Het Tooneel 4e Jaargang Nr 13 7 December 1918 Beheer en Red&ctie : Handelslei, 139, Antwerpei 20 Centiem £ Me). VALÉRIE BELLYS, van de Variétés-Schouwburg Kon. Ned. Schouwburg Het Kindernummer Er ligt een groote afstand tusschen ^Het Kindernummer » en « de Anti-christ » liet drama van Ernest W. Schmidt, dat we verleden jaar zagen op-roeren en waarin de schrijver blijken *af. van zijn onmiskenbaar talent. Niet iltijd echter wogen de verdiensten van lit stuk, dat als een niet-onverdienstelijk jeugdwerk mag beschouwd worden, op tegen de gebreken, welke echter na een zorgvuldige bewerking kunnen te-niet gedaan worden. (( Het Kindernummer », dat bekroond werd met den eersten prijs in den laat-nien tooneelprijskamp door de firma Gust Janssens uitgeschreven, durven we •erust en zonder voorbehoud als een rijp werk van hoog kunstgehalte roe-■ten.Zelden voldeed de première van een Viaamsch stuk zoo geheel en dat niet feet minst wijl de handeling voortdurend den indruk geeft van een béwust en lo-gisch voortschrijden naar de ontknoo-ping, maar tev«ns ook van ongerepte natuurlijkheid. Het noodlot, dat den gang der levensdingen beheerscht en oijwijlen alleenlijk voelbaar is in de kleinste en onaanzienlijkste feiten of ge-beurtenissen, waaraan de dagen hun af-wisseling ontleenen,beïnvloedt de daden ran al die menschen: van den zwierbol-lenden en pooïerigen Fleer, van de ge-wezen ecuyère, welke hij ondanks heur ouderdom trouwde om haar ponk, van de onevenwichtige, instinctief nandelen-4e Rosine en van Prof, den levenswijzen «an op jaren,, wiens koele redelijkheid niet bestancl is tegen de schroeiende passie, welke zijn ondergang bewerkt. Wel vreemd staat de toescnouwer te-genover het wereîdje van volslagen « amoralen » door den schrijver ten too-aeele gebracht. Dat wonderlijke, war-boelige intérieur der Fleer's, welke le-ven van de hand in den tand in bedrieg-lijke onbezorgdheid, is geborsteld mei vette kleuren die toch met lichten toets zijn-uitgespreid: een hyper-modem ta-fereel in den trant van den Jan Steen, die op zoo leuke wijze een « slecht gezel-schap » konterfeiten kon... een schelbe-licht schilderij, waarvan de drastischt lijn, maar vooral de schrijnende draina-tiek, Honoré de Balzac zou hebben ge-boeid!Met kleine trekjes bouwt Schmidt zijn tafereel op, met glundere schaduw-streepjes geeft hij reliëf aan zijn perso-nages. Hij dikt niet aan en weet de juiste verhoudingen te bewaren. Het is wel-licht, van uit een louter-literair oog-punt beschouwd, een der grootste verdiensten van dit voortreffelijk spel, dal de auteur niet tôt het caricatureele ver-vallen is, maar, de schepping zijner fan-tasie toetsend aan de werkehjkheid, erin slaagde het leven uit le beelden, waarvan de wrange tragiek soms komisch aandoet, wanneer men het enkel vluch-tig aan de oppervlakte beschouwt. Niet een scnerp-afgeteekende verwik-keling naspeuren in de bijzonderheden van heur ontwikkeling, evenmin als het I alzijdig belichten van een voorafgesteld thema, schijnt ons door den auteur van het « Kindernummer » nagestreefd te zijn. Milieu en menschen schilderen, wier uileenloopende karakters en vooral belangen leiden moeten tôt een conflict, daarom zal het den schrijver wel voor-namelijk te doen zijn geweest, Waarom toch altijd achter een thema zoeken? Is het leven, zooals het door de dagen gaat, dan enkel maar een streven naar de oplossing van een voorafbe-paald theorema van moreelen aard? Wel spreekt Prof —- in III —, wanneer hij zich geruïneerd weet, aile middelen om zich staande te houden uitgeput zijn, en zijn besluit om vrijwillig den dood in te gaan reeds vast staat, van een andere macht dan het geld, die Rosine van hem weghaalt, een macbt, waartegen hij niet opgewassen is: de jeugd! Maar ondanks deze vaststelling — die Prof wellicht enkel aan zijn levenservaring ontleende om zich-zelf te troosten voor het defini-tieve heengaan — kunnen wij er niet onvoorwaardelijk