Het tooneel

678866 0
close

Pourquoi voulez-vous rapporter cet article?

Remarques

Envoyer
s.n. 1916, 23 Septembre. Het tooneel. Accès à 29 mars 2024, à https://nieuwsvandegrooteoorlog.hetarchief.be/fr/pid/5t3fx74t3j/
Afficher le texte

Over deze tekst

Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software.  

2e Jaargang Nr 2 — 23 September 1916 Beheer en Redactie : Kerkstraat, 13, Antwerpen 10 Gentiem Koninklijke J\ed. Schouwburg " TARJSINA „ Kritiek sclirijven wordt voor den too-neelrecenisent een waar genoegen, wan-neer hij vaststellen kan, hoe de arbeid eu de toewijdhig der artieste.il oui eeu stuk als Parisina in de beste voorwaarden te vertolken, door een, volkomen vvelslagen beloond werdett. Al is «Parisina» verre van een litterair meesterwerk, al bereikt de toondichter.die het treurspel tôt een lyrisch drama her-schiep, niet het hoogste, toch bew'jze'n opvoeringaiT als deze voor zalen tôt aan de nok gevuld met aandachtig - luistereu-de toeschouwers, voor de leefbaarheid van dit genre. Deze vorm, meer dan de opéra, voldoet aan den werkëlïjkheidsziu, o,ns volk eigen omdat het conventioneele er tôt het ouvermijdbare en noodzakelijke beperkt wordt. 'loch zullam de opvattin-gen omtreut de roi der muziek nog uit-eenjoopen. Waar sommige zieli zullen vergenoegen met| het «onderlij.tieu» der actie of het aatigeveu van. een gemoeds-toestand, daar zullen afflderen de voor" keur schenken aan de muziek, welke bij den toehoorder dezelfde stemmiug wekt als op het tooneel tussche.ui de haudelen-de personen heerschend is. In dit laatste geval zou de muziek van het gausche ge beureu de atmosfeer wevett,; zij zou de ge-heimzi.uiiiige macht wezen welke spelers en publiek verbindt en in éen zelfde fic-tieve wereld verplaatst. De muziek, die Keun'els voor Parisina sehreef is, naar onze zeer bescheideu mee" itiing, vooral de lyrische vertolking van hetgeen er roert en zich ontplooit iu de ziel der door hartstocht vervoerde roen-schen. Hij Sehijnt zieh het felst aauge-trokken, te hebben gevoeld .door het schokkeude innerlijk eonïlict en wat in den tekst van Gitteus slechts onvolle-dig en soms wel onbehandig aangeduid is, heeft hij doorwerkt en verdiept. De muziek vult hier het gesohreven treurspel aan, verheft het zelfs, geeft het een steviger innerlijke waarde,doet het ziels-tragiek naast de uitwendig dramatisehe handeling tôt haar recht komen:. Tôt het weergeven der menschen in de wisselende uitingen hun>ner hartstochten wendde Edward Keurvels het Wagner-iaansche leifmotief aan en was daarin bijzonder gelukkig, — wat ,ndet van aile naar de principes van den, schepper der Niebelungen arbeidende komponiste.n, kan gezegd worden. Bij Wagner was het aan-weudeu dezer karakteriseerende miotie-ven wat meer dan een zuiver technisch middel. Bij navolgers echter is dat te dikwerf het geval: zij passen te bewust de tôt theorie on-taarde werkwijze va.n Wagner toe. Keurvels schij.nt dat heuvel vermeden te hebben omdat hij, naar ons voorkomt, bij het aanwenden der leitmo-tieveni zijn eigen kunstinzichten verwe-zenlijkte. Daardoor komt het dat de par tituur van Parisina,die in haar beschrij-vende gedeeltan, meer door Benoit, beïn-vloed is, niet lijdt aan stroefheid,. Voor velen, die Keurvels slechts kenden door zijn liederen, zal de opvoering van Parisina de openbaring geweest zijn van zijn meer omvattend kuunen. Keurvels heeft zijn eigen gaven verwaarloosd om zij.n. meester door de uitvoering zij-ner werken te doen zegepralen. Hij heeft het apostelschap verkozen waar hij zelf wellicht als meester had kun.nen triom-fen vieren. Daarom ook juichen we de daad van piëteit toe, die het gezelschap van, den K.N.S. volbracht, door Parisina i.ni zoo uitstekende voorwaarden voor 't voetlicht te brengen. En nu we eenigszins dieper willen i.n-gaa.ni op het werk, dat door de vertol-kers geleverd werd, houden wij