den vijand niets te' zien. De kogels komen echter yoortdurendl uit zijne loopgraven, maar de schiefendem zijn goed verscholen en bieden geen doelwit' voor een tegen schot. Een pet, boven den rand van onze loop-' graven gehouden, zou binnen vijf minutent doorschoten zijn. Dit weteoa onze soldaten ïaaar al te goed. Wij kwamen door een aantal andere loopgraven, waar de mannen goed op den uit-1 kijk lagen en bereikten toen onze bestem-ming, het officierenverblijf. Mferkwaardig! was het hoe die schuilplaats was ingericht.' De ruimte was betrekkelijk groot, zes voet hoog. Zelfs was er een stuk vensterruit als raam. Daarvoor stond op een tafeltje een kruik met wilde bloemen er in. In een hoek zag ik een aardig in elkaar geknutseld boekenrek. De eettafel in he'„ midden was groot genoeg om met ons aoh-ten daaraan te zitten. Het maal werd voor, ons opgediend door een paar soldaten en, het eten was uitstekend: soep, vleesch, boo-nen, aardappelen, ingemaakte vruchten en room. Zelfs koffie en Bénédictine! Het gezelschap* was uiteenloopend. D,e veldprediker zat nevens den dokter en de bevelvoerende officier was in gesprek met den mitrailleur-commandant. Na het diner gingen wij wandelen. De maa-n was opgekomen en nu konden wij ailes goed zien. De schildwachten stonden, nog overal op post achter <o wallen, op den, loer naar een menschelijk doel. Pakjes mu-nitie lagen naast ieder, en reservegeweren stonden vlak bij hen, om direct bij de hand' te zijn voor de thans nog rustende man-> schappen. In de verte klonk een kanonschot, aïs bewijs dat in de vijandelijke linie eenige' beweging was bespeurd. Op een plek kwamen wij bij een grooten poel water die ge-! 1 vormd werd door een kuil, ip den grond geslagen door zwaar projectiel waarin de! regen zich verzamelde. Nu en dan ging een lichtbom omhoog. Dan was ailes in het rond prachtig verlicùt. Men kon dan ailes zien: de graslijnen der der loopgraven,de lijken "p 't open terrein; de verwoeste huisjes — en dan werd het weer minder duidelijk. Zulk een bijzondere avondwandeling geeft echter zooveel i.n-i drukken, dat het onmogelijk is om er een duidelijk beeld van te geven., Europeescne Oorlog In West-Vlaanderen ©s? Ira 1 Noordsii van Frankrijk 01licisel3 telGsrammen : IBSi Oaiifselpe fercsi Duitsche ambtelijke mehliugea, — Groot Hooîdkwarticr. i Juli 115: Westelijk oorlogsteneia : In de Argonnen hebben onze troepen het offensief voortgezet. De buit is beduidend verhoogd. Hij bedraagt voor de twee eerste 1 Julidagen 2556 gevangenen, daaronder 37 officieren, 25 machiengeweieu, 72 mijnen- J werpers, een revolverkanon. j Op de Maashoogten herhaalde de vijand i trots aile mislukkingen, viermaal zijne po-ging tôt herovering der verloren stellingen bij Les Eparges. Wij wezen zijne aauvallen glad ai- t) i ■ ' Noord-westelijk van Reigineville ver-, overden wij de Fransche stellingen over 600 meters breedte en ontrukten noordelijfc van Fey-en-Haye den vijand een stuk woud. ' De vliegerswerkdadigheid was gisteren zeer druk. Duitsche vliegtuigen wierpen boqimen op het landwachtfort bij Harwich, evenals eene Engelsche vernielersflottilje en vielen de versterkte stad Nancy aan, ook de baanwerken van Dombasle en het sperfort Remviemont. Een Engelsch vlieg- tuig stortte noordelijk van Gent aan de. Hollandsche grens brandend neer. Een Duitscli strijdvliegtuig dwong een Fran- schen vlieger bij Schlucht te landen. De vijand wierp bommea op Brugge, zonder militaire schade aan te richten. Oostelîjk oorlogstcrrein : De toestand is onveranderd. Zuid-oostclljk oorîogslerciu : Het leger van generaal von Linsingen is in voile vervolging tegen de Ziota-Lipa., 3000 Russen vielen in onze handen. Onder hunne drukking wijkt de vijand uit zijne; stelhngen van Narajow-Miast tôt noordelijk van Przemyslani. L Vau Ramionka tôt Krylow aan de Bug,' •il' jaai* — N. 186 Prijs per nmnmflr : voor België 3 centiemen, voor den reemde 5 cantiemen Talefoon : Radactie 247 - A&niraîstpa&ia 2345 SBirasdlasj S JuLl 1915

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.