Derde Jaargang, Nr 35. 3i Augustus 1918. Prijs: 10 centier irn. Derde Jaargang, Nr 35. — 3i Augustu 1918. DE EENDRACHT Prijs per Jaargang fr. 5.20 » » drie maanden » i.3o Postchekrekening Nr 86. Redaktie en Bureel : Lange Nieuwstraat, 108, ANTWERPEN. STROOMINGEN in het ACTIVISME Het Juii-nummer van « Der Bçjfried ù dat mij dezer dagen bereikte, bevat 'ëfenê zser belangweldçetlife' 'Sttitfië over de ontwikkelingsgang der aktivistische beweging. Schrijver van dit opstel die scluiil gaat achter den zeer Néder-landscli klinkenden naam van Bob Driessen ter Meulen, lijkt wel, aan sommige bizonderheden te merken, een Duitscher, eene omstandigheid die het belang van het behandelde, ten gevolge zijner groote objektiviteit, merkelijk ver-hoogt.In de lezing van dit artikel vond îk eene aanleiding om, even als hij, een terugblik te slaan op het ontstaan en de ontwikkeling der Vlaamsche oor-logsbeweging, zooals wij deze in eigen kring van af de eerste oorlogmaanden hebben medegemaakt en zooals zij elders, binnen en bu^ten het bezette Vlaanderen, haar weg heeft gebaand. Vele gedachten die hier volgen wer-den eveneens in « Der Belfried » ont-ontwikkeld,De krachten opzoekende die het activisme in het leven riepen en de beweging tôt haar huidig stadium hebben gevoerd, moeten wij vooraf de verkeerde opvatting bestrijden, die veelal in het buitenland wordt gedeeld, als zou het cictivisme enkel «Duitscli'inaakwerk# zijn, een uitvindsel der bezettende macht om tweedracht onder de Belgische bevolking te zaaien en de positie van den Bel-gischen staat te verzwakken. De feiten loochenstraffen deze bewering ten stel-ligste. Niet alleen dat de huidige beweging enkel de logische voortzetting is der voor den oorlog reeds zoo intense Vlaamsche beweging, niet alléén dat men onder de activistische leiders al de vroe-gere radikale Vlaamsdhgezinden aantreft, maar 00k, de Duitsche macht die door België trok en ons land kwam bezelten scheen het bestaan van het Vlaamsche broedervolk en van het Vlaamsche; vraag-stuk niet te vermoeden. Was van Waal-sche zijde de verwachting uitgesproken dat de bezetter de Walen gin g verdruk-ken en deVlamingen met voorkomendheid behandelen, ten einde de vijandschap van het Vlaamsche volk tegenover den ver-franschenden Belgischen staat aan te vuren en het in de armen van Duitsch-land te drijven, de oorlogsgebeurtenissen bevestigden dit vermoeden niet. Wij kunnen hier in geweten getuigen dat het activisme ontstaan is vrij van elken Duitschen invloed, louter als ver-weer tegen aanvallen die het Vlaamsche volk van Fransch-Belgische zijde had te verduren (Vgl. het vlugschrift « aan het Vlaamsche volk. ») Het eerste brandpunt der Vlaamsche oorlogsbeweging ontstond te Gent : als leider de dweepzieke -.Noord-Nederlan-der Ds Domela Nieuwenhuis Nijegaard, die reeds in Oktober 1914 eenige jonge Vlaamschgezinden, w. o. Léo Picard, bijeenbracht, die kort daarop het eerste activistisch orgaan in bezet België, de beroerde « Vlaamsche Post » stichtten. Deze Gentsche groep, met hare ver-takking te Lier (Kimpe e.) gaf het aanschijn van de Jong-Vlaamsche groe-peering. Van eerst af bond zij openhjk den strijd aan tegen den Befgischen staat en verkondigde zij de leuze : « los van Wallonie, oprichting van een koninkrijk Vlaanderen.)) In Duitschland zag zij de macht die haar tôt het nagestreefde doej leiden kon. Van daar het zich stellen op het standpunt van eene blijvende machtspositie van Duitschland in Vlaanderen en het voorstaan van politische, kultureele, economische, militaire en maritieme aansluiting bij het Duitsche rijk. De oproerige houding. die zij tegenover de Belgische staat en de Haversche regeëri rig "M'?T alTngenomen, wôr&te- psy-chologisch zoo dat zij immer meer. België als de noodlottige vijand van het Vlaamsche volk gingen beschouwen en liever de aanhechting bij Duitschland als de terugkeer der vroegere toestanden wenschte. Het tweede middenpunt van het ontlui-kende akîivîsme vormdezich inNoord.Ne-derland onder de uitgeweken Vlamingen. Daar werd al dadelijk « De Vlaamsche Stem » gesticht door gekende leiders der vooroorloogsche Vlaamsche beweging, als van Cauwelaert, De Swarte, Hoste, Jacob, de Clercq e. a. In tegenstelling met de Gentsche groep waren zij