eerste Jaarsatig tvo. "^q2s Oïnscfag, 31 J&tagMstas S©ÏS e» €3 en; DE VLAAMSCHE STEM I [sn volk zal met vergaan! ALGEKV1EEN BELGÏSCH DAGBLÂD Eendrachî maaki mac ht REDACTSE- EN ADMINiSTRATIEBUREELEN i KALVERSTRAAT 64, bovenhuis, AMSTERDAM. Telcfoon No. S922 Noord. Onder leiding van RENE DE CLERC Q en Dr. A. JACOB. ABONNEMENTSPHLJS (bu vooruitbetaling): Voor Nederland per jaar gld 6 Si - per kwartaal gld. 1.7o - per maand gld. 0.75. Voor België, Engeland, Frankrijl ?er Summer)an dezelfio Pr»2en> met Terhooging. van yerzendlngsïosten (2y2 ceii ADYERTENTIES: 20 Cent per regel. [s;! IsÉp liai»! Len lefetaii! Tôt Hu!de en dank. Bij Harer Majesteits Verjaardag. . stille rùstàge vreugd als bij nood er jouw alleen louter bawondeimg en edel< dankbaarheicl verwekken kunnen, vervult opdezen blijdag voor Nederland, de harter vin aile Béig-n in hirn jammerlijken uit-tocht alhaer zoo gulhartig en liefderijk ont-haald.l'egenover al den rampspoed en de œenscliheid be9chamen.de ellende lielbben: ;oen ter tijd het Huis en het Volk van Oranje der wereld een in zijn diepe aandoen-liikheid onvergetelijk . schoon sckouwspe' aan^eboden. Geen dacht ora edgen last, om Qgen zorg, van vroeger veeoe geen zweem. en in het wedijvemti van edeimoed en éditai menschenadel liet ni.emand zàoh onbet m noch onbetuigd. De eenvoudige ge-moedelijko wachten aan de grens en de vroe-de mannen die in deze dagen van storm en cevaar vast en vedlig, bet sohip van State Eturen liet nedérigste moederken uit hêt platbelandsohe dorp en de hoogste Vrouwe en Moeder in den lande, allen, zonder on-deischeid, zonder voorbeboud. zonder bere-kenin^, hebben den radeloozen uitwijkeling, benevens en boven bescberming en steun, tun troostende en heilige sympathie ge-schonken en bçwaard. De deuren gingen open, de beurzen opeai, de lianden en barten raeteen. En de warmte die straalde nit die «pontane beweging was niet de warmte der vailende sneeuw die straks kil ligt en stijf ou den grond, maar de warmte van sprui-ténden bloei die na liievelange kleur en geur, ongemerkt voor later tijd de vroomste vrucb-ten vormt. Oui de hulprijke daad en bet voile mede-gevœl onzen besten dank ! Treden uit de beproevingen menschen en .volkeren, door kracht van ernst, sterker soms in het licht der boop, ook bet leer-zame jaar hier doorgebraolit in andere toe-standen en nieuwe omgeving, gaat voor ons niet nutteloos voorbij ; en nu en spader nog liet, ons tôt fcate en bestzijn, bet zijne> biidragen tôt spoediger en degelijker ont-wikkelingvan ons rijke docb soms ruwe, vaak wiliwoekerend doch immer kerngezo'nde volkswezen. Wat we bier voortreffelijks ge-îien hobb&n in staat en kerk, in buis en school, in liet openbaar leven en den gezel-ligen omgang, in musea, bibliotbeken en inrichtingen allerlea, de liefde voor bloemen , vogelen en mensoben, voor weteaiscbap en kunst, het beeohaafd vooraame voorkomen van ' groot en kledn, en bovenal de voile schoone ziiivere ta al klaarklinkend in elken mond, dat ailes verwerkt en aangepast op onzen eigon aard, dragen we als een kost-bàreD 6chat naar ons arme Vlaanderen mede. Van de tallooze weldaden door bet broederlijko Holland ons te dezen dage zoo ruimsclioots verleend, zal de stille docb standvastige steun voor Vlaanderens kul-tureel heropkomen niet de geringste blijken. Eeuwen lang bebben wij alleen, met ver-; onacht'Zaming en verbes van veel goeds, j te?