Over deze tekst
Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software.
aswanj
mm
ftd< Jaar - N'105 (356)
Vijf ctntieMeii net iiHi&M*r
Zaterdag 13 Mtfi 1916
E^aazazsag.tifC^u-^^.'ag.j;^^ fc-r^se^�^E^^j^fc-i .*-�.. Amw
BELGIS
STAnDAAHD
ACHT 8AART
Ya&U Opstellers: M. E. Bblpairi, L. Dutkbrs, V. Van Grambbun,
Pt Bertrand Van db* Schelden, D* Van db Peurs, D* J. Vam db Wokstyhb, Jool Piluabrt
Abonnementsprijs : Voor soldaten : Voor i maand fr. 1,35 � Voor a to
Riet soldaten in t laad : Voor-1 �ce and fr. 1,75 � V
^^^ Niet soldaten buiten *t land 1 Voer x maand fr. 3,50 -
maanden fr. 3,5e � Voor 3 maande* fr. 3,75
Veer 3 maanden fr. 3J0 � Voor 3 maanden fr. 5,35
Voor a maaaden fr. 3,00 � Voof 3 maanden fr. 7,30
X
MOEDER
Wit httft op het slagveld, in de
hospitalen of op de ziekentreinen nooit
ten gewonde gesien, die, ijlend in �t
koorts, kreunde om � moeder �? 't Gs-
beurde dan wel eens dat da verpleger
zachtjes de hand lei op het bezweette
voorhoofd en, hem streelend, lijk een
moeder doen zou, loog : � hier is uw
moedertje, mijn jongen, braaf na. � Dan
opende de arme martelaar zijne groote
lijdsrsocgen en wanend thuis te zijn,
auchtte hij : c moeks ik lijd toch zoo
zeer. � Meer kloeg hij niet : het gedacht
aan moeders bijzijn schonk hem zal-
ving. Zoo waar il het dat in oogershlik-
ktn van lichaamlijk lijden, van zelf htt
beeld van moeder voor den geest verrijst
all htt beeld van etn troostengeL
Bn niet allten voor gewonden maar
ook voor hen dit gaai en gezond in de
grathttn begraven liggen ttr verdedi-
ging van 't land, i� dt gedachte aan
mosder een troost. Nu dt oorlog op de
lange baan schuift en de soldaten reeds
maandenlang verstoken blijven van het
gelukkig samenzijn, in dan familiekring,
begrijpen zij meer en meer wat het is
moeder te ontberen. Aan den eenen kant
is htt met een opgekropt gemoed dat
tij denken aan al wat de arme vrouw
ginds in 't bezette land uitstaat. Aan
den anderen kant echter beseffen zij ten
veile dat zij vtcbttn ; ook voor < haar �
en dat zij slechts door het trouw vervel-
len van hun vaderlandschen plicht, erop
mogen rekenen haar later in 't vrije Va-
derland weer te vinden. Zoo houden zij
motd bij het herdenken van � Moeder �,
zoo zoeken zij troost in verbeelding bij
haar en reeds van nu af begroeten zij
don dag van het blijde wederzien.
Moeder is dus een troostengel, zij is
often minste zij motst ook etn schut-
engel zijn.
Kleine kinderen verbergen zich achter
moeders rok bij het dreigen, van eenig
onheil : daar wanen zij zich lichamelijk
veilig : groote jongens verdringen zich
ef ten minste, moesten zich verdringen
om moeder, als er voor htn gevaar, voor-
al zedelijk gevaar in de lacht hangt.
Want 't is het gedacht aan moeder nog-
maals dat stut en steun verleent in de
ure der bekoring. Moeder is voor ie deren
soldaat htt beeld der standvastige, kris-
telijke liefde, dtr echte trouw, der
�viaamscoe aeujra.~wi*. i* �* uic voor
haar den blik zou willen neerslaan; die
sou willen blozen v��r haar bij de thuis -
komst ?
Dat dan de Vlaamsche, Kristene sol-
daten, die hunne moeders eerbiedigen
tn liefhebben, zich barer gedenken.