het voor •plicht den zeer bescheiden: orkeslettder Karel Candael over het welslagen dezer gewaagde onderneming geluk te wen-schen. Dat de heer Candael een bekwaam dirigent is, wiste.ii we reeds. Zijn gebaar is zwierig, zijn toch afgemeten arm- en handbewegingen expressief. Hij laat zich niet heelemaal meeslepen doch beheerscht zich-zelf en daardoor zijn instrumentistes. Zij,n kunst va» leider komt ons voor hoofdzakelijk te bestaan uit bewustheid, die meester blijft over de impulsie.Daax-in is hij een tegenvoeter van zijn voorgan-ger Keurvels, die als orkestmeester éen vuur e,m éen aandrift was, wat soms over-sloeg tôt gebrek aan zelfbeheersching. Doch dit zijn de wellicht onjuiste indruk-ken van een buite.nistaander. Hetgeen Karel Candael met zijn orkest bereikte vedient hoogsten lof. Wel schet-terde.ni de kopers soms wat fel en klcmken bij de eerste vertooning de koren wat on-vast. (Dit laatste sehee.ii bij de opvoering van Zondag-avond reeds verbéterd). Aan Karel Candael komt "een groot 'deel vajn den geoogsten bijval toe.Nu durven we ho-pem, dat hij zich niet bepalen zal bij een gelukkig en vruchtbaar apostelschap doch zelf aan 't werk zal gaan om ons met een eigen lyrisch drama te verras-se,m en..... te verrijken ! l'n onze kronijk over Parisina zeiden we, dat van de vertolking veel zou afhan-gaii voor het al- of ni'et welslagen van dit slechts schematisch geschetste treur-spiel. Onze tooueelisteiii liebbjeu Gitteus' werk als tragédie gespeeld,de fouten ver-mijdend,waartoe zekere melodramatische momeuten in dit stuk met bloederig ein-de gemakkelijk aanleiding kondeu geven. Laat ons het maar rond-uit bekennam:Op de plankeu heeft het drama ons veel meer voldaan dan bij de critische lezinig eni dit dank zij de vertolking. Piet Janssens heeft gespeeld als een groot artiest.. Zijn bewegingeii, zij,m mi-miek, zijn blikkeu, doch ook zijn indruk" wekende stem hebben er machtig toe bij-gedrageiii 0111 de noodlottige figuur van Zoëse-Malatesta voor 011s oogen te doen opleven. Is het de vertolking van den H. Janssens, di'e ons de verre gelijkeiii deed beseffen, welke deze figuur ait Gittens' drama vertootnt met die van «Shylock» uit deu «Koopman van Vene-tië» ? De Heer Bertrijn was een prachtige Ugo-, Vooral door zijn gelaatsuitdrukking wist hij scherp den tweestrijd tusschen liefde eu plicht, welke voortdurend zijn bimnenste verscheurt, tôt uiting te brengen. Zulke prestatie doet den indruk van oppervlakkigheid, welke ons bij 't «le-zen» van Parisina trof, verdwij,nfen,. Treffend vooral was het oogenblik, waar-op Ugo., zijn zieleleed u,itzegge'nd toch de almacht zijner liefde uitjubelen moet i.ni dieu eenen overweldigenden kreet van ontembaar verlangen: Parisina!, die ge dragen wordt door de klanken. welke f î. -X .. ».coi opjuichen. Het is steeds een geiiot den. Heer Cau" wenberg te zien spelen. Hij «leeft» en «doorvoelt» zijn rollen. Zijn typeering was als immer uitstekend en zijn dictie voortreffelijk.De soinnetten welke in Parisina voorkomen, en die door Gittens aan het werk van Westervoort outleend vverden, droeg hij voor met een, zange-rige stem, die aan die versjes een eigen-aardige bekoring verleeude.Rangoni werd op dichterlijke wijze vertolkt. De Heer Ruysbroéek, die soms wel eens niet rol-vast bleek, was een statige hertog Nicolo' Figuur en stem voldeden ten zeerste. Vooral in het slottooneel van, IV lever-de de Heer Ruysbroéek voortreffelijk werk. Wat dames Noterman en Bertrijn près- > teerden verdient niets dan lof. In, de zwa-re roi van Parisina was de eerste uitste" kend. Haar spel was natuurlijk eu vol inlnig gevoel, dat vooral leefde in elk be-weeglijk trekje van haar expressief ge-laat.De lichtzinnige, veranderlijke, hoovaar dige Paula vond in Mevr. Bertrijn een merkwaardige vertolkster. Duidelijk toonde ze aan hoe Paula, die geen echte Malatesta is, in haar door