VOORUIT Orgaan d&t* Beigkûhe WeM'edenpadjj. — Verscbijnende allé da^en. Drukster-Uitgeeïat#» £w®: Maatschappij H ET L!CHT bestUHrder t P. OE VISCH. Le«Seberg-Oent . . REDACT3E . . ADMJNISTRATiE HOOGPOORT. 29. GENï ABONNEMENTSPRIJS BELQIE Orie BJaasîdca. . , , , fr. 3.29 Le# D-.canden > . ^ . fr. 650 Stn j«*r ....... fr. 12-50 ;sn asoDBecrt zidî e.Bc po«<fcar*«Jca DEM VREEMDE Drte laaande» !A&ge!ijk» vtrzcitd*»}. fr. 6.79 Na één jaar van Oorlog ! Wanneer de vijandelijkheden op 3 Oogst 1 1914 aan het Belgische front begonnen, 1 wanneer de wereldbrand zijne eerste gra-naten, zijn moordend schroot door de lucht liet fluiten, ramp en veruieling zaaiend, zou niemand hebben durven veronderstelien dat we op heden een artikel zouden kunnen betitelen: Na éèn jaar van Oorlog! Geene enkele natie die in den bloedigen 1 krijg kwam zou het kunnen volhouden, het 1 was de eene reuzenmacht welke tegenover de andere zou staan, en 6f de uithongering 61 geldgebrek 6f beiden te saam zouden vol-sjen. _ < : Zoo geloofde men tenminste ! ïïelaas ! Niets doet op dit- oogenblik voor-lien wat het door den kruitdamp bewolkte beelal zou doen ophelderen, wat den met het jeugdige mannenbloed doordrenkten grond weerom. den vruchtbaren bodem zou doen worden van welvaart1 en vrede ! ... Akeliger dan ooit, veelvuldiger dan ooit i dondert het kanon, ratelen de machienge-weren, {likkeren de bajonetten. En dit ailes waarom ? Ûmdat het1 groot-kapitalisme, de onverzoenlijke vijand van Welvaart en Vrede het wil. Het groot-kapitaiisme alléén lijdt niet on-der het bloed en t'ranen, de rampen an het we" dat de oorlog met zich voert. Door de vernieling en de verwoesting van woudea sa steden, van fabrieken en werkhuizen,van kunstschatten en -gebouwen, zal het de ge-legenheid vinden om nieuwe fortuinen te verzamelen. En hiernaast is het vooral noodzakelijk dat de prachtige stijging der Werkers-Inter-nationale, dat hare macht en invloed ge-knakt worden. Door het proletariaat aller natiën gewapend tegenover elkaar te bren-gen, door hen toit broederuitmoording te j verplichten, zou de rassenhaat boven den klassenstrijd de zegepraal behalen en de werkersmacht verbroken zijn. De vijand van het proletariaat heeft dit gewild en geloofd, heeft zulks door geen enkel middel onbeproefd gelaten. O ! welken prachtigen, ideaal-vollen ! droom 1 Door de door het militarisme totale uit-iPutting van voortbrengst en grondstoffen, die nà den oorlog ten spoedigsfe zullen moeten aangevuld worden, komt de beurt aan ' de nijveHieid.Dat de naties eene milliarden schuld zullen hebben, daar bekommeren zij '■ lich niet mede. Het groot-kapitaal, juist zij- < ïelf welke den oorlog en de verarmoeding : van het land wilden, zullen deze milliarden 1 voorschieten die met dubbelen intrest terug in hunnen klauw komen. i Behooren militarist en kapitalist immers I niet tôt hetzelfde afschuwelijke monster dat < ïich imperialist noemt en in hetwelke slechts < de geest ontbreekt die zoo talentvol door de kerk volledigd wordt ? i Van den anderen kant staat het proleta- j riaat gansch ontzenuwd, uitgemergeld en ] bereid tôt ailes, gereed om voort aan den i wensch, den wil, het bevel van het groot ka-pitaal te gehworzamen. j Door al het lijden en wee, door al de ge- i leden ontberkigen en smarten overstelpt en teneergedrukt, zou het georganiseerde proletariaat niet meer zien naar werkvoor- j waarden, loonen en werkuren, zou het niet < meer geveii om de wetgevimg, net als eene willooze vrouw zou het proie ta riaat zich la- i ten gebruiken tôt prostituée. Gansch de werkersmacht gebroken, geen ] çevaar meer voor staking, het stellen van -'-ischen : de internationale werkerssolidari-«it zou uiteeDgeschokt zijn 1 Het zou ge" bukt gaan onder den wil van hem die het ten oorlog joeg. Welk onverhoopt geiuk voor het groot-kapit'alisme ! Dit was de droom van het groot-kapita" lisme. Dààrom