VRIJ BELGIË ONDER LEIDING VAN FRANS VAN CAUWELAERT EN JULÎUS HOSTE JR. PRIJS PER NUMMER: NEDERLAND 12* cent. ENGELAND 3 pence. FRANKRIjK en BELGIË 0.30 fr. VERSCHÎJNT ELKEN VRIJDAG. ABONNEMENTSPRIJS PER KWARTAAL: ^ NEDERLAND / 1.50 ENGELAND 2 sh. 9 d. FRANKRIJK en BELGIË 3.75 fr. ALLE STUKKEN BETREFFENDE REDACTIE EN ADMINISTRATIF TE ZENDEN: 81, GEVERS DEYNOOTWEG, SCHEVENINGEN. INHOUD : Minister de Brocqueville over het Talenvraagstuk; Fr. van Cauwelaert. — De brief van lord Lansdowne; J. Hoste Jr. — Onge-zonde Plunnen ; Al. Janssens. — De Duitsche Regeering vôôr den Rijksdag; C. -— Herstel van België op landbouwgebied III; E. Matton. — Zceuw-sche Brieven; J. De Maegt. — Landbouwontwik- keling in Kongo. — Kantteekeningen. — De ge-heime Verdragen. — Internationaal Overzicht. — Nieuws van het Front. — Het alledaagsche Werk, (gedicht) ; Daan F. Boens. •— De Volkerenkrijg. — Nieuws uit het Land. — Nieuws uit het Buiten-land. — België in den Wereldkrijg, II ; E. K. B. — Boekbespreking. —■ Advertentïén. Minister de Broqueville over het Talenvraagstuk, In ons vorig nummer werd aangekondigd, dat een gedeelte van de rede, welke minister de Broqueville bij 's Konings naamfeest zou houden in het Trocadero te Parijs en welke hij wegens ongestelddheid liet voorlezen door volksvertegeniwoordiger Neven, verschenen is in „Le XXe Siècle" van 21 November. Nadien ontvingen wij den volledigen tekst. In het eerste gedeelte van zijn redevoe-ring brengt minister de Broqueville hulde aan Z. M. den Koning, de verpersoonlijking van 's lands heldhaftigheid en eergevoel, aan onze trouwe bondgenooten, aan de bevolking van het bezette gôbied en aan de stillê" hel-den, die voor het vaderland het pelotonvuur hebben getrotseerd. Hij brandmerkt de on-menschelijke dwingelan-dij, waaraan de Duit-schers ons volk onderwerpen en de onmee-doogendheid, waarmtde zij de laatste over-blijfselen van het private bezit komen' weg-rooven, om, bij gelegenheid, België als han-delsmededinger af te maken. In het slotge-deelt.e geeft hij een overzicht van de reus-achtige taak die ons wacht na het herstel van den vrede en die de samenwerking ver-gen zal van aile partijen en een krachtjge hand om bijtijds de uitspattingen te keeren, die op de plotse opheffing van den ijzeren druk des overweldigers zouden kunnen vol-gen. Het middenstuk van zijn rede is gewijd aan de bestuurlijke scheiding en de histori-sche tweetaligheid van België. Wij hebben niets af te dingen op de woor-den van hulde, door minister de Broqueville uitgesproken, noch' op zijn brandmerking van 's vijands optreden. Wij hebben steeds ge-tuigd voor vorst en volk, en wij getuigen st.andvastig; wij hebben met ons volk gele-den in iedere nieuwe smart door de Duit-schers veroorzaakt, en wij blijven met ons ■ volk vereenigd in het onbuigzame verzet te-gen wie aanslag pleegt op onze eer en onze vrijheid. Wat anderzijds door minister de Broqueville over onze toekomstige politiek werd gezegd, is te zeer in de algemeenheden gebleven, om stof te kunnen leveren tôt een vruchtbare bespreking. Maar wij' kunnen niet nalaten onzeni indruk te geven Over zijn beschouwingen betreffende het Belgische talenvraagstuk. In aansluiting aan een citaat uit het be-kende protest, van den gemeenteraad van Antwerpen tegeni de invoering der bestuurlijke scheiding, verdedigt minister de Broqueville de stelling, dat België en speciaal Vlaanderen altijd een tweetalig land is ge-weest; hij beroept zich op het gezag van onze geschiedschrijvers Kurth en Pirenne en haalt een zekere hoeveelheid feiten uit de Middeleeuwen