ijverzucht en gekrenkte eigenliefde opgewekte wraak" zucht, zich-zelveu door de spreuk der Malatesta's en ook door Zoëse's overwel-digende persooulijkheid beheerschen laat. Wat oiis veoral getroffen heeft bij de opvoering van «Parisina», dat is niet al-leen heU voortreffelijke samenspel der artiesten doch ook de Wijze waarop ieder van hen het karakter.der uitgebeelde personnages, intens uitleefde. Dat heeft ons de talrijke onvolkomenheden van een schematisch aangelegd drama als «Parisina» doen vergeten. De tooneelschikking was verzorgd en de stevige ineenzetting van het werk pleit voor de bekwaamlieid van deu spelleider. Een paar onbeduidende opmerkingen slechts: Zou het niet uatuurlijker zijn,dat in III slechts éen recher de straf uitsprak ua onderli.nge beraadslaging ? Is het wel natuurlijk, dat de priester, welke Ugo verlaten heeft, zoo maar zonder meer Pa-risina's deur openistoot en biunengaat.We weteu het wel, vooral de schrijver heeft aan die kleine onwerkelijkheden schuld. Toch kuunen ze wellicht verholpen worden.Voor de eerste opvoering was een pu-bliek van intellectueele Vlamingen opge komen, dat zijn luiden bijval door her-haald handgeklap 'betuigde. Het was een ware kunstavond. Bloemen werden aan het echtpaar Bertrijn overhandigd. Zon-dag uamiddag en ook 's avonds vulde een geestdriftig publiek a.ndermaal de zaal.Er was een garve voor den Heer Candael,dite de spelers in zij.n persoonlijken bijval dee-len deed. Het tooneeljaar werd goed i>n'-gezet en laat voor de volgende vertoonin-gen het beste verhopen. In en om de Schouwburgen — Gorlé geëugagoerd.Wij vernemen dat iorlé verbonden ÎS aan het gezelschap ■au onzeu Kouink ijke Nederlandsch&n Ichôuwburg. — Het is werke.tjk bewouderenswaar-ig wat soms op den K.N.S. verwezeu-ijkt wordt als tooi;eeelscliikking met de ude, ouschoone scl ermen waarover men eschikt. Later zal de stad daar eeus linke opruimiug n ogen houden en de ersleten rommel c'sor moderne décors ervange.n. — Na «Parisina» gaat de «Naakte ^Uouw» van Bataill , dat vroeger met eel bijval opgevoerc werd.De verdeeling ; voorloopig als vol >;t vastgesteld: Ber-ier: Hr. Cauwenberj . Prins de Chabran: roeger Laroche thatij Piet Janssens. Lo-y, Mme. Bertrijn,. Pvinses de Chabran: levr. Dilis. Rouchar.l: vroeger K. Van Lijn, thans Hr. Bertrijn . Suzon: Jufvr. ansseus, die in dit sUtk voor 't eerst op-reedt.— «De Winkeljuffr. uw» van Fonson il Wicheler zal, vvege ns bijzondere belet-els niet kuuneu gespseld worden . — Na «De Naakte \ rouw» gaan achter-envolgens: «Kleine Menschen» door Van Vaasdijck,waarschij 111 i jk de Slet van Lo-ewijk vScheltjens, De Dwaze Maagd van iataille. — De H. H. Van 1 rillo eu Van Roy ullen ook debuteeren in De Naakte /rouw. In, dit stuk 7 ' ons publiek dus :iet al de nieuwelingt 1 kuunen kennis aaken. — De hr. Pierre Van den Eynde is in nderhandeling met he Bestuur van den 'alatiinat. Tôt nog toe s er echter geen ccoord getroffen. — Na «Périchola» w< rdt in de Palati-lat eeu zeer vermakeliblijspel opge" ■oerd: «Ze moest de Paus zien!» — De ténor Heer Vu Halewijck werd toor den Bestuurder vf ; deu Palatinat angeworven om «Glor ieux» in « De Clokken van Zut inmiddelijk 11a «Ze mc^.sî. de Paus zien,» al worden vertoond. I11 deze komische ipera zal Heer Robert Van Aerdt. de roi 'an den Markies vervullen. — Na «De Klokken, van Corneville» vordt eene «reprise» gegeven van «Mus-:etiers in het Klooster»; dau komt « De îescheidene vrouw» aan de beurt, opge-•olgd door eene herneming van «De(n) îommelbaron» en door «De(n) Lustige(n) îoer». — Naar men ons verzekert zal de «An-.'ers-Eden,» de nieuwe spectakelzaal uit le Quelliustraat op zaterdag 7 of 14 Oc-ober worden geopend. T ooneelnieuwsjes DE FRANSCHE COMPONIST WIDOR. Widor is uitgenoodigd om in het C011-:ertgebouw te Amsterdam zijn «Sympho-îie antique» voor orkest en koor te komen dirigeeren. Waarschijnlijk