Derde ïaarsrang. Nr 38. - 21 September 1018. Prijs : 10 centiemen. Derde Jaargang, Nr 38. — 21 September iniB. DE EENDRACHT Prijs per Jaargang fr. 5.20 » » drie maanden » i.3o Postchekrekening Nr 86. Weekbiad vopr het Viaamsche Voîk Redaktie en Bureel : Lange Nieuwstraat, ijo8, ANTWERPEN. ONZE VLAAMSCHE HOOGESCHOOL REGHT EN MACHT (1) Ongeveér twee jaren is het gelede iinds ik hier te Antwerpen, samen me l)r A". Borms en K. Heyndrickx, d :er had het woord te voeren in een .•ergadering ten voordeele der Vlaamsch Hoogeschool en ik de vervlaamschin mderzricht met het 00g op de plichte 1er Vlamingen jegens Vorst en Lanc Octohermist, zeide ik dan. woog o mze zielen. Deze ihderdaad hadde we onder de loome duisternis der nacht ingsten gelegen en het licht der zekerhei ;n der zegepraal brak slechts weifelen. ;n rood van strijdbloed door. Laffe beschuldigingen, hatelijke ver iachtmakingen gierden om ons henen Modder bespatte ons. Spot siste overal Vijanden dreigden, vrienden smeektei of ontvieîen. Aile machten spanden sa men om in de kiem het zaad va. Vlaanderen's herwording te stikken. Wa zijn er in die dagen wonden geslagei waarvan de litteekens soms nog bloeden Wat -werden reusachtige dwaashede verteld door lieden stram en stijf va pruikerigen ernst. Wat werd er ver wenschî en verguisd door monden drui «end yan de heilige gebedenzoetheid. Wat werd er gèprofetèerd en voorzég door zieners, beziekl-door-Bacchus i kroegen, hanrkappersalons, verstandige liedeftki-'insjes. De Hollandsche profes soren hadden van Engeiand verbo: gekregen naar België te komen en d konïngin had toegegeverî. De gouver neur-generaal van België had afgeziei van zijn ontwerp. De doorbraak vai het Westerfront vvas aanstaande, enz. cnz. Wie verzameling gehouden heef van al die typische staaltjes van dwaasheii door oorlogszennwziekte tôt haar kook punt gebracht, heeft een mooi bijdrag-geleverd tôt de ke-nrtis van de men' schelijke ontaarding. Waàrdig stond daartegenover het— toei liog -zeer klein — legerije van dej Vlaam sche strijders. Ik herlas bij het oprnaken dezer toe spraak de dagordcn en manifesten vai Oud-Hoogstudentenbonden en Hooge schoolbonden, de redevoeringen of di eerste propagandavergàderinger. uitge iproken en bewonder den kalmen toori de stevigheid van de bewijsvoering ei sordeel : « Zoo spreekt waarlieid, zoc spreekt recht ». Uit de werken dier eerste tijder immers is het dat de geest moet bepaalc ivorden, waarin de oprichting der Vlaam iche Hoogeschool door de verantwoor ielijke Viaamsche lciders werd aanvaard De latere verklaringen hebben nie iezelfde waarde noch dezelfde beteekeni: !n binden niet. Klaar blijkt er uit dat op dit oogenbhk val de Viaamsche Hoogeschool betreft le Vlamingen, die het manifest en d< jagorde teekenden, volkomen stonden op |;t standpunt van internaïionaal er mnenlandsch recht, van trouw aar and en vorst. Deze verklaringen mochten echtei niet baten. De Rektor, Curator en Secre aris der Hoogeschool werden gestraft me litsluiting uit de Leopoldsorde. In het begin van October 1916 ver-icheen in den Moniteur Belge een verslaj. an den Koning gevolgd door eer lesluit van 11 October 1916, zoo arn" (1) Eerste deel van de toespraak van Prol'. Mi tosfel op het Studentencongres te Antwerpen. )eze notas waren niet voor publicatie bestemd " de schrijver kon ook de proeven niet na wen. We hopen dat de lezers dit zullen wil-o» in acht nem«n. (Red.) aan inhoud, zoo opgeschroefd in de uitdrukkingen, zoo slap van redeneer-n kracht dat menigeen oordeelde bij de ver-t spreiding in België dat wij hier voor e een apogrief een opzettelijk vervaardigd stuk stonden. Ongelukkig voor de Bel-e gische regeering was dit niet zoo. In a het verslag worden met would-be-beheti-' digheid van een goochelaar de gebeur-tenissen verdraaid. De Hoogeschool te Gent wordt voorgesteld als een nieuwe Hoogeschool. De woorden en respectant les lois en usage dans le pays uit art. 43 der Haagsche Conventie verandert ^ men klakkeloos en zonder omzien in lois et règlements (wetten en verorde-ningen.)Zwaar echter is het stuk van belee-digingen en bedreigingen : ^ De hoogleeraars zijn plichtvergeten landverraders, verleid door aanlokkende ^ voorstellen en verzekeringen, wier ellen t dige zwakheid ellendig afsteekt bij de bewonderenswaardige en onbuigbare , houding van gansch de bevolking, on-waardige ambtenaars die met den vijand 1 hebben geheuld en die voor immer 1 zullen ophouden tôt den dienst van den Belgischen Staat te behooren, leeraars door de Duitsche overheid ingelijfd, afiftP 'vie .oui, t eden :v$.n qnwaardighcid,. . ^ hun rang van de Leopoldsorde diênt 1 ontnomen. De diploma's zouden later geen de minste wettelijke waarde in België bezitten. 