Het Tooneel 5e Jaargang Nr 10 — 17 November 1917 Beheer en Redactie : Kerkstraat, 13, Antwerpen 15 Centiem Herman Sudermann, schrijver van «Magda». Kon. Ned. Schouwburg "De Rechte Lijn,, ? Het is een waar genoegen, na zoolang in <-'t Witte Paard» gelogeerd te hebben, eindelijk weer op den goeden weg te komen met «De Rechte Lijn». Een talrijk publiek was opgekomen om di,t goe-de stuk van den knappen Fabricius terug te zien. Maar het groot succès van verleden seizoen hebben \ve niet mogen constateeren. Het publiek was minder opgewekt, minder enthusiast... Was dit te wijten aan de lagere temperatuur der zaal die de toeschouwers onaangenaam stemde? Zou-den de werken van Fabricius den toets niet weer-staan van het terugzien of was de oorzaak te zoe-ken in de verkoudheid van den hoofdpersoon, heer Gustaaf Cauwenberg, die nochtans heel goed ge-speeld heeft en vooral in het laatste bedrijf de voile maat gaf van zijn schoon talent • Wat er ook van zij, de twee eerste bedrijven sloegen niet bijzonder in en Sonder de bloemen waarmede Mevr. Noterman en heer Cauwenberg gehuldigd werden op 't einde van het tweede bedrijf, zou er geen tweemaal gehaald zijn. Ook in Nederland schijnt het succès van de werken van Fabricius minder groot en hoort men weinig van wederopvoeringen... Intusschen heoft men dit succès bêpaald leeggepompt door de tien-tallen van representaties en heeft het publiek er nu voor een tijd genoeg van. Dat is wel meer het geval met werken die zoo gemakkelijk inslaan en doorgaans hun tijd niet overleven. In onze critiek over de eerste opvoering van Zaterdag 7 April 1917, schreven we de week daaropvolgende : «Het tooneelspel van Fabricius is geen mees-terwerk, maar heeft groote kwaliteiten, daar valt niet aan te twijfelen. De hoofdfiguur is flink gecampeerd, met vaste hand geschetst en goed verlicht. Maar het kan toch niet ontkend worden dat de manier van doen van Wilko De Hond toch niet vrij te pleiten is van blufferigheid en prétentieuse aanstellerij. Le «moi haïssable» komt te veel naar voor en door die «suffisance» wordt hij minder sym-pathiek.«Zoo zal het zijn en niet anders», en «IK heb dàt gedaan, IK doe aldus en IK zal in de toekomst zoo te werk gaan», hoort men het ge-heele werk door. Hij spreekt wat al te veel en niet zonder vooringenomenheid over zijn eigen persoon. Willen we een vergelijking maken? Denk dan maar even aan Math y s De Sterke uit «De Opgaande Zon» van Heijermans en stel hem ne-vens Wilko De Hond en vraag U dan af wie van beide energieke mannen de sympathiek-ste, de meest menschelijke en dus ook het type is dat het dichts bij de realiteit benadert. De volkswijsheid zegt wel: «De liefde is blind», maar toch is het vreemd dat Wilko De Hond, de menschenkenner, die zoo diep het gemoed van anderen weet te doorvorschen, zoo onbedachtzaam is geweest in de keuze van zijn levensgezellin, het lichtzinnige vrouwtje dat tijdens de overvaart — op weg naar haar energieken man — niet heeft kunnen weerstaan aan de mooidoenerij van Lou, den bellâtre van een coupeur. Is zij dan nooit buiten het spoor geloopen toen zij nog in het va-derland was » Wilko De Hond spreekt te veel door den mond van Fabricius. Ook in zijn optreden is hij soms al te ruw en komt de proletariër, den smidsgast van vroeger, te veel op het voorplan. En zoo is zijn handel-wijze tegen Kraneck, in het tweede bedrijf, wel wat al te driest. Al de ongerijmdheden die dezen fondsenmakelaar er zoo maar uitflapt in het tweede bedrijf zijn weinig aannemelijk, daar hij, een