zal deze ritvoering omstreeks half Oktober plaats i'i'nden. DE OPERA TE PARIJS. Begin Septlember herbegonnen de her-balingen. Het tooneeljaar wordt geopend met Romeo en, Juliette en Hamlet. UIT BRUSSEL. Te Brussel speleu drie Fransche opéra's. De Pathé-Palace herbergde in Mei-Juni een goed gezelschap waarin als eerste zangeres Mej. Crozy schititerde. Madame Butterfly van, Puccini werd in Le Palais de Glace gespeeld. Ook in deu Trocadero-schouwburg zullen opéra's ge speeld worden. Operetten-vertooningen zijn ingericht i,ni Folies-Bergère, Winter-Palace, Vieux-Bruxelles,en Scala,terwijl blijspelen voor 't voetlicht gebracht worden in Olympia, Molière, Bois-Sacré, Gaîté en Bonbonnière ! Voeg nu daarbij dat de Heeren F. Ras-se en Ed. Brahy twee groote symphoni-sche orkesten per maand geven met me-dewerking der beste Belgische solisten. ONZE TOONEELISTEN IN HOLLAND. Over het optreden van Mevr. Verstraete' den Hr.Laroche en het echtpaar De Gruy-ter bij de N.V. Het Tooueel, lezen we het volgende: Peperman's «Plezierreis naar Spa» geeft volop gelegenheid aan Laroche en Marie Verstraete tôt echt mensehelijk eu sappig Vlaamsch spel. Dit is nagenoeg de eenige verdienste van deze komedie der ondank-baarheid, waarin het te weinig aan geest door de vier lange bedrijven heen wel wat al te voelbaar wordt. Van de talrijke ove-rige spelers dienen vooral de heer en.me-vrouw De Gruyter geuoemd, Herman de Schutter Na een jarenlang en geduldig lijden overleed te St. Antonius op 21 Oogst 1915 de dichter Plerman de Schutter. De broeder van onze collega Lodewijk de Schutter werd te Antwerpen geboreu op 2 Maart 1882. Hij was beambte bij het Stedelijk Bestuur. Van hem verschenen verzen in «De Arbeid», in «Nieuwe Arbeid», in «Vrije Tribune»,«Ontwaking» en «De Tijd». V»7:j I. -1. AUL'UL côii woord v<ui herin,nering aan een die meer in zich had dan hij geven kon, en hopen dat zijn broeder het verspreid werk verzamelen zal en uitgeven als een blijvende hulde. Hij had het leven zoo lief,de oude strijd makker ! Maar overwegend was zij 11 diep-innig gevoel voor herfst en dood, waaraau hij zich met geheimzinnige draden verbon den voelde. Dit Oktobersonnet werd voor jaren gedicht: « Zwaarmoedig als de dood, de Oktobervlagen spreiden De halfverteerde lijken van den zomergroet; De lucht liangt stijf gesloten, en een dieper gloed Onstaat er in den schoot der donkergroene weiden. De windvlaag hi.jgt en steent en storremt als verwoed Eens losgebruken uit haar lang verduurd verboiden. Zij rukt en beukt en slingert razend tusschen Ijeidea De naakte stammen van den somberen boomenstoet. S' 'i oc. jjun , iv 1 vos# îevou kiurli\vie te sterven gaan, de huiver-koude dreven, Is 't eenzaam-grievend beeld van 't aaklig zomergraf. De wind voert blad na blad in ongestremdon draf. Waarheen? Waarheen? Daar waar de zomer is te . rusten. Het ijle niet, de vlucht der gouden zonnelusten. Aan de familie, aan de broeders Theo-door eu Lodewijk, biedt «Het Tooneel» de betuiging van iuuige deelneming iu het verlies dat heu treft. EERSTE OPVOERING. Op 8 September speelde Royaards met zijn vereeniging Het Tooneel voor 't eerst: Het Moderne Echtpaar, blijspel in 3 bedrijven door R. Auernheimer in den, Hol-laudsche.n schouwbug te Amsterdam, MAX REINHARDT. Max Reinhardt, die eenige tijd geleden te Christiania stukkeu van Lessing en Strindberg opvoerde, is door den koning van Noorwegen benoemd tôt ridder in de orde van, St.Olaf. STRINDBERG'S «KAMERADEN». Zaterdag vi'ert het Theater in de Ko mggr. Strasse te Berlijn het zeldzame ju-bileum, dat Strindberg's «Kameraden» iu een half jaar tijd voor de 100e maal op" gevoerd wordt. VREDE OP AARDE. Dit tooneelspel voor neutrale- landen icerd een dezer dagen opgevoerd in het Theater Verkade in, de Haag. Het is het werk van den Deen Svend Rindom. Het is geen meesterwerk maar het komt op déni juisteu