l6te Jaargang. Nr 4 Beheer en Redactie : Vlemincl xstraat, 15, Antwerpen Annoncenbureel open aile werkdagen van 9 ot 1 en van 3 tôt 5 uur (Torenuur) ! 1 December 1915 Koninklijke Nederlandsche Schouwburg Margaretha Gauthier Mevr. en Mej. BERTRIJN «Margaretha Gauthier» La Dame aux Camélias ! Het eerste tooneelwerk van Alexandre Dumas fils, het proefstuk dus maar dat, niettegen-staande het eerste, het oudste in de lange serie comedies van den vruchtbaren Franschen dra-maturg, het populairste gebleven is en — waar-schiinliik, maar niet meer zoo wis en zeker — vHtitirgft&g op-nvt npert-orrum ,.c*i '/•îjvs.K.* ' , De roman «La Dame aux Camélias» ver-scheen in 1848 toen Dumas nauwelijks vier en twmtig jaar oud was. Kort daarna verwerkte hij den roman tôt comedie, maar het was eerst in 1852, dus vier jaren later, dat hij er in ge-lukte den tegenstand van de censuur en de aar-zeling van den directeur van het «Théâtre du Vaudevillen te overwinnen. Dumas had met aile fransche tooneeltradi-ties en conventies afgebroken, met uit zucht tôt verzet, niet uit lust om verouderde vormeti neer te halen, maar doodeenvoudig omdat hij niet beter wist, uit onwetendheid met de wetten en gebruiken die toen het Fransche tooneelwe-zen beheerschten. De Fransche censuur, «Sœur Anasthasie», zooals de Franschen haar noemden, had kippe-vel gekregen, bij het doorlezen van het werk ! Denk eens na ! een demi-mondaine, een mooi venusdierken, een courtisane of zooals men toen 00k wel zegde een «catin», voor het voetlicht gebracht, een vrouw die munt slaat uit haar vleeschelijke schoonheid.een verachtelijk schep-sel dat zich verkoopt aan den meest-biedende, niet om afkeer te verwekken en dus de brave moraal te dienen, zooals te Sparta gedaan werd met de dronken iloten, niet om de gevaren te doen inzien van de nevenpaden der deugd,neen, o grands dieux ! de demi-mondaine kreeg het aureool, den lichtkrans van het slachtoffer der pure, reine liefde, zij offerde zich op, om de zuster van haren geliefden Armand, haren eeni-gen Armand, gelukkig te maken en zij werd dus een uiterst sympathiek lijdensfiguur. L'abomination de la désolation ! Neen, de toelating werd niet gegeven en zou nooit gegeven worden. Wat zou er van de zede-lijkheid geworden ? Moest het gevaar niet ge-wèerd waarmede de deugd van onwilskrachtige mannen en vrouwen en vooral de lieve jonge juffrouwen die zooeven het pensionaat verlaten en pas hun «entrée dans le monde)) gedaan had-den, bedreigd werden ? 't Kon er waarachtig niet door! En toch gebeurde het : de censuur ontwapen-de ! ! ! Dat zou natuurhjk niet gebeurd zijn voor een onbekende Dupont of een jongen Dupuis, maar er was maar één Alexandre Dumas fils ! De eerste vertooningen werden vooral verme-den door achtbare huisvaders — met of zonder tegenzin — nog meer eerbare mamas en vooral huwbare demoiselles mochten niet naar het Vaudeville. Maar het succès was zoo buitengewoon en dus de nieuwsgierigheid zoo onweerstaanbaar geprikkeld dat weldra heel Parijs «La Dame aux Camélias)) ging zien en terugzien. En van de Fransche hoofdstad is dan de triomftocht gegaan over heel de wereld. In Engeland echter heeft de censuur het langst en het hardnekkigst weerstand geboden. Eerst in 1880, dus acht-en-twintig jaren na de «première» te Parijs werd de opvoering toege-laten in den oorspronkelijken tekst. Voor dien tijd werd het stuk ten tooneele gebracht in zulk een zonderling kleed dat het bijna niet meer te herkennen was ! De Engelsche «cant» of schijnvroomheid, had evenals «sœur Anasthasie» toch eindelijk den kop in den schoot moeten leggen en dan nog maar omdat de Prince of Wales, de latere koning Edward heel het gewicht van zijnen in-vloed en zijn hoog gezag in de balans gewor-pen had. En moet men nu niet ghmlachen om die ver-regaande, onbegrijpelijke strengheid tegeno^er een comedie welke toch wezenlijk maar kleui bier is in vergehjkmg met de produkten vin de moderne Fransche tooneelliteratuur, waar overspel en nog eens overspel schenng en in-slag is en echtbreuk, en huichelarij in de echtelijke liefde a'is îets zeer gewoon, als iets zeer natuurhjk en heel aanneembaar, ja zelrs als een toi aan de heerschende mode, aanzien worden ? ! Het ou de cliché kan hier nog eens voor den dag gehaald worden : Andere tijden, andere zeden. Alexandre Dumas fils had natuurhjk wel vertrouwcn in het succès van zijn werk, maar dat het een gpudmijn zou geworden zijn dat had hij niet durven droomen. Enkele dagen voor de «première» vroeg hij aan een Parijschen uitgever voor den totalen afstand, van zijn stuk maar 6000 fr., wat geweigerd werd ! Dumas had geld noodig, want tijdens zijn vrij onstuimige hefdeleven — waarin hij Marie Duplessis «La Dame aux Camélias» had leeren kennen en beminnen — had hij niet minder dan vijftig duizend frank schulden op zijn passief gebracht! Wie vooral voor het succès in Europa en in Amerika gezorgd heeft is de overheerlijke tragédienne, de grootste tooneelartiste die Fran-krijk ooit bezeten heeft : Sarah Bernhardt ! En wat zullen we nu zeggen over de opvoc-rincr van vflcH/>n ZaJerHâfr 5 '*• een zekeren schroom, een àngstvallige bed^esri-heid dat we ons aan die beôordeelmg wagen. Immers, we hebben opvoeringen bij gewoon i waarin de goddelijke Sarah Bernhardt 1 de gaven vâh haar geniaal talent kwistig, vol hei-lige liefde voor hare aanbeden kunst, tentoon spreidde en wij, m ademlooze, plechtige stilte, in religieuse bewondering genoten het machtig spel van de groote kunstenares. Maar we hebben 00k de roi van «Margaretha Gauthier» zien spelen door Mevr. Mann-Bouwmeester, toen nog Frenkel-Bouwmeester, de zuster van den «grooten» Louis, en alhoewel heel vele jaren geleden, is de geweldige, overheerschende in-druk bijgebleven die de grootste actrice van Nederland op ons gemaakt heeft ! We zouden dus gerechtigd «schijnen» ver-gelijkingen te maken ,maar wij zullen het niet doen omdat die vergelijkmgen zouden kunnen leiden tôt dwalingen en verkeerdheden daar er jaren verloopen zijn — zooals wij zeiden — sinds we die groote artisten mochten ovation-neeren.Laat ons maar liever onmiddelijk en zonder verdere omwegen bekennen dat Mevr. Bertrijn ons aangenaam, heel aangenaam zelfs, verrast heeft — 't was de eerste maal dat we haar de roi van Margaretha Gauthier zagen spelen •— dat zij momenten heeft gehad dat zij werkelijk subliem was en dat in het vierde en voorname-lijk in het laatste bedrijf zij ons ontroerd heeft zooals we dat nog zelden mochten ondervinden. Haar melodieuze stem en hare mimiek bekwa-men een uiting zooals dat alleen door groote artisten kan gedaan worden. En wij zijn overtuigd de goedkeuring te be-komen van al onze lezeressen wanneer we zeggen dat hare toiletten bewijzen dat Mevr. Bertrijn een goeden smaak heeft waarvoor we ze waarlijk mogen complimenteeren. Heer Bertrijn verdient niet minder onze ge-lukwenschen. In de groote scène van het vierde bedrijf heeft hij getoond al de kwaliteiten te bezitten van een echt rasartist en in de moe.