man van zaken- en ook menschenkennis, wel niet zal vergeten zijn het onthaal dat hem te beurt is gevallen in het eerste bedrijf. Wilko De Hond is vooral minder sympathiek omdat hij te veel bewust is van zijn intellect en weet dat hij niet door zijn verstandelijkheid, — maar vooral door zijn energie die wel eens aan koppigheid of stijfhoofdigheid gelijkt — zijn pleit winnen kan. Hij wil de baas zijn met al het genot aan dat baas-zijn verbonden. Hij heeft een prachtig gebaar bij de eerste ont-moeting, in zijn eigen huis, met den verleider van zijn vrouw: den kleermaker Volders. Hij ziet der hoed liggen van dien galanten ridder van de schaar, neemt hem, werpt hem naar buiten en i doet tevens teeken aan dien «Don Juan de bas étage» zich zoo gauw mogelijk uit de voeten te maken. Die «geste» doet denken aan die van Monsieur Bergeret in «Le Mannequin d'Osier», het schoo-ne werk van Anatole France. De prof essor van philosophie, Monsieur Berg-eret, heeft zijn vrouw bij zijn thuiskomst, in zijn studeerkamer op hee-terdaad van echtbreuk betrapt, met zijn besten leerling Roux.Maar hij heeft oogenschijnlijk mets gezien, hij is weggegaan zonder een woord te spreken en de schuldigen denken dus dat de eu-veldaad ongestraft zal blijven. Des anderclaags brengt een gebuur de «mannequin» van Madame Bergeret, vuil en beschadigd in zijnen hof gevon-den, aan de eigenares terug. Monsieur Bergeret heeft dus niet langer de ledepop, waarop zijn vrouw haar kleederen paste, in zijn werkkamer geduld en ze doodeenvoudig gesmeten waar ze vliegen wilde. In de plaats van dat huismeubel heeft hij een ijzeren bed doen plaatsen... Maar het verloop van de huiselijke tragedie m beide gezinnen is niet hetzelfde: Monsieur Bergeret valt niet uit in verwenschingen tegen zijn vrouw wanneer hij haar terugziet, — hij aan-schouwt ze niet eens.-. De grootste wraak van dien goeden zachtzinnigen philosoof was eerst het wegsmijten van de mannequin,_ daarna het plaatsen van het ijzeren ledikant in zijn studeerkamer. Vervolgens geeft hij haar geen «sou» meer, maar regelt de uitgaven van het huishouden met de meid. Voor hem bestaat zijn vrouw niet meer, zelfs niet bij de maaltijden van het huisgezin ; hij staat op en verwijdert zich, zelfs dan wanneer zij voor hem op de knieën valt en om ver-giffenis en verzoening smeekt. En hij doet dat ailes met zulk een vreeselijke en onverstoorbare kalmte, zulk een waardigheid, dat zijn vrouw eindelijk besluit terug te keeren naar haar va-' der met twee van haar dochters. ► Wilko De Hond zal zijn vrouw na haar eigen schuldbekentenis bij zich in huis houden om haar voor verdere misstappen te behoeden... * * * I De vertooning was goed alhoewel we wederom moeten aanmerken dat het speltempo niet vlug î genoeg was.Natuurlijk moeten de rollen niet «af-c gerammeld worden», maar toch moet ailes zoo traag, zoo ellendig traag niet afgemeten zijn... Dat werkt ontzenuwend en vervelend. Het décor mocht wel wat meer verzorgd zijn. De meubileering was zonder smaak en met heel i nroper. Dat waren geen meubels waarmede in c Nederlandsch Indië een welstellend burger zij'n s huis versiert. Wat ieder wel zal opgevallen zijn 1 is, dat in «Dolle Hans» noch in «De Rechte Lijn» een kleurling als bediende voorkomt, gémis dat storend werkt voor de atmosfeer. De bezetting was, op éen uitzondering na, de-r zelfde als bij de creatie. Heer Gustaaf Cauwenberg zichtbaar verkou-3 den en ongesteld, heeft nochtans heel verdien-stelijk spel geleverd. Hij reserveerde zich eenigs-î