® vreemde overheerscliing den sti ijd , . moeten voeren voor bet beboud van onza I duurbare Nederlandecbe taal en zede. i Vlaanderen was de ongunstig gelegen ka-nt j van dan berg die al bet noodweer barde# en j schutten zou ; ruig daardoor, maar taai. Een ! iiistig dal achter den berg, strekte Neder- ! M lachend en-lief, ontwikkelde zicb in! vrede en voorspoed en wist van de stormen j mets-af. 0, bij bet bewonderend aanscbou-^■n van liet prachtige beschavingswerk al-t er) zijn er soms oogenblîkken dat bet duis-er wordt in ons gemoed en onze oogen, en at wij, bijna bitter, denken gaan dat we ttn;gszins recbt hadden op bulp ! Nederland eoi Vlaanderen ! Laten we vast --r broeders worden en blijven. [Mefc rouw in bet bart om België's vreese-]K lot en den dubbelen nood van Vlaande-o€lukkig tocb dat althans Nederland s L° S^paard blijft in de ramp die de balve ;f , teistert, zien wij op dezen plecbtigen aag een heerlijk beeld voor onze oogen fn: .V3n Koning van de Plicbt, die na-- ns zijn gansclie volk, bulde en dank be-aan Koningin der Menscblievend- ^ J3EV REDACTIE. Naar Hollasid! K-in derl iéd. Waar vlucbten, zonder ouders, j ^ °or tbange krijgsgedruiscb ? neemt van onze scbouders Het bloedig zware kruis ? ^'aar Holland 1 Vrij Holland, In Holland staat een buis! ^aar gaan de deuren open, |"ced open elk gemoed ? ^aar ^an men been en bopen | D*t weelde liefde doet? In Holland, Mild Holland, ^ Holland is men goed ! ^aar za* ^ kjud graag deelen ^ro°d en onzen traan? 1 - 'vrouw ons1 bandjes streelen ( 12 Boeder beeft geda an? i Holland, ] Lief Holland, ( ^ ons naar Holland gaanï 1 fcEftÊ PE .CLERCQ. L1 OeweteisasdsrzoeL Ben ik gerechtlgd en bevoegd tôt spreken? Over Bel g isolée Politiek, bedoel ik. i Ik aarzel en ik twijfel oindat ik nocb m: > nister ben, nocb gezant, nocb volksvertegen woordiger, nocb staatsambtenaar3 niet een maal advokaat of journalist. Ik ben dus gee: politikus van beroep, nocb zelfs van aanlej en in den dop, wat elk advokaat en jour nalist- tocb is. Mezelven muilbanden dus indacbtig dat spreken. zilver is en zwijgei goud? Maar daartegenover staat, dat il belgiscb kiezer ben, d. w. z. als ik genoe« kameraden beb: aansteller en afzetter scbepper en vernieler van afgevaardigden miniers en andere macbtbebbers. Ik bel nog wel drie stemmen. Geen vier: ik bei nocb buisvader, nocb kapitalist. En well belgiscb kiezer, nucbter of bij drank, een stemmig of meerstemmig, beeft zicb oor bet zwijgen laten opleggen, beeft zicb onge recbtigd en onbevoegd geacbt tôt spreker over de Politiek van zijn land? Een belgiscl kiezer, en ik ook, zal, meen ik, wel weter wat zijn belang is, zijn voordeel en zijr nadeel, en wat bebben de wetgevende er uitvoerende macbtbebbers anders te doer dan de belangen van de kiezende burgers t* bebartigen? Ik ben niet in de politiek, gc weet wel, de politiek, de berucbte, d€ eenige, in één woord de vakpolitiek. Maai kom, ik ben dan ook nog niet verstrikt en gevangen in allerlei verboudingen en be-trekkingen, voorafgegane daden en gezeg-den, afspraakjes en gekonkel met dezen en genen, zooals bet politieke vak dat nu een-maal pleegt mee te brengen. Ik ben, God-dank, een vrij man, vrij tegenover bet ver-leden, vrij in bet beden, en, daar ik niij geen bijbedoelingen bewust ben, niet streef naar kruisen of linten of booge gestoelten, ook vrij tegenovèr de toekomst. Summa summarum, ik acbt me gerecbtigd en bevoegd om ten overstaan van België's bestuurderen te spreken over de inzicbten, wenseben en belangen van mezelven en. van de vele medekiezers, die denken en voelen zooals ik. En dezelfde recbten en bevoegd-beden ken ik toe aan aile belgiscbe burgers, die na overweging en beraad, bet oog hou-dend op bet ware welzijn van allen en ieder, bun meening en verlangen begeeren mee te deelen. Doch, is het thans wel de geschiktë tijd om te