Jii 5aas* -- N. 307 Prijs per nummcr : voor Belgia 3 csntiemen, voor den ^reemde 5 centiemaii Telefoon s RedUsc&ie 247 « Administraiie 3S4S Bonèsfiiai 28 November 1814 = — Drukster-Uitgeeîste» $am: Maatschappij H ET LICHT bestuurder » P. DE VfSCH. Ledeberg-Oent . . REDACTIE . . ADM1NISTRAT1E HOOGPOORT. 29. GENT Dr garni der Belgkohe ¥Jerkliedenpartij\ — ïerschfjnende aile d'amen. ABONNEMENTSPRIJS BELGIE Orie maandcn. , , , , Ir. 3.25 Zes maandea . « « « , fr. 6.5& Een jaar . ...... fr. 12.50 Men abonneert zicfi op aile pestbureeleo DEN VREEMDE DHe maandcn (dagelijks vcrzonden). . . , < . (r, 6.79 9 BsKendmakingen Aile voorwerpen, welke door personen uit de Duitsche of vijandelijke legers in liuizen of hoeven worden achtergelaten, rnoeten door de eigenaars verzameld en op de dichts'oijgelegen door Duitsche troepen bezette plaats tôt op den 1 De-cember worden afgegeven. Die Etappen-Inspecteur Baron vou Scckendorff Generaalluitenant. Gent, den 23 November. Ik vestig de aandacht der bevolking -van België op het feit dat de verkoop en het verlpreiden van dagbladen en van aile mededeelingen door de drukpers o! op andere wijze vervaardigd die niet, uit-drukkelijk door de Duitsche censuui goed gekeurd zijn, streng verboden is. Elke overtreder zal aangehouden en met zware hechtenis gestraft worden. Brussel, 4 November. de generaal-gouverneur van Belg'é Baron von der Gcltz, veldmaarscjialk. BjftggMSBKgqanaiaEgRgjagaaarogîica^ VRIJ HEID Betftaat er een weord dat prikkelbaarder, jphitsender is? Het is gelijk een spoorslag lan 5t zoo pas getemdo ros; het is een schar-aken wimpel dien de toréador wappert voor (iet oog van een losgelaten stier. Vrijheid!!! Het is de drijfveer van den hedencfaagschen reuzenstrijd. Millioenen broeders trekken tegen elkander te velde. Zij strijdcn, vechten, moorden en plunde-ren uit.naam van... hunne vrijheid. Vrijheid ! Wat bemerken wij ? Hetgene in vredestijd ten strengste verboden is, wordt nu, recht, wet, plicht, uit naam der... vrijheid ! Nu twee vragen : Watis vrijheid? Bestaat er vrijheid ? De eerste vraag is niet lastig te beant-woorden. # Volgens de wijsbegeerte is vrijheid eene kracht, die ons keus laat van iets te doen of te laten. Wat de twebde vraag betreft: Zijn tvig vrij? deze is veel moeilijker te beantwoor-den. Het is een der zwaarste en gewichtig-ste vraagstukken en wordt zelfs tôt nu toe als onoplosbaar beschouwd, daarom is het niet gemakkelijk er een beslissend ^ntwoord op te geven. "Hier is natuurlijk alleen spraak van pex-soordijJce vrijheid. Vele roepen: «Wij zijn niet vrij ! Wij zijn automaten». Het is de leer der fatalisten. De Turksche godsdienst neemt dat stelsel aan. De leus is a Het staat geschreven». De gevolgtrekkingen zijn dan ook uiterst hinderlijk en bezwarig. Geene persoonlijke vrijheid, geen verantwoorde-lijkheid meer en dus ook geen straffen. Al-gemeene schorsing van boeten, gevangenis-sen, zelfs van belooningen, decoraties ? o. ». Anderen integendeel zeggen: «Wij zijn vrij, geen automaten». Het is do leer der ehriste-nen. Dus voile verantwoordelijkheid. » Maar die vrijheid, die macht van kiczcB, kan door heel veel belemmerd, zelfs uitge-wischt worden. Bijvoorbeeld : groote onwetendheid, vrees, ziekten, uiterlijk geweld, hartstochten zelfs, kunnen hinderpaleii voor de persoonlijke vrijheid worden. Nu vooral, gedurende den oorlog, handelen velen