De stem uit België

Over deze tekst

Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software.

Registered at the General Post Office as a Newspaper. Telephoon: Muséum 267. % tm~ 12 Bladz. De Stem Belgie Bureel: 21, Russell Square, W.C. Abonnement: is. 6d, voor drie maanden. Subscription s is. 6d, for three months. 2de Jaargang.-Nr. 38. oPiage: .5,000. VRIJDAG, JUNI 9, 1916. Price le CROOTE ZEESLAG. KITCHENER VERDRONKEN. Het Godsdienstig Vraagstuk van den Oorlog. "Ut nosmetipsos in tuo sancto servitio oonfortare et conservare digneris..." Vandaag deed ik over Caldey-eiland de kruisprocessie mee en thuis in mijn cel klin-ken de smeekingen der litanien me nog na in 't geheugen. O, wat hebberj ze diepe beteekenis in dezen oorlogstijd ! We hebben dat nooit zoo begre-pen.Bij omstandigheden als deze verdiept meu het maar eerst te goed dat onze godsdienst op geheel ons levea past, en op geheel het leven der volkeren, dat ook oorlog en vrede aan zijn "critérium" onderworpen zijn en wij chris-tenen, in deze, ons niet eenvoudig mogen Laten meevlotten met de publieke strooming maar ook de volkerengebeurtenissen moeten beheerschen van op de Rots der Waarheid. Een moraal-godsdienstig vraagstuk. O ja, de oorlog heeft met de Waarheid, met den Godsdienst iets te maken. Wonder is het zelfs dat ik het zoo kan neerschrijven : weinig in het leven der menschheid kan er voorvallen waarvoor Waarheid en Godsdienst dringender moeten worden ingeroepen dan voor den Oorlog. Gcd is de bron van allen Vrede, ook van den vrede tusschen de volkeren. Onze Ileer jezus Christus kwam op de wereld en leed zijn dood niet alleen om individuën te redden maar ook om aile de volkeren te onderrichten en hun te leeren de onderlinge liefde, en hun te geven de instellingen uit de leering ont-sproten die het onderhouden der leering mogelijk maken. "Ut sint unum," daarom is Hij gestorven, daarmee heeft Hij Petrus en zijne opvolgers gelast. . Kennen wij die leering wel? Zoolang er geen oorlog was gaven wij er weinig achit op, leefden als volbloed libe-ralen in de hypothese van de moderne maat-schappij en vonden het een luxe, zoo niet een utopie, aan de christene begrippen om-trent volkerenvrede aandacht te schenken. Moderne legerorganisatie maakt deel van het officiëel landsgezag, en was het niet revolu-tionnair, aanstootelijk voor een katholiek die het gezag uit princiep erkent, naar ingrij-pende veranderingen uit te zien en daarvoor te ijveren? En nu de oorlog is uitgebroken en landsbe-sturen en volkeren, midden hun iijden, den ergsten mea culpa te kloppen hebben om hun onbesuisd voorbijzien van christene Staats-princiepen, nu zijn we zelve partij geworden, nu bonzen onze driften op, nu stijgt ons het bloed naar 't hoofd en dekken we met het woord vaderlandsliefde het terzij laten der princiepen. Om alleen maar beroep te doen ten dienste onzer rechtvaardige zaak, op de brutale macht. Alsof het Christendom met zijne oneindig-heid van zegeningen, in deze, in geenen deele dienstig was ! Welk eene verblindheid van wege'katholie-ken die het Licht der wereld over hen hebben. Eene Vergelijking. Zoo stond het ook eenmaal met het sociale vraagstuk. Het economisch leven had zich ontwikkeld, los van de moraal, en zoo menige katholieken zagen dat niet, wilden het niet zien, en wilden alleen de misdaad en hare voortdurende gevolgen paaien en goedmaken met liefdadigheid. Daarbij nog, tegen die algemeene toestanden kon d'e eenling, ook al ware hij geweest een' moraaleconomische hei-lige, geen voldoende werk doen. De Staat moest tôt zijn plichten worden teruggewezen. En wat zagen we? Katholieken hieten het revolutionnair zoo te spreken ; het socialisme kwam op en leidde dtfizenden, ja honderddui-zenden zielen weg van Christus, hunnen Ver-losser. En zelfs toen de Paus bij de " Rerum Novarum," werkman, patroon en Staat de les voorschreef, waren er die niet hooren wilden en 's Pausen woorden inkrimpt en. Het eene gevolg van dat al was dat slechts een veel engere kring dan had moeten zijn, inzag hoe het katholicisme en het kathoiieisme alleen de oplossing vasthoudt van geheel het sociale vraagstuk ; en het