't Is recht : alleen verwijfde, weeke ka-
rakters zullen bij die gedachte aan heim-
wee lijden ea den motd in de scho�nsn
laten zinken ; zij, kloeke, stoere Vlamin-
gen niet : integendeel, � sursura corda �
sal de kreet huns harten wezen, 't Is
slicht : de toekomst van het Vlaamsche
ras hangt sf Tan de trouw en gehecht-
heid dtr soldaten aat> dt reine zeden
hunner moeders ; � weg de bastaards,
weg de lauwaards �, die door ontrouw,
aan hun Vlaming-zijn en aan hun Kris-
ten-zijn afbreuk doen I
Vele jongens dragen de beeltenis
van moeder bij zich, op hun harte. In
oogenblikken van vertwijfeling halen zij I
h�t nederige portretje te voorschijn en '
htt sien alleen der dierbare wezenstrek-
kan volstaat om bun den kop hoog en htt
hart suivtr te doen houden. Gewoonten
als deze dienden veralgemeend te wor-
den, 't Is sltehts zich dankbaar toonen
en den blijk van wederliefde geven nu en
dan in verbeelding bij � moeder � te ver-
toeven ; want, ginder, achter dr lijn van
strijd en vuur, leeft ook elke moeder in
den geest bij haren jongen-soldaat, en
't is met geprangd harte dat zij God
smeekt, opdat haar kind, onverminkt
naar net lichaam door ontucht zoo min
als door oorlogsgeweld, vrij van alle
smet naar de ziel, weer bij haar moge
wederkeeren om er troost en zalving te
vinden en er uit te rusten van den woea-
ten kamp. God verhoore die bede der
Vlaamsche moeders. God steune hunne
jongens-soldaten.
LEY.
I
Aankondigingen! 9,35 fr. de;regel � Reklamesgi 0,40 ff. de >egel, �� Vluchtelingen : 3 iB.la*schingen van a r�gala �, ja kA
__________ Voor alle mededeeiingen rich te wenden tot: Vk-la MA COQUILLE, Zeedijk, DU PANS5,
De Toestand in M�sopotamie
Het is nog steeds uitbundige vreugde bi] dt
Centralen om de over*oviog van Kut El-
Amara waar Towehend ^et zijn 10,000 man-
nen het onderspit moest delvoo op de glorie-
volste maaier.
Het is overbodig nog weerom tejkomea op
de taktische misslagen die hier werden ge-
p'eegd. Laten we liefst enkel zien indien dt
Turksa dit voordeel uit hnn zege sullen balen
dat ze verwachten.
De opmarsen vas Towsheod beoogde de
� inneming van Bagdad, de vesting van den
Duitschen invloed ia Meaopoiemi�. Hij geluk-
te bijna, maar door otsachisaamheid vaa dta
opperbevelhebber werd dsn zegetocht gevoerd
tot onder de muren van de stad.een ramp.
Zoolaog Bagdad in Tniksche handen blijft
la het gevolg der zege waardeerbaar. Doch
't is nu gelijk wie Bagdad vallen doet.En dan
heeft de gevangaeming der Bngeischen geen
b died meer.
Niet enkel de Engelaenea rukten tegen
Bagdad op ; maar ook de Russen. Kannen
dezen de stad innemen daa ia alles goedge-
maakt. Hoever staan de Servische Bocdge-
nooten daarmee ?
Over 'n maand waren ze Bagdag genaderd
op 240 kilometers, dua 12 dagraaracheB.Sinda
hadden ze onvoorziene hinderpalen te over-
komen, zoodat een stilstand was ingetreden.
Bcbter sedert drie dagen gewagen d� Kus-
sische berichten steeds van vooruitgang in
de richting van Bagdad. Indien sulks aan-
houdt is het onmogelijk dat nitt ia korten tijd
de Ruisen het Sngelech echec goedmaken.
Etnige beschouwiBgiB __
ToartTlodeide uit dei strijd
�m Verdun.