aan gelooven, dat bet de strijd is tusschen jeugd en ouderdom om de liefde van een meisje, welke als leidende gedachte de ontplooiïng van dit drama beheerscht... Mogen we — zoo ter-loops enkel — eraan herinneren, dat, naar onze opvatting, algemeene oplos-singen van dergelijk thema gewoon on-denkbaar zijn. Men peinze slechts aan het mooie stuk van Dr Van Epen: « Als de Kersen bloeien », waarin de dorre jeugd het aflegt voor de levenslustige rijpheid... Is het bestaan niet te veelvor-mig en te ongewikkeld om naar den een-zijdigen kijk van op belangwekkende thema's azende dramaturgen geplooïd te worden? Wij kunnen bezwaanijkaan-nemen, dat Schmidt aan dergelijk mo-tief een overwegend belang hechtte. Was zulks wel zijn -inzicht, dan werd zijn natuurlijk talent hem te machtig en schiep hij, ondanks aile verstandelijk geredeneer, een drama, dat niels minder is dan een prachtig brok leven. En zoo iets overkomt nu precies niet elken Vlaamschen tooneelscnrijver! Heeft Rosine ooit werkelijke liefde gevoel d voor Prof? Mint ze.Kepper? Ze volgt de gril-lige ingevingen van heur wispelturig temperament, meer niet. Strijd heeft ze niet gevoerd in heur binnenste. Kepper zendt veel versnaperingen, sluit een gou-den armband om haar pois, is opge-ruimd en driest. Hij geniet den steun der ouders, die vermoeden, dat Prof's vermogen weggesmolten is... Immers hij koopt voor « Schat » zoo'n heele boel lekkernijen niet meer en is. droefgeestig gestemd... Van liefde heeft Rosine geen overlast en dit gevoel weegt niet zwaar in de schaal harer plotse beslissingen, die eerder ingevingen of nukken heeten mogen. Iloe vèrwerpelijk in 't algemeen elke classificatie van een stuk ook weze, zij kan in bepaalde gevallen toch eenigs-zins bijdragen toi een juister beoordee-len der bedoelingen van den schrijver. « Het Kindernummer » is zoowel een zedenschildering — zelfs een uitmunten-de! — als een karakterstudie. Fransche critici, die nog eenigen eerbied voelen voor de klassiek-geworden genres, zou-den gewagen van een « comédie de mœurs » welke, door de subtielere uit- werking van enkele karakters — o.a. Rosine en Prof — zekere verwantschap vertoont met een z.g.n. « comédie de caractères ». Immers, treedt de milieu- en zedenschildering, vooral in het eerste bedrijf en ook nog, allhans gedeeltelijk, in het tweede, het meest op den voorgrond, al-lengs worden de trekjes, die de beelden van Prof en Rosine aflijnen, scherper en vooral: bepaalder: De verhouding tusschen deze beide menschen van zeer ver-schillend temperament en totaal afwij-kende levenservaring, neemt vaster vor-men aan. Hun innerlijk — men noeme het « karakter » voor Prof en liever « instinct » voor Rosine — komt feitelijk niet in botsing. Prof blijft schijnbaar zich-zelf gelijk,ook al worden de levens-omstandigheden hem te machtig. Hij heeft Rosine lief. Om haar le behouden, verkwist hij zijn fortuin, stort een bank-bediende, die hem toestond zijn krediet te overschrijden, in't verderf en ruïneert zijn garant. Al zijn gevoel is geconcen-treerd in zijn hartstocht voor Rosine. In het gore milieu der Fleer's is hij de eenige man met een hart, al is zijn mo-raliteit ook niet onaangetast gebleven. Eerst op rijper jaren kwam de liefde in zijn leven en zij maakte schoon-schip met die vooroordeelen of overwegingen van zedelijken aard, welke door de levenser-varingen gespaard waren gebleven. Het wordt ons niet bepaald gezegd, dat Prof de formule « vivre sa vie » in toepassing brengt, maar we doorvoelen het. Niets is hem ten.slotte meer heilig. Om een laatste geschenk voor « Schat » te koo-pen, verkwanselt hij zijn chronometer — een herinnering aan zijn vader! Prof staat boven het gewone bestaan. Hij overziet het en beheerscht het door de superioriteit zijner ontgoochelde levens-wijsheid. Wanneer het echter zijn liefde geldt, dan wijkt de onverschilligheid, de aan pessimisme-grenzende gdaten-heid. Begrippen, welke