Beréc Jfcaçgjsmg, Nr i>a. — a3 Maart 191*. Prijs : 10 «entiemen. ©erde Jaargang, Nr 12. — 23 Maart igi8. DE EENDRACHT Prijs per Jaargang fr. 5.20 » 9 drie maandcn » i.3o Po«tehekrekening Nr 86. Weekblad voor het Vlaamsche Volk | Redaktie en Burcel ; Prinsesstraat, 16, ANTWERPEN, —m" Einde Maart eindigt het eerste kwar-taal van dit jaar. Een aantal abonnementeu moeten her-nieuwd worden en onze nog niet ge-abonneerde lezers hebben gelegenheid op ons blad in te schrijven. Wij vestigen er nogmaals de aandacht op dat aile abonnenten, zôô oude als nieuwe, het bedrag hunner inschrijving moeten storten op onze postchekreke-jing n° 86. Proefnummers voor het werven van nieuwe inschrijvers zenden wij op aan-rraag.Met 1 April a.s. wordt het bureel van ons blad overgebracht naar 108, LANGE NIEUWSTRAAT ANTWERPEN KATHOLIEK Vlaamsch Sekretariaat. In ons vorig nummer hebben wij de oprichting aangekondigd van een Katho-litk Vlaamsch Sekretariaat, waarvan het fceheer van i De Eendracht » het initiatief heeft genomen en dat begin April in ons nieuw lokaal wordt geopend. Wij meenen dat deze nieuwe stichting geroepen is omeene groote leemte in onze aktivistische beweging aan te vullen. -Begin Augusti 191), toen ieder van ons verbijsterd was door de schokkende gebeurtenissen die over ons waren ge-komen, werd het K. VI. Sekretariaat der Montignystraat, evenals zoo menig andere inrichting, gesloten. Het tijdelijk schorsen der werkzaamheden gedurende le eerste oorlogsmaanden was o. i. een teiins begrijpelijke en gewettigde maat-regel. Te betreuren schijnt het ons echter dat het door de omstandigheden ont-wrichte en uiteengerukte bestuur nader-hand de gesch i k te gelegenheden ongebruikt liet om het K. V. S. terug in werking le stellen. De passieve richting, met ils leuze « te rusten op haar schild », triomfeerde alzoo over dit zoo prachtig opgevat organism. Het K. V. S. in 1908 opgericht als uit-voerend orgaan van den Kath. Vi. Lands-bond, had voor doel al de levende krachten op katholiek-Vlaamsch gebied te groepeeren en vruchtbaar te doen samenwerken totde zedelijke, geestelijke, maatschappelijke en stoffelijke heropbeu-' ring van het Vlaamsche volk. Op dit oogenblik vooral, nu dat de vier millioen Vlamingen uit het bezette gebied hun bestaansrecht te verdedigen hebben tegen-iver eene uiterst geringe maar des te lawaaierige minderheid, machtig door den steun der Haversche regeering, nu moest het K. V. S. krachtdadig optreden als een der leidende organismen in de Vlaamsche oorlogsbeweging. ; Naar I et gezaghebbend woord van het K. V. S. hebben ontelbare katholieke Vlamingen gewacht om het aktivisme wrkdadig aan te kleven.Het stilleggen fan het K. V. S. was dan 00k oorzaak (an de geringere werkzaamheid bij de atholieken, waarbij dezen op dit oogen-ilik in minderheid gebracht zijn in de 'laamsche organismen en inzonderheid i den Raad van Vlaanderen. 'De katholieken vormen de overgroote neerderheid in Vlaanderen, vooral onder le Vlaamschgezinde intellektuëelen ; hun-ie onthouding is dan 00k voldoende «n de aktivistische beweging grooten-Itels te doen mislukken. Ware het uit lien hoofde verkeerd van wege onze lolieke tegenstrevers aan de katholieken le plaats te weigeren die hen recht-natig toekomt in de veivlaamsching 1er openbare besturen, des te meer ware et verkeerd van wege de katholieke ilaamsche leiders, zoo deze op dit ;c\vichtige oogenblik, dat Vlaanderen os aller kracht en werkzaamheid zoo Iringend noodig heeft, door hunne ont-puding de toekomst van ons volk in ïcvaar moesten brengen. De toestand is ernstig en op de katho-ieke Vlaamschgezinden drukt de plicht ùet langer door gebrek aan innerlijke tganisatie en onderlinge samenwerking ®z« huidige zwakte en minderheid te iten voortduren. Het K. V. S. was C|ie noodwendigheid gebleken vôôr den orlog, des te noodiger is het nu dat 6 beslissende strijd voor ons volksbe-'aan aan den gang is. Het Katholiek Vlaamsch Sekretariaat, ( centrait voor Katholiek* Vlaamsche ft ^ 1Tg ■ ni Ti4 ' nr~ Aan Zijne Eminentie Mgr MERCIER, KardinaaF — Aartsbisschop van Mechelen. Eminetitie De Vistenbrief dit jaar door Uwe Eminentie aan de geloovigen van het Aartbisdom gezonden, behelst zoo ver-heven woorden van troost, van berus-ting in Gods wil en wijsheid en van tanmoediging, dat bij iederen Roomsch-Katholiek stichten en versterken zal. Daarom juist grieft het ons, en met ons ontelbare anderen Uwer onderda-nigste en meest verkleefde diocesanen, zoo diep, dat, waar in dit merkwaar-dig stuk Uwe Eminentie zich te recht bedroefd en verontwaardigd uitlaat tegen uitbuiters en genieters, in één zelfden zin gesproken wordt over « anderen die de nationale leuze «Eendracht is Macht# op hunnen rug geplakt dragen in plaats van haar in het hart of op het voor-hoofd te laten prijken » en verder over « een luidruchtige en gemakkelijk uit » te lokken beweging op touw gezet » door een handvol verraders, zonder » last of volmacht. » Voor wien het standpunt kent door Uwe Eminentie, 00k vôôr den oorlog, tegenover den strijd der stambewuste Vlamingen ingenomen en de wijze waarop Zij zich nog in andere schrif-ten over den huidigen taalstrijd uitge-sproken heeft, valt het in het 00g dat die strenge woorden van afkeuring nie-mand dan de zoogenaamd t-actiristische» Vlaamschgezinden bedoelen. Wij zijn te vast overtuigd van de rechtvaardigheid der zaak die wij verdedigen en te innig bewust van de e«r-iijkheid der middelen die wij aanwenden om er niet, met al onzen aan Zijne Eminentie verschuldigden eerbied, be-ewaren tegen te opperen dat, in een kerkelijken bevelbrief, over meeningen en handelingen die met den Godsdienst niets te maken hebben, een oordeel wordt geveld, dat geen ander practisch gevolg hebben kan dan den persoon der activisten, aan de verachting, den haat en de wraakzucht der massa prij» te geven. Het doel van ons streven, Eminentie, werd in zoo talrijke schriften uitgelegd en verdedigd, dat wij meenden er te mogen- staat op maken dat on ze goede trouw althans door niemand, 00k niet poor onbevooroordeelde Waalsche land-genooten, zou worden betwijfeld. Wij streven er naar in ons eigen Vlaanderen de taal van ons volk haar voile recht te doen toekennen in het openbaar leven opdat, zooals bij elk waarlijk vrij volk het geval is, het in zijne taal onderwezen, bestuurd en ge-recht worde, en bewerken teveas daar-door dat het uit de cultureele en economische minderwaardigheid worde opgebeurd, waarin drie kwart eeuw stel-selmatige verfransching het, naar mannen als pater Stracke S. J., de Raet en anderen bewezen, gedompeld hebben. Zoodoende handelen wij oyereenkom-*tig de raadsbesluiten van Hem die ons Nederlanders schiep en Wiens goddelijke wil wij, naar onze diepe overtuiging, zouden wederstreven door lijdelijk aan te zien de langzame maar noodlottige uitroeiing van een taal, die men ons steeds als een dam tegen den invloed van het zedelooze en ongodsdienstige Frankrijk leerde beschouwen. Zoodoende voorbereiden wij het einde van een toestand, waarbij verschil van taal de 1 1 ■iiiibi ni 111 1 ■ ■■ r —■—mi m ir m r 1 fBTmnrvi hoogere klasse der samenleving van de lagere scheidt, die zijn oorsprong vindt in een vooroordeel eens door Uwe Emi-dentie zelve als « anti-kristelijk, anti-sociaal en anti-nationaal » gebrandmerkt. Voor zulk een streven kunnen alleen zij |ons den steen toewerpen die in de vrij zonderlinge, meening zouden vol-harden dat onze taal — de taal der geleerden van het in wetenschappelijk opzicht zoo hoogstaande Holland — voor hooger onderwijs en hooger cultuur on-geschikt is ; of die hc-t Vlaamsche volk — uit wiens schoot Rubens en Vondel, Joost Lips en Stevin, Mercator en Do-doens, met zooveel andere wereldberoemde kunstenaars en geleerden zijn ontsproten — voor een minderwaardig ras aanzien, vooibestemd om vreemde volkeren ten dienst* te staan. Dat wij 00k nu, tijdens de vreeselijke beproeving die God over ons land heeft gezonden, recht eischen voor onze taal, wie, Eminentie, die de gebeurtenissen nagaan