spreken over de blnnenlandsche politiek van België? • Men zegt : kallen is malien, maar doen is een ding. Handelen is nu de leuze, niet praten. Zoolang onze soldaten bun .bloed vergieten, moeten de praters den mond bou-den. Eerst bet vaderland'heroveren, en dan inalkander spreken. Aile geklets verwart en verlamt bet leger. ■— ,Mooi zoo, inaar wacbt eens even : lioudt dat beuscb wel steek ? Immers waar-voor vecbt ons leger? Voor de bevrijding van 't vaderland. En waarvoor grijp ik naar de pen? Voor de bevrijding van 't vaderland. Er zijn vele manieren om zijn land te dienen : men kan bet doen door zijn man te staan in de loopgraven, docb men kan bet ook doen door zijn man te staan in de pers. Er is een stoffelijke strijd en er is een geestelijke strijd. De eene eiscbt in-spanning en moed, de andere niet minder. De eene strijd volledigt en steunt den ander. Beide zijn onmisbaar. De ' geestelijke dient niet te. wacbten tôt de stoffelijke is volstreden. Wanfc de geestelijke strijd ber-sebept wanorde tôt orde, seberpt inzicbten en begrippen, sebeidt waarbeid van waan, schift recbt en onrecbt. En voor zulke daden zijn aile tijden gesebikt. Ook deze. Voor verwarring en verlamming, geen nood. Alleen onzekerbeid des geestes stiebt dit ^nbeil. En de groote, allesomvattende, alles-bebeersebende vraag, die aile bevrijders /an t vaderland, in de loopgraven en daar-Duiten, zicb op dit oogenblik stellen, luidt x>o : Waar ïs mijn vaderland? Er is een Latijnscb spreekwoord dat zegt : Jbi bene, ibi patria. Waar men wel is, laar is bet vaderland. Maar aïs dit spreek-voord gelijk beeft, dan besluit ieder zelf-jewust Vlaming : Vlaanderen is mijn va-lerland, maar België is mijn stiefvader-and. Want in België is 't voor een Vla-ning niet goed wonen, ' Daar kan men, ondanks aile Beweging alla wetten, aile beloften en aile zoet-* woordjes, tôt op beden generaal wordei met Fransch alleen, maar geen korporaa met Vlaamscb-alleen. Daar kan men nog altijd minister worder met Franscb alleen, maar geen poortier vai '.t ministerie met Vlaamscb alleen. Daar kan men overal recbter worden mei Franscb alleen, maar geen gerecbtsbodt met Vlaamscb alleen. y Daar kan men algemeene >estuurdei ' worden der posterijen met Franscb alleen. maar geen postbode op 't Vlaamscbe platte- land met Vlaamscb alleen. « î / Daar kan men advokaat, dokter, inge- f nieur, geestelijke, kom, ailes worden met Franscb alleen, maar niets van dit ailes met Vlaamscb alleen. ) België is sedert Oogst 1914 stoffelijk over- L rompeld en bezet door de Duitscbers, maar Vlaanderen is bovendien sedert 1830 geeste- lijk overrompeld en bezet door de Frans- . kiljons. Van de Duitscbers wordt België wel bevrijd, vroeg of laat, om. 't even boe, maar v/ie zal Vlaanderen bevrijden van 't Juk i ' der Franskiljons? Wie geeft Vlaanderen aan Vlaanderen weer ? Wie geeft de Vlamingen een vadeHand ? Wie? De Vlamingen zelf. Ze moeten gaan beseffen, dat ,,België" maar een staatsvorm is, door menseben ge-maakt en door menseben verbreekbaar, dat er. in.de levende werkelijkiieid geen ,,Bel-gisch" volk bestaat, maar alleen een Waalscb volk en een Vlaamscb volk, en dat sedert 1830 de Beigiscbe staatsvorm maar . gediend beeft om bet Vlaamscbe volk ondergesebikt te maken aan bet Waal-sebe.Ze moeten tôt bet inzicbt komen dat ze, als volk, gedoemd zijn tôt ' langzamen on-dergang, indien de banden tusseben de beide volkeren, die België bewonen niet losser worden, indien ze geen eir.de stellen aan de Vlaanderen-doodende centralisatie van den Belgiseben Staat, indien ze niet eiseben bestuurlijke, militaire en pedago-gisebe zelfstandigbeid. Ze