zonder persoonlijke vrijheid, alleenlijk gedreven door vrees ©f uiterlijk geweld. Voorbeelden nullen d« theo-rie verduidelijken. Een handelaar in blan ke slavinnen kan onder bedreigingen en sla-gen, een slachtoffer, in martelares verande-ren. Waar blijft de persoonlijke vrijheid van die arme ongelukkige verlatene? In liefdedramas gebeurt soms dat een be-'schuldigde slechts weinig _ of niet gestraft wordt, aangezien de hevigheid der hartstochten de vrijheid verslapten, ja uitwisch-ten.Zijn wij vrij ? Nogmaals, ik aarzel. De leer van het atavismus of overerfe-lijkheid doet dagelijks reuzensehreden. I Wie heeft nog nooit gehoord: «zulke va-der, zulke zoon». Op pliysisch (lichamelijk) gebied valt daar niet meer aan te twijfelen. Er bestaan vast en zeker, erfelijke kiemen, erfelijke kwalen en ziekten. De ziekten van een dronkaard planten zich voort op zijn nageslaeht; andere geheime kwalen zijn ui-terst overerfelijk en des te gevaarlijker. Aangezien wij zooeven vastgesteld heb-ben dat ziekten anormale gemoedstoestan-en veroorzaken, kunnen zij ook de vrijheid bclemmeren. Op psycholûfjîsch (zielkundig) gebied, daar is het problema van overzetting, moeilijker uit te maken: Wij zijn hier in de kindsheid der wetensehap. Een spreekwoord zegt: Hij heeft een aard-je naar zijn vaêrtje. Menige moeder ver-haalt: «mijn jongen is precies zijn papa, die kan ook zoo uit zijn vel springen voor een niet.» Geen rook zonder vuur. Wij mogen gei'ust aannemen dat zedelijke toestanden veelal ei'felijk zijn, zooals karakters, kunst gevoel, enz. Nu op een stuk van zaken komen de tvree ieerstelsels praktisch op 't zelfde neer: «Ik ben niet vrij », roept de leerling van Ma^ homet. « Ik ben wel vrij », verklaart de na-volger van Christus. Maar... er zijn zooveel gerallen die de vrijheid verminderen, zelfs uitroeien, dat per slot, de twee uiteindcn alkandar «la k»nU kunnen geven. Maar op godsdienstig gebied word* deze vraag nog meer ingewikkeld en niemand komt er uit wijs en zal er ooit uit wijs ge-. raben. Mysterie ! God ÎS dut. geen toekomst, ailes is tegenwoordig voor dit Opperwezen. Welnu dan wist hij, van 't begin der eeu-wen, dat b.v. Luther zou geboren worden, dat Martijn op dien dag als ketter zou ster-ven.Waa Luther nog vrij toen hij eetuven later door den ooievaar gebracht werdi? Nog meer, Luther werd overstelpt met genaden: doopsel, vormsel, priesterschap en dat ailes diende tôt zijn diepen val, die * sinds jaran gekend, geschreven stond. Zijn wij individueel (persoonlijk) vrij ? Ik geloof er niet veel meer van. Maar al wie met dit woord schermt, moet voorzichtig zijn. DE BATAVIER. * * * Wij lazen het artikel van onzen mede-werker met aandacht en wij plaatsen het, ten eerste omdat er goede en j"iste dingen in voorkomen, ten tweede omdat het onder-werp de moeite waard is. • Maar er zijn leemten in het artikel en onze knappe medewerker zal het ons niet ten kwade duiden, wanneer wij ons veroor-lo\en er hem op te wijzen. Onze \ riend De Batavier beschouwt de vraag: Zijn wij vrij ? als moeilijk om te be-antwoorderi. Hij aanziet het vraagstuk niet alleen als gewichtig en zwaar, maar zelfs ajn onoplosbaar. Hij bedriegt zich en zijn wanhopigen twijfel komt hieruit voort, dat hij de kwestio op haar waar terrein niet geplaatst heeft. • Wij antwoorden op de gestelcle vraag! Neen wij zijn niet vrij, wij kunnen persoonlijk niet