wil, welke aanleiding gaven tôt het ontstaan van het activisme, zal het afkeuren ? Voor den inval der Duitsche legers, binnenslands, en brutaler nog na de bezetting, buitenslands, hebben de Waal-sche en Franschgezinde pers en Waal-sche en Franschgezinde voormannen — letterkundigen en politici — den Gods-vrede geschonden, dien de Vlamingen gereedelijk hadden onderschreven en zoo lang getrouw eerbiedigden. In Frankrijk Engeland, Holland, Italie,. Zwitserland, — kortom in al de geallieerde en in schier al de onzijdige landen — werd in schrift en woord den uiteindelijken ondergang van het Vlaamsche volk verkondigd ! « België zou Latijnscb zijn of niet meer zijn # en « van het Vlaamsch zou er niet meer gesproken worden ». Dat ailes aangemoedigd, zoo niet door de uitge-sproken goedkeuring dan toch door het lijdelijk toezien van het Belgisch Minis-terie, wiens lang als officieus bekend orgaan en wiens invloedrijkste leden zich mede aan' het anti-vlaamscb drij-ven bezondigden. Eerst toen het al te bar werd rees er verzet op van de zijde der Vlamingen. — Eerst toen, Eminentie, deden de beleedigde en in hun recht bedreigde stambçwuste Vlamingen wat 00k Uwe Eminentie — voorWierdurf en stout-moedigheid 00k andersdenkenden den hoed afnemen — zou doen, indien tegen den Godsdienst een zoo heftige strijd zou gevoerd worden als die welke tegen het recht en het bestaan van Vlaanderen werd gestreden. Dat wij van de Bezettende Overheid de vervlaamsching der Hoogeschool te Gent en der Ministerieële départemen-ten, en de eerlijke toepassing der be-palingen van de Belgische leerplichtwet betreffende het gebruik van Nederlansch aanvaarden, wordt ons als een gruwel aangerekend en zou van ons niets min-der maken dan verraders ! Het voorbeeld 00k der hoogstgeplaat-ste Belgische gezagvoerders, die in het land zijn gebleven, sterkt ons in de overtuiging dat onze handelwijze niet in het minst te kort komt aan de plichten, die een welbegrepen vaderlands-liefde van ons vergt. Allen toch, be-rustend in de toestanden die de bezetting heeft in 't leven geroepen, hebben niet alleen xich verbonden het gezag van den overheerscher geen afbreuk te doen, maar werken voortdurend samen met hem om den geregelden gang der openbare zaken te verzekeren, de orde te handhaven en in de lerensnoodwendig-heden van ons diep beproefd volk te voorzien. Dat wij, die voor het herstel en het handhaven van ons taalrecht, niets anders noch iets meer doen dan de openbare besturen en de hulp- en voedingscomiteiten, daarom den schand-naam van verraders verdienen zouden, zal wel niemand, die maar een oogenblik logisch en bedaard doordenken wil, beamen. Het natuurlijk en nationaal recht van het Vlaamsche volk op een volledig Nederlansch Onderwijs, Bestuur en Ge-recht blijft 00k gedurende den oorlog en de bezetting een natuurlijk en nationaal recht. Nochtaris, terwijl vijf en tachtig ten honderd van het Belgisch leger dat aan de User strijdt uit Vlamingen is samengesteld, gewaardigt het Ministerie in le Havre zich 00k thans nog niet een onomwonden volledig herstel van dat recht toc te zeggen. En de afkeer van onze Waalsche landgenooten voor onze taal schijnt zoo onoverwin-nelijk dat, na drie en een half jaar verblijf in Holland, de aldaar geinter-neerde officieren het nog niet over het hart kunnen krijgen zich het Neder-landsch, de taal hunnersoldat&i, eigen te te maken. Dat heeft al de stambewuste Vlamingen, 00k de duizenden die niet openbaar voor hun meening durven of kunnen uitkomen, doen inzien dat, wil-len zij ooit hun taalrecht bekomen, zij het uit de handen van den veroveraar moeten aanvaarden en dat alleen een wijziging van de indeeling van het land hun in de toekomst de handhaving van dat recht zal verzekeren. Niet tweedracht,zooals Uwe Eminentie meent, maar veeleer eensgezindheid zal de verwezenlijking der wenschen van de thans zoo ongenadig bestreden «activisten» stichten. Wànneer, in een hersteld België, Walen en Vlamingen, onder den scepter van onzen dapperen, door