moeten eiseben een bestuursinricbting, die ben in staat stelt bun volkskracht alzij-dig te ontwikkelen, onbelemmerd en voor-spoedig zicb uit te leven zooals bet een kultuurvolk toekomt. Ze moeten eisebent Zelfbestuur. Ik zeg: eiseben, niet bedelen. Het gaat niet om aalmoezen, bet gaat om aangeboren, onvervreemdbare rechten. Ze moeten bun recbt opeiseben van wien ; den plicbt en de macbt beeft bun recbt: te geven. In de eerste plaats van de Belgiscbe j regeering. Die beeft, juist op dit oogenblik, niets anders te doen dan baar aandacbt te wij-den aan bet berstel van België, aan bet beropbouwen van België op een steviger grondslag, d. i. op den grondslag van ,,doorgevoerde recbtsgelijkbeid, zonder wel-ke geen België op den duur bestaanbaar is" (F r. van Cauwelaert), wat praktiscb alleen mogelijk is door zelfbe-stuur te geven aan Vlaanderen en zelfbe-stuur aan Wallonie. Juist nu, daar ailes" tocb 't onderste boven staat, is 't de aan-gewezen tijd voor de groote seboonmaak. 't Gaat allemaal in éénë moeite door. Daarom moesten nu aile Vlamingen, een-lingen en bonden, ^ensgezind bun stem laten booren en van de Belgiscbe regeerin-gen eiseben een zelfsta-ndig Vlaanderen in een zelfstandig Belsië. Het kost die regeering maar één woord, om een gejuicb te doen opgaan uit de Vlaamscbe bevolking, de strijdende en de lijdende, een woord dat zal zijn een woord van verlossing, een scbeppingswoord. Docb moest de Belgiscbe regeering na 80 jaren niet komen tôt inkeer, moest ze vol-barden in baar plicbtsverzuim en weigeren België te bebouden door Vlaanderen te redden, dan moeten de Vlamingen bulp balen waar bulp te balen is — 't gaat bier om zijn of niet zijn — en bun eiscb doen klinken op bet aanstaand Vredescongres, dat Europa zal bebben berinteriebten. Komt WallonIS te kort door zelfbestuur voor haar en voor Vlaanderen? Immers neen. We vragen geen voorrecb- J [>en, maar ieder zijn recht. Trouwens de ^ .euze: Zelfbestuur, is voor de Walen geen < îieuwigbeid. Ze bebben ze 't eerst in 't leven j ^eroepen. Het beugt nog eenieder, boe I u 1 e § D e s t £ e e en gftn yolgelin^en^ naar , aanleiding van een taalwet die Vlaanc î ren een kruimeltje recbt moest versebaffe i voor Wallonie de séparation admwiùstr [ tive bebben gevorderd, en boe ze zelfs een ruitgewerkt ontwerp van *uitvôering ba i den klaar gemaakt. Mij en menigeen bee t [ bet toen gebinderd, dat Vlaamscbe leide en Vlaamscbe kranten meenden te moeti . opspringen als de geroej^en wakers ov den éénen, onscbendbaren Belgiseben Sta-a We zeiden: Laat de Walen bun zin be ben; 't is beter in liefde gesebeiden, de in ruzie geleefd ; bet kan niet mooier; w Vlamingen, bebben bij de sebeiding nie te verliezen, ailes te winnen. De Belgisc] Staat is geen beilig buisje waa-raan ni mag geraakt worden op straffe van ba: vloek. De Staat is er voor ons, wij niet vo den Staat; de Staat is middel, geen doe en als een staatsvorm niet beantwoordt aé zijn doel: grootst mogelijke welvaart va allen en ieder, dan moet bij maar plaa maken voor een beteren. Zoo sj^raken wij, Vlamingen in Leuvei en we waren talrijker dan men wellicl vermoedt. Er was toen nog geen werel< oorlog en er was toen nog geen sprake va een ,,Gentscben groep" of van andere gro< pen. We kenden alleen bééle Vlamingen e balve -Vlamingen en eilaas ook kwart sebijn- en basterdvlamingen. En nu ve: beugt bet me te wéten dat bet aantal d< bééle Vlamingen door den oorlog niet : vërminderd. Integendeel. Ik sprak voc enkele dagen een Vlaming, kersverscli teru van een tocbtje naar 't vaderland, en di bad vastgesteld, dat de sclieidingsidee, d , gezindbeid voor Zelfbestuur voortduren veld won, vooral onder de jeugd. Dit : }een verblijdend verscbijnsel. Want, me ^moge de jeugd onervaren en licbtzinni ^ noemen, de jeugd is bij uitstek de draag p ster der idealen die de wereld regeeren ! ^ is de stuwkracbt, de drijfster to daden, en de jeugd van beden is de man nenmacbt van morgen. Vlamiivghelpt tvu> il zcH zoo Jielp u God. Prof. dr. J. DE COCK. ^ ■■■!!