-lijke slotscène van het laatste bedrijf was nij wezenlijk aangrijpend. De andere rollen — waarvan de eene al on-dankbaarder is dan de andere en die in dees werk voornamelijk dienen als «repoussoirs» voor de twee hoofdrollen, werden, over 't alge-meen genomen, niet onverdienstelijk vervuld. Dat Nichette bemind wordt en zelfs tôt vrouw genomen door haren Gustave is niet meer dan natuurhjk. Als ge zoo lief zijt en ge kleedt u zoo netjes en tevens zoo rijk-eenvoudig als juffrouw Bertrijn, dan moeten de aanbidders als van zelf opdagen. Mej. Vervoort was een aardige en gedevoueerde Nanine. Prudence, de parasite van de demi-mondaines, werd goed getypeerd door Mevr. Ruys-broeck; de dames Noterman en Hens deden niet slecht in hun onbeduidende rollen, maar zij moeten niet vreezen dat een enkele vrouw naar het adres van hare kleermaakster zal ver-nemen.Heer Piet Janssens «scheen» door de eene of andere oorzaak van streek geraakt : de vader van Armand was een man met een zwak geheu-gen. Was het misschien om de vele idiote din- gei rdie Alexandre Dumas fils den heer Duval do 1 zeggen aan de al te naieve Marguerite, die dor /eg haar eigen geluk opoffert voor dit var oen meisje dat zij met eens kent, was het?... In 1k geval Piet Janssens die prachtig gety-pee d was, heeft minder bevallen, dan naar ge-wo nie in zijn onbenullige roi. Hij moet revanche nemen en dat zal hij ! J eer Ruysbroek was een goede, sympathieke «fç ard» en de heeren Cauwenberg, Herrey-ge; , Van de Putte, Remy en Van Gool, mogen nie onvermeld blijven. in, om en rond den Schouwburg :)E KLEINEN. — Heden avond wordt dus, voor het eerst in onzen schouwburg «De Klei-ne 1» gespeeld, het schoone werk van Lucien Ntpoty, waarvan, in dit blad, eene volledige be jrdeeling verschijnt. \an de instudeering en insceneering werd de grootste zorg besteed, en dat het stuk 00k go d gespeeld zal worden daar staan de namen d-" artisten borg voor : Mevrouwen Dilis-B ;rsmans (Jeanne), H. Bertrijn (Géo), M. B< àrijn , (Fannine), Ch. Noterman (Hélène), J. Vervoort (Genevièv.e) ; en heeren L. Bertrijn, -O illaret), G. Cauwenberg (Richard), R. Van d< Putte (Hubert) en Hereygers (Balloche). De Kleinen wordt opgevoerd Zaterdag %i, Zondag 12, (dag-en avondvoorstelling) en P r: der dag 16 December. De zaal zal wel telkens te klein wezen. 1 «HET MEISJE VAN ARLES.—Dondejdag 2 December eerste opvoering van «Het Meisje \ n Arles», lyrisch drama in 5 tafereelen. Het bestuur heeft noch moeite, noch kosten ;J?Jspaard om iets prachtigs voor het voetlicht ■J brengen. 1 Oe( herhalingen van het koor onder ! n- Deze opvoeringen worden zeker de «clou» van dit seizoen. NOG OVER «HOUTEN CLARA». — De ontiek over «Houten Clara» in Hei Tooneel moet wel met veel s naak zijn gelezen door de lieve Eva's dochtertjes die getrouw onzen Ko-ninklijken Nederlandschen Schouwburg be-zoeken, want verleden Zaterdag bij 't eindigen van «Margaretha Gauthier» hoorden we drie heel aardige juffertjes wier oogen nog rood waren van de vele tranen die zij geweend had-den bij 't afsterven van de sympathieke demi-mondaine, zoo prachtig en gevoelvol uitge-beeld door Mevrouw Bertrijn, glimlachend zeggen : «We hebben ons heel goed geamu-zeerd !» En ons heeft die ontboezemmg 00k geamu-zeerd.Kerstnnmmer*a« HET TOONEEL Of Donderdag 23 December zal ons blad als Kerstnummer verschijnen. Buiten die gewone rubrieken over tooneel, beeldende kunsten, muziek, van ailes wat, enz. zullen hoogst merkwaardïge bijdragen of genomen worden van A. De Cock, den gezagheb-b.endste folklorist van Vlaanderen, Maurits Sabbe, Jan Van Nijlen,Karel