te voorschijn, om zijn opvat-ting te staven. Daarna gaat hij verder: ,,Vlaanderen heeft zich nooit door een muur willen afzonderen in eene kultuur die het van de Belgische gemeenschap hadde vervreemd. Wat wij voor de middeleeuwen hebben vastgesteld vinden wij weer gedurende de Renaissance. In 1562 moet de Universiteit te Leuven eenen leerstoel van Fransch inrichten, om in hare auditoria de Vlaam- , sche studenten te weerhouden. De leidende klassen . blijven, in Vlaanderen, stellig tweeta'g „Nationaal in het Zuidelijke gcceelte van 't land, ' heeft het Fransch zich geakklimatetrd in het Noor-, ' den en brengt er het zij ne toe bij om de eenheid der • 17 Provinciën te behouden. 't Is bij den kreet van ( „Vive les Gueux" dat allen te zamen, Waalsche en Dietsche, zij weldra in opstand komen tegen ■ Spanje." Tôt de regeering van Maria-Theresia die, alhoe-wel Germaansche Keizerin, het Vlaamsch achter-uitzet, was de administratie der Belgische provinciën tweetalig. Fransch was de taal van het cen-traal beheer ; de Raad van State en de Groote Raaa van Mechelen beraadslagen in het Fransch; in at Staten-Generaal zijn beide talen toegelaten, maii 't Fransch heeft er de overhand. In de provinciën spreken echter de organen der administratie de taal hunner geadministreerden en doen aan tweetaligheid waar het noodig is. De Kanselier van Brabant moet Latijn, Vlaamsch en Fransch ken-nen. In Vlaanderen zijn de akten die Tournaisis betreffen in het Fransch opgesteld. In Limburg zijn de ordonnantiën in beide talen openbaar ge-maakt en 't is terecht dat men een symbolieke be-teekenis heeft gehecht aan de daad van den Héraut die, op het voorplein van St. Lambert in hei Vlaamsch en in het Fransch den uitslag der ver-kiezing van den prins-bisschop van Luik afkon-digde.Geheel onze geschiederiis berust op de intieme samenwerking der twee rassen waarvan het moderne België eindelijk het afgewerkt meesterstuk is. Onze vijanden hebben dus een groven misslag begaan met te trachten te verdeelen wat eeuwen vereenigd hebben, met Vlaanderen aan Waalschen invloed, Wallonië aan Vlaamschen invloed -te wil-len onttrekken. Zij hebben niet ingezien dat bij ons de moeilijkheden in zake het taalvraagstuk een es-sentieel maatschappelijk karakter hebben en de leefbaarheid van het vaderland, een en onverdeel-baar, niet aantastten. Wij zullen de moeilijkheden oplossen, in de orde en in de rust, ingegeven door de geschiedkundige ovérleveringen, die toonen den diepen wortel van de tweetaligheid en van de ge-mengde kultuur w aaruit de pracht onzer gouwen ontstaan is. Het werk der macht zal vanzelf in duigen stor-ten met den val van de Pruisische overheersching. Het België van het verleden, het België van heden beschermen beiden het België van morgen. 't Is in voile vrijheid dat wij de problema's van taal-kundigen aard, die zich nog stellen zullen oplossen. Buiten de vrijheid wordt er niets duurzaams ge-sChapen. De smartvolle dagen die het land door-gemaakt heeft zullen het doen be^rijpen hoe wij de vrijheid moeten in eere houden. Zooals de Regeering het zegde in haar verslag tôt den Koning van 8 Oktober 1916, is zij „overtuigd dat, zoohaast de vrede hersteld, 't akkoord van elken goeden wil,dat zij zal trachten te vergemakkelijken, aan de Vla-mingen zal verzekeren, zoowel op het gebied van het hooger onderwijç al§ op aile andere, die vol-ledige gelijkheid in rechte en in feite die bestaan moet volgens den wensch zelve van onze Grond-wet."Onze minister van Buitenlandsche Zaken heeft met zijn lofspraak op de historische tweetaligheid