«> ■ P "gfcg. !s LeBvgsscb BeutplaoBse Zwolle, 28-VIII-'lo. Zeer geacbtè Redactie4 Ik hoor van een vriend, die onlangs in Leu ven geweest is en personen heeft ge-sprokei die van de zaak iets weten kunnèn, dat d< plannen tôt een geb'eurlijken lieropboiuv vai de Groote Markt ingegeven zijn door een soor jaloersqhe bewondoring voor de Groote Marki te Brus&el. Oud-Leuven moet op de Groote Markt lierrijzen! Dus: geen liedendaagsclic kunst, geen kunst die de uiting is van bel schooniheidsbesef en do aanpassing aan d« levensnornren van onzen tijd, maar kunst die niets is dan vaa^dige namaak van hèt oude kunst die eigenlijk geen kunst is. Gaan die plannen door, dan zegevieren de arcliaïsten er anachronisten, de lui die meenen dat lijken kunnen berleven. Ik begrijp best dat men zorg draagt voor 't behoud van oude gebou-wen. Mooie oude gebouwen verdienen bewa.ard te blijven evengoed als de schilderstukken der Primitieven. Ze zijn schoonheid en gescliiede-nis tevens. Maar 't is onzin om een oud ge-bouw dat tôt den grond vernield is, uit den grond weer op te trekken en zicli te verbeel-den dat het verlies is bersteld. Evenals liet onzin wezen zou een niemve Aanbidding van het I>am te gaan sohilderen, indien ooit —r wat Gent verhoede ! — het meesterstuk van Van Eyck moest verloren gaan. Wordt middel-eeuwsche schoonheid vernield, dan moet men dat betreuren, maar men kan ze niet ver-vangen door nieuwe middeleeuwsclie schoonheid. Wil men het verlorene vervangen door nieuwe schoonheid, dan moet die schoonheid van heden zijn of ze is niet. Want schoonheid is openbaring van de levende ziel. Maar de ziel der middeleeuwen is niet nieer. Ni^leeft do ziel der 20e eeuw, en geen andere. En 't is de taak en het recht van den 20e-eeuwschen bouwkunstenaar om die ziel te openbaren in de ruimte en de bouwstof van nu. Ik weet niet of het en in hoever. bet ook in de plannen ligt om de afgebrande Hallen in iiun vorige gedaante te herstellen. Moest dit echter het geval wezen, het ware dubbel jam-mer. Het is ongetwijfeld zonde dat bet gebouw verwoest is : die 't geda-an heeft, is een van-daal en een scliurk. Daar gaat niets van af. Maar gedane dingen hebben geen keer. En laten we nu vooral niet overgevoelig zijn, en ons verstand koel houden. Doen we dat, dan moeten we bekennen, dat die Hallen een dood gebouw waren, ik bedoel, eén gebouw dat niet beantwoordde aan zijn huidige bestemming. Het mag eeuwen geleden zeer geschikt geweest zijn als verkoopplaats van die weefsels der aijvere gilden, maar als gebouw dat onderdak rerleende aan een Universiteits-boekerij en van de verschillende bureau's van 't Univer-iiteitsbelieer was het al bijster ongerieflijk. \an den eenen kant veel doellooze ruimte of liokkerigheid, en anderzijds bekrompenlieid vaaraan voortdurend moest geknoeid gebroken )n verbouwd worden, zonder dan nog een be-Tedigenden uitslag te bereiken. Om praktisch e zijn, zou men zoo zeggen: sloop wat nog >vereind staat en ruim de puinen op, dan comt or een verrukkelijk bouwterrein vrij, vaarop een Bibliotlieek met bijbehooren kan •errijzen, die aan allé moderne eischen voldoet n ook mooi kan wezen. Mogen cite het overwegen, die ter zake spre-:ensïecht hebben Uw dw. gr. DE