Van de Woe-steyne, Lode Baekelmans, Ary Delen, Lode Monteyne, en andertz. Bovendien zullen vele frachtige afbeeldin-gerij of zeer artistieke wijze het Kerstnummer van HET TOONEEL ofluist.eren. Dit Kerstnummer van zvezenlijke kunst- en tyfografhische waarde zal aan. den sfotfrijs van sleckts 10 centiemen te koof gesteld worden.H\et is dus waarlijk een fremie welke wij schenken aan onze talrijke lezers die onze fo-gtng&n mni ten degeUik weekblad in het J even te roefen, naar waarcàè geschat hebben. Redactie en Bestuur. DE KLEINEN door Lucien NÉPOTY Lucien Népoty, de auteur van «De Kleinen» trad op met een dramatisch poëma : «Le premier Glaive», dat op 30 Augustus 1908 te Béziers in open lucht gespeeld werd. Hetzelfde jaar nog, in October, werd zijn tweede stuk «L'Oreille fendue» met den grootsten bij val op het tooneel van den befaamden «Théâtre Antoine» te Parijs vertoond. Daar 00k kwam zijn derde spel «De Kleinen» op 23 Januari 1912 voor 't voetlicht. Xa de eerste voorstelling was de pers een-stemmig in haar bijvalsbetuigingen. Wel waren er eenige critici, die hier en daar tekortkomingen wisten aan te wijze. Maar allen roemden de vondsten. die er toe bijdroegen de spanning .in den loop van gansch het spel niet alleen gaande te houden doch aan het einde tôt haar hoogtepunt op te voeren, de behendige slot-tooneelen van elk bedrijf en het niet min dichterlijke dan levensware slot. Weduw geworden zijnde is Mevrouw Burdan die twee zonen had : Richard en Georges hertrouwd met Mijn-heer Villaret, die na den dood zijner strenge vrouw alleen bleef met een zoon Henri en een dochter Fanny. L'it het tweede huwelijk sproot een kind : de kleine Jeannette. Die zeer verschillende kinderen zijn de hoofd-personen van dit spel : de Kleinen 1 Richard, de oudste Burdan, is toen zijn moeder voor dt tweede maal huwde, naar Indo-China getogen, om daar als ingenieur te arbeiden. Jaren zijn sindsdien verloopen en toch schijnt het of de jongen even onver-zoenlijk bleef en zich maar niet inbeelden kan, hoe zijn moeder een ander man verkiezen kan boven het trouw-blijven aan de nagedacbtenis van haar eersten echtgenoot. Deze Philippe Burdan was een geleerd wis-kundige doch tevens een innemende, luchthartige per-soonlijkheid, niet heel zwaar-tillend, waar het huwelijks-trouw gold, zoodat zijn brave vrouw bij hem niet het volstrekte geluk vond. Deze doode kennen we haast beter dan Mijnheer Villaret, den levenden Vader in het stuk, die wat karakteriseering aangaat, wel wat grijs blijft en doezelig van omtrekken. We vernemen alleen, dat hi] is een man met stevige godsdienstige principes, aanhanger der behoudsgezinde partij. De figuur van de gewezen Mevrouw Burdan is 00k niet zeer stevig om-lijmd. Zij is een burgerlijke dame, die zich in haar nieuwen echt heel gelukkig acht Haar man, wiens be-ginselen ze onderdanig tôt de haie maakte, heeft ze lief. Maakte Philippe Burdan van haar een vrouwtje zonder godsdienstigheid, thans is zij bekeerd en wijl deze christelijke man haar meer heil schenkt, besluit ze tôt de voortreffelijkheid van zijn opvattingen in zake moraal en i_olitiek. Dit kenschetst de mentaliteit der dame : zij verheft zich geenszins boven de middelmatig-heid. Dit belet niet dat gevoel en instinct bij haar tôt groote ontwikkeling kwamen. Zij is voor ailes vrouw e 1 moeder. Redeneeringen, théories, opvattingen wor-d jn op den achtergrond gedrongen door het ailes be-hserschende vrouwelijke in haar. Een spel van scherp-ontleede karakters kunnen wij «de Kleinen» niet