Duitsch-vijandig en vorderden de vervulling der Vlaamsche eischen langs wettelijken weg door de Belgische regeering. Onze lezers kennen de geschiedenis der «Vlaamsche Stem.), haar uiteenvallen in eene actieve groep met de Clercq en Jacob en de passieve « Vrij België >)-groep. Als derde voorname groep heeft men de eenige maanden later gevormde Ant-werpsche groep, die zich rond « Het Vlaamsche Nieuws » schaarde, nadat in Juni 1915 Borms en Verhulst de leiding van dit blad hadden genomen. Haar dael was « Een vrij Vlaanderen in een vrij België » Zij greep zoo vinnig als de anderè activisten de Haversche regeering aan, doch maakte een duidelijk onder-scheid tusschen staat en regeering en 00k tusschen koning en regeering. Zij bevestigde dat 00k in België Vlaanderen tôt zijn recht kon komen. Indien zij Duitsche hulp aanvaardde voor het verwezenlijken van het Vlaamsch programma, zoo was dit noodgedwongen. Ook legde zij er den nadruk op dat zij dezelfde onzijdigheid tegenover Duitschland als tegenover de Ententelanden wilde blijven in acht nemen : « Noch Fransch, noch Duitsch » was een harer leuzen. Deze gematigde beginselen en voor-zichtige taktiek hadden het voordeel de rangen der activisten zeer te zwellen. Op dit oogenblik staat de Unionistische partij nagenoeg §p hetzelfde standpunt als hierboven weergegeven. * * * Ziehier nu naar mijn oordeel de oor-zaken die de versmelting der verschil-lende stroomingen tôt hiertoe in den weg stonden. Het groote aanrakingspunt der twee partijen is dat beiden de grootst moge-lijke zelfstandigheid voor Vlaanderen willen. Dit gemeenschappelijk streven liet de twee partijen toe hand in band te gaan voor aile maatregelen van on-middelijke verwezenlijking : vervlaam-sching der Gentsche hoogeschool, van het lager en middelbaar ondérwijs, taal-verordeningen voor de openbare bestu-ren, ^bestuurlijka scheiding. Beide partijen gaan ook akkoord op de politieke zelfstandigheid, in zooverre daaronder verstaan wordt : eigen wetgevende, uit-voerende en rechterlijke macht voor Vlaanderen. Hadde de activistische beweging het er op kunnen aanleggen dat al hare bezorgdheid ging om in samenwerking met de bezettende macht aile bestuur-lijke maatregelen te treffen en aile her-vormingen te verwezenlijken om het Vlaamsche vraagstuk tijdens den oorlog op te lossen en aan het Vlaamsche volk de grootst mogeliike zelfstandigheid, on-afgezien het toekomstige staatsverband, te schenken, voorzeker ware de scherpe scheiding der beide partijen nooit inge-treden. Sommige «overgïtsldriftige» activisten legden echter niet ' zoozeer waarde op het verwezenlijken v«n nuttige praktische hervormingen, dan wel op het najagen hunner toekômstidesën. Zulke gemoeds-stemming was doorslaggevend op den Landdag van 4 Féhruari 1917, insge-lijks bij de reis naar Berlijn, de uit-roeping der zelfstandigheid en de pro-klamatie van den P.. v. VI. van 20 Juni 1.1. Als verklaring tdezer gemoedsstem-ming dient zeer zeker dat men bij een mogelijk spoedig intreden van den vrede vreesde met eene onafgewerkte taak voor de vredeskonferentk te staan. In hunne koortsigen haast aanzagen zij de prag-matische, fragmentarische vervlaamsching langs bestuurlijken weg als te traag en eischten zij luidsprekende politische zet-ten, zooals de uitroeping der zelfsfan-digheid en later de erkenning derzelve door de Middelmachten, om den knoop van het Vlaamsche vraagstuk door te hakken. Nu wil het ongeluk dat de vredes-kansen als ijdele zeepbellen telkens weer y/egspatten en dat in de gegeven om-standigheden het geheel onmogelijk is nu al eene definitieve oplossing te verkrij-gen. Zoo is de aktie van den R. v. VI., die sedert maanden daarop aanstuurt, op een doodpunt teraakt. De jongste officieële verklaringen worden als eene veroordeeling van le Jong-Vlaamsche politiek beschouwd. Van daar \feevcl #idc. d activisti che leiders, De Jong-Vlamingen beschuldigen de Unionisten het herstel van België aan de Duitsche regeering te hebben voor-gesteld. De Unionisten, van hunnen kant, voeren aan daï de Jong-Vlaamsche politiek, gegrondvest op het nastieven van onbereikbare idealen, eene grootere uitbreiding van de activistische beweging gehinderd heeit bij de Vlaamsche volksmassa, en haar verdacht gemaakt bij