beide volkstammen even geliefden vorst, nevens elkander een zelfstandigvolksleven leiden, zal het gemeenschappelijk Vaderland zich, evenals het federatief rerbonden Zwitserland, in een eendracht verheugen, ondenkbaar in een Staat waar de taal der meerderheid behandeld wordt als die van een minderwaardig ras. Onze volks-aard, die wars is van centralisatie, en onze geschiedenis, die een door deeeuwen heen aanhoudende strijd tegen het ingrij-pen van het Middenbestuur is, staan er borg voor. Binnenslands versterkt door de eendracht, welke de gelijkheidstelling der twee rassen bevordert, zal België, dank zij die gelijkstelling, een waarborg te meer van onzijdigheid bieden aan de twee groote volkeren, waartusschen het gelegen is, en daardoor 00k buitenslands zijn toestand beveiligen. Al de aan dezen wereldkrijg deelne-mende volkeren verkondigen, Eminentie, dat zij het zwaard hebben getrokken tôt herstel en handhaving van de rechten der kleine nationaliteiten. Zouden dan, terwijl Ieren, Finnen, Oekrainiërs en Polen den grootschen tijd die wij beleven te baat nemen om voorgoed de kluisters af te rukken die hunne nationale ont- wikkeling belemmeren, de, in defwereld-geschiedenis voor hun kunst- en vrijheidr zin beroemde, Vlamingen er moeten in berusten dat, na deze beproeving zonder wedergade, op hen het stelsel van ont-aarding toegepast blijve waardoor hun nationaliteit ten doode schijnt te zijn opgeschreven ? Tôt zulk een opôffering heeft niemand, 00k niet, veroorloof ons het vrijmoepig doch eerbiedig aan Uwe Eminentie te doen aanmerken, onze hoogste Geestelijke Overheid het recht ons te verplichten. Dat ons, omdat wij daarin willen noch kunnen toestemmen, het hoonend woord « verrader » wordt toegevoegd, greep ons te dieper in de ziel daar in andere landen, waar een zelfde taal — en volkstrijd wordt gevoerd, het de geestelijkheid is die de baan breekt en de richting aanwijst in de nationale beweging. Dat zijn, Eminentie, de bedenkingen die Uw, in andere opzichten zoo stichte-lijk en opbeurend, schrijven in onzen geest heeft doen ontstaan. Met de open-hartigheid die aan Vlamingen en het ontzag dat aan Katholieken passen, veroorloven wij ons ze in dezen open brief aan Uwe Eminentie bekend te maken. Wij achten ons daartoe verplicht tôt verantwoording van ons gedrag en ge-rechtigd, omdat de heiligheid der plaat-sen waar Uw Vastenbrief wordt afge-kondigd ons verbiedt er aldaar onze meening over te laten blijken, zelfs wanneer, in strijd met den wensch door Z. H. Paus Benedictus den XVe, uit-gedrukt in zijn Encycliek « Over het prediken van Gods woord », « midden in de behandeling der eeuwige waar-heden afgedivacild tverd naar poliiieke quœsties, vooral waar de\e de geesten der ioehoorders op bij pondéré n>ij\e be\ighouden. » Een oogenblik hebben wij geaarzcld openbaarlijk te verklaren wat duizenden — onder wie heilige en geleerde pries-ters — in het diepste yan hun gemoed verholen houden; maar #de stem van ons Vlaamsch geweten en van ons goed recht heeft gezegevierd over de vrees voor las.ter, boycot en broodroof, waar-meê sommige onzer gezagvoerders de activisten meenen te moeten bestrijden en te kunnen uitroeien. Wij hebben ons zelven moed ingesproken bij de ge-dachte dat Uwe Eminentie, als een goede herder, al zijn schapen even lief heeft en 00k de, onbeschroomd maar onder-danig bekend gemaakte, zienswijze zal gelieven te aanhooren van die onder hen welke er van bewust zijn dat, in niet godsdienstige vraagstukken als deze, de geloovigen niet verplicht zijn te voe-len. te denken, te willen en te handelen gelijk hunne Geestelijke Oveiheid. Gelieve, Eminentie, de verzekering te aanvaarden onzer gevoelens van diepsten eerbied en kristelijke verkleefdheid-De Katholieke Vlaamsche Vereeniging : « PER CRUCEM AD LUCEM. » De Voor^iiters, L. Sips, J. B. Bellefroid. De Schrijvers, De Penningmeester, J. boumans, Em. VERBRUGGEN. H. Manssens. De R.iadsleden : C. Gillis, Adelf. Henderickx, a. Cleiren. Antwerpen, den n" Maart iqiS. werking, wordt daarom heropgericht. Geschoeid op nieuwen leest en in overeenstemming gebracht met de nieuwe vereischten, zal het zich ten dienste stellen van de Vlaamschgezinde propa-ganda en van de oïganiseering onzer strijdkrachten. Dit zonder afbreuk te doen aan de noodzakelijke eenheid die onder de aktivisten moet blijven heer-schen en zonder iets tôt het opflakkeren van de oude partijgeest te willen bij-dragen.Op het werkprogram van het K. V. S.