heeten. De oplossing van het pro-bleem door den schrijver gesteld is hoofdzaak, doch dit sluit geenszins psychologische verdieping uit. Maar laat ons even d» ontwikkeling van het zich tôt het einde toe verscherpende konflikt nagaan... .Richard Burdan komt uit Indo-China terug. Dit verwekt ontstel-tenis in het anders zoo stemmige huishouden, dat thans verblijft op het buitengoed der Burdans. Vooral Hubert Villaret is bevreesd voor die komst, die den vrede ver-storen kan. Waarvoor hij beducht is? De oude hovenier, die nog Philippe Burdan gekend heeft, zegt het heel schilderachtig : «Te midden van een bed wortelen zou de schoonste rozelaar nog een onkruid wezen.» En wanneer hij doelt op het kleine zesjarige meisje uit het nieuwe huwelijk gesproten, daar uit hij zijn beden-kingen op bijzonder eigenaardige wijze: ... Ziet ge.... de vogels zijn veel redelijker dan wij... In de Lente bouwt de moeîier een nest en broeit... en het volgende voorjaar herbegint ze... Maar de kleintjes van 't vorig seizoen voelen gèen aandrang om deze van dit jaar te kennen... En zij Vloen wel... Wat geeft het, dat men van één zelfde moeder komt als niet dezelfde Lente U zag geboren worden!...» Over dit nieuwe kind schreef Mevrouw Villaret nooit aan haar zoon. Zij 00k ziet tegen de ontmoeting op, al is haar moederhart verblijd door dien onverhoopten terugkeer. Waarom echter bang wezen ? Is het dan niet waar wat Villaret beweerde. «Richard heeft mij slechts uw geluk te vergeven...» De heele familie, behalve de kleine Jeannette, gaat den verbeiden zoon te gemoet. Doch terwijl zij weg zijn doet hij zijn intrede in het ouderlijk huis. Het kindje, dat zoo menigmaal de vrees hoorde uiten of de jonge man haar niet kwaad-gezind zijn zou, staat schuchter tegenover hem. Heel naief zegt ze : «Och meneer, als ge weten moest hoe mijn naam is... dan zoudt ge me kwaad doen... Hij staart het meisje ver-wonderd aan, herinnert zich plots wat de oude hovenier, die hem tegenkwam, zeide : «Er is geplant geworden, Mijnheer Richard»... en begrijpt nu... In zijn binnenste ontstaat een rap-besliste kamp tusscheo tegenstrijdige gevoelens... Dan zoent hij het zusterken. Is het dan te veel gezegd. wanneer we gewaagden van gelukkige slottooneelen, die elk bedrijf met een schokkende ge-beurtenis beeindigen? Doch thans pas komen de verscliillen, die tôt dan toe bijna ongemerkt bleven en waardoor beide families gescheiden zijn, door de tegenwoordigheid van den geheel buiten den invloed van Villaret opgegroeiden Richard verscherpt aan den dag. In Géo, nochtans, naar den geest van zijn stiefvader opgevoed, ziet Richard een sprekend evenbeeld van zijn vader : geestig, lucht-hartig doch verstandig De kinderen van Villaret, vooral de oudste Henri — een deftige doch saaie jonge man — houden zich op afstand. Allengerhand vormen zich twee kringen in het gezin. Richard verneemt, dat zijn broer niet volgens de wijsgeerige beginselen van zijn overleden vader, waarvoor hij een grenzelooze vereering koestert, opgevoed wordt, dat de jongen bij de paters studeert, dat de menschen. waarmee Philippe Burdan omging, stelselmatig om hun politieke meeningen ge-weerd worden, terwijl personen, die de overledene eens verjoeg, thans weer als vrienden in huis verkeeren, Richard zal daarover spreken met zijn moeder. En dit is een der aangrijpendste brokken uit het aan tusschengevallen zoo rijke stuk. De Burians zijn weer 5 Centiem per nummer van minstens zes bladzijden

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.