vrij zijn, omdat persoonlijke vrijheid niet te vereenigen is met samen-leving.Samen leven wil zeggen, dat de belangen der algemeenheid of der meerderheid boven ailes gaan, en daarvoor moet het persoonlijk belang. dat onafseheidbaar is van vrij handelen, omierdoen. De absolute persoonlijke vrijheid is dus ondenkbaar in eene samenleving. Elke wet, elle règlement, ieder verbod is de kortwieking der persoonlijke vrijheid en andors kan het niet. Ziedaar voor wat de princiepskwestie betreft.Nemen wij nu den practischen kant. Onze kameraad somt een heele boel kwes-tiën op die de vrijheid belemmeren, als vrees, ziekten, geweld en hartstochten. Het is zoïiderling dat hij juist de hoofd- ' zaak vergeet, waaraan al de anderen onder-geschikt zijn, namelijk de economische of stoffelijke onderdrukking \vaarin de wer-kende klasse verkeert en ook de stoffelijke afhankelijkheid die op de handelaars en nijveraars, zelfs op de geleerden weegt. Een werkmensch wiens brood afhangt van den goeden wil of d'en willekeur van zijn patroon is niet vrij. Wiens brood*-men eet, wioris woord men spreekt. Voor de werklieden moeten wij daar geen verderen uitleg over geven. Geene vrijheid zonder een zeker gewaar-borgd recht op leven. De fabrikant of de handelaar levende onder den wereldschen concurrentiestrijd, bedreigd door de saménspanning, door de trusts, afhankelijk van goed of slecht ge-lukte oogsten, van ooriogen, zeerampen, enz., bestaat de persoonlijke vrijheid even- min, al i* dit gémis liehter om dragen. * * * Bestaat er dan geene Vrijheid'? Is er geçn strekking om zelfs den afzonderlijken mensch vrijer en onafhankelijker te maken? Zekerlijk wel. Maar de iiOOGST MO-GELIJKE persoonlijke vrijheid moet ge-zocht worden in de vollcdigsto kollektieve of gezamenlijke vrijheid, die zal teragslaan op al de personen die van do gemeenschap deelmaken. Dat is het doel van ons sociaal-demokra-tisch streven. En ons standpunt nopens 'de vrijheid is zoo klaar, als over aile andere vraagstukken va>n filosofische of zedelijken aard. Harmoni* in de stoffelijke wereld, de ar-twid erkend »n geëerbiedigd al» de bron van allan rijkdom en al de rest zal "olgen. Op dien boom zullen de schoonste en de beste vruchten groeien. Weg met allen twijfel 1 F. H. Er zal gm hcnpr zijn «Er zal geen honger zijn» zoo klonk daar door de zaal In 't Parlement. En wij, de werkers, die dat hoorden, allemaal verheugden we ons ! De smart, de zorg, die plots, zoo ongewild ten deel ons viél, verzacht was zij ; gestild werd 't anstig kloppend hart, en stille lach verving den traan, die vloeide uit menig oog, uit angst vocr droeven dag. «Er zal geen honger zijn!» En nu? Daar gaan zij, kerels van de kade en der fabriek: het eens geheven hoofd nu neer, en ziek het hart; het werken willend liehaam slap pn sleepend, schuiflend langzaam is de stap. Zoo gaan zij,dof den blik, de oogen branden hun in het hoofd, de eens zoo rappe handen, de riijv'ro werkershanclen, die zoo graag, zoo graag als gist'ren, werken willen, 66k vandaag, zijn futloos nu, zoo vreemdig stram, zoo stijf, en bunglen nu'zoo doelloos langs 't lijf... Was 't onze schuld dan, die den kommer bracht, die ons zoo plcts deed storten in den nacht van schrijnend wee, van koude, harde el-lende?Was 't onze schuld, dat 't nimmer zoo ge-kende,'t zoo bitter lijden bracht? Neen ! 