moest de wereld te vuur en te zwaard worden gezet, dààrom moest liet hier nog een grooter tra/nendal worden, dààrom moest de broederuitmoording op groote schaal geschieden. Een jaar is verloopen, dat de droom van het groot-kapitaal grootendeels tôt werke-lijkheid kwam. Nog steeds wordt de vader-grond met bloed doordrenkt. De verwoesting is geschied ! De eene broe-der heeft den andere vermoord ! De cil en de is algemeen ! Is dit ailes waar, heeft het 'vroot-kapitaal den wereldbrand tôt dààr kunnen brengen, toch mogen wij met geluk, fierheid en hoop-vol zeggen, dat do mnerlijko vrerkersmaeht in niets is geknakt, dat uefc georganiseerdo proletariaat in niets zijn bewustzijn van werker heeft verloren. _Na een jaar van oorlog heeft het proletariaat bewezeo zich niet door rassenhaat te laten leiden, maar vastberaden c.ieu vijand af te wachten, welke nà den oorlog een aanslag op het beetje recht op leven dat het wist te veroveren, het zou pogsn te ontroo-ven.'t Is zooals onze groote meester Jaurès tôt de regeerders aller natiën zegde : « vraagt aan het proletariaat dat het zijn leven voor de onafhankelijkheid van het va-derland geve, maar wee Ù indien gij poogt iets zijner veroverde r chten te ontnemen. Daartoe ook zou het niet aarzelen zijn bloed te geven. » Zoo is het ! Jaurès kende het proletariaat, de georganiseenie werkersmacht. Na een jaar van bloedigen krijg kon men het niet teneer drukken. Terwijl het jeug-digste deel van het proletariaat in de loop-graven veeht, zouden wij ons hier gereed om te beletten dat na de vijandelijkheden het leger van het georganiseerde proletariaat verbrokkeld zij en niet meer in staat zich tegen den binnenlandschen vijand, Kapitalisme, te strijden. Moed dus ! Eeeds een vol jaar hebben we aile beproeving onderstaan, hoopvol den dag van morgen ingeblikt want eens toch zal de met kruitdamp bezwangerde lucht ophelderen.Arbeiders, werkbroeders, werkzusters ! Heden zal het in duizenden gezinnen van ons bezette België, in millioenen gezinnen over de gansche wereld verspreid een rouwdag, eene treurige herinnering zijn. Maar evenals onze vaders, zonen en broe-ders zich hebben moeten stalen tegen aile ijselijkheden van de bloedige veldslagen, moeten wij ons verharden in zedelijke mar-telingen die de oorlog brengt. Geene ontmoediging, geene wanhoop, geene onderduimsche ophitsingen, geene ver-deeldheid in de rangen van ons door de eeuwen heen beproefd proletariaat. Ons met den ijzeren wil die het proletariaat kenmerkt geharnast, en met kalmte en hoop op een spoedig- einde der vijandelijkheden en menschenuitmoording betere dagen afgewacht. En met die kalmte, met dien ijzeren wil, met die eendracht zullen wij onzan kamp van wereldsche welvaart en wereldvrede voortzetten. REDAOTIE «VOORUIT» DE SOCIALISTISCHE UTOPÎSTEN OF DR00MBEELDIGEN (Slot) Victor Considérant, — franseh socialist, geboren 1*2 0*' ber 1808 te Salins (Jura) werd in 1848 1.1er Nationale vergadering, vluchtte in 184U aangeklaagd wegen® hoog-verraad, naar Texas, trachtte daar te ver-geefs zijne sœialistische ideeën te verwe-zenlijken, vesttgde zich later als ambteloos burger in de Vereenigde Staten, keerde in 1869 naar Parijs terug en stierf aldaar den 27 December 1893, hij heeft tal van socialis-tische werken geschreven, — vond Fou rie r «en medekamper en dank aan hem bleef het iourierisme langer leven dan het Saint-Simonisme. Maar het zou toch spoorloos verdwijnen, ten gevolge van onbeholpen pogingen van volgelingen om de théorie van den Meester te verwezenlijken maar ook grootendeels door den weerstand tegen den grooten, opbruisenden klassenstrijd. Owen (Robert) Engelsch socialist, geboren 14 Mei 1771 te Newtown (Montgancry) werd in 1800 directeur eener groote katoen-spinneràj te Newlanark (Schotland). Hij trachtte het plan eener communistische ko-lonie in 1823 in den Amerikaanschen Staat Iidiana in praktijk