Men leidt at van het feit : dat de aanval
om Verdun, spijts schrikkelijke verliezen .on-
gelooflijke munitieverspillingen en hardnek-
kig aanhouden, loch zonder uitslag blijft ;
de gevolgtrekking Tan ees onmogelijk door-
boren van 't Westelijk front, 't is gelijk langa
welke zrjde. Wat de Duit schor a niet kunnen,
zullen wij het vermogen ? Sceptiekers gaan
selfs zoover te beweren dat de herhaalde of-
fensieven op ons f rost het duidelijk bewijs
hebben afgeworpen van een muur dien niets
zal kannen omverkrijgen.
Dit besluit kan alles behalve op den waren
toestand vaa zaken gegrond zijn.
We varliezen hierbij, eerst en voeral. (ait
het oog, dat de Daitschers voor hun aanval
op Verdua huons vorige taktiek dienden op
te geven. Het lag altijd ia de inzichten van
dan duitschen grootstaf, de f ege te zoeken
door 't altvoeren \tt operaties op een groote
"froatlengte met �en doerdragend beaken op
ren of ander punt van deze atrijdlijn. Voor
Verdun ia het offensief begonnen op een
kieine-aitge3trefk.�fesii.Hs� war hetfxijiet van
ban oorlogsplan er; het heeft ook niet gelukt.
De Daitschers hebben hier dt mislukking ge-
kend omdat se den toevoer van fraasebe re-
serves alet kenden verijdelen door een offen-
aief op andere punten.
Vervolgens dienen we aan ft merken dat
de Pranschtn v��r Verdun blijk htbben ge-
geven van ten taktisehen geesi eenig in de-
zes etrijd te bestatigen.
BRIEF UIT ENGELAND
(Van onsen gewonen briefwissdaaf)
ZIJNE B�TEEKEIII$ MET KANTEN EN ABOUTEN
Rond het Antwoord der
Von. Staton aan Dimsulllafld
Het schijnt niet de verhoudingen te nemen
van e�n groote gebeurtenis, Het Standpunt
door Wilson ingenomen draagt de goedkeu-
ring weg vaa all� rechtgeaarde lieden ; maar
we hadden liefst eene dadelijke diplomatieke
afbreuk geilen.
En toch moeten we bekennen dat htt ant-
woord geen goede plaats meer laat tot Inge-
wikkelde betwisting. Het is een groote over-
winning voor ons dat Wilson duidelijk heeft
verklaard dat bij de eerste niet ia den haak
wezende torpedeering, de afbreuk van zelfs
volgen Sal.
Hat is nn te tien wat DultsehUnd feitelijk
zal doen: ofwel de duikboeten-oorlog der-
ma ta wijzigen dat de betrekkingen blijven
beataan.maar dan loopt Dnitachland de wraak
ep van zijn eigen volk.of wel den duikbooten-
oorlog voortzetten. Bh dan ia het de afbreuk.
Wat zal Duitschland kiezen ? Wachten wt..
IntnsBchen schijnt het wel zor derllng dat
het wetsvoorstel in de Amerikaansche Ka-
mera neergelegd tct vergrooting vaa land-
ea zee-leger met groote meerderheid werd
verworpen.
I
Het
1 ia toan duidelijk gebleken dal een groot
1 franach offensief veel kane heeft te gelukken
i indien het in tijden door restrven wotdt aan*
< geveld. Wast we mogen het wel bekennen
I dat : de fraasehe en engelsche offensieven
I van Atrecht en Champagnejaieraan mislukten
dat �enerzijds onze restrven niet in tljda
kwamen en de duitsche rteerven het gat kon-
den atoppen.
We haddefi toen geea genoegzame mannen
onmiddellijk achter het gevechtsfront be-
schikbaar.
Thans is het heel anders gelegen ; alet al-
leen kwamen verscheidene fransebt divisies
vrij door het overoemsn door de BsgMschen
vaa ten �Olal kilometers front,maar gestadig
sedert dien.werd het reserve effectief aange-
vuld. Zoo kwamen de Russen en nu wordt
bevestigd datdeNleuw-Zealandache troepen
en Australi�rs die In Qallipoli vochten ook
op het westelijk front zijn aangevoerd.