zijn verstand oogenschijnhjk als leugenacntig en con-ventionneel verwierp, krijgen dan op-nieuw beteekenis voor zijn zedelijk leven. Kwetst het hem niet, wanneer juffrouw Fleer, moederlijk-trotsch, zelf-genoegzaam verhaalt van de vele aan-Bidders, oude en jonge, die Rosine be-geerden, toen ze nog als « Kindernummer » optrad? Krenkt zijn onverant-woordelijke beminde hem niet, als ze voorstelt voor hem geld te verdienen? Vooral de gedachte, dat hij zijn lief met een ander zou moeten deelen, walgt hem. En de Fleer's... de koppelende moeder en de geldgierige stiefvader, veracht hij ze met — ook al rept hij daarover slechts enkele schampere woorden bij zijn afscheidnemen van Rosine? Prof's lijdelijk berusten in al wat het leven hem tegenvoert is niet hecht en onwrikbaar. Ten slotte komt toch de vertwijfeling zijn meerderheidsgevoel aantasten. Dan geeft hij den strijd op, troost zich met de gedachte, dat Ro-sine's ontrouw tôt het onvermijdelijke behoort, en pleegt zelfmoord. Het wezen van Prof is veelzijdig. De auteur teekende een volledig mensch, geen tooneelpop, waarin éen karakter-trek — diegene, welke het conflict uit-lokt, — overheerscht. Prof is een dïep-tragiscàe figuur. Het heengaan van Prof verhaasl het procès, dat zich in Rosine's wezen ïataal ontwikkelen zou. Levend in een sailieu als dit der Fleer's, moest zij SGhier nood-lottigden breeden weg op. De liefde van Prof kon haar slechts voor eenigen tijd daanroor behoeden. Nu hij heenging voltrekt zich haar bestemming. De toe-schouwer, die Rosine's karakter keht, bevroedt haar toekomst. Niet >de liefde voért beur in de armen van Kepper. Het is enkel een gril van heur onevenwich-tig, zenuwig temperament -— ook het begeeren van een verwend kind naar al het mooie, dat zijn rijkdom heur schen-ken kan. Er is een groote onbewustheid in het-geen haar voortdrijft. Ze handelt impul-sief. Al heur betrachtingen missen moreelen ondergrond. Met de jaren zal wellicht berekening de overhand krijgen. In plaats van zieh half instinctief te geven, zal ze dan heur bekoorlijkheden tegen hoogen prijs verkoopen. Prachtig is ze geteekend, de nukkig-impulsieve, onevenwichtige Rosine, op-gegroeid in een bedorven omgeving. Zoo we wijzen willen on een conflict, waarrond de verschillende episodische handelingen gegroepeerd zijn, dan moeten we dit voornamelijk zoeken in de legenstrijdigheid der belangen van de Fleer's en die van Prof. Wanneer het echtpaar merkt, dat hun commensaal feen geld meer heeft, en Rosine een an-er vrijer met fortuin krijgen kan, dan staat hun voornemen vast: Ze zullen den verarmden vriend eenvoudig aan den dijk zetten. Moeder Fleer, de gewezen « écuyère de haute école », die thans een slonsige huisvrouw is, ontpopt zich tôt een gewikste koppelaarster. En Fleer, de veel jongere man, dien ze huwde, kent enkel geld... Prof kan niet meer geven, dan hoeft er maar een andere te komen. die centen bezit... Kepper koopt zijn steun met banknoten. Merkwaardig in aile opzichteii is de uitbeelding van het wonderliike echtpaar: de luie, verboemelde Fleer, met zijn cynisch-spottend lachje, zijn grap-jes en zijn sluwheid, wanneer hij geld noodig heeft om zijn slempparlijties te ' bekostigen — en de morsige juffrouw . Fleer, met heur zonderlinge levenswijs-heid: <( Als 'n meisje d'r jeugd aan iemand geeft, moet ze weten waarvoor ze !t doet. » Minder uitgediept zijn de meer episo- ; dische personages :Iiepper en zijn vriend, — Joachim, de directeur der Fiorenva-riétés, bij wien Rosine een engagement zoekt — Fanny, een vriendin van Ro- ; sine, — Draggenberg. de bankbediende, ' en Sossen, ae garant. : Met bèdreven hand zijn de drie be- : drijven geleid. Wel hebben we enkele, : kleine bezwaren. Het slot van I, al zou- j den we 't niet graag missen, lijkt ons < niet waarschijnlijk. Hoe is het mogelijk, ] dat de grillige, dwingerige Rosine het médaillon, door haar moeder om den ! hais gedragen