's Konings besluit bepaalde zich èr bij het ontnemen der Leopoldsorden te bekrachtigen. Van aisfëllingen en nietig verklaringen van diploma's gewaagde het niet. Als zalf voor het bloeden kwatn | natuurlijk een belofte : « De Regeering is overtuigd dat, ter-stond na den herstelden vrede door de samenwerking van aller goeden wil, dien \ij dan ook \al trachten voor te staan, aan de Vlamingen, zoowel op gebied van hooger onderwijs, als op elk 1 andèr, die vojledige gelijkheid in recht en in feite \al worden ver^ekei d welke moet bestaan naar den wensch zelf van ons grond wettelijk verdrâg. >> Wat een bekentenis niet wâar ! Geachte toehoorders, ons grondwettelijk vtrdrag van 1SJ1 wenscht dat tusschen Vlamingen en Walen in feite en in rechté ' gelijkheid moet bestaan op elk gebied. 1 En in içiô, meer dan vijf-en-tachtig ' jaren nadien belooft onze regeering dat . zij haar best zal doen om die gelijkheid 1 tôt stand te brengen. Welke methode ' zij daarbij zou aanwenden verklaarde zij niet, misschien dezelfde als diegene welke zij toepaste tijdens den oorlog in het leger, in het nict-bezet gedeelte [ van België,in deConsulaten, in Engeiand, 5 om de samenwerking van allen goeden wil te verzekeren kon zij dan maar 1 netjes allen. die niet wilden zooals zij het zwijgen op leggen, knakken, ver-: bannen of opsluiten. Cézembre tucht-1 compagnie, broodroof. 1 Het besluit van 11 October 1916 werd 1 later aangevuld door de beruchte besluit-wetten van S oApril jçij waarin wij o. a. lezen : « Aile maatregelen door de bezettende L macht genomen worden van rechts wege voor ingetrokken gehouden naarmate het grondgebied bevrijd wordt « en in het ' verslag kiidde het : a De genomen besluiten, de gedane benoemingen... ver-vallen van rechtswege met het verdwijnen van de bezettende macht. » Gij ziet het, geachte toehoorders, t is scherp en snijdend niet als het \waard der gerechtigheid maar als een Guil-lotin-hakmes. 553 Van onderscbeidingen tusschen wat goed en slecht, rechvaardig en onrecht-vaardig, recht en onrçcht, normaal en byitengewoon is, vinden wij geen spoor. Aan zorgvuldig motivecfen der beslissin-gen wordt niet gedaeht, net of ailes zoo zeker, zoo onbetwistbaar was. De teederste, de betwistbaarste punten van het internationaal recht worden niet onderzocht met het ontleedmes van een geleerde, maar aan flarden gehakt door een beenhouwersmes. De verslagen aan den Koning staan op de laagte van een slecht XXe Siècle, artikel of van een zeer middelmatig kiesmariifest. Doch gemotiveerd of niet, wetenschappelijk ot niet toch gaven de versïagen en besluiten de inzichten weer onzer regeeiing en bewijzen zij wat wij te verwachten hebben indien wij niet krachtig staan bij de zoogezegde bevrijding van ons grondgebied. Brutaler nog dan in de verslagen en besluiten wordt ailes uit-eengezet in de officieuse regeeringspers en de redevoeringen van de vleiers der regeering. De geheime pamfletten waarin geduiig gesproken woidt over : « toe-passing der lynch-wet,. over hangen en doodslaan ». Eeitelijk sterk te staan is dus de hoofdvereischte opdat ons volk recht niet zou te kort gedaan worden. Begoochelingen zijn de droomen van zoovele edele denkers over een van \elf-\egepralen op aarde van het recht. Wie dciarin aïs in eene wei\'eiij';heid gelooft moet zijne oogen sluitén voor de plet-kracht der gebeurtenissen. De droomen zijn weliswaar mooier dan de feiten en redelijk is de wensch van een dichter die eens bij God vroeg om zijn dagelijkschen droom. Ik zelf in mijn bovenvermelde redevoering spie-gelde mij voor — ik had toen van bedoeld verslag en besluitgeen kennis — en drukte de hoop