geen gelukkige ingeving gehad. Laten enkele feiten, waaraan hij heeft herinnerd, juist zijn, de stelling die hij er uit afleidt, is niet overtuigend en de toejuichingen van den heer Neuray zijn niet voldoende om haar het noodige gezag te ver-leenen. Wij hebben echter geen ruimte en geen tijd, om nu een akademischen woor-dens*rijd te beginnen over den omvang en de oorzaken van wat men noemt de historische tweetaligheid van België of liever van Vlaanderen,waarop 't eigenlijk aankomt.Doch - voor de verdediging van onze Vlaamsche - staatkundige stellingen hebben deze geschied-, kundige bespiegelingen slechts geringe bet.ee- - kenis. Wij zijn gewis vol eerbied voor het- - geen het verleden aan werkelijke schoon- - heid, vol bewondering voor hetgeen het aan zedelijke grootheid, vol zorg om hetgeen het - aan blijvende goederen heeft voortgebracht. Immers, juist in ons, bewuste Vlamingen, leeft het sterkst de geest der Vlaaçnsche va- î deren, waarvan de ophemelaars der Belgische tweetaligheid' den naam zouden durven ' weg te vagen tôt zelfs van het heiligdom der - Kunst, Wij Vlamingen, wij zijn de ware t.ra-i ditionalisten, maar wij zijn geen slaven van 1 het verleden, en wij erkennen allerminst de 1 onaantastbaarheid van bestuurlijke beginse-. len of van geplogenheden, welke over het • hoofd van ons volk weg zijn ingevoerd door ■ vreemde overheerschers, ze wezen hertog ^ van Bourgondië, koning van Spanje, keizer . van Oostenrijk of commissaris van de Fran- sche republiek. Wij erkennen evenmin het 1 recht op voortbestaan van de ortisstanden, ; welke als vrucht en als voortzetting van deze i oude machtsmisbruiken op taalgebied in het ■ jaar 1830 tôt stand zijn gebracht, onder den ! dekmantel der volksvrijheid. Wij behooren ; tôt een levend geslacht en wij willen onze toekomst bewerken; wij zijn maatschappe-: lijke solidaristen en erkennen geen kaste-: voorrechten tegenover het recht der gemeen-' schap; wij schudden van het verleden ailes af wat onzen vooruitgang belemmert en be-palen onze aanhankelijkheid en ons verzet tegenover instellingen en personen naar het goed of het kwaad, dat zij voor onze toekomst meebrengen. \ Dat weet ook minister de Broqueville en hij denkt er stellig voor zijn eigen handelin-gen niet anders over. Indien hij dys in Parijs • de moeite wilde nemen, om ons een spiegel voor te houden van het verleden, dan heeft ' hij ons daarin het beeld willen laten zien van de toekomst, die hij ons voorbereidt. Wat echter minister de Broqueville's in-zicht moge geweest zijn, het is ons een raadsel hoe deze man, die in zijn onbetwist-bare behëndigheid een goed deel van zijn kracht heeft gevonden, op dit oogenblik, ter-wijl de in- en uitwen'dige gevaren' voor 's lands eendracht en eenheid ziend'eroogen toenemen, en terwijl aile Vlamingen — sol-daten en burgers —, met uiterste inspanning van hun geduld sedert zoovele maanden wachten op het bevrijdende woord, hoe deze man als verantwoordelijk woordvoerder van onze regeering op den in-val is gekomen, om de tweetaligheid van Vlaanderen te gaan huldigen als de kracht van 's lands eenheid, en te gaan' spreken over het gevaar dat de vijand het Walenland aan den Vlaamschen invloed zou onttrekken!! Het lijkt meer op een weddenschap dan op een staatsmansredle, en zoo de groote Kurth, op wiens gezag als geschiedschrijver de Broqueville zich beroept, in de plaats van dezen had gestaan als staatsleider, dan zou hij voorzeker getoond hebben de lessen van het verleden en de beboeften van zijn tijd beter te begrijpen. Het Walenland aan den invloed' van