en dat zeker heur nieuws- i gierigheid moet opgewekt hebben, niet i eerder wist weg te gappen? \ Het slot van het werk, met het ' <( Adieu », dat Fleer op cynisch-spot-tende wijze leest, is aangrijpend, en juist daarom kunnen we de zelfmoord . met het wel eenigszins mel'odramatische ' knaleffect van een revolverschot op het i donker-gemaakt tooneel, wel billijken. Mooi is dit slot vooral wijl het ons be- ] seffen doet, dat het leven voortgaat, i ook al werd daar een menschenleven < vemietigd.u Het is wel eigenaardig vast te stellen, f dat een Viaamsch auteur tôt de Noord- f Nederlandsche omgangstaal zijn toe-vlucht neemt. In een algemeen-men- i schelijk werk als « Het Kindernummer », dat niet specifiek-Vlaamsch van opvatting of uitwerking blijkt, is dit pro-cédé gemakkelijk te wettigen. Immers, 1 door het Hollandsche taaleigen te ge-bruiken, beschikte de schrijver over een lenige, natuurlijke en tôch zuivere con-versatietaal, die bij ons in het wel1 wat bijzondere midden, dat hij schetst, niet bestaat. « Het Kindernummer » houden we voor een degelijk tooneehverk, dat ook vele literaire hoedanigheden bezit. De schrijver Ernest W. Schmidt, wiens naam reeds een goeden klank had, treedt door dit spel nog meer op den voorgrond. Zijn nieuwste drama,we zijn er zelcer van, zou ook in Noord-Neder-land bijval vinden. Laat ons hopen, dat het op het repertorium van aile Vlaam- sche schouwburgen komt. # # # K Het Kindernummer » werd goed vertolkt en behaalde bij het publiek grooten bijval. De dames Bertrijn, Ruysbroeck en Noterman kregen bloe-mengarven. Ook de auteur werd aan T einde van het stuk geestdril'tig toege-juicht — en dat was verdiend. Piet Janssens heeft van Fleer een prachtige creatie gemaakt. Hij speelde| die roi als een groot kunstenaar. Mevr. Ruysbroeck — als altijd een toonbeeld van gewetensvolle rolvast-heid— was een kapitale Juffrouw Fleer. Typeering en spel bleken uitstekend. Rollen als deze, zullen niet vele tooneel-speelsters heur nadoen! De uitbeelding van Prof door den Heer Bertrijn was verdienstelijk. Jam-mer is het, dat bij de eerste vertooning, de mooie tooneelen uit het derde bedrijf eenigszins leden ten gevolge van zijn mindér goede rolkennis. Mevr. Bertrijn was Rosine. Deze niet gemakkelijke roi heeft ze op intens-dra-matische wijze geleefd. Alleen,inoogen-blikken van opwinding, wordt het spel wel een weinig te uitferlijk-uitburidig. Mevr. Noterman was aardig gety-peerd als Fanny en speelde dit kleine rolletje lang niet kwaad. De Heeren Gheubens en Willem Çau-wenberg konden ons niet den indruk van « sjieke » lui geven. Er ontbrak hun distinctie. Spreken en spelen deed heer Gheubens — Kepper —- beslist niet kwaad. Draggenberg — heer Go lé — was goed. M. Vandeputte speeli heel goed tooneel. Leven is toch eigenlijk wat anders. Of Sassen nu precies zoo theatraal optreden moet, durven we be-twijfelen. M. Angenot zou een uitsteken-de « manager » zijn. Er was in het huis der Fleer's nog een dienstmeisje met heel korte rokjes — Mej. Neyssen, Ook kwam er een boodschapper aanscheilen — Heer Robijns — en die luidjes had-den zelfs een coiffeuse, die goed werk levert: Mej. Van den Eynde. We hadden bovendien het genot som-mige gedeelten van het stuk tweemaa! te hooren. Daarvoor den opgever aile eer! De regie had het stuk netjes aange- Toegelaten door de censuur [n en om de Schouwburgen en Muzic-Halls Het Lieveken Ziehier de verd€«ling van « Het Lievefcen » van Brieux (eerst aangekondigd als « Het VrieoidiB-letje », maar dat onder d'en veel juister de bcxlfle-ing vftn den schrijver weergevenden titel «Het Lieveken »,) Zaterdag 14 December voor het perst vordt opgevoerd. Pierre Logerais, hr Ed. Qorlé; André Logerais, îr G. Cauwenberg; Chariot, hr H. Angenot; Miju-leer Radety, hr II. Van de Pntte; Marguerite, MCevr. H. Bertrijn; Madame Logerais, Mew. M. Dilis-Beersmans; Jeanne, Mej. J. Janssens; Léonine, Mevr. Ch. Noterman; Maria, Mej. M. Ber-;rijn; Mevr. Dubois, Mej. Van