andere gevolg was dat het socialisme beweren kon : katholieke sociale werking is niets dan antisocialisme, is louter polilîek, is zonder princiepen. Aan dat voorbeeîd moeten wij ons spiegelen voor het vraagstuk dat thans op zoo bloedig een voorplan staat : de oorlog. Wij moeten onze driften, hoe begrijpelijk zij ons ook zijn, neerleggen voor de princiepen.Wij moeten uitzien naar de christelijke be-ginselen die van toepassing zijn, gretig luis-teren naar 's Pausen woord, en werken ter verwezenlijking der verbetering, met beslist-heid en offervaardigheid. Twijfelt er nog iemand aan dat de oorlog een plaag is, dat de oorlog fataal voortge-bracht wordt door het militairisme, dat het dat het hunne taak is die begrippen voor te houden, en aan de wereld te Laten zien, dat nogmaals in den godsdienst de voile oplossing ligt en dat zij nergens anders te vinden is. De leering der Pausen. O ! De Paus ! hoor ik uitroepen, ook van katholieken. Weet ge wat de Pausen hebben geschreven, gezegd en gedaan om te verhoeden wat nu gebeurt en om te stelpen wat nu is uitgebroken ? Ik hoop dat "De Stem" in haar documenta Karel Verstraete en Prudence De Quicke van Oostende, omringd van hunne familie bij 't vieren hunner gouden bruiloft, den 17 Mei, te Newbury (Berks). militairisme zelf, naar de woorden van Paus Léo XIII, eene plaïag is, eene economische en een zedelijke tezelfdertijd? Heeft men ook wel bedacht dat, eender onder welke militaristische wetten of zelfs bij voluntarisme op zijn Engelsch, het altijd de werkmansklasse is die het meest en het verschrikkelijkst lijdt van den oorlog? En dit niet enkeil omdat zij de talrijkste klasse is maar ook omdat zij de minste eenheden voor de kaders levert? En nog! En we zijn in een demokratischen tijd, let wel op En het geldt in de meeste landen gedwon-gen dienst. Welnu wie trekt zich dat Iijden aan? Wie meent dat er wel iets aan te doen is en het voor de toekomst ten minste, degelijk moet veranderen? De Pausen ! De Pausen... en menige socialisten, zoowel in Frankrijk, als in Duitschland, als in België. O ! de positie is gansch verschillend. De goede wil der socialisten mag niet gelooehend worden. Er is door hen hard gewerkt, vôôr den oorlog vooral en ook onder den oorlog en hunne pogingen heet een eerlijk mensch niet zonder waarde. Maar och, ze zijn zonder leering, ze voelen wel dat er dient geholpen maar weten niet op wat princiepen bouwen ; tevergeefs trachtte "La guerre sociale" den koirenden oorlog in een ietwat marxistischen kader te zetten ; de verdeeldheid der internationale breekt de wereldbeschouwing waarop ze zouden kunnen bouwen. En dan nog, in den oorlog zelve, op enkele uitzonderingen na, miskennen ze de ware begrippen omtrent de driften, vlotten mee met de gevoelsstroo-ming der menigte en ze zullen na den oorlog durven uitroepen : "Wij hebben het vinnigste den haàt tegen den vijand gepreekt," en daarbij "'t zijn wij die het militarisme verslagen hebben waar de katholieken mee heulden." De Pausen bouwen op princiepen en spreken recht voor de vuist. Zij begrijpen te goed eens dat ailes te samen zal geven. Hier enkel eenige der teekenendste teksten : Léo XIII schrijft aan de Kardinalen op ii Februari 1889; "'De munere pacifico ecclesiae commisso ' : Niets is dringender, niets is noodwendiger dan den oorlog tegen te gaan. De wensch om vrede, alleen, is on-voldoende. De krijgsuitrustingen kunnen slechts den oorlog een tijdlang weghouden, meer niet. Daarbij nog drukken zij zwaar op aile Staten en worden zij ondraaglijker dan de oorlog zelf. Groote legers en bewa-peningen brengen meer bij om het gevaarlijke wederzijdsche wantrouwen te voeden dan om het te doen verdwijnen. (Ad alendas sunt, quam ad tollendas simultates ac suspiciones aptiora)." Op 20 Juni 1894 schrijft dezelfde Paus "ad principes populosque universos": "Reeds sedert vele jaren hebben wij van den vrède niet veel meer dan den schijn. Daar het wederzijdsche vertrouwen (vgl. met "Horo-witï " en "Dickinson") verzwonden is en voor argwaan heeft plaats gemaakt zijn haast aile natiën als in wedstrijd zich aan 't'wa-penen. De onervarene jeugd wordt in de gevaren