zins in de twee eerste bedrijven, maar in het laat-î ste bedrijf was hii recht merkwaardig, vooral in ? het tooneel met Dieuwke en in dit van de schuld-belijdenis zijner vrouw. Dan wàs hij wederom de groote acteur die door iedereen zoo zeer gewaar-* deerd en geprezen wordt. î Zijn snel was als naar gewoonte zeer artistiek t — rriissehien wel wat al te sober — en de mimiek voortreffelijk. Alleen zouden wij wenschen dat r hi.i het samendrukken der lippen wat minder ge-stadig deed en wat meer afwisseling in de ge-3 laatsuitdrukking trachtte te verkrijgen. Dat ge-t baar is heel natuurlijk maar wordt toch niet door allé menschen aangewend. i De bloemgarve hem op 't einde van het tweede v bedrijf geschonken en de warme _ toejuichingen van het publiek waren stellig verdiend. Mevr. Bertrijn heeft zich waarlijk overtroffen. t Een betere D o 11 y kan men zich onmogelijk voorstellen. Wat was zij soepel, los en guitig en e hoe voortreffelijk hare onverbeterlijke mimiek... n Het schuldbewustzijn en de angst stonçlen zoo n duidelijk op haar lief gezichtje te lezen. En wat s een pracht van een aankleeding! Nog zelden za-gen wij met zooveel goeden smaak haar gepote-r leerde vormen met kleur en zwier omlijst. Zij was rechtuit een prachtverschijning. £ Mevr. Noterman mogen wij ook van harte e complimenteeren. Spijtig maar dat wij nogmaals !— moeten zeggen dat haar aankleeding- en grimee-n ring minder jong en schoon waren dan haar zeer n goed spel en goed begrepen mimiek. De bloemen waarmede zij gehuldigd werd gingen gepaard met n hartelijke toejuichingen. e Mej. M. Bertrijn was de echte wildzang zooals !- de auteur die voorzeker moet opgevat hebben. •f Met genoegen zien wij dat deze jeugdige actrice :- steeds groote vorderingen maakt en op weg is e een der allerbeste elementen van ons gezelschap te worden. >, Van de uitbeelding van den heer Gorlé moeten e we andermaal getuigen dat zij uitstekend was. n Zijn bankdirecteur was voornaam in houding en n manier en zijn dictie zooals altijd zeer wel ver-i, zorgd. 't Heer Ruysbroeck was veel minder geaffecteerd 't dan bij de opvoeringen van verleden seizoen en i» hij had dus zijn roi veel beter begrepen en uit-it gêbeeld. In zake typeering is hij altijd zeer ge-lukkig. Koppen maken zooals hij dat kan, doen er hem weinig na. td Heer Van de Putte was ditmaal heel goed op dreef en de verïeidingscène heeft hij puik weer-:n gegeven. r> Heer Angenot was een goede predikant maar 1- heer De Wachter kon ons Van Thillo niet doen el vergeten en heer Schmitz was niet onverdienste--n lijk. N. et ij. fi Syndikale Kamer !k der Kinema's ^ van Antwerpen >it Maandag 19 November om 8 uren torenuur, in ot de volgende zalen : Anvers-Palace, Eden, Folies-Bergère, Odéon, Palatinat, Wintergarten, Zoolo- t- gie, buitengewone vertooningen, waarvan de bru- m to-ontvangst zal gestort worden ten bate der nood- m lijdende slachtoffers van den vliegeraanval van 28 le October 11. — Algemeene toegangsprijs : 1 Fr. — m Verbruik niet verplicht. In en Om de Schouwburgen KONINKL. NEDERL. SCHOUWBURG : Mej. M. Bertrijn werd verleden Zondag tijdens de na-middagvertooning met. bloemen gehuldigd. Wij sluiten ons volkomen bij die hulde aan DONDERDAG avond werden Heer G. Cauwenberg en Mevr. Noterman nogmaals met bloemen bedacht. De vertooning werd eenigszins gestoord gedurende het tweede bedrijf, door een gefluit — voortkomende van de ijzeren gordijn — dat geleek aan dit eener sireen. Eenige toeschouwers verlie-ten de zaal, maar kwamen onmiddellijk terug. «DE