't Is de schuld van wie in macht en rijkdom zeet'lend, zelven niets ontberen, en nu onwillens zijn het hongerspook te keeren, dat met zijn scherpe klauw ons dreigt, den levensmoed ons dooft en langzaa.m, langzaam aan de beste krach-ten rooft; dat onze vrouwen pijnt, die om hun kind'ren treuren... 0. gij, die do oorzaak zijt van 't wreed en droef gebeuren, Ee"ns — hoort het wel ! — zal onze ure slaan ! Dan breken wij ons door uw chaos baan, en bouwen op uw puine' een nieuwe wereld op van vrijheid en geluk vpor allen. Makkers, op ! Richt overeind uw rug ! Bant bange zorg- gedachten, spannen wij samen onze reuzenkrachten, en ondermijnen wij, wat wank'lend nu nog staat! Eens klimt uit nacht der vrijheid dageraad, Dan zal geen hongerspook versombren onze woning. Wij voelen ons dan rijker dan een koning. Dan zal het einde er zijn van weedom en geklag, Maats, kop omhocg, straks is het onze dag ! R- C. v. d. L.i Dj Eaatste veldsiae In Zola's laatste werk « De Arbeicl * komt de beschrijving van den laatsten veldslag voor, welke de tegenwoordige gebeurtenis-sen eene PROFETISCHE WAARHEID ver-leenen.Suzanne Boisgelin vertelt aan Lucas Fro-'ment: « Ach, de laatste oorlog, de laatste slag, zij waren zoo ontzettend, dat de men-schen daarnà voor altijd hunne geweren en kanonnen gebroken en vernield hebben. Het was bij den aanvang der sociale lcrisis, waar-uit de maatschappij nieuw vervormd ont-staan is en ik heb de schildering Van het gruwel van lieden gehoord die bijna hun verstand verloren, toen zij getuigen waren van .de laatste reusachtige botsing der vol-keren. In de geweldige krampen dio den wereld deden schudden toen do maatsehap-pelijke orde der toekomst geboren werd, wierp zich de eene helft van Europa op do andere, andere weselddeelen volgden, oor-logsvloten troffen zich op aile zeeën en stre-den om de opperhreerschappij te water en te land. Niet eene natie kon terug blijven, de een werd door de andere er in getrok-ken. Twee kolossale legers marcheerden op, beide gloeiend van geërfden haat, ieder grimmig besloten het andere te vernietigen, alsof op he$ wijde leege veld, van iedere twee menschen één te veel was. :> En de twee kolossale armeeën der vijandelijke broeders ontmoetten zich in het cen-trum van Europa op eene wijde vlakte, waar millioenen menschen elkander dooden konden. Mijlen en mijlen ver ontvouwden zich de troepen, onafzienbaar volgden steeds anderen als versterking na en twee zoo geweldige menschenstroomon rolden zich tegen-over elkaar, dat de slag een gansohe maand duurdô. Altijd nieuwe menschenlijven stel-den zich iederen dag als doel voor de kogels en granat-en. Men nain zieh geen tijd de dooden op te ruimên, zij hooptsn zich tôt hooge wallen op, achter welke altijd weer nieuwe regimenten aanmarcheerden cftn zich te laten dooden. De nacht belette het gevecht niet, het moorden werd in de dulsterniï voortge-»et. Zoo dikwijls de zùn opging scheen 2ij in een vergroote zee van menschenbloed, op eene gruwelijke slachtbank, waar de lijken zich steeds hooger stapelden. » Gcwcldigo ooi-loaa.raiidùeaaf., byde § kanten verrichtten hun vrecselijk werk, gansche regimenten werden met een enkelen donderslag verpletterdl De strijdenden be-hoefden elkander niet nabij te komen, elkaar niet eens te zien; de kanonnen droegen op vele kilometers en wicrpen obussen dio over hektaren terrein neermaaiend heensuisden. Ook uit de lucht werden door ballons