de neutralen in Duitschland. * * * Is het huidige geschil op te lossen 1 M. i. wel. Zooals wij hooger deden opmèrken zijn al de aktivisten het er over eens dat Vlaanderen tijdens den oorlog de grootst mogelijke zelfstandigheid verkrij-ge en dat onverwijld aile mogelijke praktische hervormingen in dien zin ingevoerd worden : volledige vervlaamsching van bestuur, ondérwijs en ge recht. Daar is nog zooveel werk le verrichten : doorvoering der bestuurlijke scheiding in aile ministeriële departe-menten en andere openbare besturen, vervlaamsching der gemeentebesturen, van het gerecht, van bet ondérwijs. Elke Vlaamschgezinde van welke rich-ting ook werke mede aan deze nood-zakelijke vervlaamschingsarbeid en de verdere politieke aangelegenheden late men voorloopig rusten tôt bij de vredes-konferentie. Dan zal de 001 logskaart ons leeren wat in zake Vlaanderen's zelfstandigheid utopie en wat bereikbare mogëlijkheid is. WI I.FRI Kl). De Vlaamsche Toekomstpolitiek I. BELGIË. ( Vervolg) De groote taak der Vlaamsche politiek js thans de roode draad te vinden, het richtsnoer dat te volgen is om de kansen va,n het activisme tôt weîgelukken te gebruiken. Al dadelijk komen we tôt de vaststelling van twee voorname feiten : i° de meerderheidspariijen in Duitschland, (de partijen der vredesresolutie dus) \ien hunne houâing op aan^ienlijke wij\e versterkt. I Want : a) het gewichtige ieit dat de opperste Duitsche legerleiding ook de vredespolitiek, en de daaruit voort-vloeiende logische houding tegenover België aankleeft ; b) de versterking van de meerderheidsfractie (Scheidemans-groep) der Duitsche sociaal-democratie; en c) de duidelijke omlijning van de Duitsche vredes-politiek, hebben op af-doende wijze aangetoond dat de kom-pasnaald immer meer naar links wijst. 2° de waarde der Vlaamsche beweging- is voor ^Duitschland en voor heel Europa verhoogd. Inderdaad als tege-moetkoming tegenover de Entente, volgt de Duitsche politiek een lijn, welke er immer meer op aanstuurt, België weer soeverein zelfstandig te laten worden, zonder Duitsche overheersching. Daaruit volgt dan echter dadelijk dat Duitschland wanneer het tôt een dergelijke tegemoetkoming overgaat.de waarborgen stelt welke het voor eigen zelibehoud noodig acht. Dit blijkt duidelijk reeds uit het feit dat de kanselier dadelijk 11a te Berlijn te hebben verklaard dat Duitschland België als soevereine zelf-standige staat' wilde heroprichten, bij zijn bezoek te Brussel bewees, welke sterke beteekenis hij aan het activisme hechtte. De waarborgen welke Duitschland moet krijgen zijn deze welke het mogelijk maken dat België na den oorlog aan niemand als vazalstaat onderworpen zij. Volgens de Norddeutsche Allg. Z. is de opvutting in de Centi uni-kiirrgen dat de S kenschetsende vazal-verhouding -van een staat tôt een anderen is, dat de machtigste staat den anderen militair, economisch en politiek onder de hand houdt ». Om dit te voorkomen wil Duitschland de waarbergen en hieruit kan ook opgemaakt worden in welken zin deze waarborgen moeten apgesleld zijn. Niemand twijfelt er aan in Duitsch-land's bewuste klassen, cok niet bij de Entente, ook niet in de neutrale landen, en wi:, Vlaamsche Nationalisten mogen er evenmin aan twijfelen, dat Duitschland Vlaandeien's innerlijke zelfstandigheid zich als de beste waarbarg indenkt, politiek en ekonomisch. Het is dus wel klaarblijkelijk dat de politiek van het activisme thans voor Duitschland van eveilveel waarde is als in Februari 1916, ja zelfs eigen] ij k nooit meer waarde en meer beteekenis had dan op het huidig oogenblik. En dit voor het heele complex der Vredespolitiek van Europa, voor gansch het wereldvredes-probleem. P10J'. | Bodenstein wees daar reeds op in ^en der jongste nummers van k De Toorts »: « Beide partijen \ul,len $ich tevi eden moeten stellen met negatieve eischen : het %oeken van wicht en tegenwicht. En • juist daarom julien de eischen der Vlamingen moeten ingewilligd worden.5 ïk voeg er bij : juist daarom had het activisme nooit zooveel kansen als nu. Ook het « Vadeiiund <1 (nr 21 1 van 1-8-1 S) schreef dat het te voorzien was « dat nu de flaminganten — en ia de eerste plaats de activisten — als een belangrijke l'actor bij toekomstige besprekingeir zou-den