In het verleden hebben we etn zekere be-
statlging : We hebben de vijandelijke lijnen
doorboord (Champagne), maar konden geen
nat trekken uit dit voordeel om hiefboveu-
staaade reden. tW.at we dan konden.kunuen
wo na nog beter ea 't gelukken ligt voor de
hand met dt hulp die is gesteld voor een op.
treden vaa onzeatwege.
Onze Prijskamp loor teetaungen.
Worden nog beloond in onzen prijskamp :
LECLERCQL., A 39 4/1
JUST G., A 105 3/x
Wij. vragen dringend naar het adrea van VAN
KERSBILCK. Ben teekenwg : etn obus in da schouw 1
der brieuetterie te Ramskapelle M verloren gegaan ;
wij vragen naar den.naam van den teekenaar.
De prijzen zijn opgestuurd,
Vijfde vervolg.
Het Fenlinlsm bij 't ultbrekes van den eorlog
Wie zich de moeite getroost heeft aandachtig te
leten wat ik in vorige deelen Tan dit schrijven, over
de omstandigheden, die, jaren geleden, den opstand in
Ierland voorafgingen, heb uiteengezet, zal nu gemak-
kelijk den heelen toestand begrijpen, hoe ingewikkeld
hij met eerste opzicht ook moge schijnen. Dat die uit-
eenzetting noodzakelijkerwijze moest voorafgaan, wil
men werkelijk en waarlijk de beteekenis van den op-
roer begrijpen, wordt eens te meer bewezen deer de
massa onzin, die er in de bladen van bet Vastelaal
daaromtrent,dezer dagen, gedrukt werd. Bene nieuws-
agentie laat in AL de bladen van het vaatelaad(zie ook
BvSt, van Vrijdag 38 April 1916) een eerste kortbon-
dig bericht ever den opstand in Ierland verschijnen :
ehwel, buiten het materieele feit van de aanhouding
van Roger Casement, is geen enkel woord waar van
gansch dat bericht I
De SinnFein-bewegicg, zooal� ik u getoond heb,had
van af zijne stichting, een geestelijk, een stoffelijk en
ook een politiek doel ; dit laatste ruimschoots afgeke-
ken van het Hengaarsche volksoatveogdingswerk bui-
ten de maeht of de hulp van de volkevertegenwoordi-
ging ofte parlementarisme Onbetwistbaar had, tijdens
hare eerste jaren bestaan, de beweging, die gansch
grondwettelijk was, en buiten het bereik van alle lij-
velijk geweld, veel bijval en veel steun van wege de
lersche vaderlander�, zelhvan vael navolgeliagen van
John Redmond en de grondwettelijke Ieraebe Natio-
nalisten.
Dat was tijdens het laatste Engelsch behoudsgezind
of Tory-mintoterie, dat natuurlijk lijk een onveroer-
bare rotsblok den weg voor Ierland� Home Rule ver-
sperde. Doch de toestand nam een ganach ander uit-
zicht met de intrede van de nieuwe liberale Regeeriag
ia Engeland, een achttal jaren geleden, toen Mr A�-
euith, die nu nog aaa 't hoofd der Engelsche politiek,
staat, het staatsroer in handen nam. Het liberaal mi-
nisterie werd in zake ataatspohtitk gesteund door het
honderdtal lersche Nationalistische stemmen in the
Mouae of Common�, die het bestaan van de liberale
engelsche regeering verzekerden, onder voorwaarde
dat die Regeering Home Rule voor Ierland er door
haalde, 't Ging jaren tijd, geschrijf en gewrijf vragen,
bespreken ea bestemmen;�The Heus� ef Lord�� gingen
maarzoo gemakkelijk hun voorrecht niet laten verlo-
ren loepen, en zegingen hun volle recht en hun volle
macht in de Bngelsche wetgeving uitvoeren, zoo ver
de wet strekte : en tot drie maal moeit de Bngelsche
lamer, aa ophefmakende zittiagen, de Home-Rnlewet
atemmea, vooraleer de Lords, omdat ze wel moestee
namen� de wet, heuge tegen meuge, hen verleren gin-
gen geven en hun hoofd erbij leggen, en vooraleer Ho-
me Rnle.effen korts vetr den oorlog, eindelijk bepaald
ge*temd werd en bekrachtigd, alhoewel ze aleeftts toe-
gepast aal worden na den o�riog.