uit dat de Koning der Belgen eerstdaags de Belgische vlag uitsteken zou aan den gevel der Viaamsche Hoogeschool en aldus bekrachtigen wat wij de-den. De besluit-wetten — zonderlingekop-peling welke overhoop ligt met onze grondwet en hare grondslager — deden mij klaar zieri en overtuigden mij van de volgende waarheid : De vervlaamsching wordt allcen dan gehandhaafd wanneer zij een eisch is van de vredesvoorwaarden of wanneer, bij een gebeurlijk onvoorwaardelijk her-stel van België, de hoogeschool zoo ! sterk staat dat voor het afschaffen de regeering terugdeinzen zou omdat de nadeelen der afschaffing in de oogen der terugkeerende regeering grooter zouden zijn dan de voordeelen, m. a. w. wanneer wij ook macht kunnc-n stellen ten dienste van ons recht tegenover lien die al bunne macht tôt afschaffing er-van in 't gelid zullen scharen. De vervlaamsching der Gentsche Hoogeschool was vôôr den oorlog reeds een recht voor het Viaamsche volk en werd door de algemeenheid der Vlaamschge-zinden voor een recht erkend. Het was een plicht dus voor den staat, uit naarn van de verdeelende gerechtigheid, daar-toe over te gaan zonder onnuttig uitstel. De Belgische regeering bleek echter uiterst schoorvoetend te werk te gaan en er bestond gegronde vrees, dat zij ra den oorlog niet die oplossing zou voorgestaan hebben welke alleen met het recht van het Viaamsche volk over-eenkomt, en dat zij, zooals zij dat vroegwr altijd deed wat zij voor het 'Belgisch siaatsbelang hield zou gesteld hebben boven het "Viaamsche volksbelang in stede van het tegenovergesteide te doen ; dat zij weer, zooals dat vroeger herhaaldelijk gebeurde, drukking zou uitgeoefend hebben op de volksvertegen-woordiging tôt. verminking van het Hoogeschool-voorstel. Tôt verwezenlij- »f)4 king van ons recht namen wij de hulp aan van de bezettende macht. Al hadden wij het gevraagd dan nog kon men ons den steen niet toewerpen. Dit geschieddÉ met de noodige voor\ichtigheid, zooal: uit de officiëele stukken blijkt. D t belangen van het Viaamsche volk ver-pliclitten oris daartoe, de belangen van een Belgisch Koninkrijk (zooals het rechtvaatdigheidshalve zou moeten bestaan) verçetteden pch daartegen niet. Onze handeling was dus niet onrecht-vaardig. noch onvaderlandsch; wij mogen er naar streven dat zij zou bekrachtigd en gehandhaafd worden en ons krachtig verzetten tegen het teniet doen ervan. L. DOSFEL. Twee jaar Hoogeschoolleven. De tijden veranderen en de menschèn nog meer. Pas twee jaar geleden, stond heel Vlaanderen in rep en roer omdat de Gentsche Hoogeschool zou heropenen in 't Nederlandsch. Al wat toen eenigs-zins als strijdend flamingant kon door-gaan was opgetrommeld geworden om een aanval « en bloc » tegen de ver-franschte burcht te wagen. Laten wij deze versleten figuur nog maar eens gebruiken omdat zij alleszins juist is. De heele activistische pers, had dage-lijksch'en opmeuw kolominen gevuld met aankondigingen, benoemingen, levens-beschrij vingen van hoogleeraren, manifesten, aanwakkeringen, inlichtingen enz. Al wie maar eenigszins belang stelde in het Viaamsche vraagstuk keek in gespannen afwachting naar Gent ; vele activisten met den schrik in 't hart.,. Het was de eerste vrucht van hun bang zwoegen die ging geplukt worden ; het eerste kind van het oorlogsflamingan-tisme dat ging geboren worden ! Was de boom wel levenskrachtig genoeg om een vrucht te laten rijpen ? Zou het geen misval zijn ? Kortom, zouden de Vlamingen door deze eerste daad zich niet belachelijk maken voor de wereld ? En de groote vraag : Zouden er studenten zijn ?... De tegenstanders loerden Locns-venij-nig naar het oude universiteitsgebouw, nog half-hopende dat niemand de ver-metelheid zou hebben onder de neêr-bliksemende blikken der vertegenwoor-digers van het « oud regiem » deze met een gansch niëuwen geest bezielde hoogeschool binnen te treden. Als zc zagen dat er toch jonge kerels waren die met opgeheven kop en tartenden blik de Aula binnen traden, grijnsdcn zij wrokkig tusschen de tanden : Il y en a quand-même : l es traîtres ! Het geloof om bergen te verzetten der-toenmalige activisten, gepaa'rd met een alles-tartend idéalisme, en een bovenmenschelijke