te brengen, keerde na lùslukking in 1827 naar Engeland terug en werrl met zijn; geestverwanten te Oweniten, de ziel der arbeideraorganisatie en de stich- ter der verbruiksvereenigingen, gestorven 17 November 1858 te JS'ew-town; voornaam werk : «The book of New moral world». Owen onderscheidt zich van de Fransche Utopréten doordat hij in veel zaken, in veel betraohtingen bekrompcn, min verheven schijnt dan de eersten, maar integendeel heeft hfij bewezen dat hij op ekonomisc-h ge-bied eene veel grootere bedrevenheid en zakenkennis bezat. In Frankrijk begon de Groot-Industrie nog maar te ontstaan, nog maar te kiemen, wanneer zij echter reeds in Engeland de oude toestanden der maat-schappij uit hun voege had gerukt. En het is slechts de ontwikkeling der Groot-industrie welke de wraakroepende tegenstelling tusschen het immer wroeten-de proletariaat om rechtvaardig loon en de steeds verrijkende ledigloopende bourgeoisie des te scherper doet uitkomen. Hoe grooter de kloof werd tusschen de van ellende stervende voortbrengers en de van overvloed stikkende opslorpers des te grooter daarom moest noodzakelijk de Groot-Industrie worden. Maar het is ook de Groot-Industrie welke ook de middelen verschaft om die kloof te dempen en ieder na>ar zijne verdiensten te schatten en te beloonen. De fabrieksarbeid nam Owen aan als uit- ganspunt zijner leering en van haar ging hij ook uit in ai zijne practische pogingen. Waar hij met Fourier in overeenstemt zooals in de loonen, de doodende gevolgen der ellendige arbeidsverdeeling, alsook om de kommeruisvolle levensvoorwaarden der arbeiders en den te volbrengen Arbeid zel-ven door welgekozen uitspanningen en af-leidingen te verbeteren, daar levert de hoo-gere ontwikkeling der Engelsche arbeiders van dien tijd, hem gunstiger materiaal, betere stof, ge&ehikter bouwgrond om dichter te komen tôt het ware huidige Socialisme. Datgene wat Fourier in zijne Phalanstères bekomen wilde dat beoogde Owen in de fabriek zelve, namelijk : De onwikkeling der lcinders van een ze keren ouderdom door arbeid in de fabriek, maar die arbeid moet gepaard gaan met turnoefeningen en geestesoefeningen en dit niet om de productieve kracht der menschen te vergrooten ten voordeele der gezelschaps-leden, maar als de eenige goede methode van voortbrenging voor volledig ontwikkel-de menschen. Juist zooals Fourier bond Owen zijne leer samen met het Fransche matérialisme der 18e eeuw. Owen beschouwde den mensch als de som zijner natuuriijke begaafdheden en van de maatschappeiijKe omgeving. Van 1800 tôt 1829 bestuurde hfij eene groote katoenspinnerij, die van New-La-nark. Daar werden 2500 werkiieden gebe-zigd, welke onttrokken waren uit het ver-derfelijk samenleven eener rottende maat-sohappij. Hij slaagde erin van die spinnerij eene modelinrichting te maken. De groot-ste hefboom daarin was den 10-uren ar-beidsdag en de zorgvuldige opleiding der beide geslachten. De buitongewoon prachtige uitsla.gen welke hij bekwam brachten gans>;h Europa in bewondering en van aile kanten bekwam hij loft-uigingen en zelfs de Keizer aller Russen verklaarde zich de vriend van Owen. (Welk ôene bijtende ironie !) Maar Gentz, een aanhanger en bezoldigd pennetwister van het heilig verbond schreef schijnheilig en heel onnoozel weg als was hefc de natuurlijkste en meest eenvoudigste zaak der wereld : «Wij willen om den duivel niet, dat de geheele Menschheid wel-stellend en daarbij onafhankelijk wordt van de mees-ters, van de heerschers ! Hoe zouden wij ze anders nog kunnen onderdrukken h Maar weldra zou het werk van Owen ver-nietigd worden. Dezie menschenvriend welke bekomen had dat zijne 2500 arbeiders meer voortbrachten dan 50 jareu vroeger eene bevolking van 600.000 personen, zag dat zijne werkiieden nog immer loonslaven waren en hij wilde dat niet. Hij berekende wat zijne 2500 arbeiders wonnen en wat 600.000 arbeiders