Dit vooruiteicht dat Home Rule erging komen, en
er kwam, speelde de Sinn Peiner� den besten troef uit
hun kaartenl De beweging verviel en ging bijna te �ief,
vetpita haar doel verloren flep, en Ierland gered ging
worden buiten hun bijzonder politiek betrachten ; en
hun andere doeleinden : herleven der lersche taal,
zeden, gebruiken.enz., evenwel door andere bestaande
vereenigingen verzekerd zouden zijn. Enkele heet-
hoofden, enkele harde koppen, mitsgaders eenige
buitenstaanders en buiten�periger� : dreeaur�, dich-
tere en-�ziener��, gekapt, bijna allen, uit het hout
dat men de � verstandschap � heet, bleven alleen neg
de Sinn Fein-beweging recht houden of vertegenwoor-
digen: een leger sonder soldaten, zonder tel neg in den
lerachen herwordiagastrijd I
Dt Ulsterpoging
Twee jaren geleden, kort� voer den oorlog, kreeg de
Sian Feinerstand al met een� nieuw bloed en nieuw
leve� : er kwam weer beweging ; er stroomden weer
toetreder� toe l Waarom ? Herinner u voorgaande uit.
eenzetting, en dadelijk aal u allee duidelijk worden,
Home Rule ging gestemd worden : twee maal was ze
gestemd door de Eng�l�che Kamer, ea tweemaal ver-
worpen door the House of Lord� ofte Engelsch Senaat;
doch, komen giag ze, het recht der Lord� wa� wette-
lijk uitgeput en een derde �temmiag der Kamer, ging
de nieuwe wet te wege geldig maken. Jamaar, de UI-
eter-mannen, onder de leiding van Edward Carson
mieken groot misbaar, en riepen luidop dat ze aoeit
ofte nooit, wet of geea, home rule gingen aannemen.
Bn Caraon-sedert daa wel een� King Carson (Koning
Carson) geheetea � trommelde al de jonge Ulster-
mannen op, �tak het vuur er in, en de drift, kleedde
ze, en deed ze drillen in bataillon� en regimenten 1
� the Ul�ter Volunteer� � ; hij trok naar Duitschland,
had een onderhoud met den Keizer, en wie weet met
wien nog, zat aan tafel met den Keizer, wordt er ver-
zekerd, en bestelde er... de wapens voor de Ulster Vo-
lunteers I De wapens kwamen naar Ierland, werden in
Ulster gelost en uitgedeeld, en... de Engelsche Re-
geering liet begaan, en gebaarde dat ze't alet aag I
" Wait and See " � wachten en alen � ia meer daa
eens haar leuze I Meer nog : bladen, Torybladen hoeft
het gezeid, bladen van de behoudageainde Lords, ea
die in 't buitealand, ten minste, den naam hadden �
al is dit mia � de openbare Engelsche meening te Ver-
tolken, keurden Carson en zijn Ulster Volunteers
niet af, maar meedigden zelf�, met vol geweld, zijn
wetteleo� gedrag aan.en zijn omwentelingsche poging
te wege.