OPGAANDE ZON». — Zaterdag 24, Zondag 25 (dag- en avo.ndvertooning), Maandag 26 en Donderdag 29 November, opvoering van «De Opgaande Zon», een spel van den middenstand in vier bedrijven van H. Heijermans. — Verdeeling. Mathys De Sterke, winkelier, heer P. Janssens. — Anna Maria, zijne vrouw, Mevr. Ruysbroeck. — Sonja, zijne dochter, Mevr. Bertrijn. — Groot-vader, heer Gorlé. — Doortje Merten, boven buur-vrouw, Mevr. Ch. Noterman. — Naphtalie, haar zoon, schoolmeester. Heer G. Cauwenberg. — Margo, haar dochtertje, Mej. Marg. Bertrijn. — Abraham, winkelknecht bij De Sterke, heer Angenot. — Christiaan Jensen, heer Van de Putte. — Gans, heer J. Van Gool. — Stuifzand, heer B. Ruysbroeck. — Bortels, heer W. Cauwenberg. — Meer, heer J. Schmitz. — De Substituut, heer De Wachter. — De schrijver, heer J. De Groot. — Een bediende, heer Ludikhuyzen. -— Een veld-wachter. heer Thees. — Het spel geschiedt in ee-ne groote stad. — Tijd : heden. VERWACHT. — «De Eer», tooneelspel in vier bedrijven, van H. Sudermann. VLAAMSCHE OPERA. — Het gemeentebe-stuur heeft met eene weigering, de aanvraag be-antwoord, om over het Lyrisch tooneel te mogen beschikken. Het nieuwe operagezelschap zal den-kelijk hare vertooningen geven in het «Hippo-droompaleis». Elke week, Dinsdags, zou er eene voorstelling plaats grijpen. Denkelijk gaat de eerste opvoering door in het begin van Januari. Het is niet onwaarschijnlijk dat heer Swolfs van het gezelschap deel uitmaakt. Onder meer zullen gespeeld worden : «Herbergprinses», «De Bruid der Zee», «Prinses Zonneschijn», «Quinten Mas-sys», «Rozemarijntje», enz. enz: HIPPODROOM. — Wij kunnen reeds melden dat in den g-rooten schouwburg van de Leopold de Waelplaats ook een revue zal opgevoerd worden à grand spectacle. De schrijver is heer Rik Senten die met zijn revue in de «Palatinat» «De Doprevue» in medewerking met heer Fatum zoo'n kolossaal succès bekwam. «DE GRAAF VAN CAARTEGHEM». — Naar wij vernemen richt de vereeniging «Zuidster», een groot liefdadigheidsfeest in, ten voordeele van de slachtoffers van den vliegeraanval op 28 October 11. geschied. De vereeniging «Van Peene's kring» zal hare medewerking tôt dit feest verleenen en het nieuwe spel in vijf bedrijven «De Graaf van Caarte-ghem» andermaal opvoeren. Deze vertooning grijpt plaats in het begin der maand December in den «Palatinat». Dit liefdadigheidsfeest zal stellig veel belang-stelling wekken. DECORATEUR DENIS. — Wij hebben een bezoek gebracht aan de ruime werkplaats van den gekenden decorateur heer Denis, den specia-list van het schermen-schilderen en zijn werke-lijk verbaasd geweest over het vele knappe werk dat we te bewonderen kregen. Zoo zagen we, onder meer, de ontwerpen voor «De Dochters van Jackson», die de <Tangoprinses» zullen opvolgen en waarbij een voorkomt dat de volledige illusie zal geven van een schip. Dit décor zal voorzeker ophef maken .en door iedereen willen gezien worden. Heer Denis heeft het beste bewijs geleverd dat onze Antwerpsche decorateurs voor geen vreemden moeten onderdoen. Als ze maar de oc-casie hebben te toonen wat ze kunnen. PALATINAT. — Het gezelschap van dezen schouwburg met heer Robert van Aert en Mevr. Rezy Venus aan het hoofd, gaf gisteren, Vrijdag, eene voorstelling van <De Dragonders van Vil-lars» in het «Théâtre des Galeries» te Brussel. De Nobelprijs voor Letterkunde De Zweedsche Academie besloot de Nobelprijs ditmaal te verdeelen tusschen de Deensche schrij-vers Karl Gjellerup en Henrik Pontoppidan. Karl Adolf Gjellerup