zouden gewonnen hebben en hij bekwam het enorme getal van 7,500,000 fr. zuivere winst, welke dus in de handen bleef der bezitters van New-Lanark. Deze overmatige onrechtvaardige winst voor de nietsdoeners in vergelijking met het geen de voortbrengers maar ontvingen.deed Owen nog meer nadenken, Zij zou hem naar het Communisme voeren, want nu wilde hij een gezelsehap scheppen, waar niet langer meer zou gearbeid worden door allen ten gunsto van een Enkediîig, maar waar allen zouden werken tôt welvaart en verheffing van allen. Als de grootste tegen staanders om dit te verwezenlSjken aanzag Owen : 1. de daadzakeîijke Godsdienst. 2. het persoonlijk eigendom. 3. het onverbreekbare, het ononiMndbare huwelijk. Hij bestreed dan ook hevig deze punten maar in dien strijd viel hij en verloor ailes. Zijn fortum offerde hij daarna met pogingen om een eerste accialistisch gezelsolvap te stichten. Maar dit pogen moest natuur-lijk stikken in de verpestende miasmen der kapitalistische wereld, want zij was te klein îngericht. Maar Owen hield vol. Hij ontwierp de plannen eener kolonie in Engeland zelf en zijne arbeidersbazars, plahtsen voor uit-wisseling van arbeidsprodukten tegen pa-pierengeld, waarvan de eenheid het arbei-dersuur voorstelde, brachten onmiddellijk samenwerkende arbeidersgroepen bijeen. Wa-ai'om stelde Owen zelf het arbeiders-uur niet voor als eenheid ter verruiling, waarom moest hij de waarde er van voor-stellen door papierengeld? Waarom 1 Heel eenvoudig omdat Owen te klaar de kapitalistische inrichting door-zien had,omdat Owen zag dat de werkers er nog niet toegebracht waren geld te missen, het onheilbrengede wangedrocht der der kapitalisten.. Als volgelingen mogen wij noemen : J. B. Bray en C. Bray. Wel sprak de eerste eens de overtuiging uit dat de heerschende klassen niet in staat waren zich zelf te overtuigen dat hetgeen Owen wilde eene onlooohenbare waarheid was, maar toch kwamen zij niet op dezelfde hoogte als Owen. BESCIIOUWING OVER DE UTOPISTEN Door hetgeem ik vooraf cezeeJ heb, is het gemakkelijk te zien dat ailes Krat de utopis-ten gewild hebben, schijnbaar te niet is ge" gaan. Ik zeg schijnbaar, omdat wij zullen zien dat sommige hunner stelsels nog niet verdwenen zijn en ja zelfs, dat sommige hunner beginselen met zullea te vernieti^en ziin, raa»©"»euwi§f zullen leven- ona te -blijven . getuigen aatn de gansche nog komende o-e-slachten, welke de eerste vaders zijn ge-weest van het zoo heerlijïe socialisme, dat geschapen is om de proletariërs op te hef" fen tôt menschen, ontwikkeld op stoffeiijk, geestelijk en zedelijk gebied. Bij Saint-Simon Fourrier en Owen Is er vast te stellen dat geen enkele der drie zich op de proletariërs steunen wilde, met uitzoïndering nochtans van Owen, na de mislukking van New-Lanark. De utopisten wilden de heerschende klassen overtuigen met woorden en geschriiten, maar daden bieven achterwege. En daarm ligt hunne utopie, hunne zwakheid. Iemand welke de macht bezit en die macht ongestraft kan gebruiken en misbrui-ken, zal onmogelijk van die macht af-tand kunnen doen, alleen door goede woorden, neen de daad moet er zijn om ze te dv/ingen en te overtuigen dat tegenover hunne macht er eene grootere, rieer rechtvaardige macht bestaat. Ik bedoel hier aiet de macht zooals zij begrepen wordt (."oor de anarchis-ten, maar de daad zooals zij moet gegrift staan in elken geest van ieder overtuigd socialist : de samenwerking, de coopératif ! Versta mij hier goed, niet de samenwerking van kapitalisten, maar de samenwerking van de proletariërs zelf en dit brengt noodzakelijk de klassenstrijd mede, iets waaraan aile utopisten zelfs gehecl en al vijandig waren. Werkt op de innerlijke kracht der proletariërs zelf, 2.iedaar hetgeen de utopisten niet gevonden hebben. Dit hebben zij niet gedaan omdat in dien tijd de werkers niet genoeg ontwikkeld achenen ; zij moesten dan