tijd. Ziehier een kort résumé. Thomas Ernst leeft sinds ettelijke jaren buiten zijn va-derland. Het land, waar hij zijne vrouw voor het eerst ontmoette, waar zij,11, doch-tertje geboren werd, waar hij als zaken-njan fortuin maakte en veler s>'mpathie won, is hem even lief als zijn geboorfce grond; nochtans weigert hij, zich te la-*ten naturaliseeren, zoolang zijne moeder leeft.Zijn zwager Hans, die kapitein, bij deu gaueralen staf is, behandelt hem om die weigering reeds voor het uitbreken van den oorlog als een «vijand»; schoon-vader en schoonmoeder blijvem hem echter beschouwen als een man die zijn we-derga niet vindt, eu zelfs Hans' vrouw Ebba denkt er niet a.nders over.Juist vindt een feestmaal te zijner eere plaats, als Hans opgewonden komfc binneustuivelti om afscheid van zij,11 moeder te nemeu: de oorlog is uitgebrokeii.Thomas,de «vreem-deling», moet onmiddelijk het land ver laten; vrouw en kind laat liij achter.Iu het vierde bedrijf vernemen wij eerst.dat hij licht gewond,daarna, dat hij dood is. Gesneuveld is ook de pas herstelde man der werkzame Jette Frank. En Hans'jon-gere broeder Aage, de dichter, die eeumaal van Ebba's wederliefde droomde,blijkt ge-kwetst. Met een pacifistische oratie vau den diepbedroefden schoonvader tôt zijn wee-nend kleinkiud ei.udigt het stuk; zonder die «moraal» mee n de de auteur blijkbaar niet duidelijk genoeg geweest te zijn. «HET NIEUWE TOONEEL». Van Hulzen'es « Nieuwe Tooneel » debuteerd te Rotterdam niet zooals gewoonlijk met oorspronkelijk werk, doch met een vertaalde klucht, voor de vertooning waarvan het zich te-vreden stelt met het, Cacino. In deze nauwe ruimten, en, onder de vrije be-werking vennoedeu we, dat het, op tal van tooneelen over de grens verttoon|de werk vau Max Neal eu Anselm Scher-tin, nog al wat in te boeten heeft. Eeu doeltreffende bespatting door het Tooneel va,11, de Film, eeu wraak van de kunst op dit surrogaat, is Firma Caesar Cohn, althans zooals we het hier zien, niet. Doch een onderhoudende vertooning is het wel. En de avond geeft meer door het spel van Poolman. Zooals het de trots van ee,n kok moet zij 11,zonder of met weinig eiereu een goe-de omelet te bakken, zoo kan Poolmaiti fier gaan op deze vertooning, in dit milieu, met rekwizieten als er hier voor een «verwoesti.ng van Pompeji» beschikbaar zijn; en waarin toch het leven is, dank zij hem. Zijn film-directeur is weer een kostelijk brok levend spel, plastisch, drastisch, ee.ni-eu-al levende-karakteris-tiek. Distiuctie zou hier zijn uit den boo-ze; 't was platte taal die het levend-model gaf. Zoo'n enkel woord als «spoegen» bij* voorbeeld, wat wist Poolman daarmee te bereikem. Hij heèft daarin, Breero's lust-in-het-leven: het heelemaal niet beschaaf-de, dus evenmiin afgeschaafde voile volks leveu — hier vleeschgewordeu in. een, vet-te jood, die millioenen verdient en..man-chetknoopen bij vorstelijke gunst. Chrispijn Sr. heeft in de hem toebedeel de roi maar weinig van zijn talent te geven; mevrouw Chrispijn, is als film-diva eeni zeer bekoorlijke verschijniug. HAUPTMANN. Gerhart Hauptmaun's nieuwe stuk, dat Reinhardt gaat spelen, heet «Herrn Ar-ues Scliatz». UIT PARIJS. Het Théatre-Sarah Beruhardt zal dezen winter Vautri.n, van Balzac spelen.

Over deze tekst

Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software.  

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.

Over deze tekst

Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software.  

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.

Over deze tekst

Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software.  

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.
Cet article est une édition du titre Het tooneel appartenant à la catégorie Culturele bladen, parue à Antwerpen du 1915 au 1940.

Bekijk alle items in deze reeks >>

Ajouter à la collection

Emplacement

Périodes