OOOK. KLEINE KRONIEK ^ Kern, al Aan de verdruhhers vc _ 071 s Volk. Aldaer ghij niet en sijt, daer is ons vaderland ft De voghel is alleen gheboren om te snijde rs v^euSelen de locht, de peerden om te rijde] De muylen om het pack te draghen of de lij în Te trecken met den hais, en wij om vrij te zij) er DANIëL HE1NSIUS. t. b- Oorlogsgruwelon. in Allé oorlogvoerende macbten bebbei j, lezen we in ,,Politdken", het groote- Kopei baagsche blad, deels in korte telegrammer dwls1 in boeken en vlugscliriften hun tegei 1€ standers van oorlogsgi-uwelen bescbuldigc ît De Bel!gen en de Franscben bebben ondei zoekscommissies opgoricht, die verslagen i het liebt bebben gezonden, prof. Bédier gc )r zijn twee opzienbarende brochures uit, d l; Servische regeering droeg aan den Zwitse] n seben boogleeraar Reiss het onderzoek va n de Oostenrijksche gruwelen in Servië op e ( onlangs versebeen bet witboek van de Duii [ sche regeering over de wandaden der Ruf &en in Oost-Pruisen. j * * * ^ Wa.t in al deze boeken verka-ald wordt, i vaak van dien aard, dat bet in een dagbla< geon plaata vinden kan ; andere gevallen zij: n zoo weerzdnwekkendj dat men wedgereu moe ze op te nemen. n De uitwerking van deze publicaties is on getwijfeld bet grootst in de betrokken lan "» den zelf. Boricbten over 's vijands gruwele: *- wakkeren den baat aan en den moed. Maa r op den lezer in de neutralë landen werken a deze boeken en telegrammen nauiwelijki :S, meer als er mee was bedoeld. Stila-an is bi r tôt bet besef gekomen, dat al deze geweld a- dadierheden niets anders zijn dan de stuiten D de maar onontkoombare gevolgen van dei oorlog. * * * Het is namelijk niet alleen de élite, maai s ook bet schuim der bevolking dat door dei i allgemeenen diensitplicbt naar bet front ge y roepen wordt. Nemen wij b.v. de crimineele statistôek ir een enkel land, Duitscbland. Jaar in jaai ? lût worden daar jaarlijks ongeveer een halj t mnllioen man veroordeeld voor overtredin| van de wettan van bet rijk. Van dit halj millioen werden in 1912 90,000 géstrafl voor gevaarlijke licbamelijke verwondingen — dezen pleegden dus geweld — en 560C ■' voor ontuebt en verkrachting. Een aantal van deze misdadigers, de erg-sten, weert bet leger als ,,onwaardigen" ; de overigen krijgen de toelatiing op te mar-cbeeren tegen den vijand. In 1912 was bet prooant der ,,onwaardigen" sleahts 0.2, I d. w.'z. slechta één op de vijfhopderd, eeai | duizendtal van bet balve millioen dienst-pliiditigeai over wier lot in dit jaar beslist "werd. En dergelijke voorbealden zou men kunnen aanhal'en uit de crimineele statistiek van de andere oorlogvoerende landen. l * * * L Âfgezien ecbter van degenen, wier nedging :; en lu9t tôt geweldige of gruwelijk© daden ; direct als misdad tôt uiting komen, moet bovendien worden rekening geboudeai met degeneai, wier neiiging en luat latent zijn, die in vredestijd worden weeirhouden doordat zij de wet vreezen of doordat de gelegenbeid ontbreekt. Ook dezen trekken naar bet front. Onderweg worden zij opgebitst door de massasuggestie die aile oorlogvoerende landen onmiddellijk van den eersteoi dag van den ocfrlog af hebben op touw gezet, om den oorlogsmoed te doen opvlammejn. Nooit is weillicht in zulke mate als in dezen oorlog de nationale ha ai gepredikt. De vijand wordt afges/cbilderd als ba.rbaarsch, onzede-lijk, gruwelijk, trouweloos, buicbelacbtig. Hem neer te vellen is plicbt, een goede, ja een ,,beiligte'' daad. Het is duidelijk dat door zulke invloeden bet gevoel van men-scbelijkheid niet bevorderd wordt. Zoo worden nu deze mannen, die uit hu-n buis zijn ,weggerukt, die los staan