bom-men geslingerd en steden in brand gesto- ken... Dat was de laatste slag. Rillende ontzet< ting deed allen het bloed rn de aderen ver< stijven, na deze gruwelijke bloed-dronken-1 schap en de ellende in steden en dorpsn... En de menschen zagen in dat oorlog voorj taan ontnoselijl; was, aangezien de Almaeht der wctcnschan bestenid is leven te geren maar niet den dood. Europeesche Oorlog i m—u «iu_.j ..ummi In Vlaanderen eai in " Noorden van Frankrijk Gicieele ielepammm : Oit SSuitschs bron BERLIJN, 23 November. (Wolff.) Amb-telijke medecleeling van lieden morgend uit het groote hoofdkwartier : « De gevechten bij Nieuwpoort en bij Yperen duren voort. » Eerç klein Engelscli smaldce'' dat twee-maal do kust naderde, is door ons geschut verdreven. Het vuur van de Engelsche ma-rinekanonnen bleef zonder resultaat. » In het Argonnewoud winnen wij stap voor stap terrein. De eene loopgraaf na de andere, het eene steunpunt na het andere werdt den Franschen ontnomen. Dagelijks worden ook een aantal gevangenen ge-maakt.» Een op krachtige wijze tegen onze stel-lingen ten oosten van de Moezel onderno-men verkenning is door een tegenaanval veihinderd. » BERLIJN, 23 Nov. 's namiddags, (Wolff) Officieele mededeeling: Do gevechten bij Nieuwpoort en IJperen duren voort. Een klein engelsch eskader dat zich tweemaal do kust naderde, werd door de duitsche artillerie verdreven. Het. vuur der engelsche marinekanonnen bleef zonder gevolg. In het Argonnebosch winnen wij schrede voor schrede grond. Een steunpunt na het andere wordt aan de Franschen cntnomen. Eene vijandelijke verkenning tegen onze flanken ten oosten der Moesel werd door onze tegenaanvallen verhinderd. Uit Fransche bron PARUS, 23 November. (Reuter.) Offi-cieel bericht van 11 uur 's avonds: (( Heden heeft eene hevige beschieting van Yperen plaats gehad, waarbij de lakenhal eu het stadhuis vernield zijn. » Vrij hevig geschutvuur is er geweest in do streek van Scissons en Yailly. » Van het overige gedeelte van het front valt niets te vermelden. » PARI-JS. 23 November. (Reuter.) Officieele kennisgeving van dezen middag, drie uur: « Gisteren heeft de vijand een hevig ka-nonvuur op Yperen, Soissons en Reims ge-richt.» Te Yperen zijn de klokketoren van de kathedraal en do marktgebouwen vernield. Tal van huizen zijn in brand geraakt. » ïn Argonne hebben wij hevige aanvallen afgeslagen. » Uii Holiandsche bro OOSTBURG, 23 November ( V.D.): Van middag werden de bewoners van Zeeuwsch-Vlaanderen opgeschrikt door hevig kanon-gebulder, dat ailes op zijne grondvesten deed trillen. To Cadzand kon men door den nevel de vuurstralen der kanonschoten zien van oorlogsschepen, welke bezig waren Zee-brugge en do kust te beschieten.Voor zoover ik door het neyelaehtigo weer ken zien, stond bezuiden de haven een groot gebouw in brand. Het kustgeschut, dat nog eene poos het geschut der schepen beantwoordde, veistomdo alras. Of het seheepsgeschut vee! schade heeft aangericht, was wegens het in-vallen der duisternis niet te zien. Jjt 3^ * âan de Oast-Pruîssisotie grens Uit Ouitschè bron BERLIJN, 23 November. (Korr. Nor-den.) : Een hooggeplaatste gezaghebbend persoon heeft aan do « Lokal-Anzeiger » het vc'gende medegedeeld over de vooruitaieh-ten in het Oosten : Nadat ven Hindenburg den nieuwen opmarsch van de Russen naar do grens -van Oost-Pruisen heeft tôt staan gebracht en hij begonnen