Vlaanderen onttrekken! Wie heeft van dezen invloed iti de laatste eeuw ooit eenig spoor ontdekt? Het. Walenland vormt tegenover de taal en de gedachte van het Vlaamsche Vlaanderen een ondoorslringbare rqts en is fier op zijn afzondering. Niet alleen het Walenland als maatschappelijk geheel, ieder W'aal in het bijzonder vertoont dezelfde on-toegankelijkheid en zelfs onze Waalsche mi-■ nisters, die nocht.ans over onze Vlaamsche belangen beschikken zoowel als over deze van hun eigen stamgenooten, bleven onge-naakbaar voor elken invloed van onze Vlaamsche beschaving. Neen, waarachtig niet! De vijand had het Walenland niet aan Vlaanderen's invloed te onttrekken, want deze invloed op kultureel gebied bestaat alleen in de verbeelding van minister de Broqueville.De invloed echter, neen, de overheersching van de Fransche taal in Vlaanderen is inte-gendeel een al te naakte werkelijkheid, ver-mits onze regeering, na tachtig jaar onge-stoorde werkzaamheid het land heeft kunnen verlaten zonder dat in geheel het Vlaamsche land een enkele hetzij middelbare, hetzij hoo-gere onderwijs-instelling van den Staat be-stond, waar onze Nederlandsche moedertaal als onderwijstaal tôt haar recht was gekomen, terwijl de Fransche taal ir geheel onze bestuurlijke huiohouding de cubeperktc- lieer-schappij bezat. Wij zwijgen liever over de gevolgen van deze wanverhouding, welke met belet, dat het moderne België door de Broqueville als een afgewerkt meesterstuk wordt genoemd!Maaf 't was heusch overbodig de rechten der Fransche taal in Vlaanderen op zoo plechtige wijze in bescherminç te nemen, terwijl het eerste ondubbelzinnige woord van erkenning onzer eigen taalrech-teni, de eerste ernstige daad van rechtsherste! nog steeds op zich laat wachten. Minister de Broqueville behoeft niet be-vreesd te zijn, dat de Vlamingen zichzelf zullen afsluiten met een muur tegenover de gezonde Fransche beschavingsinvloeden, dat wij ons zullen laten opsluit.en binnen de gren-zen van ons eng taalgebied. De bewuste Vlamingen mogen zich zonder valsche schaamte als voorbeeld stellen tegenover onze ontvlaamschte Vlamingen en tegenover de Fransch-sprekende Belgen in het alge-meen, wat betreft de kennis van vreemde talen. En onze Waalsche landgenoot.en kunnen overtuigd zijn, dat het ons noch aan de mogelijkheid noch aan de vriendschappelij-ke belangstelling ooit zal ontbreken om in hun taal van hun geestelijke voortbrengse-len kennis te nemen, al blijft ook deze in-schikkelijkheid zonder wederkeerigheid. Maar wij zijn voorloopig nog bezig met het gewelf, waaronder men onze eigen beschaving heeft. willen verstikken, open te bre-ken. Wij roepen nog om lucht en om licht, ook naar onze regeering. En men zal begrijpen, dat het een smartelijke teleurstelling, bijna een beleediging is voor ons Vlaamsche eergevol, dat onze eerste minister, zelf afge-vaardigde van Ons Vlaamsche volk, ons uit Parijs laat weten, dat hij voorloopig alleen zijn aandacht. kan besteden aan onze histo-i'ische tweetaligheid en wij voor het overige kunnen wachten op den goeden wil van ons Parlement en op tijden van orde en rust, om dan in voile vrijheid de vraagstykken van taalkundigen aard op te lossen „die zich nog zullen stellen", alsof de taalkwestie niet nu, onmiddellijk, gest.eld was in voile kracht en hare dreigende vuist niet reeds had op-gestoken. Ach, hoeveel troostelijke dingen * had minister de Broqueville niet kunnen | zeggen voor de Vlamingen zonder zelfs voor j No. 120. VRIJDAG 7 DECEMBER 1917. DERDE JAARGANG.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.