gelden. Daartoe moeten ^ij ^ich echter ook op het door graaf Hertling gestelde standpunt stellen en van nu af aan $oeken naar overeenkomst, naar adaptatif n. Cursiveeiing van mij.) — B) Het beste houvàst en het duidelijkste, klaarste bewijs voor mijne meening dat Duitschland thans onverbiddelijk gaat vasthouden aan zijn vooropgestelde waarborgen en juist daarom veel beteekenis hecht aan de Vlaamsche politiek, vind ik weêr in een artikel in de officiëele i. Bayrische Staats\eïtung » waar we niet genoeg belang kunnen aan hechten. Dit blad schrijft : « Het Duitsche volk en de regeeringen der Entente kunnen er onvoorwaa'delijk op rekenen, dat de Duitsche regeering de voor waar den, welke ■{ij aan de vrijlating van België vastknoopt, onverbiddelijk %al door^et-ten en het ^waard vôor dien tijd niet uit de hand \al leggen. Tôt de^e voor-waarde behoort voor ailes de teruggave der koloniale be^ittingen en het opgeven van iedere oorlog ook van den econo-mischen, na den vrede ; verder schade-loosstelling voor de maatregelen, die genomen \ijn in strijd met het volken-recht door de Entente gedurende den oorlog, waar door de Duitsche handel belemmerd en de economische posiiie van Duitschland in de wereld onder-mijnd is geworden. Dan \ou Duitschland natuurlijk tastbare waarborgen vragen en vooral onmiddellijk levering van grondstoffen eischen. Bij de waarborgen behoort natuurlijk ook, dat de voortzetting der door Duitschland in België ingeslagen politieke richting gewaarborgd wordt en dat niet de Vlamingen opnieuw aan de hand der Entente worden over-geleverd. Deze waarborg moet men volgen i:i verband met -de door de Entente vooropgestelde grondbeginselen van het vrije zelfbepalingsrecht der volkeren. » Van het doorzicht en de wilskracht der activisten zelf hangt het nu af of ze de kansen welke hun geboden worden dienstbaar willen maken aan hun heerlijk ideaal. Dan mag de Vlaamsche politiek echter niet langer op geleende krukken loopen. In eerste instantie heeft men in te zien dat een extremistische politiek ten doode <3fïgcsdirevc» stau:. Wat de Vlaamsche politiek thans noodig heeft, is : i° adaptatie en 20 eene organisatie die met aile toekomstmogelijkheden rekening houdt. Wat het activisme thans noodig schijnt te hebben, is het doormaken van een zuiverings-proces. Er bestaat een activistisch princiep en een activistisch programma. Het activistisch princiep is onaangetast en is zedelijk stellig, en politiek onaantastbaar. Het activistisch programma echter schijnt me thans wel toe eenigszins van zijn princiep te zijn afgedwaald. En daar moet het terug toe herleid worden. Het activisme was bij zijn uitgang en moet thans nog zijn een uitbating van den internationalen status en de verhoudingen in West-Europa ten gunste van een politiek streven naar de grootst-mogelijke en zuivèrst-mogelijke aélfslandïgheid voor het Vlaamsche volk. Het aifivismé kreeg politieke waarde en l\et.uekenis door dat het,in het Westen een compromis aan de hand d«ed voor het Belgische vraagstuk,doordathet von Bethmann-Hoilwèg's « reale garantiën > en von Hertling's « waarborgen » voor een vrijlating van België, vormde, fonder de Entente belangen in het Westen te bedreigen. Integendeel : het activisme was moreel geiechtvaardigd door de strijdieugens der Entente. Willen we nu een-; voor goed ons aile kansen van weîgelukken voor onze Vlaamsche politiek veizekeren, dan moet er vooral krachtig doovgewerkt worden om ons streven te ontdoen van elken zweem van impérialisme ; dan moeten we door ons optreden, in het bezette gebied zooals in het buitenland (en hier bedoel ik ook in Duitschland) den indruk weten weg te nemen dat onze politiek op a@nexatie stuurt, Zulke verkeerde en pijnlijke dingen mogen we niet langer laten gelooven. Het activisme is een democratische beweging op en top, een verzoenings- factor en niet noodzakelijk « in se » gericht tegen een staat doch wel ter omsclnppitig van een staat voor betere levensvoorwaarden van twee volkeren. De politiek van de bezetting gebruiken we vôor ons volk, de Vlaamsche kusten zijn de onze en blijven de onze zooals heel ons grondgebied, zooals onze haven, en zooals onze volkskrachten. Daar van ^ SITE

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.