is hunnen achter-, yleugel « op. te rollen », zoodat de Russische I --■■-1.1. . —U S aanvoerder niets anders overbleef dan t©, rug te trekken, heeft hij terzelfder tijd detf Russen op den linkervleugel zulke zwar^ nederlagen toege)>racht, dat vrellicht ool daar de terugtocht der Russische strijd' krachten een© kwestie van tijd is. Wat he.' r Russische leger sedert het keeren van da L krijgskans in Polen heeft gedaan, berusl meer op improvisatie dan or een vast planj i Uit Oostenrijksoli-Hongaari sohe bron i WEENEN, 24 Nov. (Wolff): OfficiceÙ mededeeling van gisteren: In Russisch Po-t ^ len nog geen resultaat, tengevolge van het' opduiken van versche Russische strijdkrach* j ten. 1 De Duitsch-Ooitenrjjker* zetten hunne: aanvallen oostelijk van Czentochau en' ; Noordoostelijk van Krakau voort. Over de Dunajee gegane russische strijd-kra'chten konden niet doerdringen. , ) De toestand bracht het met zich mede dat! b «wij enkele passen in de Karpathen aan den j vijand overlieten. s Don 20 November drongen wij bij een uit-val uit Przemisl de insluitingstroepen voor het Westen en Zuid-Westen der vesting ver ! . terug. Uit Russische bron LONDEN, 23 November (Reuter) : Uit [ Petrograde aa® de «Times» : \ « Sjoeiîiiky schrijft in d* Birsjewia Wje-1 [ domosti : Toen de DuiWcherx dï" lijn Plock , a/d. AVeichsel-LTniejow a/d. Warta bereik-[ ten, wierp en zij t>p een front van 60 mijlen lang verschansingen op, geflankeerd door , de beide rivieren. Ds vijand had dus een j sterke positie evenwij'dig a-an den spoorweg Warschau-Skierniewic®, vanwaar hij dtf , Russische stellingen trachtta aan te val-! len en over een oppervlakte van 15 mijlen breed tusschen Liwicx en Skierniewiea poogde door te breken. Hij kreeg echtei een tegenslag van d» Russische troepen, wier concentratia inmiddels iras voltooi<( na een aan de slechte wegan I?» wijten ver( traging. « De strijd wordt voortgezet op het eng« gebied tusschen den Weichsel en de Warta,1 waar beide partijen frontaanvallen onder-' nemen, omdat het onmogelijk is de op d« bîide rivieren gteunendt flanken te bedrei-gen.; » Volgens Sjoemsky is de eerste t-aak vai» de Russen het uitvoeren van twee aa» elkaar evenwijdige ondernemingen, n.l. hef veroveren va-n de rechterwig in Ruslani/ Oost-Pruisen, en van de linkerwig, het. g« ! bied tusschen Weichsel en Warta. » * * * Aan hit Turksch- Russische front Uit Turksche bron I KONSTANTINOPEL, 22 November. (Wolff.) Mededeeling uit het hoofdkwar-tier : « Bij een aanval van onze troepen op Russische strijdkrachten, die in het da] van de Moerad (Arménie) wilden oprufci ken, sloegen do Russen onder aanrienlijfe verliezen op de vlucht. Wij vermeesterde* 3 vel|dkanonn#n. » asr;.,, Âan de Perzischs Goll 1 Uit Engolscbe bron LONDEN, 23 November. (Reuter) : Al afdeeling voor Britsch-Indische zaken vM het département van koloniën meldt dat df ( jongste krijgsverrichtingen aan de Perijp i sche Golf met een nog grooter succès kroond zijn dan aanvankelijk was geda-ch|.: Na de verpletterende,jnederlaag, op 15 N»-vember aan de Turken toegebracht, zij® dezen gevlucht met achterlating van 8 kanonnen en vele gewonden in Engelsche ha*^ den. D» Btwtor* «u Bagdad b* vend#n aich bij da Turken. Bawora (aan de Sjat-el-Arab) i# «p November door Engelsche troepen tnoft. ^ , — ■,■!)! I1MJ — , -oL .

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.