Frachem ; Vrouw ïrnest, Mevr. L. Hens. Er wordt bij zonder werk gemaakt van de ir,etu-leering van dit zeer aangrijpend werk, dai aeker liepen indruk zal maken, en een grooten bijva] zal vezen voor ons gezelechap. ■leer Ernest W. Schmidt îeeft aan den leider van onzen Kon. Ned. tëehoitw- >urg Hr Louis Bertrijn volgend schrijven gericht : Antwerpen, 3 December 1918. Geachte Heer Bertrijn, Mag ik XJ verzoeken de dames en heeren artisten n mijn naam dank te willeii zeggen voor de be-vonderenswaardige vertolking van « Kind'«rnujn-ner ». TTwe echtgenoote — de gediwmie vertolketer 'oor Rosine — en die deae moeilijke roi bot een vare creatie gemaakt heeft; gij zelf, «en Prof in nooi-bedwongen hartstochttoon ; Piet Janseens, «en waarlijk kapitale Fleer, en (liens niet minder capitale wederheit't, Mott. Rny«broeck; Hr Oorlé. ^ litmuntend in zijn sober spel, en al èle îttJerê ipelers. — Allen hebben door hun voortreffelijk en tewetensvol werk recht op mijn voile en harte-ijkste dankbaarheid. Ook uw kunstleider Hr Krinkele, voor zijne ha-jiele insceneering, mijn beste dank. Met de meeste hoegaehting Uw Erneet W. Schmidt. De Hinderlaag (L'Embuscade) Na « Het Lieveken » komt « De Hinderlaag a van Henry ICistemaeckers aan de beurt. De Rechte Lljn Dit spel van Jan Fabricius zal na « De Hinder-aag » worden opgevoerd. Faust De première van « Fauet » gaat bepaald door Donderdag a.s. in de Vlaamsche Opéra. Wie van le drie ténors (waarvan wij d<e namen hebben ge-meld) het eerst zal optreden is, bij het ter pers sjaan", nog niet gewete®. Hr Jan Mertens Deze ténor, die vroeger van het gezelschap onzer Vlaamsche Opéra deelmaakte, waar hij o.m «Heer Halewyn» van Sylvain Dupuie creëerde, had sinds het uitbreken van den o«rlog dienet genomen in het Belgisch legeo-. Hij is onlange in de beste ge-zondheid teruggekeerd en heeft een beeoeli gebracht aan zijn vroegiere beetuurder. In den Kon. Fransche Schouwburg - " Men is volop bezig de zaal rant onzen « Boyal » op te knappen en te reinigen. Na vier jaren, was dit wel nood*zakelijk. Het Gemeentebôstuur heeft besloten niet meer toe te laten de Fransche Schouwburg aan maat-schappijen voort te verhuren. Variétés-Schouwburg De volgorde der vertooningen werd als volgt vastgesteld : Zaterdag 7 December, eerste Tertoo-ning van « Rigoletto » met HH. Jean Web&P, Georges Villier, Mej. Hélène Krinkel# en Zita Huit en ; Zondag 8 December : « La Tosea » ; Dinsdag 10, en Donderdag 12 December : « Rigoletto » ; Zaterdag 14 December : « La Tosca » ; Zondag 15 December : « Rigoletto ». Georges Villier Op het laatete oogenblik vernemen wij dat eeti. gunstig gevolg zal gegeven worden aan de aan-v-raag van Hr Georges Villier om over de zaal van den Koni. Franschen Schouwburg te mogen be-schikken.Hippodroom Heden avond gaat dus de première van de nieuwe revue van Paul Robert en J. Fatum: « Nu is het Kermis ! » Zooals wij reeds zegden is deze revue met den grootsten luister gemonteard. Eene reek« nienwe décors werden geechilderd door de voortreffelijke decorateurs Pierre en Lynen. Het deeor van den proloog is een meeeterwerk van originaliteit. De apotheoses zullen ophef maken en vijf smaakvclle balletten, geregeld door Mevr. Xaticza, zullen ai-wisselen met de talrijke oprecht vermakelijke en pathetieke tooneelen die in de revue voorkomen. Mevr. C. Van de Wiele — die wij onlange in «De Duivel in de Vrouw » hebben kunnen bewonderen — werd, zooals men weet, door de HH. Frane Con-dès en Vict. Neutgens opzettelijk geëDgageerd om in de dramatische scènes op te tinxlen. Ongetwij-feld gaat «Nu is het Kermis» het sucoes hare»-voorgangsters te gemoet. Eden-Schouwburg De nieuwe revue « Vive le Roi ! » van J. Fatum en Paul Robert wordt due deze week voor eerst in Eden vertoond. De beste zorgen werden aan de VerveriJ ei\ Wasscherll A. VAN WEEREN

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.