* worden o. a. gesteld : i° verspreiding der Vlaamschgezinde gedachte in katholieke middens ; 2" aile gepaste werkzaamheden op gebied van volksontwikkeling en voorlich-ting ;■ 3° ondersteuning der Katholiek» Vlaamsche pers ; 4° ondersteuning der Katholieke Vlaamsche studenteribeweging. Wij vatten het K. V. S. niet op als .eene vereenigin$ voor dewelke wij re- gelmatige leden en toetreders willen werven. Veeleer is het ons doel de werking van de bestaande Katholieke Vlaamsche organismen de steunen en waar het nood doet nieuwe organismen in het leven te roepen. Zooals wi) reeds hooger zegden wordt het K. V. S. in nauw verband gebracht met het weekblad « De Eendracht». Daar aile berichten uitgaande van het K. V. S. in « De Eendracht » worden opge-nomen, achten wij het noodig dat aile toetreders tôt en belangstellenden in het K. V. S. op « De Eendracht » abo-neeren ; buiten de inschrijvingsprijs op ons blad wenschen wij onze vrienden tôt geene andere geldelijke bijdrage te verplichten. Het K. V. S. wordt van af 1 April a. s. gevestigd : 108, Lange Nieuw-«traat, Antwerpen. Namens de Inrichters : H. MOMMAERTS. Priester Van der Meulenfonds. INSCHRIJVING door de zorgen van het weekblad „De Eendracht". Te LIJSX — 23-3-18 Overdracht fr. 176.60 Lod. Simons, Antwerpen. 5.— Van een tolonderbrigadier, Antwerpen. 0.20 Vanwege een priester van Mechelen. 1.— K. J. H. î.5o Twee aktivisten uit den Vlaainschen Stu- dentenbond van Alken. 2.5o Uit Bree. a.5o fr. igo.3o Er wordt nogmaals. een warm beroep gedaan op de offervaardigheid van aile Vlaamsche strijdgenooten tôt steun van dit fonds, dat reeds in voege is getreden en langs om meer bewijst een nood^akelijkheid te %ijn- ^.-B. De giften zijn voortaan enkel te storien op de Postchekrekening van het weekblad « De Eendracht », met dringend verzoek echter er per brief of postkanrt onmiddelajk kennis van te geven aan het bureel van dit blad, voor kontrool en ten einde misvers and of verwairing te voorkomen. Terechtwijfing. E H. Van der I-inden, lee-raar aan de Bisscli.Normaalschool teSt Niklaas, verzoekt ons mede te deelen, dat het buiten zijn weet is en tegen zijn wil, dat zijn naam verschenen is in « De Eendracht » van den 16 Maart, en dat hij aan den hem onbekenden inzender het recht ontzegt hem eenig oordeel over activisme toe te schrijven. mi 1 r 111 an—im~iii i jut jœ&BttrasD Over Standpunt en. Onder al de Vlaamsche bladen heeft « De Eendracht » zeker wel de verdienste van af haar ontstaan tôt op heden in hare politiek altijd één zelfde zuivere lijn te hebben gevolgd. In ans eerste nummer maakte een van de stichters van ons blad de spreuk « Wij willen noch Duitschers noch Franschen worden, maar Vlamingen blijven » tôt de onze. Sedertdicn zijn wij nooit opgetreden tegen den Belgischen staat, wel tegen de anti-Vlaamsche opvatting van den gecentraliseerden staatsvorm en tegen de Vlaamschvijandige Haversche regeering. Zoo wij kultureele, ekonomische, bestuurlijke en politieke zelfstandigheid eischen voor het Vlaamsche volk, sluit deze naar ons oordeel het voortbestaan van België niet uit; alléén moet in den staatsvorm zulkdanige decentra-lisatie ingevoerd worden als noodwendig is om onze onvervreemdbare volksrechten te vrij-waren en om de gunstige bodem voor onze ongestoorde ontwikkeling te vormen. Hoezeer wij 00k de Belgische natie- en eenheidsgedaclite bestreden hebben, hoezeer wij 00k voorgestaan hebben dat ieder van ons mensch is alvorens burger te zijn, dat bijg-e-

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.