werd te Rotholte gebo-ren den 2en Juni 1857, studeerde te Kopenhagen in de theologie, maar hield zich vooral met letterkunde bezig. Onder den schuilnaam «Epigo-nos» schreeft hij «Een Idealist», kwam in kennis met Brandes en liet in 1879 een tweede roman verschijnen «Het jonge Denemarken», gevolgd in 1880 door «Antigonos» en in 1881 door een studie «Erfelijkheid en Moraal». Sindsdien verschenen onafgebroken een reeks werken, romans, studies, reisbeschrijvingen en dramas. Bekend zijn «ÎVIinna», de novellen «Ro-mulus», «Pastor Mors», de «studie over Wagner», enz. In latere jaren zocht Gjellerup zijn inspiratie in Indië. «Europeërs» stelt hij tegenover een Oos-tersche wereld. «De Wereldwandelaar» is een echt meesterwerk dat boven «Kim» van Kipling ge-roemd wordt. Ook de «Pelgrim Ivamanita», «De Vrouw van den Volmaakte» e. a. zijn vol Hin-doesche poëzie en deze eigenaardige schoonheid geeft zijn werk een bijzondere bekoring. Afge-trokken gedachten, geschiedenis en wijsbegeerte voerden hem over Griekenland naar het Oude Indië. Pontoppidan is een heel andere figuur dan zijn landgenoot. Waar deze moderne mensch rusteloos zoekt met menschelijke nisteloosheid is Pontoppidan een praktisch, eerlijk en ironisch bewonei van het platteland. Hij is een zuiver Deensche figuur, beschreei het oude en liet nieuwe Denemarken met den zir van een vrij humanist en een nationalen geest. Boer en priester, hoogeschoolbevolking en burge-rij werden even oprecht en getrouw geschilderd. Zijn werk opent een venster op het leven van zijn volk. Geboren op 24 Juli 1857 te Frederica studeerde de zoon van den predikant in wis- en natuur-kunde, bezocht Duitschland en Zwitserland,werd leeraar aan de volkshoogeschool te Frederiks-borg. Men getuigt van hem dat hij menigmaal van beroep en woonplaats heeft gewisseld. Als naturalist debuteerde hij met een bundel vertellingen : «Gekortwiekte vleugels» : In 1883 verscheen «De Sandinger gemeente», later «Mi-mosen», «De IJsbeer» en «Uit hutten van het Iand» (1887), «VolksWen» (1890), de Trilogie «Aarde» (1891), «Het beloofde land» (1892), «Het laatste Oordeel» (1895), «Het Hooglied» (1896), -De ideale huiselijkheid» (1900), het drama «De Wilde vogels» (1902), de groote roman «Lykke-Per» (Gelukkige Peer) in acht deelen verscheen van 1898 tôt 1904. Een moderne Deen is «Lykke - Per» op een achtergrond van het moderne Denemarken, en is zooals geen ander boek de passende uitdrukking van den geest en het leven der hedendaagsche Denen. Men denkt onwillekeurig aan «Uffe hin Spage» van Holberg, wat deze figuur voor het oude Denemarken was is Lykke - Per voor dezen tijd. Zeer geprezen zijn ook zij'n Ievendige en kleu-rigve «Herinneringen», de ironische «Oude Adam». Heel zijn werk vloeit echter samen in Lykke-Per. Hier kijkt de Deen in den spiegel met een zweem van spottemij. Axel Garde oordeelde reeds in 1911, toen in Denemarken geijverd werd om Pontoppidan den Nobelprijs te doen toekennen, dat Lykke - Per niet een vleiend beeld van Denemarken bood, — maar door den schrij'ver gezien was met de groote strengheid van een profeet. Maar, voegde hij er bij, vermits het werk echt is en onverganke-Iijk. zoo zal het voor de Denen een eer mogen heeten met het werk van Pontoppidan voor de wereld te verschijnen als een volk dat niet be-vreesd was zijn eigen wezen ongesluierd te be-schouwen».Van Pontoppidan verschenen in Nederlandsche vertaling : «Groote Gebeurtenissen» en «Het Spookslot». L. De Idealisten APOSTELS. De Vrouw ontving in de roode kamer. Gezellig