zelf voor die ontwikkeling zorgeea in hunne leer en > dat hebben z ij vergeten. Saint-Simon spreekt wel van eene zedelijke ontwikkeling, Owen van eene zedelijke en lichamelijke en stoffelijke cntwikkeling,' maar de verstandelijke ontbreekt, en dat is hetgeen het tegenwoordige socialisme be" grepetn heeft. Sain-Simofti wilde dat de schatten der aarde zouden ontgonnen worden ten voordeele van allen, dat is dus eenigzins het Communisme, ja zelfs meer het Collectivisme, want hij gaat verder, door den Staat de regeling over te laten van de antgmning der aarde en der industrie. Daar dus Komt hij zelfs nevens de tegenwoordige sociaiis-fcem te staan. Fourier nam het vraagstuk der vreuwelijke ontvoogding ter n?-.iid. Daarover zal in in een volgend artikel meer uitweiden, va/n-neer ik het werk van Russel Wallace be-spreken zal. Fourier nam reeds de samenwerking als princiep aan, maar die samenwerking steunde weeral niet op de proletariërs zelf, maar eenigszins op het gcld. Daar ligt de utopie. Saint-Simon en Fourier waren revo-lutionnair, hunne volgelingen werden reak" tionnair. Owen ging verder en kwam dicht bij het ware socialisme, ja zelfs kwam hij in sommige punten tôt ons hedendaagsch socialisme. Maar to-ch ging hij niet ver genoeg om den grondregel te vinden : Steunt op de werkers zelf. Owen zelf heeft lansr ge" noeg geleefd om het te kunnen zien dat zijn leering verder werd ontwikkeld. Hij was de baanbreker der Engelsche socialis-ten.Door zijne theorieën heeft Owen toch in net proletariaat een gunstigen invloed ge-had.iV UYLSTEEK De epeisoiiinpii door Sse! Oiiitssii mililair Biheer en rit Hêsisshs Conrsstie ran !S0? Velen onzer lezers hebben ons al e®as ~e-vraagd o£ in de « Overeenkomst van den Haag » die voor aile landen die dezelve ge-teekend hebben — onder anderen ook het Duitsche Rijk en België — het Wetboek is van de wetten en gebruiken in den oorlog, ook eene bepaling voorkomt >ene voor-schrift behelzende cintrent de opeischingen (rekwisWes). Ziehier het artikel welke die voorschrif-t-en beheîst: HAÀGSCHE CONVENUE Yerdrag nepens Ce wetten eu gebruikea van den oorîog te iand van iS Oktober 19447 Art. 52. — Vorderingen in natura en per-soonlijke diensten kunnea van de gemeen-ten of van de bewoners niet worden ge-eischt, tenzij ter vo-rziening in de behoef-ten van het bezettingsleger. Daarin wordt rekening gehouden met de middelen van het land en zij moeten van dien aard zijn, dat zij voor de bevolking geen verplichting medebrengen om deei te nemen aan de krijgsverrichtingen tegen haar vaderland. Deze vorùeringen worden niet gedaan en deze diensten niet geeischt tenzij met machtiging van den bevelnebber in de b«-zette plaats. De leveringen in natura Worden zooveei mogelijk betaald ; kan dat niet geschiedeta dan zal daarvan moeten blijken f'oor h«t al-geven van ontvangstbewijzen ; de hetaisnjç der versehuldigde sommen heeft zoo spoedig mogelijk plaats. (Uit «Le Commerce et l'Industrie» \ an 30 Juli.) ie.Gcrlûg en de Intemationali Volgens fransche bladen houdt de Avanti zich in bijzonderheden bezig met eene reia naar Frankrijk die ondernomen werd door den Italiaanschen socialistischen vclksverte-genwoordiger Morgani, die in naam van het Internationaal socialistisch Bureel pogingen aanwendt om de wederlandsche betrekkin-gc: tusschen de socialistische partijen der aangesloten landen te herstellen. Morgari zou in Frankrijk eene groote te-leurstelling opgeloopen hebben. Vandervelde en zijne kameraden zouden er zich zelfs harrinekkig tegen verzet hebben dat het internationaal socialistisch Bureel zou samen-geroepen worden. Morgari zegt hieromtrent dat Vandervelde sterk gesteund werd in zijn verzet door zijne fransche kameraden van de Internationale, die verklaarden «dat geen lid van het socialistisch internationaal Bureel voor een oogenblik het terrein mag verlaten waar zoo moedig gekampt wordt