werkkiacht ht eft deze eerste beslissende zege behaald. Deze dagen vullen wellicht de heerlijkste bladzijden uit ons Vlaamsch oorlogs-dagboek.Veileden jaar is het er heel wat kalmer toegegaan. De goede stede was de Viaamsche studiosi gewoon. Terwijl de vei tegenwoordigers der heilige orde en veiligheid, feestelijk uitgedost, de Volderstraàt op en af wandelden, bleef enkel een groepje voorbijgangers uit louter nieuwsgiei igheid toezien, groote oogen trekkend « omdat er nu zooveel studenten waren ! » Maai typisch ! Naarmate de uiterlijke tegenstand verminderde, verminderde insgelijks de werkkracht der Vlamingen, nam de steun af, en moest de hooge-schoolkwestie wijken voor in schijn belangtijker vraagstukken. Een hoog-sludentenlanddag te Antwtrpen, enkele 555 artikelen in 't « Viaamsche Nieuws » en d de Eendracht », een paar zonder ; de noodige tact en de noodige kennis van zaken en diensvolgens met weinig ; vrucht ondernomen propagandareizen, dat was buiten de gewone inlichtings-bureelen ongeveer ailes. Van een door dik en dun gevoerde propaganda, van een aanwenden van aile mogelijke mid-delen, van een supreme inspanning geen spraak meer ! Bij vele personen en in vele kringèn moest de universiteitskwestie wijken voot nieuwe vraagstukken, die gansch hun aandacht in beslag namen. Dit werd vooral merkbaar toen duidelijk bleek dat de meeste hoogleeraren en studenten, in de hoogeschool eeist en vooral een wetenschapp>elijke instelling zagen en hun werking in hoofdzaak tôt dat gebied beperkten. Die neiging, om hoogeschool en hoo-geschoolpropagande maar als bijzaak te beschouwen en naar een 2en of 3en rang te verbannen, schijnt thans op meer uitgesproken wijze naar voor te te treden. En wij willen inschikkelijk genoeg zijn om aan te nemen dat de tegenstand die wij bij ons propaganda-voeren van zekere zijden hebben om-dervonden enkel daarin haar oorsprong vindt. Om haar te verdedigen worden min of meer ernstige argumenten aan-gevoerd waarop het antwoord in ons verder betoog besloten ligt. Wij zelf hebben een .ocgenblik geaajzeld en. ons afgevraagd of wij de hoogeschool niet gingen belachelijk maken door een nieuwe propaganda. Gingen wij daar-door den schijn niet wekken dat de hoogeschool nog altijd een kritische periode doorworstelde en nieuwe krach-ten onontbeeilijk waien om den strijd tôt een goed einde -te brengen ? Bij een nadere beschouwing moest deze be-denking voor meer doorslaande rede-nen zwichten. Indien wij nog uit gingen van de strekking die voor twee jaar in som-mîge activistische middens heerschte en die er vooral op aanstuwde daar te Gent iets tôt stand te breng< n dat flink opi zijn pjooten stond om dan lot de verbaa»de wereld te kunnen roepen k Ziedaar het werk der activisten ! Een hoogeschool met professorcn en stu deriten ! Dat is nu netjes in 01 de en daarmêe ho.even wij ons niet meer te bekommeren. » Ja, dan zouden wij het ook maar geraadzaamst achten ge-rust en zaligjes van ons verlof te ge-nieten en veider Gods water ovoi Gods, akker te laten loopen. Maar, al blijven wij ook in de vervlaamsching dei hoor geschool de eeiste zegepraal zieri van onzen nationalen strijd, toch is voor ons de Gentsche Aima Mater, meer, ja veel meer geworden. Zij is in de eerste plaà-ts een brànd-punt van wetenschap dat aan de jonge krachten van Vlaanderen de gelegenheid biedt de vereischte kundigheden op te doen om op een waardige wijze met het buitenland te wedijveren ; dal aan Vlaanderen de wetenschappelijke men-schen moet leveren die op5 hun beuit hun invloed op allerlei gebied, techniek, handel, nijverheid, enz. zullen doen gelden en waataan zoo menig land, ook giootendeels Duitschland, zijn bloei dankte. Het wetenschappelijk doeleinde primeert al de andeie. Het staat hier boven al de andere en zou toch het eerste doel blijven al bleek nadethand dat daaruit nadeelige gevolgen voort-vloeien op sociaal gebied b.v. Het is toch immers een hoogeschool en geen opvoedkundig instituut. Ze is in de tweede plaats een centrum van Viaamsche kultuur, dpt aan Vlaanderen kultuurmenschen moet schenken, ontwikkelden op aile gebied, de toe

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.