zaten de vegetarische vrienden rond de tafel en dronken uit kleine, porceleinen kopjes anijsmelk en kriekensteeltjesthee. Ze waren met hun zessen. Een bleeke, blonde jongen met neusnijper,een stadhuisklerk die ver-poozing zocht in wetenschappelijke boeken ; een magere, langharige kunstenaar, schilder van zeer symbolistische doeken; een student in de medi-cijnen, met zwarten baard; een stevige man met gouclrossen baard, een nieuweling in het gezelschap; het blonde kroezelkopje, het onderwijze-resje en de Vrouw met de bruine oogen. De Vrouw keek meestal met verholen lust naar den goudrossen Baard, het Kroezelkopje met on-derdrukten tegenzin naar de spinneweb die onder den gasluchter gesponnen hing. — Kameraden, zei de Vrouw, onze nieuwe vriend was vegetariër uit natuur... — Vegetus beteekent krachtig, opgewekt, ge-zond, verklaarde de Stadhuisklerk, en dat is hij ! — Mijn vriend, betoogde de Vrouw, mag ik u herinneren dat de vegetarische voeding is : de zedelijkste, want zij brengt^ niet mede het slach-ten van dieren; de natuurlijkste, want ons gebit, darmkanaal en handen wijzen er op dat wij vruchteneters en geen vleeschetende roofdieren zijn; de gezondste, want zuivere vruchten zijn te vêrkiezen boven dierenlijken, die het bloed ver-hitten en de zenuwen prikkelen; de goedkoopste, want de voedingswaarde is grooter en de prijzen goedkooper. — En er zijn zeer lekkere recepten in het «Groot Vegetarisch keukenboek», smakte arge-loos het Kroezelkopje, meer dan duizend. — Het vegetarisme werkt veredelend op ons gemoed,beweerde de zwijgzame Schilder, ik werd vernuftiger en diepzinniger, ik verloor de zucht naar alcohol en andere verkeerde neigingen... — Dronk Mijnheer ? informeerde de Baard met akelige belangstelling. — Neen, 't is zoo maar bij manier van spre-ken...— In de toekomst zullen wij nog slechts dieren dooden uit zelfverdediging, sprak de Student, leeuwen, wolven en giftige slangen of wat scha- ? delijk is voor de gezondheid, zooals vliegen, mug-gen en ongedierte... Gij zult niet dooden, is onze leus! -. Vooral: Dood geen dier zonder noodzaak! — Wij mogen toch niet overdrijven, meende Kroezelkopje, en dierlijke producten hebben wij noodig, leder voor de schoenen, pels tegen de kou-de... pluimen draag ik niet... — De ware vegetariër, betoogde de Student, is tegen het dragen van lederen schoenen en tegen het dragen van pelsen... — Maar! zei de Baard. — Wij zijn liberale vegetariërs, onderbrak hem de Vrouw, wij zijn ovo-lacto-vegetariërs, wij ge-bruiken eieren en melk, maar de strengen willen geen kruiden en zelfs geen zout! — Het eten met smaak is nochtans een noodza-kelijkheid, Mijnheer, meende weer de Student, dan alleen worden de spijsverteringssappen afge-scheiden en de vertering van het voedsel bevor-derd.— Met lang mijn voedsel, mijn rijstbrij te be-staren prikkel ik mijn eetlust en vei*wek het procès der afscheiding, zei de Schilder. — Eet gij nog rijst, vorschte de Baard uit — Dat is te zeggen, aarzelde de Schilder ge-geneerd, ik gebruik maïsgries en vlokken... er is zoo weinig keus... en het plantaardig vet dat niet te vinden is... — Ik eet maar veel vruchten en hazelnootjes, bekende Kroezelkopje. — Dat is uitmuntend voedsel, keurde de Student goed, de nootjes bevatten veel vetstoffen, en een probaat bewijs dat het goed is: al de apen eten nootjes! — Dank u, zei Kroezelkopje onthutst. — Wij moeten niet beschaamd zijn met plan- sBR7*SIlaI7*N7* VERVANGT IDE BESTE KOFFIE

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.