voor recht en vrijheid, dé twee hoofdvoorwaarden voor den eindtriomf van het internationaal socialisme. » Verleden week hebben wij een gerucht te-recht gewezen volgens hetwelk nog eene an-der poging, om de betrekkingen tusschen de socialisten der onzijdige landen te herstellen, rnislukt was, en voor den oogenblik kunnen wij nog niet instaa-n voor de echt-heid van ailes wat hieromtrent gezegd is. Wij kunnen evenmin instaan voor de echt-heid van het thans loopend gerucht als zou Morgari nu aan het werk zijn om zonder de toestemming van het internationaal socialistisch Bureau een internationaal socialistisch congres samen te roepen,dat de mid-dels zou bespreken om zoo spoedig mogelijk den wereldvrede af te dwingen. Onze lezers zullen wel doen geene de min-sts wâarde te hechten aan berichten van dezen aard die in de burgersbladen rond ge-zonden worden en steeds te houden aan dat wat officieel in ons blad bekend gemaakt wordt. lames Morraj De Times meldt het overlijden vaV des1 wereldberoemden «alweter» James Mur-ray, den uitgever van den over de heelei wereld hoogeschatten New Dictionnary. James Murray is bezweken aan de gevolgen van eene kwade longontsteking die hij te Oxford opgeloopen heeft terwijl hij werkte aan de laatste verbeteringen van het laatste deel van zijn herzieh meester-v/erk.James Murray was in 1837 van hanoveri-aansche ouders geboren en reeds als knaap merkte men op dat hij onweerstaanbaar aan getrokken werd door de opschriften in vreemde talen, door ailes wat raadselachtig was en geheim scheen. Met zijne ouders naar Engeland, naar het dorpje Minto getrokken, leerde hij in de dorpsschool in eene uur tijds zooveei als de andere kinders in eene week. Op zeventien-jarigen ouderdom wàs hij de latijnsche, de grieksche en de fransche talen meester, en men riep hem in het ambt van onder wij z-er in de stadsschool van Hawiok. Twee jaren later was James Murray in de streek eene beroemdheid geworden en men riep hem in het ambt van hoofdonderwijzer in de school van het gesticht dat den naam van Subseription Aeademy had aangenomen. Als James Murray hier zeven jaren in dienst was en heel het onderwijzingsplan naar zijn zin hervormd had, werd hem tegen een fabelachtig loon een besturende roi aan-geboden door de heeren van de Chartered Bank of Didia. Weldra kwam dan zijne levensgerellin te sterven en kon hij het in de bank niet uit-houden. Hij vroeg en bekwam de beter met zijne inzichten overeenstemmende plaats van bestuurder der londensche Mill Hill Sehool, in dewelke hij gedurende vijftden jaren werkzaam bleef en zich als opvoeder en onderwijzer een onsterfelijken naam maakte. Men vertelt wonderen over de scherpheid van geest en de scherpheid van geheugen bij den later tôt den titel van doctor verheven man. Geen sterveling had een zoo vluggen geest als hij en geen menschengeest was zoo geschikt als de zijne voor het vatten, het opstapelen en het aanwenden van de meest verscheidene kennissen en weten-schappen, op gelijk welk gebied. James Murray leefde ook in de eerste plaats voor de wetenschap en voor zijne medemenschen en hij ging uit van het stand-punt dat zijn schat van kennissen en wetenschap voor het nageslacht niet mocht verloren gaan. Van daar zijn plan om zijn woordenboek op te maken, een reuzenwerk waaraan hij ailes geschonken heeft wat hij te schenken had, waaraan hij een half menschenleven geschonken heeft, dag en nacht, zegt de Times. James Murray was een nijdigen tegen-strever van zijn « vriend » Malthus en om op elk gebied een aanhanger van het vele, van den overvloed te blijven, heeft hij zich vader gemaakt van niet minder dan zea zonen en zes dochters 1 laas* «•«• $§* 2^5 Prijs per nommer : voor België 3 centiemen, vooi den reemde 5 centieraen Te^ofoon : sfieïilffieiïâ 24? - Administrais® 2845 Wo©8ïsdlaic 4 ÛOfâST 1915

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.