van bun dagelijksolie omgeving, plotseling ge-plaatst voor een reeks geweldige indrukken. Zij lijden bouger en nood, slapen niet, worden overspannen. worden vermoeid tôt bet uiterste punt, zijn dag in dag uit in doods-' geva-ar. Keer op keer leizien we in soldaten-brieven uit aile landen, dat de strijd met bet geweldigde artillerievuur als ,,een bel" is. Alleen reeids bet overweldigende donde-ren van de kanonnen brengt de soldaten buiten zichzelf. • * * * Iii zulke omsitandigheden moet de ge-zondste en meest normale ontoerekenbaar worden. Hoe moet de uitwerking dan niet zijn op wie bij voorbaat onevenwicbtiig en wie beslist tôt de misaaad aangelegd zijn? Wie den oorlog over Europa loslaat moet wéten, dat hij de gelegonheid open stelt voor j meer dan geregelden oorlog, van leger tôt ! leger. Men kan geeoi 10—15 miillioen man in ' het veld voeren, zonder dat dorpen worden ; in brand gestoken, liuizen geplunderd, mannen getfolterd, vrouwen verkracht, kinderen mdsbandeld en gedood. Zelfs de beste discii-pline kan deze nieuwe misdaden niet ver-hdnderen, evenmin als in vredestijd de poli-tie de gewone mi'sdaden in de samenieiving verhindei-en kan. En dit des te minder, daa.r de oorlog op zicb zelf noodza'kelijkerwijs verbeestend en brutaliseerend werkt. Elke oorlog beeft steeds een 2Jedelijk verval be-teekend, waar soms menscbenleeftijden toe nooddg warer^ om overbeen te komeoi. En men kan niet anders verwachten, dan dat dit moreele verval ook onder den oorlog in den vorm van grifweten «a wandadeçi tôt juifting komt. j Aluminlum-ziekte. m In Polytechn. Weekbl. lezen we het vol-fc | gsnde over aluminium-ziekte : » | -Lvenals tin door de zoogenaamde „tinpest" u I wordt geteisterd, heeft ook aluminium van ^ j een ziekte te lijden, die het metaal aantast en vernietigt. Bij weeke aluminiimsoorten treedt cleze ziekte dusdanig oi>, dat zich op de aan-getaste plekken^ aiuminiumhydroxyd vormt. .Dit hydroxyd dringt echter niet diep door en wordt door borsteien en poetsen gemakkelijk ver wij derd, waardoor vaak de ziektevei'schijn-seien verder achterwege blijven. ' Bij harde aluminiumsoorten vormt zich even-1 cens al u mini u mhy d r oxy d, doch in geringere L, hoeveeîlieden. Hiér beperkt zich deze vorming l- niet tôt de oppervlakte, maar zij dringt tôt in L bmnenste van het metaal door, dat dan blazen en bobbels gaat vertoonen, zooals dat n °°k bij tin voor doet, dat „tinpest'J heeft. De aangetaste voorwerpen worden in korten tijd vernietigd en onbruikbaar gemaakt. Over e het ontstaan van deze ^iekte weet men no<* '- weinig. Maar op grond van verschillende on° n derzoekingen wordt aangenomen, dat de oor-n zaken liggen in de verwerking van het mate-;- , riaal en waarschijnlijk te zoeken zijn in ttiet walsen, hameren en strekken in kouden toe-stand, dus zou men hier met een echte ,,for-ceerziekte ' te maken hebben. De ziekte schijnt door een langere aanraking met water bevor- 5 derd te worden. I Gewezen mag worden op het belangrijke aandeel, dat onze landgenoot prof. Cohen te TTtrecht heeft in' het onderzoek van de forceer- 6 ziekte der metalep. Van zijn hand zijn belangrijke artikelen in de vorige jaargangen van het weekblad ,,De Ingenieur" opgenomen< ! Russische methoden, De ,,Daily News" vertelt eenige bijzon-I derbeden over de avontuurlijke î-eis van een Engelschman, Dillon, die met vrouw en kind uit Rusland is teruggekeerd. De man was lange jaren pa-lfrenier geweest bij gi-aaf Medeni in Koerland. Toen bet Duit-sebe leger Riga begon te bedreigen en nog op sleohts enkele mijletn af stand van Elley, de woonplaats van graaf Medern, af was' staketn de Rnssen deze plaats in brand en ook bet kasteel en de woning van den i palfrenier gingen in vlammen op. Dillon nam toen met vrouw en kind de vlucht en slaagde er in met een Noorsch schip naar Engeland te komen. | Dit beiricht bevestigt dat de Russen op ^un , .