van het militaire leven gestort, waar zij den raad en het gezag der ouders ontbeert (procul parentum consilio magisterioque in periculo truditur vitas militaris)... De volkeren worden ongehoorde lasten opgelegd... Wij zijn reeds zooverre gekomen dat de gewa-pende vrede ondraaglijk wordt. Is dat de natuurlijke toestand der burgerlijke maat-schappij?..."Op 17 September 1895' zegt Léo XIII aan den korrespondent der "Nowoye Vremja": "Wij hebben tegenwoordig geen waren vrede: ailes steunt op bajonnetten... Welke grootsche verschijning zou het niet zijn indien een tijdvak van werkelijken vrede aan-brook, waarin kanonnen en geweren werden terzijde geworpen en internationale vragen door vrije beraadslaging van heerschers en Paus werden opgelost." En ik laat hier kortheidshalve ter zijde al hetgeen Léo XIII gedaan heeft ten bate van een scheidsgerecht. Pius X ging denzelfden weg op. Op 27 Maart 1905 beklaagt hij zich, in het consistorie, om den Russisch-Japanschen krijg, en predikt de eendracht, "als stede-houder Gods hier op aarde die de bron van allen vrede is." De congressen voor den wereldvrede, de katholieke pacifisten in 't bij-zonder vinden altijd steun en zegen bij Hem. Op II Juni 1911 schrijft Hij aan den Aposto-lischen Delegaat der Vereenigde Staten van Amerika : "...Het is eene hoogedele taak de eendracht tusschen de menschen te bevorde-ren, de oorlogsneigingen te beteugelen, de gevaren des oorlogs te verwijderen evenals de bekommernissen voor den zoogenaamden ge-wapenden vrede (et ipsas amovere pacis, uti aiunt, armatœ sollicitudines). Ailes wat ter bereiking van dit doel geschiedt, indien ook niet onmiddellijk en voislagen van aard om het doel te bereiken, getuigt van edele ge-dachte, is de algemeenheid van nutte en strekt dengene die er zich mee bemoeit, tôt lof. Op 25 Mei 1914 in het consistorie was 's Pausen gedachte nogmaals de politiek van den vrede gewijd: "Er zijn aanzienlijke en zeer ernstige.mannen aan den arbeid welke . de zaak der volkeren bestudeeren en beraad-slager om inwendige en uitwendige conflicten en oorlogen te voorkomen..." En in de katholieke wereld ging de mare rond dat de encycliek over Oorlog en Vrede, door meer dan een vredescongres eerbiedig aangevraagd, op komste was. Op 20 Augusti ontsliep Pius de Tiende, heiliger gedachtenis en de pauselijke taak zou worden voortgezet op 6 September. Zoo pas gekozen zond Benedictus XV, op S -September, zijne eerste vredesboodschap tôt de wereld. Op 1 November verschijnt zijne encycliek "Ad beatissimi Apostolorum principis." De groote gedachte is nu: er zijn andere wegen om een pleit uit te vechten, dan de wapenen. Ook deze middelen moeten, met oprechten zin en goeden wil worden ge-probeerd, terwijl men ondertusschen de wapenen late rusten. (Alias profecto adsunt viœ, rationis alias, quibus, si qua sunt violata jura, sarciri possint. Has, positis intérim armis, bona experiantur fide animisque volentibuj.) Te Kerstmis 1914 beantwoordt Hij de wen-schen van het Heilig College met een vrede-woord van diepe beteekenis. Op 22 Januari aanspraak aan het consistorie : " Kan ik den oorlog niet doen ophouden, zoo werk ik aan het stelpen van het wee, zoo klaag ik de onge-rechtigheid aan, van welke zijde ook zij be-dreven werd. Tusschen de partijen moet de Paus onpaitijdig staan. Met eenzelfde liefde. gevoel moet Hij aile strijdenden bejegenen, zooals Christus ook voor aile menschen gestorven is. Anders optreden nu ware geens-zins de zaak des vredes helpen." Nog vele uitingen zou ik hier kunnen aan toevoegen, maar ik moet me beperken. Nog valt te herinneren het belangrijke schrijven van 28 Juli 1915: "Men zegge niet dat dit onmenschelijk conflict niet zonder wapen-geweld geslecht kan worden. Dat men de HOTEL DES ALLIÉS HOTEL BUCKINGHAM, Charing Cross, Strand. INGANG, 28, HUE BUCKINGHAM. LUNCH 1/9. Soep. Visch. ENTRÉE. Tusschenspijs. Kaas. DINER 2/3. Van 6 tôt 9 uur, Uitmuntende Belgische keufcen. Kamers-baden, ist klas ontbijt, ver-lichting van af 4/6. Pension : Bijzondere prijzen voor de heeren officieren in verlof.

Over deze tekst

Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software.