Het katholieke Ierland
Op staanden voet, 2uid, Weat en Oost vaa Ierland,
.gansch het katholieke Ierland, voelde het gevaar ; en
waar de wet en de Regeeriag zoo maar openlijk Car-
son en zijn Ulstermannen lieten begaan, wapena in-
voeren, wapens openbaar hanteeren, met het klaar ea
luidop uitgesprokea inzicht in opstand te komen, ge.
wapender hand, tegen de wet, de HomeRule-wet |
�et dat se ingevoerd ging worden, ehwetdan moest'en
dan wilde het katholieke en natiooalktieche Ierland
eok haar zonen optrommelea en drillen, em, ten date
van tien nood, haar refcht en baar vrijheid te verdedi!
gen, om de wet door Engeland gestemd en door den
Koning bekrachtigd te doen eerbiedigen ea Om de or-
de te doen zegevieren !
Het lijkt een droom: het NaUeaaHsttse!,.
; Ierland dat opstaat om met de wapen� de wet via
, Engeland te gaan verdedigen. En.vermita het Noorden
1 het wel mocht zonder dat de Regeering het gebaarde
! te zien, wapens van uit Dnltaehland te halen, waarom
I zouden zij, de Nationalisten ook geen wapena invoeren
van Amerikaan vaa elders, ja zelf�, met meerrecht
dan Ulster, vermits zij het goede recht giagenverdedi
; gen, de wet van Engeland, de orde en den vrede ?
Te Athlone.die de hoofdstad is vanlerlaads Mid
j landen, kwam dan ook het eerste"IrishNatioaaliet
I Volunteera" tot �tand, en ging dadelijk ter oefening
Het duurde nietlang, of langs alle kanten in het
katholieke Ierland, werd het voorbeeld van Athlone
geestdriftig gevolgd. Het duurde ook niet lang of de
droomer� en de ziener�, die, meest in Dublijn, de
hoofdstad, nog wat er overschoot van de Sinn Fein'ers
vertegenwoordigden, namen de gelegenheid weert*
baat het lersth bloed weer te doen rijzen, en een Be-
rek werd gesticht, onder de leiding Mr John Mac
Neill, hoogleeraar van Ier�ch aan de Nationale Hoo-
geschool, en Sir Roger Ca�ement,een j�oUstantsckt
1er, maar die zijn leven lang weg was geweest van Ier-
land, als Consul van Engeland in de warme streken.
hem nooit bezig had gehouden met den Ierschen strijd'
en die nu, in 1913, op nutwedde gesteld, al met eens
Wie weet van waar of waarom,haantje vooruitging
spelen.zonder naam of volkshefde, in dea uitersten
vleugel dtr lersche beweging 1
joh! Redmond - De scheuring tusshai
Nationalisten eu Sins Felners
7 Dit Berek beliep en beredderde Ierland rond het
inrichten van de � National Volunteers � regimenten
En meer dan eens werd oproep gedaan op John Red-
mend opdat hij de Nieuwe Beweging, waarin alle
Nationalistische gezindheden, de gezetene �jk de be-
zetene, de Hibernians,inijk de Sinn Feiners vertegen-
woordigd werden, zou steunen en bekrachtigen I
Doch Redmond weigerde langen tijtl Eindelijk, als
do Home Rule-wet gestemd was, daag� voorden'we-
reldoorlog schier, gaf Redmond toe, op voorwaarde
dat hij de helft van de leden vaa het besturend berek
aeflrish National Volunteer." benoemen mocht. De
Sinn Peiner� en Gaelljc Leagera, die ia het voorioopig
berek zaten* weigerden hardnekkig de macht aan Red-
mond toe te staan; doch, zij waren in miaderheid, en
moesten eindelijk wel toegeven, te meer daar Red-
mond dreigde zijn bekrachtigtag in te trekken.
Echter, de betrekking tusschen de volgelingen van
Redmond, ver uit de meerderheid in de National Vo-
knteere Regimenten, en de Sinn Felners, kleinere at
deelingen waren nooit hartelijk, noch werkelijk welge-
meend. Doch, hef vuur vaa den tweedracht dat onder
de asschen smeulde, zou welhaaat ia laaiende vlam
openslaan. Alt, na de oorlogsverklaring van Engeland
aan het meineedige en barbaarsche Dnitachland, Red-
mond openlijk-verklaarde, in aaaat vaa Ierland, de
saaa