^rurttocht ook in eigen land zooveel mogelijk ailes vernielen, wat den vijand nog van eenig nut kan zijn. Ceen Duitsch schrfft meer. i ^ ,,-Semaine littéraire" die voor de Ietter-kundo van P.omaansch Zwdtserland is wat de ,,Kevue bleue" voor de Franscîie letteren is, brengt een belangrijk artikel van prof. Edouard Claparede. Onder den titel ,,Laten wij het Duitsclie schrift afschaffen" vi-aagt de beken-d©^ directeur van de „Archives de psvcholo-gie , om opvoedkundige redenen, het gebruik >an lat nsohe letterteekens in de 6cholen van Romaansch Z^itserland, waar Duitsch wordt onderwezen. Hij merkt te dezer opzichte op, i dat de Gothische lettertj-pén reeds van de Ingéré scholen zijn vérbannën en dat dit besluit j eensteromig is goedgekeurd op de laatste ver-. gadering van de vereeniging voor school-hy-. giène, te Schinznadi (kanton Zurich) geliouden. Een minlatuur-telefoon. In een der laatste' zittingen van de Royal Society of London werd een telefoon geëxpo-seerd, die den vorm had van een stukje griffel van 1^ c.M. maar die eer.der nog kleiner dan grooter was. Waaivoor dit miniatuurtelefoor-tje diendel... Om in het oor te stoppen, ten-! einde den gebruiker in staat te stellen, beter j te hooren. Het zal wel het kleinste telefoon-j toestel ter wereld zijn. Of het in de practijk te gebruiken is, zal de ervaring hebben te leeren. Splonnenstroek. Eene roerende episode van den strijd vertelt ons de ,,Tniibuna" : j Een afdeeling ruiterij reed bij 't udhtend-gloren op de schoone en kronlcelende baan van St. G... op M.r. Op een zeiker oogenblik ibegon eene vija-ndelijke batterij op ons te schieter. Het vu ren werd eerst met vreugde onthaa-ki maar stilaan begonnen de offioieren er aan, te denken, dat bet te judst gem-ikt was, opdat men geen verimoedens zou koes'teren dat tee-; kens aan de Oostenrijkers werden gegeven. j Inderdaad, het gevaar van dit bombardement nam steeds toe, zoodanig zelfs, dat men weldra j moest sti'lhouden. j Op eenige honderden meters van daar gin-! gen rustig vier ihooiwagens vooruit. Bij tus-scilienpoozen woog de eerste wagen zichtbaar over dan naar den eenen, dan weer naar den ander en kant. Dit feit trok dra de aandacbt. Men.ver-I voegde de wagens. De wagenbestuurders 'be-i kenden, dat zij als spion ddeitôt deden voor de Oostenrijkers. Een nur later ontving een klein kerkihof in het .gebergte vier nog warme lidliaonen... De geest In Engeland. Voor de politierecbtbank te .Londen kwam een juffrouw, die zicb beklaagde be-leedi^d te zijn door een andere vrouw. ,,Het is zeer beleedigend op straat voor een Dudtscbe te worden uitgescholden", zei-de de juffrouw. Maar bij de ondervraging bleek zij ge-buwd te zijn met een Duitsclier, die sedert dertig jaren in Engeland woont. Recbter Fordham : ,,Dan is bet tocb waar dat u een Duitsche is." De juffi'ouw: ,,Ja — maar bet is tocb zeer beleedigend. Vooral nu. Iedereen be-boeft tocb niet te weten, dat je met een Duitscber getrouwd bent !" De rechterf: , ,Në^.n ; maar je bad bem niet moeten trouwen. Ik kan uw klacht niet aanvaarden. Het was geen beleediging. Het was de zuivere waarbedd." De juffrouw veirhaaîde, dat bet todh zeer beleedigend is, waarop de recbter zeide: ,,Ja, onpleizâerdg is bet, maar da£ is de waarhedd dikwijls." DTKWADEFzfÉir^" BENEÊN DE TRA^SEN deleeumnmW

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.